‘Pag-ila Kon Unsa Kita’ sa Panahon sa Memoryal
“Kon kita makaila kon unsa kita, dili kita pagahukman . . . aron nga kita dili mahukman sa kamatayon.”—1 CORINTO 11:31, 32.
1. Unsay kinahanglang pagalikayan sa matuod nga mga Kristohanon, ug ngano?
ANG usa ka butang nga dili gusto sa Kristohanon mao ang pagkahinukman ni Jehova. Ang pagkawala sa kahimuot sa “Maghuhukom sa tibuok yuta” mahimong motultol sa atong ‘pagkahimong hinukman sa kamatayon uban sa kalibotan’ ug mawad-ag kaluwasan. Mao kanay mahitabo kon nagalaom man kita ug kinabuhi sa langit uban kang Jesus o sa walay kataposang kinabuhi sa yutang paraiso.—Genesis 18:25; 1 Corinto 11:32.
2, 3. Unsang butanga nga mahimong pagahukman kita, ug unsay giingon ni Pablo bahin niini?
2 Diha sa 1 Corinto kapitulo 11, si apostol Pablo mihisgot ug usa ka butang nga tingalig kita pagahukman. Samtang ang gitumong sa iyang mga komento mao man ang dinihogang mga Kristohanon, ang iyang tambag hinungdanon sa tanan, ilabina niining panahona. Ang atong pag-ila kon unsa kita makatabang kanato nga makabaton sa pag-uyon sa Diyos ug dili pagahukman. Sa naghisgot sa tinuig nga selebrasyon sa Panihapon sa Ginoo, si Pablo misulat:
3 “Ang Ginoong Jesus sa gabii sa pagbudhi kaniya mikuhag tinapay ug, human nga nakapasalamat, kini iyang gipikaspikas ug miingon: ‘Kini mao ang akong lawas nga gipikaspikas alang kaninyo. Buhata ninyo kini sa paghandom kanako.’ Sa maong paagi usab, tapos sa panihapon, ang kopa gikuha niya nga nag-ingon: ‘Kining kopa mao ang bag-ong pakigsaad pinaagi sa akong dugo. Buhata ninyo kini, sa matag inom ninyo niini, sa paghandom kanako.’ Kay sa matag kaon ninyo niining tinapay ug sa matag inom ninyo niining kopa, ginasangyaw ninyo ang kamatayon sa Ginoo, hangtod sa iyang pag-anhi.”—1 Corinto 11:23-26.a
4. Unsay pagahimoon sa gabii sa Abril 10, 1990?
4 Human sa pagsalop sa adlaw sa Abril 10, 1990, pagasaulogon sa mga Saksi ni Jehova ang Memoryal sa kamatayon ni Kristo. Kasagaran, ang grupo nga magtigom maoy usa ka kongregasyon; busa adunay luna alang sa mga tawo nga dili pa mga Saksi. Sama sa unsa ang tigom? Adunay pakigpulong sa Bibliya. Unya, human sa pag-ampo, ang tinapay ipasa. Ipresentar sa laing pag-ampo ang pagpasa sa kopa. Inay ang tanan niini himoon sumala sa pormal nga rituwal o higpit nga paagi, ang gidaghanon sa tinapay ug mga kopa ug ang paagi sa pagpasa niini hikayon sumala sa lokal nga kahimtang. Ang importante mao nga kining mga butanga maidulot sa tanang tumatambong, bisan tuod nga ipasa lang kini sa kadaghanan nga dili makig-ambit. Apan, unsang mga butanga ang ipasa, ug unsay kahulogan niini? Dugang pa, unsa ang una natong tagdon aron kita makaila kon unsa kita?
“Kini Mao ang Akong Lawas”
5, 6. (a) Unsay gibuhat ni Jesus sa tinapay? (b) Unsang matanga sa tinapay ang iyang gigamit?
5 Kita nakabasa kon unsay “nadawat gikan sa Ginoo” ni Pablo maylabot sa Memoryal. Adunay mga asoy usab gikan sa tulo ka magsusulat sa Ebanghelyo, nga ang usa kanila diha mismo samtang gihimo ni Kristo kining selebrasyona. (1 Corinto 11:23; Mateo 26:26-29; Marcos 14:22-25; Lucas 22:19, 20) Kining mga asoya nag-ingon nga si Jesus mikuha unag tinapay, nag-ampo, ug unya gipikaspikas ug gipasa kini. Unsa kana nga tinapay? Ingong katumbas, unsay gigamit karong adlawa? Unsay kahulogan o gihawasan niini?
6 Ang atua didto maoy mga butang gikan sa Hudiyohanong panihapon sa Paskuwa, ang usa maoy tinapay nga walay lebadura, nga gitawag ni Moises nga “tinapay nga walay lebadura, ang tinapay sa kagul-anan.” (Deuteronomeo 16:3; Exodo 12:8) Kini nga tinapay hinimo gikan sa harina sa trigo nga wala sambogig igpatubo, asin, o mga panimpla. Kay walay lebadura (Hebreo, mats·tsahʹ) kini manipis ug malugti; kini kinahanglang pikaspikason sa mahungit nga gidak-on.—Marcos 6:41; 8:6; Buhat 27:35.
7. Unsay gamiton sa mga Saksi ni Jehova alang sa tinapay sa panahon sa Memoryal?
7 Si Jesus migamit ug walay lebadurang tinapay diha sa Panihapon sa Ginoo, busa mao usay buhaton sa mga Saksi ni Jehova karong adlawa. Ang regular nga Hudiyohanong tinapay nga matzoth mahimong gamiton alang niini nga katuyoan kon gihimo kini nga walay gidugang nga mga sambog, sama sa malta, sibuyas, o itlog. (Ang matzoth nga gisagolan nianang mga samboga dili gayod mohaom sa hubit nga “tinapay sa kagul-anan.”) O mahimo nga ang mga ansiano sa kongregasyon magpahimog tinapay nga walay lebadura gikan sa minasa sa harinang trigo ug tubig. Kon walay harinang trigo, ang walay lebadurang tinapay mahimong himoon gikan sa harinang sebada, humay, mais, o ubang mga lugas. Ang minasa ligison nga manipis ug lutoon diha sa binutangag gamayng mantika nga lutoanan.
8. Nganong ang walay lebadurang tinapay maoy usa ka tukmang simbolo, ug unsay kahulogan sa pag-ambit niana? (Hebreohanon 10:5-7; 1 Pedro 4:1)
8 Ang maong tinapay tukma tungod kay kini wala kasagolig igpatubo (yeast), nga gigamit sa Bibliya sa paghawas sa kahiwian o sala. Si Pablo mitambag mahitungod sa usa ka imoral nga tawo sa kongregasyon: ‘Ang diyutayng lebadura mopatubo sa tibuok minasa. Kuhaa gikan kaninyo ang daang lebadura aron mawala kaninyo ang igpatubo. Kay si Kristo nga atong karnero sa paskuwa gikahalad na. Busa saulogon nato ang piyesta, dili sa igpatubo sa pagkadaotan ug pagkatalampasan, kondili sa walay-lebadura nga tinapay sa pagkamatinud-anon ug kamatuoran.’ (1 Corinto 5:6-8; itandi ang Mateo 13:33; 16:6, 12.) Ang walay lebadurang tinapay maoy tukmang simbolo sa tawhanong lawas ni Jesus, kay siya “maunongon, walay-sala, walay-lama, linain gikan sa mga makasasala.” (Hebreohanon 7:26) Si Jesus didto mismo sa iyang hingpit tawhanong lawas sa dihang siya miingon sa mga apostol: “Kumuha ug kumaon kamo niining [tinapay], kini mao ang akong lawas.” (Mateo 26:26, A New Translation of the Bible, ni James Moffatt) Ang pagkaon sa tinapay nagkahulogan nga ang tawo nagatuo sa kaayohan sa halad ni Jesus alang kaniya ug nagadawat niana. Daghan pa, hinunoa, ang nalangkit.
Ang Bino nga May Kahulogan
9. Unsa ang ubang emblema nga giingon ni Jesus nga maoy atong gamiton?
9 Si Jesus migamit ug laing simbolo: “Siya usab mikuhag kopa, nga human nga nakapasalamat sa Diyos siya mihatag niini ngadto kanila ug nagaingon, ‘Uminom kamo niini, kamong tanan; kini mao ang akong dugo, ang bag-ong dugo-sa-pakigsaad, nga giula alang sa daghan, sa kapasayloan sa ilang mga sala.’” (Mateo 26:27, 28, Moffatt) Unsay anaa nianang kopa nga iyang gipasa, ug unsay kahulogan niini alang kanato samtang nagapaningkamot kita sa pag-ila kon unsa kita?
10. Sa unsang paagi ang bino nakabatog dapit sa Hudiyohanong Paskuwa?
10 Sa dihang unang gisugdan ni Moises ang kombira sa Paskuwa, siya walay gihisgotang ilimnon. Daghang mga eskolar ang nagtuo nga ulahi na kaayong panahon nga gigamit ang bino sa Paskuwa, tingali sa ikaduhang siglo W.K.P.b Bisan unsa pa man, ang paggamit ug bino niining pangaona maoy kumon sa unang siglo, ug si Jesus wala mosupak niini. Siya migamit ug bino sa Paskuwa sa dihang gihimo ang Memoryal.
11. Unsang matanga sa bino ang tukmang gamiton sa panahon sa Panihapon sa Ginoo?
11 Sanglit ang Hudiyohanong Paskuwa himoon man human sa dugay nang nahuman nga pagpamupog ubas, si Jesus migamit, dili sa duga nga wala mapaaslom, kondili sa pulang bino nga daling magahawas sa iyang dugo. (Itandi ang Pinadayag 14:20.) Ang dugo ni Jesus dili angay sambogan, busa ang lunsay nga bino ang tukma, inay kay sa mga bino nga gipaisog sa brandy (sama sa port, sherry, o muscatel) o adunay mga lamas o yerbas nga gidugang (vermouth, Dubonnet, o ubang alkoholikong mga ilimnon). Apan, dili kita angay mabalaka kon giunsa paggama ang bino, kon may kalamay ba nga gidugang sa panahon sa pagpaaslom aron moarang-arang ang lami niini o ang gidaghanong alkohol o gibutangan ba kinig diyutayng asupri aron dili madaot.c Daghang kongregasyon migamit ug komersiyal nga pulang bino (sama sa Chianti, Burgundy, Beaujolais, o claret) o yanong hinimo sa balay nga pulang bino. Ang bino ug ang tinapay maoy mga emblema lamang, o mga simbolo; busa, ang bisan unsa nga wala gamita mahimong dalhon sa balay ug yanong gamiton sa ulahi sama sa ubang pagkaon o ilimnon.
12. Si Jesus nagpatin-aw nga ang bino nagahawas sa unsa?
12 Ang kamatuoran nga mihisgot si Jesus sa iyang dugo sa gabii sa Paskuwa nakapahinumdom kanato sa dugo sa karnero balik sa Ehipto. Apan matikdi kon giunsa mismo ni Jesus sa paghimog lahi nga pagtandi, nga nagaingon: “Kining kopa mao ang bag-ong pakigtugon pinaagi sa akong dugo, nga igaula alang kaninyo.” (Lucas 22:20) Una pa niana ang Diyos mihimog pakigtugon sa nasod sa unodnong Israel, ug kadto giinagurahan pinaagi sa dugo sa mga halad nga hayop. Adunay kaamgiran ang dugo niadtong mga halara ug ang dugo ni Jesus. Ang duha pulos nalangkit sa pag-inagurar sa Diyos sa pakigtugon uban sa nasod sa iyang katawhan. (Exodo 24:3-8; Hebreohanon 9:17-20) Ang bahin sa pakigtugon sa Kasugoan mao nga ang unodnong Israel adunay paglaom nga mahimong nasod sa mga hari-saserdote. (Exodo 19:5, 6) Bisan pa niana, human nga napakyas ang ang Israel sa pagtuman sa pakigtugon ni Jehova, siya miingon nga iyang pulihan “ang unang pakigtugon” uban sa “bag-ong pakigtugon.” (Hebreohanon 9:1, 15; Jeremias 31:31-34) Ang kopa sa bino nga karon gipasa ni Jesus taliwala sa iyang matinumanong mga apostol nagahawas niining bag-ong pakigtugon.
13, 14. (a) Ang pagkahimong anaa sa bag-ong pakigtugon nagkahulogan sa unsa? (b) Unsay kahulogan sa pag-ambit sa usa ka tawo sa mga emblema?
13 Ang mga Kristohanon nga gidala niining bag-ong pakigtugon napormang usa ka espirituwal nga nasod sa mga hari-saserdote. (Galacia 6:16) Si apostol Pedro misulat: “Kamo maoy ‘usa ka kaliwatan nga pinili, ang kahugpongan sa mga harianong saserdote, ang nasod nga balaan, ang katawhan alang sa linain nga kabtangan, aron kamo magamantala sa kahibulongang mga buhat’ sa usa nga nagatawag kaninyo gikan sa kangitngit ngadto sa iyang katingalahang kahayag.” (1 Pedro 2:9) Matin-aw kon unsang kaluwasan ang ilang madawat—kinabuhi sa langit ingong kaubang-magmamando ni Jesus. Ang Pinadayag 20:6 nagpamatuod niini: “Malipayon ug balaan ang tawo nga makaambit sa nahaunang pagkabanhaw; . . . sila mahimong mga saserdote sa Diyos ug ni Kristo, ug maghari sila uban kaniya sa usa ka libo ka tuig.”
14 Sa pagkamatuod, human nga gisugo ni Jesus ang mga apostol sa pagkaon ug sa pag-inom sa simbolikong tinapay ug bino, siya miingon kanila nga sila ‘managpangaon ug manag-inom sa iyang lamesa diha sa iyang gingharian, ug managlingkod sa mga trono sa paghukom sa napulog-duha ka banay sa Israel.’ (Lucas 22:28-30) Busa, ang pakig-ambit sa mga emblema sa Memoryal nagkahulogan ug labaw pa kay sa pagtuo lamang sa halad ni Jesus. Ang matag Kristohanon kinahanglang modawat sa lukat ug magpakitag pagtuo kon buot siya nga makabaton ug kinabuhing walay kataposan bisan diin. (Mateo 20:28; Juan 6:51) Apan ang pagpakig-ambit sa mga emblema nagpasabot nga ang usa anaa sa bag-ong pakigtugon, nga pinili nga makauban ni Jesus sa iyang Gingharian.
Gikinahanglan ang Pag-ila sa Panahon sa Memoryal
15. Sa unsang paagi gipresentar ni Jesus ang bag-ong paglaom alang sa mga alagad Diyos?
15 Ingon sa gipatin-aw sa nag-unang artikulo, una pa sa panahon ni Jesus ang maunongong mga alagad sa Diyos walay paglaom sa pag-adto sa langit. Sila nagpaabot nga makabaton ug kinabuhing walay kataposan sa yuta, ang orihinal nga puy-anan sa katawhan. Si Jesu-Kristo maoy unang gibanhaw ingong espiritu, ug siya nahimong ang unang tawo nga gikuha gikan sa katawhan nga pagadalhon sa langit. (Efeso 1:20-22; 1 Pedro 3:18, 22) Gipamatud-an kini ni Pablo, nga nag-sulat: “Kita adunay kaisog sa pagsulod sa dapit nga balaan pinaagi sa dugo ni Jesus, nga iyang gibuksan alang kanato sa bag-o ug buhi nga dalan.” (Hebreohanon 10:19, 20) Kinsa ang mosunod, human nga gibuksan ni Jesus kana nga dalan?
16. Unsay palaabuton alang kanila nga nakig-ambit sa tinapay ug bino?
16 Sa gabii nga gihimo ni Jesus ang Panihapon sa Ginoo, iyang gisultihan ang iyang maunongong mga apostol nga siya mag-andam ug dapit alang kanila sa langit. (Juan 14:2, 3) Hinumdomi, hinunoa, nga si Jesus miingon usab nga ang mga tawo nga makig-ambit sa tinapay ug sa bino moadto sa iyang Gingharian ug molingkod sa mga trono aron magahukom. Sila ba mga apostol lamang? Dili, tungod kay sa ulahi nahibaloan ni apostol Juan nga ang ubang mga Kristohanon usab magmadaogon ug ‘molingkod uban kang Jesus sa iyang trono,’ ug silang tanan mahimong ‘usa ka gingharian ug mga saserdote nga magmando ibabaw sa yuta.’ (Pinadayag 3:21; 5:10) Si Juan nahibalo usab nga ang bug-os nga gidaghanon sa mga Kristohanon nga “gipalit gikan sa yuta” maoy—144,000. (Pinadayag 14:1-3) Sanglit gamay nga grupo man lamang kini, usa ka “gamay nga panon” kon itandi sa tanang nagasimba sa Diyos latas sa mga katuigan, ang linain nga pag-ila gikinahanglan sa panahon sa Memoryal.—Lucas 12:32.
17, 18. (a) Ang pipila ka Kristohanon sa Corinto nahulog sa unsang batasan? (b) Nganong ang pagpatuyang sa pagkaon ug pag-inom seryoso kaayo? (Hebreohanon 10:28-31)
17 Gihisgotan kini ni Pablo diha sa iyang sulat sa mga taga Corinto sa panahong ang pipila sa mga apostol buhi pa ug sa dihang gitawag sa Diyos ang mga Kristohanon nga “mga balaan.” Si Pablo miingon nga may mitunghang daotang batasan taliwala kanila nga napugos sa pakig-ambit sa mga emblema. Ang uban nakakaon na diin daghan silag gikaon ug giinom, nga nagpahimo kanilang katulogon, nagpahabol sa ilang mga sentido. Ingong resulta, sila dili “makaila sa lawas,” ang pisikal nga lawas ni Jesus nga gihawasan sa tinapay. Seryoso ba kadto kaayo? Oo! Pinaagi sa pagpakig-ambit nga dili-takos, sila nahimong “sad-an maylabot sa lawas ug dugo sa Ginoo.” Kon sila alisto pa sa hunahuna ug sa espirituwal, ‘sila makaila kon unsa sila ug dili pagahukman.’—1 Corinto 1:2; 11:20-22, 27-31.
18 Unsay kinahanglang masabtan sa maong mga Kristohanon ug sa unsang paagi? Una, sila kinahanglang makaila diha sa kasingkasing ug sa hunahuna sa ilang pagkatinawag nga mahimong bahin sa 144,000 ka manununod sa langitnong kinabuhi. Sa unsang paagi ilang naila kini, ug angay bang tuohan sa daghan karong adlawa nga sila bahin niining gamay nga grupo nga gipili sa Diyos sukad pa sa panahon sa mga apostol?
19. Unsang mabutyagong situwasyon ang nahitabo sa 1989 nga Memoryal?
19 Sa pagkamatuod, diyutay lamang kaayo sa matuod nga mga Kristohanon karong adlawa ang nakaila niini bahin sa ilang kaugalingon. Sa selebrasyon sa Panihapon sa Ginoo sa 1989, kapin sa 9,479,000 ang nagtigom diha sa mga kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova sa tibuok nga yuta. Mga 8,700 ang nagpaila nga adunay paglaom nga mahimong ‘maluwas alang sa langitnong gingharian.’ (2 Timoteo 4:18) Ang kinabag-an—oo, minilyon sa uban nga maunongon, gipanalanginang mga Kristohanon nga nagtigom—nakaila nga ang ilang tinuod nga paglaom mao ang pagpuyo nga walay kataposan dinhi sa yuta.
20. Sa unsang paagi kadtong sakop sa 144,000 nahibalo nga sila tinawag? (1 Juan 2:27)
20 Sa Pentekostes 33 K.P., ang Diyos misugod sa pagpili sa 144,000 alang sa langitnong kinabuhi. Sanglit bag-o man kini nga paglaom, nga wala pa mabatoni sa mga alagad sa Diyos una pa sa kapanahonan ni Jesus, sa unsang paagi kadtong pinili nahibalo o gipasaligan niini nga paglaom? Sila makaila niini pinaagi sa pagdawat sa mga pamatuod niana nga gihatag sa balaang espiritu sa Diyos. Kana wala magkahulogan nga sila sa aktuwal nakakita sa espiritu (kini dili usa ka persona) o may panan-awon sa hunahuna nga ang espiritu nakigsulti kanila, ni sila makabati ug tingog gikan sa kalibotan sa espiritu. Si Pablo miingon: “Ang espiritu gayod ang magapanghimatuod uban sa atong espiritu nga kita mga anak sa Diyos . . . Kita usab mga manununod: mga manununod sa Diyos, ug mga isigkamanununod uban kang Kristo, kon moantos kita uban kaniya aron pagahimayaon usab kita uban kaniya.”—Roma 8:16, 17.
21. (a) Sa unsang paagi ang mga dinihogan nahibalo nga sila adunay langitnong paglaom? (1 Corinto 10:15-17) (b) Unsang matanga sa mga indibiduwal ang mga dinihogan, ug sa unsang paagi mapaubsanong gipamatud-an nila ang ilang paglaom?
21 Kini nga pamatuod, o kaamgohan, makapabag-o sa ilang panghunahuna ug paglaom. Sila mga tawo gihapon, nga nagatagamtam sa maayong mga butang sa yutan-ong kalalangan ni Jehova, apan ang katibuk-ang direksiyon sa ilang kinabuhi ug mga kabalaka maoy sa pagkahimong kaubang mga manununod ni Kristo. Sila wala makadangat niini nga panglantaw pinaagig emosyonalismo. Sila normal nga mga indibiduwal, timbang sa ilang mga hunahuna ug paggawi. Gibalaan pinaagi sa espiritu sa Diyos, hinunoa, sila kombinsido sa ilang pagkatinawag, ug walay nagpabiling mga pagduhaduha bahin niana. Sila nahibalo nga ang ilang kaluwasan maoy sa langit kon sila magpabiling matinumanon. (2 Tesalonica 2:13; 2 Timoteo 2:10-12) Kay nakasabot kon unsay kahulogan sa halad ni Jesus alang kanila ug nakaila nga sila maoy dinihogan-sa-espiritu nga mga Kristohanon, sila sa mapaubsanon nakigbahin sa mga emblema sa Memoryal.
22. Unsay maila sa kadaghanan sa motambong sa Panihapon sa Ginoo?
22 Ang kadaghanan niadtong kinsa masinundanong magtigom sa Abril 10 wala niana nga paglaom, kay sila wala dihogi sa Diyos ug espiritu, nagtawag kanila sa langitnong kinabuhi. Sumala sa atong nahibaloan, ang Diyos misugod sa pagpili sa 144,000 balik pa sa kapanahonan sa mga apostol. Apan human nga makompleto na ang maong pagpanawag, ginalaoman nga ang uban nga nakadangat sa pagsimba kaniya adunay paglaom nga sama sa ginalaoman ni Moises, David, Juan Bawtista, ug ubang mga matinumanon nga nangamatay una pa buksi ni Jesus ang dalan sa kinabuhi ngadto sa langit. Busa, minilyon sa mga maunongon ug masibutong mga Kristohanon karong adlawa dili makig-ambit sa Memoryal nga mga emblema. Ang maong mga Kristohanon nakaila kon unsa sila sa atubangan sa Diyos sa pagkaagi nga sila nakasabot sa ilang tinuod nga paglaom. Sila nakabatog kaayohan gikan sa dugo ug lawas ni Jesus pinaagi sa pagpasaylo sa ilang mga sala ug unya mabatonan ang kinabuhing walay kataposan sa yuta.—1 Pedro 1:19; 2:24; Pinadayag 7:9, 15.
23. Nganong ang Memoryal maoy usa ka malipayong selebrasyon? (Itandi ang 2 Cronicas 30:21.)
23 Busa, kita magpaabot sa malipayong selebrasyon sa Abril 10. Mao unya kini ang panahon nga gamiton ang pag-ila ug panahon usab sa kalipay. Kalipay alang sa gamay nga panon nga may langitnong paglaom kinsa takos ug masinundanong moambit sa tinapay ug bino. (Pinadayag 19:7) Kalipay usab alang sa minilyon sa malipayong mga Kristohanon nga nianang gabhiona moobserbar ug mokat-on ug nga nagalaom nga hinumdoman sa walay kataposan dinhi sa yuta kanang makahuloganong selebrasyon.—Juan 3:29.
[Mga footnote]
a “Sa gabii nga Siya gibudhian ang Ginoong Jesus mikuhag tinapay; nagpasalamat, Iyang gipikaspikas kini ug miingon: ‘Kini mao ang akong lawas nga alang kaninyo; buhata kini sa paghandom kanako.’ Sa susama Siya mikuhag kopa sa human na ang panihapon, ug miingon: ‘Kining kopa mao ang bag-ong pakigsaad, nga gitimrihan sa akong dugo; sa matag panahon nga moinom kamo niini, buhata kini sa paghandom kanako.’”—An Expanded Paraphrase of the Epistle of Paul, ni F. F. Bruce.
b Ang usa ka eskolar mihatag niini nga opinyon kon nganong ang bino gidugang: “[Ang Paskuwa] dili na usa ka solemne tinuig nga pagtigom sa mga lalaking hamtong; kadto nahimo na nga okasyon alang sa kalingawan sa pamilya, diin kinaiyanhon na ang pag-inom ug bino.”—The Hebrew Passover—From the Earliest Times to A.D. 70, ni J. B. Segal.
c Sa karaang mga panahon ang asin, ang puti sa itlog, ug ubang mga substansiya ang gigamit aron mapalutaw o mapagula ang kolor ug lami sa bino, ang mga Romano gani migamit ug asupri ingong disimpektante sa paghimog bino.
Unsay Imong Tubag?
◻ Nganong ang walay lebadurang tinapay ipasa sa panahon sa Memoryal, ug unsay gisimbolohan niini?
◻ Unsa ang kopa nga ipasa sa panahon sa Panihapon sa Ginoo, ug unsay gihawasan niini?
◻ Nganong ang pag-ila gikinahanglan maylabot sa selebrasyon sa Memoryal?
◻ Nganong nagapaabot ka man sa umaabot nga Memoryal?