IGSOONG LALAKI

Usa ka lalaki nga pareho nimo ug ginikanan o mga ginikanan; sa Hebreohanon, kini maoy ʼach, ug sa Grego, kini maoy a·del·phosʹ. Ang pursosong managsoon nga gihisgotan sa Bibliya, ang mga anak sa samang amahan ug inahan, naglakip kang Cain ug Abel, mga anak ni Adan ug Eva (Gen 4:​1, 2; 1Ju 3:12); kang Jacob ug Esau, kaluhang mga anak ni Isaac ug Rebeca (Gen 25:24-26); kang Santiago ug Juan, mga anak ni Zebedeo ug sa iyang asawa (Mat 4:21; 27:56; itandi ang Huk 8:19). Si Moises ug Aaron maoy mga igsoong lalaki ni Miriam (Num 26:59); si Lazaro maoy igsoong lalaki ni Marta ug Maria. (Ju 11:​1, 19) Gitawag usab ug “mga igsoong lalaki” ang mga managsoon sa amahan, kadtong adunay samang amahan apan lahi ug inahan, sama sa kahimtang sa 12 ka anak nga lalaki ni Jacob nga gipanganak sa upat ka lainlaing babaye (Gen 35:22-26; 37:4; 42:​3, 4, 13); ug usab, ang mga anak sa samang inahan apan lahi ug mga amahan, sama sa kahimtang ni Jesus ug sa iyang mga igsoong lalaki, ug lagmit sama sa relasyon ni David ngadto sa iyang mga igsoong babaye.​—Mat 13:55; 1Cr 2:13-16; 2Sa 17:25; tan-awa ang “Mga Igsoong Lalaki ni Jesus” sa sunod nga panid.

Apan, ang terminong “igsoon” gigamit dili lamang sa mga managsoon sa unod. Si Abraham ug Laban nagtawag sa ilang tagsatagsa ka pag-umangkon nga si Lot ug Jacob ingong mga igsoon. (Gen 11:27; 13:8; 14:​14, 16; 29:​10, 12, 15; itandi ang Lev 10:4.) Ang mga isigkamembro sa samang tribo sa Israel nakapahimulos ug relasyon ingong managsoon (2Sa 19:​12, 13; Num 8:26), ug diha sa mas lapad nga diwa ang tibuok nasod sa Israel maoy mga managsoon, mga anak, buot ingnon, sa parehong amahan nga si Jacob, ug sila nahiusa sa pagsimba sa samang Diyos, si Jehova. (Ex 2:11; Deu 15:12; Mat 5:47; Buh 3:​17, 22; 7:23; Rom 9:3) Bisan ang mga Edomhanon, nga naggikan kang Abraham pinaagi sa kaluhang igsoon ni Jacob nga si Esau, sa ingon iglabot sa Israel, gitawag nga mga igsoon. (Num 20:14) Ang nahiusa pag-usab nga mga gingharian sa Juda ug Israel gihisgotan nga anaa sa kahimtang sa “pagkamanagsoon” (Heb., ʼa·chawahʹ).​—Zac 11:14.

Ang pulong “igsoon” gigamit usab alang niadtong nahiusa sa katibuk-ang kawsa ug may susamang mga tumong ug mga katuyoan. Pananglitan, si Haring Hiram sa Tiro nagtawag kang Haring Solomon nga iyang igsoon, dili lamang kay pareho sila ug ranggo ug posisyon kondili tungod usab tingali sa parehong mga intereses sa pagsuplay ug mga kahoy ug ubang mga butang alang sa templo. (1Ha 9:13; 5:1-12) “Tan-awa! Pagkamaayo ug pagkamakalilipay nga ang mga igsoon mag-uban pagpuyo diha sa panaghiusa!” misulat si David, nga nagpakitang dili ang pagkakadugo lamang ang magpaposible sa pakigdait ug panaghiusa tali sa unodnong mga igsoon. (Sal 133:1) Sa pagkatinuod, ang ilang pagmahal ug interes sa usag usa, dili ang pagkaparehog ginikanan, ang nagtukmod kang David sa pagtawag kang Jonatan nga iyang igsoon. (2Sa 1:26) Ang mga managhigala nga may parehong mga kinaiya ug mga disposisyon, bisan kon kini daotan, hustong tawgon nga mga igsoon.​—Pr 18:9.

Sa katilingban sa mga patriarka ug ilalom sa Moisesnong Balaod, ang pipila ka pribilehiyo ug mga obligasyon gipas-an sa unodnong mga igsoong lalaki. Inigkamatay sa amahan, ang kinamagulangan nga igsoong lalaki, ang panganay, makadawat ug dobleng bahin sa panulondon sa banay ug sa kaakohan sa pag-alagad ingong ulo sa banay. Ang unodnong igsoong lalaki mao ang una nga adunay katungod sa pagpalit pag-usab, sa pagminyo sa asawa sa namatayng igsoon, ug sa pagpanimalos sa dugo sa igsoong gipatay. (Lev 25:​48, 49; Deu 25:5) Ang insesto nga mga relasyon tali sa igsoong lalaki ug babaye hugot nga gidili sa Moisesnong Balaod.​—Lev 18:9; Deu 27:22.

Sa Kristohanong kongregasyon ang mga membro nakapahimulos ug espirituwal nga relasyon nga sama nianang sa mga managsoon. Gitawag ni Jesus ang iyang mga tinun-an nga mga igsoon. (Mat 25:40; 28:10; Ju 20:17) Kusganon niyang gipasiugda kini nga relasyon, nga nag-ingon: “Si bisan kinsa nga magabuhat sa kabubut-on sa akong Amahan . . . , kana siya mao ang akong igsoong lalaki, ug igsoong babaye, ug inahan.” (Mat 12:48-50) Busa mas labaw natong higugmaon si Kristo kay sa atong mga kadugo ug kon gikinahanglan mahimong biyaan pa gani sila tungod ug alang kaniya. (Mat 10:37; 19:29; Luc 14:26) Sa pagkatinuod, ang igsoong lalaki mahimong magtugyan sa iyang igsoong lalaki ngadto sa kamatayon. (Mar 13:12) Ang terminong “igsoon” dili lamang mapadapat sa suod nga mga kaubanan ni Jesus kondili naglakip usab sa tibuok kongregasyon sa mga magtutuo (Mat 23:8; Heb 2:17), ang “tibuok kapunongan sa mga igsoon” “nga may buluhaton sa pagpamatuod bahin kang Jesus.” (1Pe 2:17; 5:9; Pin 19:10) Ang maong kapunongan sa espirituwal nga mga igsoon nagpakitag “inigsoong gugma” sa bug-os nga paagi.​—Rom 12:10; Heb 13:1.

Niadtong Pentekostes gitawag ni Pedro nga “mga igsoon” kadtong tanang gikan sa halayong kayutaan, lakip sa mga kinabig. (Buh 2:8-10, 29, 37) Usahay ang Kristohanong mga magtutuo nga mga lalaki gipalahi ingong “mga igsoong lalaki” ug ang mga babaye ingong “mga igsoong babaye” (1Co 7:​14, 15), apan sa katibuk-an ang terminong “mga igsoon” mao ang gigamit diha sa mga pangomosta ngadto sa nagkasagol nga mga pundok ug kini dili limitado sa mga lalaki lamang. (Buh 1:15; Rom 1:13; 1Te 1:4) Kini nga termino gigamit sumala niini nga diwa diha sa tanang inspirado nga Kristohanong mga sulat gawas sa tulo ka sulat (Tito, 2 Juan, Judas) ug diha sa mga sinulat sa unang mga magsusulat sa simbahan. Ang mga apostol nagpasidaan batok sa “mini nga mga igsoon” nga nakayuhot sa mga kongregasyon.​—2Co 11:26; Gal 2:4.

Mga Igsoong Lalaki ni Jesus. Ang upat ka Ebanghelyo, ang Mga Buhat sa mga Apostoles, ug ang duha ka sulat ni Pablo naghisgot sa “mga igsoon sa Ginoo,” “igsoon sa Ginoo,” “iyang mga igsoong lalaki,” “iyang mga igsoong babaye,” nga nagngalan ug upat ka “mga igsoong lalaki”: si Santiago, Jose, Simon, ug Judas. (Mat 12:46; 13:​55, 56; Mar 3:31; Luc 8:19; Ju 2:12; Buh 1:14; 1Co 9:5; Gal 1:19) Ang kadaghanan sa mga eskolar sa Bibliya midawat sa natigom nga mga ebidensiya nga si Jesus labing menos adunay upat ka igsoong lalaki ug duha ka igsoong babaye ug ang tanan maoy mga anak ni Jose ug Maria sa kinaiyanhong paagi human sa milagrosong pagkatawo ni Jesus.

Ang walay pasikaranang pagtuo nga kining mga igsoong lalaki ni Jesus maoy mga anak ni Jose sa unang kaminyoon, o pinaagi sa pagpakigminyo ni Jose sa iyang nabalong bayaw nga babaye, angayng isipon nga tinumotumo, sanglit walay lig-ong mga pamatuod o paghisgot bahin niini diha sa Kasulatan. Ang pangangkon nga ang “igsoong lalaki” (a·del·phosʹ) dinhi nagkahulogang “ig-agaw” (a·ne·psi·osʹ) maoy pangagpas lamang nga gituohang gimugna ni Jerome, ug maoy sukad pa niadtong 383 K.P. Dili lamang nga si Jerome walay ikapakitang ebidensiya sa pagpaluyo sa iyang bag-ong namugna nga ideya kondili sa iyang ulahing mga sinulat siya nag-usab-usab sa iyang mga opinyon ug mipahayag gani ug mga pagduhaduha bahin sa iyang “teoriya labot sa pagkaig-agaw.” Si J. B. Lightfoot nag-ingon nga si “Sn Jerome nangatarongan nga walay tradisyonal nga awtoridad nga magpaluyo sa iyang teoriya, ug busa ang ebidensiya nga magpaluyo niini angayng susihon lamang diha sa Kasulatan. Gisusi ko ang kasulatanhong ebidensiya, ug ang . . . katibuk-ang mga suliran . . . mas daghan kay niining ikaduhang argumento nga magpaluyo niini, ug sa pagkatinuod motultol sa pagsalikway niini.”​—St. Paul’s Epistle to the Galatians, London, 1874, p. 258.

Sa Gregong Kasulatan diin ang asoy naghisgot sa usa ka pag-umangkong lalaki o ig-agaw, ang pulong nga a·del·phosʹ wala gamita. Hinunoa, ang relasyon gipatin-aw, sama sa “ang anak nga lalaki sa igsoong babaye ni Pablo” o “si Marcos nga ig-agaw [a·ne·psi·osʹ] ni Bernabe.” (Buh 23:16; Col 4:10) Sa Lucas 21:​16, ang Gregong mga pulong nga syg·ge·nonʹ (mga paryente, sama sa mga ig-agaw) ug a·del·phonʹ (mga igsoong lalaki) parehong makaplagan, nga nagpakitang ang mga termino wala gamita nga baylobaylo diha sa Gregong Kasulatan.

Sa panahon sa ministeryo ni Jesus, sanglit “sa pagkatinuod, ang iyang mga igsoon wala magpasundayag ug pagtuo kaniya,” kini nagpakita nga sila dili gayod iyang mga igsoon sa espirituwal nga diwa. (Ju 7:3-5) Si Jesus mihimog kalainan tali sa iyang unodnong mga igsoon ug sa iyang mga tinun-an, nga mituo kaniya ug kinsa maoy iyang espirituwal nga mga igsoon. (Mat 12:46-50; Mar 3:31-35; Luc 8:19-21) Kining kawalay pagtuo sa iyang unodnong mga igsoon nagpaila nga sila dili mao ang mga apostoles nga gitawag sa samang mga ngalan: si Santiago, Simon, Judas; sila tin-awng gipalahi gikan sa mga tinun-an ni Jesus.​—Ju 2:12.

Ang relasyon niining unodnong mga igsoon ni Jesus uban sa iyang inahan nga si Maria nagpakita usab nga sila iyang mga anak inay nga lagyong mga paryente. Sila sagad nga gihisgotan nga kauban niya. Ang mga paghisgot nga si Jesus mao ang “panganay” ni Maria (Luc 2:7), ug nga si Jose “wala makigdulog kaniya hangtod nga siya nanganak ug usa ka anak nga lalaki,” nagpaluyo usab sa panglantaw nga si Jose ug Maria adunay ubang mga anak. (Mat 1:25) Bisan gani ang ilang mga silingan nga taga-Nasaret nahibalo ug miila kang Jesus ingong “ang igsoon ni Santiago ug ni Jose ug ni Judas ug ni Simon,” ug nagpahayag, “Ug ang iyang mga igsoong babaye ania kauban nato, dili ba?”​—Mar 6:3.

Pinasukad niini nga mga teksto, motungha ang pangutana: Nganong sa hapit na siyang mamatay, gisalig man ni Jesus ang pag-atiman sa iyang inahan nga si Maria ngadto kang apostol Juan inay ngadto sa iyang unodnong mga igsoon? (Ju 19:​26, 27) Dayag nga tungod kay ang ig-agaw ni Jesus nga si apostol Juan maoy usa ka tawo nga nakapamatuod sa iyang pagtuo, siya mao ang tinun-an nga gimahal pag-ayo ni Jesus, ug kining espirituwal nga relasyon milabaw sa relasyon sa unod; ngani, walay timailhan nga niadtong panahona ang iyang unodnong mga igsoon nahimo nang mga tinun-an ni Jesus.

Human sa pagkabanhaw ni Jesus, nausab ang maduhaduhaong tinamdan sa iyang unodnong mga igsoong lalaki, kay sila presente kauban sa ilang inahan ug sa mga apostoles sa dihang nagkatigom alang sa pag-ampo human sa pagkayab ni Jesus. (Buh 1:14) Kini nagpakita nga sila presente usab sa dihang gibubo ang balaang espiritu sa adlaw sa Pentekostes. Ang igsoong lalaki ni Jesus nga si Santiago, kinsa prominenteng gihisgotan kauban sa mga ansiyano nga mga membro sa nagamandong lawas sa Jerusalem, misulat ug usa ka sulat nga nagbaton sa iyang ngalan. (Buh 12:17; 15:13; 21:18; Gal 1:19; San 1:1) Ang laing igsoong lalaki ni Jesus nga si Judas misulat usab ug basahon nga nagbaton sa iyang ngalan. (Jud 1, 17) Gipaila ni Pablo nga labing menos ang pipila sa mga igsoong lalaki ni Jesus maoy mga minyo.​—1Co 9:5.