ZACARIAS, BASAHON NI

Kini nga basahon sa Hebreohanong Kasulatan nagpaila sa magsusulat niini ingong si “Zacarias nga anak nga lalaki ni Berekias nga anak nga lalaki ni Ido nga manalagna.” (Zac 1:1) Kini naghatag usab ug pasukaranan sa pagtino sa gikobrehan nga panahon ug sa pagbanabana sa petsa sa pagsulat. Ang kataposang timaan sa panahon nga makaplagan diha sa basahon ni Zacarias mao ang ikaupat nga adlaw sa Kislev sa ikaupat nga tuig sa paghari ni Dario (mga Disyembre 1, 518 W.K.P.). (7:1) Sa ingon, kini nga basahon wala pa masulat una pa ang 518 W.K.P. Sanglit sa “ikawalo ka bulan sa ikaduha ka tuig ni Dario” (Oktubre/Nobyembre 520 W.K.P.) nga “ang pulong ni Jehova midangat kang Zacarias” (1:1), ang basahon nagkobre sa yugto nga labing menos duha ka tuig.

Gikan sa kapitulo 9, ang tema nga makaplagan diha sa basahon ni Zacarias mopatim-aw nga dakog kalainan gikan sa nag-unang seksiyon. Wala nay dugang paghisgot bahin sa mga manulonda ug mga panan-awon o kang Gobernador Zorobabel ug sa Hataas nga Saserdoteng si Josue. Wala hisgoti ang buluhaton sa pagtukod pag-usab sa templo, ug dili gani makita ang ngalan ni Zacarias. Tungod niini ug ang kinaiyahan sa mga tagna nga anaa sa ulahing mga kapitulo sa basahon, daghang kritiko ang nagtuo nga lagmit dili si Zacarias ang nagsulat niini nga seksiyon. Apan, angayng matikdan nga si Zacarias, sama sa ubang mga manalagna, misulat sumala sa pag-inspirar sa Diyos ug wala makadawat sa tanang pagpadayag sa samang panahon o sa samang paagi. (2Pe 1:​20, 21) Dugang pa, ang mga tagna dili kinahanglang mohaom sa usa ka partikular nga gambalay sa mga panghitabo ug dili kinahanglang ilakip ang ngalan sa manalagna o sa pipila sa iyang mga katalirongan aron ikaingong ang tibuok basahon maoy sinulat sa maong manalagna. Ang pamatuod nga ang basahon ni Zacarias nagkaharmonya sa katibuk-an, inay nga naundan sa bulag ug dili-konektadong mga bahin nga girekord sa nagkalainlaing mga magsusulat, makita gikan sa mga ideya nga gipahayag sa maong basahon. Sa katibuk-an, ang basahon nagpasiugda nga ang Jerusalem ipasig-uli ug nga si Jehova moabot aron sa pagdepensa sa siyudad.​—Zac 1:13-21; 2:​4, 5; 8:14-23; 9:11-17; 12:2-6; 14:3-21.

Makasaysayanhong mga Detalye. Niadtong mga Pebrero 9, 519 W.K.P., ang manalagna nga si Zacarias nakadungog sa mga pulong: “Ang tibuok yuta walay timik ug walay kasamok.” (Zac 1:​7, 11) Nianang panahona ang Jerusalem dili usa ka hulga batok sa mga nasod, apan mopatim-aw alang sa mga nag-obserbar nga gibiyaan ni Jehova ang siyudad. Bisan tuod napahiluna na ang pundasyon sa templo niadtong 536 W.K.P., hinay ang pag-uswag sa buluhaton sa pagtukod pag-usab tungod sa pagsupak sa kaaway ug sa kataposan, niadtong 522 W.K.P., kini opisyal nga gipahunong. (Esd 4:​4, 5, 24) Dugang pa, kay gihampak sa hulaw ug kawalay ani tungod sa pagbiya sa buluhaton sa pagtukod pag-usab sa templo, ang nahibalik nga mga Hudiyo nasugamak sa lisod kaayong mga kahimtang. (Hag 1:​6, 10, 11) Gikinahanglan nila ang pagdasig nga ipadayon ang buluhatong pagtukod bisan pa sa dagkong mga kababagan.

Busa, ang mga pulong ni Jehova pinaagi kang Zacarias nahimong tinuod gayod nga tinubdan sa paghupay ug pagdasig kanila. Ang mga panan-awon nga nakita ni Zacarias tin-awng nagpakita nga maoy kabubut-on sa Diyos nga tukoron pag-usab ang Jerusalem ug ang templo niini. (Zac 1:16; kap 2) Ang gahom sa mga nasod nga nagpatibulaag sa Juda mapusgay. (1:18-21) Ang Hataas nga Saserdoteng si Josue makabaton ug pag-uyon sa atubangan ni Jehova (3:3-7), ug pinaagi sa tabang sa espiritu sa Diyos, matapos ni Gobernador Zorobabel ang pagtukod pag-usab sa templo.​—4:6-9.

Nahiuyon sa Ubang mga Basahon sa Bibliya. Ang basahon ni Zacarias bug-os nga nahiuyon sa ubang bahin sa Kasulatan sa pag-ila kang Jehova ingong ang Tigpanalipod sa iyang katawhan. (Zac 2:5; itandi ang Deu 33:27; Sal 46:11; 125:2.) Siya moganti ug mosilot sa mga indibiduwal o mga nasod sumala sa ilang mga pagpakiglabot ug mopasig-uli niadtong mahinulsolon nga mobalik kaniya. (Zac 1:2-6; 7:11-14; itandi ang Isa 55:​6, 7; Jer 25:4-11; Eze 33:11; Mal 3:7; 2Pe 3:9.) Gisugo ni Jehova nga kadtong nagtinguha sa iyang pag-uyon kinahanglang mosulti sa kamatuoran ug magpakitag pagkamasinugtanon, hustisya, mahigugmaong-kalulot, ug kaluoy. (Zac 7:7-10; 8:​16, 17; itandi ang Deu 24:17; Sal 15:​1, 2; 82:​3, 4; Pr 12:19; Jer 7:​5, 6; Efe 4:25.) Siya dili motubag sa pagpakitabang niadtong dili mosugot kaniya.​—Zac 7:13; itandi ang Isa 1:15; Lam 3:42-44.

Lain pa, ang makaiikag nga mga kaamgiran daling makita kon itandi ang mga teksto sa Zacarias sa ubang mga teksto.​—Itandi ang Zac 3:2 sa Jud 9; Zac 4:​3, 11-14 sa Pin 11:4; Zac 4:10 sa Pin 5:6; Zac 8:8 sa Pin 21:3; Zac 14:5 sa Jud 14; Zac 14:7 sa Pin 21:25; Zac 14:8 sa Pin 22:​1, 17.

Katumanan sa Tagna. Ang katumanan sa mga tagna nga girekord sa basahon ni Zacarias nagpamatuod sa pagkatinuod niini. Ang mga detalye nga nahibaloan maylabot sa pagsulong ni Alejandrong Bantogan batok sa Sirya, Fenicia, ug Filistia, lakip ang pagsakop sa Tiro ug sa Gaza, mohaom sa mga pulong sa Zacarias 9:1-8 ug, busa, mahimong sabton ingong katumanan niini nga tagna. Ang daghang ubang mga tagna nga anaa sa basahon ni Zacarias natuman diha kang Kristo Jesus​—ang iyang pagsulod sa Jerusalem ingong hari, “mapainubsanon, ug nagsakay sa usa ka asno” (Zac 9:9; Mat 21:5; Ju 12:15), ang pagbudhi kaniya bugti sa “katloan ka pirasong plata” (Zac 11:​12, 13; Mat 26:15; 27:9), ang pagkatibulaag sa iyang mga tinun-an human niadto (Zac 13:7; Mat 26:31; Mar 14:27), ang pagduslak kang Jesus pinaagig bangkaw samtang diha sa estaka (Zac 12:10; Ju 19:​34, 37), ug ang iyang papel ingong Hari-Saserdote (Zac 6:​12, 13; Heb 6:20; 8:1; 10:21).

[Kahon sa panid 1409]

MGA PANGUNANG PUNTO SA ZACARIAS

Matagnaong mga mensahe nga nagdasig sa mga Hudiyo sa pagpadayon sa pagtukod pag-usab sa templo, nagtagana usab ug pasiunang mga talan-awon sa pag-abot sa Mesiyas ug sa iyang pagmando ingong Hari-Saserdote

Gisulat ni Zacarias sa panahon sa paghari sa Persianhon nga si Haring Dario I, mga 19 ka tuig human ang unang grupo sa mga Hudiyo nakapauli gikan sa Babilonya niadtong 537 W.K.P.

Usa ka panawagan sa paghinulsol, gisundan sa walo ka panan-awon ug sa tagna bahin sa “Turok” (1:1–​6:15)

Unang panan-awon: Usa ka mangangabayo nga nagsakay sa pulang kabayo nga nagbarog uban sa laing tulo pa ka mangangabayo taliwala sa mga kahoyng mirto; ang panan-awon gitapos pinaagig pasalig nga ang Jerusalem pakitaan ug kaluoy ug ang templo tukoron pag-usab

Ikaduhang panan-awon: Ang upat ka sungay nga nagpatibulaag sa Juda gisalibay sa upat ka artesano

Ikatulong panan-awon: Usa ka batan-ong lalaki nga may pisi nga igsusukod nangandam sa pagsukod sa Jerusalem, apan ang usa ka manulonda nagtagnag dugang pa nga pag-uswag ingon man panalipod ni Jehova alang sa siyudad

Ikaupat nga panan-awon: Ang nahugawan nga mga besti sa Hataas nga Saserdoteng si Josue gihukas ug giilisdan ug mga besting halangdon

Ikalimang panan-awon: Si Zacarias nakakitag usa ka bulawang tangkawan nga may pito ka lampara nga gibutangan ug lana nga gikan sa duha ka kahoyng olibo; taposon ni Zorobabel ang pagtukod pag-usab sa templo pinaagi sa tabang sa espiritu sa Diyos

Ikaunom nga panan-awon: Ang usa ka linukot nga basahon nga nagalupad naghawas sa tunglo nga migula tungod sa tanan niadtong nangawat ug niadtong nanumpa ug bakak sa ngalan ni Jehova

Ikapitong panan-awon: Usa ka babaye nga ginganlag Pagkadaotan gisakay sa usa ka taksanan nga ephah paingon sa Sinar

Ikawalong panan-awon: Upat ka karo ang migula sa taliwala sa duha ka tumbaga nga bukid aron molibot sa yuta

Ang tawo nga ginganlag Turok magatukod sa templo ni Jehova ug mag-alagad ingong hari-saserdote

Pagduhaduha bahin sa pagsaulog sa mga pagpuasa agig paghinumdom sa mga kalamidad nga midangat sa Jerusalem (7:1–​8:23)

Ang mga kalamidad midangat ingong silot tungod sa pagkadili-masinugtanon; ang pagpuasa agig paghinumdom niini wala gayod buhata alang kang Jehova

Ang Jerusalem makapahimulos sa pag-uyon sa Diyos; ang kanhing mga adlaw sa pagpuasa mahimong “kasadya ug pagmaya ug malipayong kapistahan”; daghan gikan sa kanasoran ang moadto kaniya aron mabatonan ang pag-uyon ni Jehova

Ang paghukom batok sa kanasoran, mga tagna labot sa Mesiyas, ug ang pagpasig-uli sa katawhan sa Diyos (9:1–​14:21)

Daghang siyudad ug kanasoran ang makaagom sa grabe nga paghukom ni Jehova

Ang matarong ug mapainubsanon nga Hari sa Zion mosulod sa siyudad sakay sa usa ka asno

Si Jehova nagpahayag sa iyang kasuko batok sa mini nga mga magbalantay

Ang natibulaag nga katawhan sa Diyos pagulaon gikan sa Ehipto ug Asirya

Si Zacarias gitawag aron mahimong usa ka magbalantay; ang katawhan gihatagag kahigayonan sa pagbayad alang sa iyang buluhaton, ug ilang gibanabana ang bili niini ingong 30 ka pirasong plata

Ang Jerusalem mahimong usa ka mabug-at nga bato nga magpangos sa hilabihan kang bisan kinsa nga manghilabot niini

Usa ka atabay ang pagabuksan alang sa paghinlo sa sala; ang magbalantay pagahampakon, ug ang mga karnero matibulaag

Ang Jerusalem pagasulongon, apan si Jehova makiggubat batok sa mga manunulong

Kadtong mga nahibilin gikan sa miatake nga kanasoran magsaulog sa Pista sa mga Balongbalong sa matag tuig, nga moyukbo atubangan kang Jehova ingong Hari