Ayaw Ninyo Itugot nga May Magdaot sa Inyong Maayong mga Batasan

“Ayaw kamo pagpalimbong. Ang daotang mga kauban makadaot sa maayong mga batasan.”​—1 CORINTO 15:33.

1, 2. (a) Unsay gibati ni apostol Pablo bahin sa mga Kristohanon sa Corinto, ug ngano? (b) Unsang tambag ang atong pagahisgotan?

PAGKAGAMHANAN nga pagbati ang ginikananong gugma! Modasig kini sa mga ginikanan sa pagsakripisyo alang sa ilang mga anak, sa pagtudlo ug pagtambag kanila. Si apostol Pablo tingali dili literal nga amahan, apan misulat siya ngadto sa mga Kristohanon sa Corinto: “Bisan pag tingali aduna kamoy napulo ka libong magtutudlo diha kang Kristo, sa pagkatinuod dili daghan ang inyong amahan; kay diha kang Kristo Jesus ako nahimong inyong amahan pinaagi sa maayong balita.”​—1 Corinto 4:15.

² Sayo pa niana, miadto si Pablo sa Corinto, diin didto iyang giwalihan ang mga Hudiyo ug mga Grego. Nakatabang siya sa pagporma sa kongregasyon sa Corinto. Sa laing sulat gitandi ni Pablo ang iyang pag-alima ngadto sa pag-alima sa inahang nagpasuso, apan siya samag usa ka amahan alang sa mga taga-Corinto. (1 Tesalonica 2:7) Sama sa pagabuhaton sa mahigugmaong literal nga amahan, gimaymayan ni Pablo ang iyang espirituwal nga mga anak. Ikaw tingali makabaton ug kaayohan gikan niining tambag nga inamahan alang sa mga Kristohanon sa Corinto: “Ayaw kamo pagpalimbong. Ang daotang mga kauban makadaot sa maayong mga batasan.” (1 Corinto 15:33) Nganong gisulat kana ni Pablo ngadto sa mga taga-Corinto? Sa unsang paagi ikapadapat nato ang tambag?

Tambag Alang Kanila ug Kanato

3, 4. Unsay atong nasayran bahin sa unang-siglong Corinto ug sa mga lumolupyo niini?

³ Sa unang siglo, ang Gregong geograpo nga si Strabo misulat: “Ang Corinto gitawag ‘dato’ tungod sa iyang komersiyo, sanglit kini nahimutang sa Isthmus ug mao ang tag-iya sa duha ka dunggoanan, nga ang usa niana moderetso sa Asia, ug ang lain ngadto sa Italya; ug gipasayon niana ang pagbayloayg manggad gikan sa duha ka nasod.” Matag duha ka tuig ang ilado nga Dulang Isthmian nagdalag mga panon sa katawhan ngadto sa Corinto.

⁴ Unsang matang ang mga tawo niining siyudara nga mao ang sentro sa kagamhanan ug unodnong pagsimba kang Aprodita? Si Propesor T. S. Evans misaysay: “Ang populasyon lagmit [maoy] mga 400,000. Ang katilingban may hataas nga kultura, apan luag sa moral, nga bulgar pa. . . . Ang Gregong mga molupyo sa Achaïa inila sa dili-mahimutang nga kaisipan ug mainitong pagpangagpas sa mga butang bag-o. . . . Ang taas nilang garbo nahisamag sugnod nga andam para sa sulo sa mga pundokpundok.”

5. Unsang kapeligrohan ang giatubang sa mga igsoon sa Corinto?

⁵ Ngadtongadto bisan ang kongregasyon nabahin tungod sa pipila nga sa gihapon mahiligon ug ginarbosong mga pangagpas. (1 Corinto 1:10-31; 3:2-9) Usa ka dakong suliran ang pipila nga nag-ingon: “Ang mga patay dili pagabanhawon.” (1 Corinto 15:12; 2 Timoteo 2:16-18) Bisan unsa man ang ilang eksaktong pagtuo (o sayop nga pagtuo), si Pablo nagtul-id kanila pinaagi sa matin-awng pamatuod nga si Kristo “nabanhaw na gikan sa mga patay.” Busa, ang mga Kristohanon makasalig nga ang Diyos makahatag kanila ug “kadaogan pinaagi sa atong Ginoong Jesu-Kristo.” (1 Corinto 15:20, 51-57) Kon ikaw didto niadto, maimpluwensiyahan ka kaha sa espiritu sa pagkabahinbahin?

6. Ang tambag ni Pablo sa 1 Corinto 15:33 ilabinang angay kang kinsa?

⁶ Samtang gihatag ang lig-ong pamatuod nga pagabanhawon ang mga patay, sila giingnan ni Pablo: “Ayaw kamo pagpalimbong. Ang daotang mga kauban makadaot sa maayong mga batasan.” Ang punto sa maong tambag maoy alang sa mga nakig-uban sa kongregasyon nga misupak sa doktrina sa pagkabanhaw. Sila ba wala makatino lamang bahin sa usa ka punto nga wala nila hisabti? (Itandi ang Lucas 24:38.) Dili. Si Pablo misulat nga “ang pipila sa inyong taliwala nag-ingon nga walay pagkabanhaw,” busa kadtong nalangkit nagpahayag sa pagsupak, nga nakiling sa apostasiya. Si Pablo nasayod pag-ayo nga sila makadaot sa maayong mga batasan ug panghunahuna sa uban.​—Buhat 20:30; 2 Pedro 2:1.

7. Unsa ang usa ka kahimtang nga niana ikapadapat nato ang 1 Corinto 15:33?

⁷ Sa unsang paagi ikapadapat nato ang pasidaan ni Pablo mahitungod sa mga kauban? Siya wala magpasabot nga dili nato tabangan ang usa diha sa kongregasyon nga malisdan sa pagsabot sa usa ka bersikulo o pagtulon-an sa Bibliya. Sa pagkatinuod, ang Judas 22, 23 nag-agda kanato sa paghatag ug maluluy-ong tabang ngadto sa mga tawong sinsero nga may mga pagduhaduha. (Santiago 5:19, 20) Hinunoa, ang inamahan nga tambag ni Pablo tinong mapadapat kon adunay sigeng manaway sa butang nasayran nato nga maoy kamatuoran sa Bibliya o magpadayon sa pagkomento sa paaging nagduda o negatibo. Kinahanglang mag-amping kita nga dili makig-uban nianang matanga sa tawo. Hinuon, kon adunay nahimong dayag nga apostata, ang espirituwal nga mga magbalantay kinahanglang molihok aron panalipdan ang panon.​—2 Timoteo 2:16-18; Tito 3:10, 11.

8. Sa unsang paagi mosanong kitang may salabotan kon may mosupak sa usa ka doktrina sa Bibliya?

⁸ Ikapadapat usab nato ang inamahang mga pulong ni Pablo sa 1 Corinto 15:33 kon bahin sa mga tawong gawas sa kongregasyon nga nagpasiugdag bakak nga mga doktrina. Sa unsang paagi madani tingali kita sa pagpakig-uban kanila? Kini basin mahitabo kon dili kita makaila niadtong mahimong tabangan sa pagkat-on sa kamatuoran ug niadtong nagapatungha lamang ug argumento aron ipasiugda ang usa ka bakak nga doktrina. Pananglitan, sa atong pagsangyaw, tingali kita makahibalag ug usa ka tawo nga supak sa usa ka punto apan si kinsa gustong makighisgot ug dugang bahin niana. (Buhat 17:32-34) Kana sa kaugalingon dili usa ka suliran, kay malipay kitang mosaysay sa kamatuoran sa Bibliya ngadto kang bisan kinsa nga sa tim-os gustong masayod, nga mobalik pa gani aron ipakita ang makapakombinsir nga ebidensiya. (1 Pedro 3:15) Ugaling lamang, ang pipila tingali dili tinuod nga interesado sa pagkaplag sa kamatuoran sa Bibliya.

9. Sa unsang paagi mosanong kita sa mga paghagit sa atong mga tinuohan?

⁹ Ang daghang tawo magdebateng inoras, sa sunodsunod nga semana, apan dili tungod kay gipangita nila ang kamatuoran. Buot lang nilang daoton ang pagtuo sa lain samtang ipasigarbo ang ila konong edukasyon sa Hebreohanon, Grego, o siyensiya sa ebolusyon. Sa dihang mahibalag sila, ang pila ka Saksi mobating nahagit ug mosangpot sa tagdugayng pakig-uban kanila nga nahasentro sa tinuohan sa bakak nga relihiyon, pilosopiya, o siyentipikanhong bakak. Mamatikdan nga si Jesus wala motugot nga mahitabo kana kaniya, bisan pag makadaog unta siyag mga debate batok sa relihiyosong mga pangulo nga nakakat-on ug Hebreohanon o Grego. Sa gihagit, si Jesus mitubag ug mubo ug dayon ang iyang pagtagad gibaling na usab ngadto sa mga mapaubsanon, ang tinuod nga mga karnero.​—Mateo 22:41-46; 1 Corinto 1:23–​2:2.

10. Nganong ang pagbantay angay sa mga Kristohanon nga may mga kompiyuter ug makagamit sa elektronik nga paskinanan?

¹⁰ Gibuksan sa modernong mga kompiyuter ang ubang mga dalan ngadto sa daotang panag-uban. Ang pila ka komersiyal nga kompaniya mopaarang sa mga suskritor nga nagagamit sa kompiyuter ug telepono sa pagpadalag mensahe ngadto sa elektronik nga mga paskinanan; busa ang usa ka tawo makapaskin niana ug mensahe nga dayag sa tanang suskritor. Kini misangpot sa giingong elektronik nga mga debate bahin sa relihiyosong mga ulohan. Ang Kristohanon basin madani sa maong mga debate ug tingali mogugol ug daghang oras kauban sa usa ka apostata ug panghunahuna nga tingali napalagpot gikan sa kongregasyon. Ang tambag sa 2 Juan 9-11 nagpasiugda sa inamahang tambag ni Pablo mahitungod sa paglikay sa daotang mga kauban.a

Likayi nga Malimbongan

11. Ang komersiyal nga kahimtang sa Corinto nagtanyag sa unsang kahigayonan?

¹¹ Sumala sa giingon na, ang Corinto maoy sentro sa komersiyo, nga may ubay-ubayng tindahan ug mga negosyo. (1 Corinto 10:25) Daghan nga moanha alang sa Dulang Isthmian magpuyo sa mga tolda, ug panahon sa dula ang mga negosyante maninda diha sa mga balongbalong nga mahiposhipos o sa mga lamesang giaptan. (Itandi ang Buhat 18:1-3.) Kadto nakapahinabo nga si Pablo nakakitag trabaho didto nga nanggamag mga tolda. Ug siya nakagamit sa dapit-trabahoan aron ipakaylap ang maayong balita. Si Propesor J. Murphy-O’Connor misulat: “Gikan sa buhatan sa usa ka makisaw nga tiyanggihan . . . nga atubang sa usa ka kalye nga punog tawo si Pablo nakahibalag, dili lang sa mga kauban sa trabaho ug mga suki, kondili hasta sa panon sa gawas. Sa mga yugto nga dili kaayo puliki siya makabarog sa ganghaan ug makig-estorya niadtong si kinsa sa iyang hunahuna manimati . . . Lisod nga mahanduraw nga tungod sa iyang gamhanang pagkatawo ug tiunay nga pagtuo siya wala dayon mahimong ‘iladong tawo’ sa kasilinganan, ug kadto tinong nakahaylo, dili lang sa mga bagdoy apan usab niadtong tinuod nga nangitag impormasyon. . . . Ang mga babayeng minyo uban sa ilang mga sulugoon, nga nakabati bahin kaniya, miduaw sa pasangil nga nanganha aron mamalit. Sa mga panahon sa kalisdanan, dihang may kapeligrohan sa paglutos o yanong pagpanghasi, ang mga magtutuo makahibalag kaniya ingong mga suki. Ang buhatan nakapahinabo nga iyang mahibalag ang mga opisyales sa munisipyo.”

12, 13. Sa unsang paagi ang 1 Corinto 15:33 haom nga ikapadapat sa dapit-trabahoan?

¹² Hinuon, lagmit nakaamgo si Pablo sa posibilidad sa “daotang mga kauban” diha sa dapit-trabahoan. Kinahanglang kita makaamgo usab. Makahuloganon, gikutlo ni Pablo ang usa ka tinamdang naglungtad sa pipila: “Mangaon ug mag-inom kita, kay ugma mamatay na kita.” (1 Corinto 15:32) Dayon iyang gisundan kana sa iyang inamahan nga tambag: “Ayaw kamo pagpalimbong. Ang daotang mga kauban makadaot sa maayong mga batasan.” Sa unsang paagi mahilangkit ang dapit-trabahoan sa pagpangitag kalingawan mao nga mamugna ang posibilidad sa kapeligrohan?

¹³ Ang mga Kristohanon buot makighigala sa mga kauban sa trabaho, ug ang daghang kasinatian nagpasundayag kon unsa ka epektibo kini sa pagbukas sa dalan sa pagsangyaw. Apan, ang kamahigalaon basin saypon pagsabot sa kauban sa trabaho ingong imbitasyon aron magkauban sa lulinghayaw. Basin sa takulahaw siya mangimbitar sa pagpangaon, paghapit makadiyut aron mag-inom-inom, o sa paglulinghayaw sa hinapos-sa-semana. Kining tawhana tingali morag maluluton ug hinloon sa panagway, ug ang imbitasyon basin morag binuotan. Bisan pa, si Pablo nagtambag kanato: “Ayaw kamo pagpalimbong.”

14. Sa unsang paagi ang pila ka Kristohanon nalimbongan pinaagi sa mga pakig-uban?

¹⁴ Nalimbongan ang pipila ka Kristohanon. Anam-anam nga naugmad nila ang luag nga tinamdan bahin sa pagpakig-uban sa mga kauban sa trabaho. Tingali milambo kana gumikan sa samang interes sa paugnat-sa-kusog o sa pasatiempo. O ang usa ka dili-Kristohanon sa trabahoan tingali labihan ka maluluton ug mahunahunaon, nga mosangpot sa paggugol sa nagkadaghang panahon uban kaniya, gani sa pagpalabi pa nga makig-uban kaniya kay sa pipila sa kongregasyon. Unya ang pagpakig-uban basin motultol sa pagpalta sa usa lang ka panagkatigom. Kana mahimong magkahulogan sa paglulinghayaw hangtod sa gabii na kaayo sa usa ka gabii ug sa pagguba sa batasang mosangyaw sa kanataran sa pagkabuntag. Kana mahimong mosangpot sa pagtan-awg usa ka matang sa sine o video nga sagad pagadumilian sa Kristohanon. ‘Ay, dili kana mahitabo kanako,’ basin maghunahuna kita. Apan kadaghanan niadtong nalimbongan tingali sa sinugdan mitubag ug sama niana. Kinahanglang suknaon nato ang atong kaugalingon, ‘Unsa ka determinado ako sa pagpadapat sa tambag ni Pablo?’

15. Unsang timbang nga tinamdan ang atong pagabatonan bahin sa mga silingan?

¹⁵ Ang bag-o pa natong nahisgotan bahin sa trabahoan mapadapat usab sa atong pagpakig-uban sa mga silingan. Sa pagkatinuod, ang mga Kristohanon sa karaang Corinto may mga silingan. Sa pila ka komunidad kinaiyanhon nga mahimong mahigalaon ug mapaluyohon sa mga silingan. Sa kabanikanhan ang mga silingan mahimong nagasaliganay sa usag usa tungod sa pagkanahilit. Ang pamilyahanong mga relasyon sa linain lig-on diha sa pila ka kultura, nga mopatungha sa daghang imbitasyon sa pagpangaon. Dayag, hinungdanon ang usa ka timbang nga panghunahuna, sumala sa gipadayag ni Jesus. (Lucas 8:20, 21; Juan 2:12) Sa atong mga pakiglabot sa mga silingan ug mga paryente, makiling ba kita sa pagpadayon sa paggawi sama sa nangagi sa dili pa kita mga Kristohanon? Hinunoa, dili ba angay nga atong sublion karon ang maong mga pakiglabot ug tinoon kon unsang mga limitasyon ang haom?

16. Sa unsang paagi sabton ang mga pulong ni Jesus sa Mateo 13:3, 4?

¹⁶ Si Jesus kas-a nagtandi sa pulong sa Gingharian ngadto sa mga binhi nga “nahulog sa daplin sa dalan, ug midugok ang mga langgam ug gituka kini.” (Mateo 13:3, 4, 19) Niadtong panahona, ang yuta ubay sa dalan nabantok kay daghang tiil ang nagbalikbalik paglakaw ibabaw niana. Ingon niana usab sa daghang tawo. Ang ilang mga kinabuhi punog mga silingan, mga paryente, ug uban nga mangabot ug manglakaw, nga makapapuliki kanila. Kini, ingnon ta, magatamak sa yuta sa ilang mga kasingkasing, nga mabantok kana mao nga ang mga binhi sa kamatuoran lisod makagamot. Ang samang pagkawalay-pagsanong mahimong mahitabo sa usa nga nahimo nang Kristohanon.

17. Sa unsang paagi ang pakig-uban sa mga silingan ug sa uban makaapektar kanato?

¹⁷ Ang pila ka kalibotanong silingan ug paryente tingali mahigalaon ug matinabangon, bisan pag sila sa way-pagkausab wala magpakitag interes sa mga butang espirituhanon o sa gugma sa pagkamatarong. (Marcos 10:21, 22; 2 Corinto 6:14) Ang atong pagka-Kristohanon wala gayod magpasabot nga kita mahimong dili-mahigalaon, dili-makisilingan. Si Jesus mitambag kanato nga magpadayag ug tiunayng interes sa uban. (Lucas 10:29-37) Apan samang dinasig ug kinahanglanon ang tambag ni Pablo nga kita magbantay sa atong mga pakig-uban. Samtang ipadapat nato ang nahaunang tambag, dili nato kalimtan ang naulahing tambag. Kon dili nato hinumdoman ang duha ka prinsipyo, mahimong maapektahan ang atong mga batasan. Komosta ang imong mga batasan kon itandi sa iya sa imong mga silingan o mga paryente kon bahin sa pagkamatinud-anon o pagsunod sa balaod ni Cesar? Pananglitan, basin mobati sila nga sa panahon sa pagbayad ug buhis, ang dili pagtaho sa eksaktong kinitaan o ganansiya sa negosyo makataronganon, nga kinahanglanon gani aron mabuhi. Tingali mohisgot silang madanihon sa ilang mga hunahuna panahon sa panagsang pagpangape o panahon sa kadiyut nga pagduaw. Sa unsang paagi makaapektar kana sa imong panghunahuna ug mga batasan sa pagkamatinud-anon? (Marcos 12:17; Roma 12:2) “Ayaw kamo pagpalimbong. Ang daotang mga kauban makadaot sa maayong mga batasan.”

Mga Batasan Usab sa mga Batan-on

18. Nganong ang 1 Corinto 15:33 mapadapat usab sa mga batan-on?

¹⁸ Ang mga batan-on maapektahan ilabina sa kon unsay makita ug madungog nila. Wala ka ba makamatikod sa mga bata kansang mga pangompas o mga manerismo sama kaayo sa iya sa ilang mga ginikanan o mga igsoon? Nan, angay nga dili kita matingala nga ang mga bata tingali maimpluwensiyahan pag-ayo sa ilang mga kadula o mga kauban sa eskuylahan. (Itandi ang Mateo 11:16, 17.) Kon ang imong anak lalaki o babaye maoy kauban sa mga batan-on nga mosulting dili matinahoron bahin sa ilang mga ginikanan, nganong maghunahuna nga dili maapektahan niana ang imong mga anak? Unsa na man kon kanunay silang makabati sa ubang mga batan-on nga hilas ug sinultihan? Unsa na man kon ang ilang mga isigkaingon sa eskuylahan o sa silinganan masibot bahin sa bag-ong uso sa sapatos o urog sa alahas? Angay ba kitang maghunahuna nga ang mga batan-ong Kristohanon dili madutlan nianang impluwensiyaha? Si Pablo nag-ingon ba nga ang 1 Corinto 15:33 moapektar lamang sa usa ka tinong edad?

19. Unsang panghunahuna ang angay isilsil sa mga ginikanan diha sa ilang mga anak?

¹⁹ Kon ikaw usa ka ginikanan, mahunahunaon ka ba nianang tambaga samtang ikaw mangatarongan ug mohimog mga desisyon mahitungod sa imong mga anak? Basin makatabang kon ilhon nimo nga kini wala magpasabot nga ang tanang ubang batan-on nga kauban-uban sa imong mga anak diha sa silinganan o sa eskuylahan maoy dili maayong mga tawo. Ang pipila kanila tingali maayohon ug desente, sama ra sa pipila sa imong mga silingan, mga paryente, ug mga kauban sa trabaho. Sulayi ang pagtabang sa imong mga anak nga makita kini ug masabtan nga ikaw timbang sa imong pagpadapat sa maalamon, inamahang tambag ni Pablo ngadto sa mga taga-Corinto. Samtang sila makaila sa paagi sa imong pagtimbang sa mga butang, kana makatabang kanila sa pagsundog kanimo.​—Lucas 6:40; 2 Timoteo 2:22.

20. Mga batan-on, unsang hagit ang inyong giatubang?

²⁰ Kamong mga batan-on pa, sulayi ang pag-ila kon unsaon pagpadapat ang tambag ni Pablo, kay nasayod nga hinungdanon kini alang sa matag Kristohanon, bata o tigulang. Kinahanglan kinig dakong panlimbasog ug determinasyon, apan nganong dili maandam sa pag-atubang sa hagit? Amgoha nga tungod lang kay nailhan nimo ang pipila sa ubang mga batan-on sukad sa pagkabata wala magkahulogan nga sila dili makaapektar sa imong mga batasan, dili makadaot sa mga batasan nga imong ginaugmad ingong usa ka Kristohanong batan-on.​—Proverbio 2:1, 10-15.

Positibong mga Lakang Aron Panalipdan ang Atong mga Batasan

21. (a) Unsa ang gikinahanglan nato kon bahin sa pakig-uban? (b) Nganong makatino kita nga ang pila ka pakig-uban mahimong peligroso?

²¹ Kitang tanan nagkinahanglan sa pakig-uban. Hinuon, kinahanglang magbantay kita sa kamatuorang ang atong mga kauban mahimong mag-apektar kanato, sa kaayohan o sa kadaotan. Kana nahitabo kang Adan ug sa tanan latas sa kasiglohan sukad niadto. Pananglitan, si Josapat, usa ka maayong hari sa Juda, nagpahimulos sa pabor ug panalangin ni Jehova. Apan human niya itugot nga ang iyang anak lalaki maminyo sa anak babaye ni Haring Ahab sa Israel, si Josapat misugod pagpakig-uban kang Ahab. Ang maong pakig-uban halos nakapildi sa kinabuhi ni Josapat. (2 Hari 8:16-18; 2 Cronicas 18:1-3, 29-31) Kon mohimo kitag dili-maalamong mga pagpili kon bahin sa atong mga pakig-uban, kini sama ra ka peligroso.

22. Angay unsa ang atong ibutang sa kasingkasing, ug ngano?

²² Nan, ibutang nato sa kasingkasing ang mahigugmaong tambag nga gihatag kanato ni Pablo sa 1 Corinto 15:33. Kana dili lamang mga pulong nga tingali kanunay kaayo natong madungog nga kita makalitok niana nga sinag-ulo. Gibanaag niana ang inamahang pagbati nga nabatonan ni Pablo alang sa iyang mga igsoong lalaki ug babaye sa Corinto, ug, sa pagpalugway, alang kanato. Ug sa walay duhaduha kana naundan ug tambag nga gitagana sa atong langitnong Amahan tungod kay buot niyang molampos ang atong mga panlimbasog.​—1 Corinto 15:58.

[Footnote]

Makahinumdom Ka Ba?

◻ Tungod ilabina sa unsang hinungdan nga gisulat ni Pablo ang 1 Corinto 15:33?

◻ Sa unsang paagi ikapadapat nato ang tambag ni Pablo diha sa dapit-trabahoan?

◻ Unsang timbang nga panghunahuna ang atong pagabatonan kon bahin sa mga silingan?

◻ Nganong ang 1 Corinto 15:33 angayan nga tambag ilabina alang sa mga batan-on?

[Hulagway sa panid 17]

Gigamit ni Pablo ang dapit-trabahoan aron ipakaylap ang maayong balita

[Hulagway sa panid 18]

Ang ubang mga batan-on makadaot sa inyong Kristohanong mga batasan