Pagkamatarong Dili Pinaagi sa Gikabilinbiling Kalagdaan

“Kon ang inyong pagkamatarong dili molabaw sa ila sa mga eskriba ug mga Pariseo, dili gayod kamo makasulod sa gingharian sa mga langit.”—MATEO 5:20.

1, 2. Unsay nahitabo una ipahayag ni Jesus ang Wali sa Bukid?

SI Jesus nagpalabay sa kagabhion diha sa usa ka bukid. Ang bituonong kalangitan milukop sa kahitas-an. May kasikas sa gabhion gagmay nga kahayopan sa kabugangan. Sa silangan ang katubigan sa Dagat sa Galilea naghinay sa paglapya sa baybayon. Apan mahimong si Jesus wala kaayo makaalinggat sa malinawon, makaluag-sa-dughan nga katahoman sa iyang palibot. Gigugol niya ang kagabhion nga nag-ampo ngadto sa iyang langitnong Amahan, si Jehova. Gikinahanglan niya ang giya sa iyang Amahan. Ang ugma bililhon kaayo.

² Sa silangan nahayag ang langit. Ang kalanggaman nanglihok na, nga maluming nga namiyakpiyak. Ang ihalas nga kabulakan nagbalodbalod tungod sa huyohoy. Samtang ang unang mga silaw sa adlaw namasibas sa kapunawpunawan, gitawag ni Jesus ang iyang mga tinun-an sa pagduol kaniya ug gikan kanila gipili ang 12 aron mahimong iyang mga apostoles. Unya, kauban nilang tanan, milugsong siya sa bakilid. Nakita na ang mga panon nga nagganayan gikan sa Galilea, Tiro ug Sidon, Judea ug Jerusalem. Nanganha sila aron mamaayo sa ilang mga sakit. Ang gahom gikan ni Jehova migula kang Jesus kay daghan ang nanghikap kaniya ug nangaayo. Sila nanganha usab aron sa pagpatalinghog sa iyang mga pulong nga nahisamag makapaalim nga balsamo sa ilang nasamok nga mga kalag.—Mateo 4:25; Lucas 6:12-19.

3. Nganong ang mga tinun-an ug ang mga panon mahinamon sa misugod si Jesus sa pagsulti?

³ Sa ilang mas pormal nga mga sesyon sa pagtudlo, ang mga rabbi naanad sa paglingkod, ug niadtong linaing buntag sa tingpamulak sa 31 K.P., kanay gibuhat ni Jesus, lagmit sa patag nga dapit ibabaw sa bakilid. Sa dihang kadto nakita sa iyang mga tinun-an ug sa mga panon, sila nakaamgo nga may linaing butang nga mahitabo, mao nga sila mialirong kaniya nga mahinamon. Sa misugod siya sa pagsulti, sila nagpaabot sa iyang mga pulong; sa dihang natapos siya sa taudtaod, sila nahingangha sa ilang nadungog. Atong tan-awon ngano.—Mateo 7:28.

Duha ka Matang sa Pagkamatarong

4. (a) Unsang duha ka matang sa pagkamatarong ang nahimong isyu? (b) Unsa ang katuyoan sa gikabilinbiling kalagdaan, ug natuman ba kadto?

⁴ Sa iyang Wali sa Bukid, nga gitala sa Mateo 5:1–7:29 ug Lucas 6:17-49, giindig ni Jesus ang kalahi sa duha ka matang: ang mga eskriba ug mga Pariseo ug ang kasagarang katawhan nga ilang gidaogdaog. Gihisgotan niya ang duha ka matang sa pagkamatarong, ang sinalingkapaw nga pagkamatarong sa mga Pariseo ug ang matuod nga pagkamatarong sa Diyos. (Mateo 5:6, 20) Ang Pariseonhong pagpakamatarong-sa-kaugalingon nakagamot sa gikabilinbiling kalagdaan. Kini unang gipasiugda sa ikaduhang siglo W.K.P. ingong “usa ka koral libot sa Kasugoan” sa pagpanalipod niini batok sa mga pandaot sa Hellenismo (Gregong kultura). Kini naisip nga bahin sa Kasugoan. Sa pagkamatuod, ang mga eskriba nag-isip nga ang gikabilinbiling kalagdaan labaw sa nahisulat nga Kasugoan. Ang Mishnah nagaingon: “Ang labaw nga kahigpit mapadapat sa pagbantay sa mga pulong sa mga Eskriba [ilang gikabilinbiling kalagdaan] kay sa pagbantay sa mga pulong sa nahisulat nga Kasugoan.” Busa, inay nga “usa ka koral libot sa Kasugoan” sa pagpanalipod niini, ang ilang gikabilinbiling kalagdaan o mga tradisyon nagpahuyang sa Kasugoan ug nagnulo niana, sumala sa giingon ni Jesus: “Sa kaabtik inyong gibiyaan ang sugo sa Diyos aron mahawiran ang inyong gikabilinbiling kalagdaan.”—Marcos 7:5-9; Mateo 15:1-9.

5. (a) Unsa ang kahimtang sa kasagarang katawhan nga nangabot sa pagpatalinghog kang Jesus, ug sa unsang paagi giisip sila sa mga eskriba ug mga Pariseo? (b) Unsay naghimo sa gikabilinbiling kalagdaan nga mabug-at nga lulan diha sa mga abaga sa mga mamumuo?

⁵ Ang kasagaran nga katawhan nga nagpanon aron magpatalinghog kang Jesus maoy kabos sa espirituwal, kay “gipanitan ug natibulaag sama sa mga karnero nga walay magbalantay.” (Mateo 9:36) Tungod sa pagkahambogiro ang mga eskriba ug mga Pariseo nagtamay kanila, nga nagtawag kanilang ‛am-ha·’aʹrets (katawhan sa yuta), ug nagbiaybiay nila ingong walay-hibangkaagan, tinunglong mga makasasala nga dili takos sa pagkabanhaw kay wala sila magbantay sa gikabilinbiling kalagdaan. Sa panahon ni Jesus ang maong mga gikabilinbiling kalagdaan nahimong daghan kaayo ug mabug-at kaayong gumon sa makutihong mga lagda—nga puno kaayog makahurot-ug-panahong mga seremonyas—nga walay mamumuo ang makasunod kanila. Dili katingad-ang gisaway ni Jesus ang gikabilinbiling kalagdaan ingong ‘mabug-at nga mga lulan diha sa mga abaga sa mga tawo.’—Mateo 23:4; Juan 7:45-49.

6. Unsay makapakurat kaayo bahin sa unang mga pahayag ni Jesus, ug nagpasabot kana sa unsang kausaban alang sa iyang mga tinun-an ug sa mga eskriba ug mga Pariseo?

⁶ Busa sa dihang milingkod si Jesus sa bakilid, kadtong mipaduol sa pagpatalinghog mao ang iyang mga tinun-an ug gigutom-sa-espirituwal nga mga panon. Sila nakurat gayod sa iyang pangunang mga pahayag: ‘Malipayon ang mga kabos, malipayon ang mga gigutom, malipayon ang mga nagabakho, malipayon ang mga gidumtan.’ Apan kinsay malipay kon sila kabos, gigutom, nagabakho, ug gidumtan? Ug gipahayag ang kaalaotan alang niadtong dato, busog kaayo, nagkatawa, ug dinayeg! (Lucas 6:20-26) Sa pila ra ka pulong, gibalit-ad ni Jesus ang tanang naandang mga pagpanimbang ug dinawat tawhanong mga sukdanan. Kadto dramatikanhong pagbali sa mga kahimtang, nga nahiuyon sa ulahing mga pulong ni Jesus: “Ang tagsatagsa nga nagabayaw sa iyang kaugalingon pagapaubson, apan ang nagapaubos sa iyang kaugalingon pagabayawon.”—Lucas 18:9-14.

7. Unsa ang epekto sa unang mga pulong ni Jesus diha sa gigutom sa espirituwal nga panon nga nagpatalinghog kang Jesus?

⁷ Katugbang sa matagbawon-sa-kaugalingong mga eskriba ug mga Pariseo, kadtong nanuol kang Jesus niadtong buntaga nakaamgo sa ilang makapasubong kahimtang sa espirituwal. Ang iyang unang mga pulong naghupong gayod nila sa paglaom: “Malipayon kadtong mahunahunaon sa ilang espirituwal nga panginahanglan, sanglit ilaha ang gingharian sa mga langit.” Ug pihong nadasig kaayo sila sa midugang siya: “Malipayon kadtong gigutom ug giuhaw sa pagkamatarong, sanglit sila pagabusgon”! (Mateo 5:3, 6; Juan 6:35; Pinadayag 7:16, 17) Puno sa pagkamatarong, apan dili sa Pariseonhong matang.

Dili Igo nga Mahimong “Matarong Atubangan sa mga Tawo”

8. Nganong ang pipila nahibulong kon sa unsang paagi ang ilang pagkamatarong mahimong molabaw pa sa ila sa mga eskriba ug mga Pariseo, apan nganong kinahanglang molabaw man kana?

⁸ “Kon ang inyong pagkamatarong dili molabaw sa iya sa mga eskriba ug sa mga Pariseo,” si Jesus miingon, “dili gayod kamo makasulod sa gingharian sa mga langit.” (Mateo 5:17-20; tan-awa ang Marcos 2:23-28; 3:1-6; 7:1-13.) Ang pipila naghunahuna gayod: ‘Labaw pang matarong kay sa mga Pariseo? Sila nagapuasa ug nagaampo ug nagahatag sa ikapulo ug nagahatag sa limos ug nagagugol sa ilang mga kinabuhi nga nagatuon sa Kasugoan. Sa unsang paagi ang among pagkamatarong molabaw sa ilaha?’ Apan kinahanglang kini molabaw. Ang mga Pariseo tingali tinahod kaayo sa mga tawo, apan dili sa Diyos. Sa laing okasyon si Jesus miingon ngadto sa maong mga Pariseo: “Kamo mao ang nagapahayag sa inyong kaugalingon nga matarong atubangan sa mga tawo, apan ang Diyos nahibalo sa inyong mga kasingkasing; tungod kay ang hataas taliwala sa mga tawo maoy butang dulumtanan sa panan-aw sa Diyos.”—Lucas 16:15.

9-11. (a) Unsa ang usa ka paagi ang mga eskriba ug mga Pariseo naghunahuna nga madawat nila ang matarong nga baroganan atubangan sa Diyos? (b) Unsang ikaduhang paagi gidahom nila nga makabaton sa pagkamatarong? (c) Unsa ang ikatulong paagi nga ilang gisaligan, ug unsay giingon ni apostol Pablo nga naghukom niana sa kapakyasan?

⁹ Ang mga rabbi nag-imbento sa ilang kaugalingong kalagdaan aron makabaton sa pagkamatarong. Ang usa mao ang bili o merito sa pagkakaliwat ni Abraham: “Ang mga tinun-an ni Abraham nga among amahan nagapahimulos niining kalibotana ug magapanunod sa kalibotan nga umaabot.” (Mishnah) Lagmit maoy sa pagsumpo niining gikabilinbiling lagda nga gipasidan-an ni Juan Bautista ang mga Pariseo nga miduol kaniya: “Mamunga kamo sa bunga nga angay sa paghinulsol; ug ayaw pangako sa pag-ingon sa inyong kaugalingon, ‘Ang among amahan mao si Abraham [nga samag kana igo na].’”—Mateo 3:7-9; tan-awa usab ang Juan 8:33, 39.

¹⁰ Ang ikaduhang paagi sa pagbaton sa pagkamatarong, matud nila, maoy pinaagi sa paghatag ug limos. Duha ka basahong Apokripa nga gisulat sa debotadong mga Hudiyo sa ikaduhang siglo W.K.P. nagpasibaw sa naandang pagtuo. Usa ka pahayag makita sa Tobit: “Ang paghatag ug limos nagaluwas sa usa gikan sa kamatayon ug nagabayad sa tanang sala.” (12:9, The New American Bible) Ang Basahon sa Sirach (Ecclesiasticus) nagauyon: “Ang tubig mopalong sa nagdilaab nga kalayo, ug ang limos motabon sa mga sala.”—3:29, NAB.

¹¹ Ang ikatulong paagi nga gitinguha nila ang pagkamatarong maoy pinaagi sa mga buhat sa Kasugoan. Ang ilang gikabilinbiling kalagdaan nagtudlo nga kon ang mga binuhatan sa usa ka tawo kasagaran maayo, siya maluwas. Ang paghukom “maoy sumala sa hingaping mga buhat nga maayo o kaha daotan.” (Mishnah) Aron makabaton ug maayong hukom, ang ilang gikabalak-an maoy “sa pagkab-ot sa mga merito nga molupig sa mga sala.” Kon ang maayong mga binuhatan sa usa ka tawo molabaw sa iyang daotang mga binuhatan, siya maluwas—nga samag ang Diyos naghukom pinaagi sa pag-ihap sa ilang ginagmayng kalihokan! (Mateo 23:23, 24) Sa pagpahayag sa tukmang hunahuna, si Pablo misulat: “Walay unod ang ipahayag nga matarong atubangan sa [Diyos] pinaagi sa mga binuhatan sa kasugoan.” (Roma 3:20) Sa pagkamatuod, ang Kristohanong pagkamatarong kinahanglang molabaw sa ila sa mga eskriba ug mga Pariseo!

“Inyong Nadungog nga Kini Gikasulti”

12. (a) Unsang kausaban gikan sa iyang naandang paagi sa pagpailaila sa mga pagtumong sa Hebreohanong Kasulatan ang gihimo ni Jesus diha sa iyang Wali sa Bukid, ug ngano? (b) Unsay atong makat-onan gikan sa ikaunom nga paggamit sa ekspresyong “Kini gikasulti”?

¹² Sa dihang si Jesus sa nangagi nagkutlo gikan sa Hebreohanong Kasulatan, siya miingon: “Nahisulat na.” (Mateo 4:4, 7, 10) Apan unom ka beses sa Wali sa Bukid, gipailaila niya ang daw mga pamulong gikan sa Hebreohanong Kasulatan pinaagi sa mga pulong: “Kini gikasulti.” (Mateo 5:21, 27, 31, 33, 38, 43) Ngano? Kay siya nagtumong sa Kasulatan sumala sa pagkahubad sa kahayag sa Pariseonhong gikabilinbiling kalagdaan nga nagsupak sa mga sugo sa Diyos. (Deuteronomio 4:2; Mateo 15:3) Kini nadayag sa ikaunom ug kataposang pagtumong ni Jesus diha sa maong serye: “Inyong nadungog nga kini gikasulti, ‘Higugmaa ang imong silingan ug dumti ang imong kaaway.’” Apan walay Moisesnong kasugoan ang miingon, “Dumti ang imong kaaway.” Ang mga eskriba ug mga Pariseo ang nag-ingon niana. Kana ang ilang paghubad sa Kasugoan sa paghigugma sa imong silingan—sa imong Hudiyong mga silingan, nga wala nay lain.

13. Sa unsang paagi si Jesus nagpasidaan batok sa bisan sinugdanan sa kagawian nga mahimong mosangpot sa aktuwal nga pagbuno?

¹³ Tagda karon ang nahauna niining serye sa unom ka pahayag. Si Jesus mipahayag: “Inyong nadungog nga kini gikasulti ngadto sa mga tawo sa karaang panahon, ‘Ayaw pagbuno; apan si bisan kinsa nga makabuno manubag sa hukmanan.’ Bisan pa niana, ako magaingon kaninyo nga ang tagsatagsa nga padayong masuko sa iyang igsoon manubag sa hukmanan.” (Mateo 5:21, 22) Ang kasuko diha sa kasingkasing mahimong mosangpot sa mapasipad-anong sinultihan ug gikan niana ngadto sa mga pagtunglo sa kamatayon, ug kini sa kataposan basin mosangpot sa buhat sa pagpatay mismo. Ang dugayng kasuko nga gihambin diha sa kasingkasing mahimong makapatay: “Ang tagsatagsa nga nagadumot sa iyang igsoon maoy mamumuno.”—1 Juan 3:15.

14. Sa unsang paagi si Jesus nagatambag kanato nga dili gani mosugod sa pagsubay sa dalan nga mosangpot sa panapaw?

¹⁴ Si Jesus sunod miingon: “Inyong nadungog nga kini gikasulti, ‘Ayaw pagpanapaw.’ Apan magaingon ako kaninyo nga ang tagsatagsa nga magapadayon sa pagtutok sa usa ka babaye nga makabatog dakong kaibog alang kaniya nakapanapaw kaniya diha sa iyang kasingkasing.” (Mateo 5:27, 28) Dili ka ba manapaw? Nan ayaw sugdi pagsubay kanang dalana pinaagi sa paghunahuna gani niana. Bantayi ang imong kasingkasing, nga gigikanan sa maong mga butang. (Proverbio 4:23; Mateo 15:18, 19) Ang Santiago 1:14, 15 nagapasidaan: “Ang matag usa ginasulayan pinaagi sa pagkadaldal ug pagkahaylo sa iyang kaugalingong pangibog. Unya ang pangibog, sa dihang mahinog na, manganak sa sala; sa baylo, ang sala, sa dihang matuman na, manganak ug kamatayon.” Ang mga tawo usahay moingon: ‘Ayaw pagsugdi ang dili nimo matapos.’ Apan niining kahimtanga kita angay moingon: ‘Ayaw pagsugdi ang dili nimo mahunong.’ Ang pipila nga nagmatinumanon bisan sa gihulga sa kamatayon atubangan sa mga magluluthang sa ulahi napukan sa malalangong panghaylo sa seksuwal nga imoralidad.

15. Sa unsang paagi ang baroganan ni Jesus bahin sa diborsiyo bug-os nga lahi nianang giasoy diha sa gikabilinbiling kalagdaan sa mga Hudiyo?

¹⁵ Hisgotan nato karon ang ikatulong pamulong ni Jesus. Siya miingon: “Dugang pa kini gikasulti, ‘Si bisan kinsa nga magdiborsiyo sa iyang asawa, hatagi siya sa usa ka kasulatan sa diborsiyo.’ Bisan pa niana, ako magaingon kaninyo nga ang tagsatagsa nga magdiborsiyo sa iyang asawa, gawas tungod sa pakighilawas, nagapailalom kaniya sa panapaw, ug si bisan kinsa nga mangasawa sa usa ka babayeng gidiborsiyohan [nga mao, ang usang gidiborsiyohan sa hinungdan nga lahi sa seksuwal nga imoralidad] makapanapaw.” (Mateo 5:31, 32) Ang pila ka Hudiyo nagluib sa ilang mga asawa ug nagdiborsiyo kanila pinasukad sa labing huyang nga mga hinungdan. (Malakias 2:13-16; Mateo 19:3-9) Ang gikabilinbiling kalagdaan nagtugot sa usa ka lalaki sa pagdiborsiyo sa iyang asawa “bisan pag iyang gidaot ang usa ka pagkaon alang niya” o “kon siya nakakitag lain nga mas maanyag kay kaniya.”—Mishnah.

16. Unsang Hudiyong batasan ang naghimo sa mga pagpanumpa nga waypulos, ug unsang baroganan ang gikuha ni Jesus?

¹⁶ Sa susamang diwa si Jesus mipadayon: “Unya kamo nakadungog nga kini gikasulti ngadto sa mga tawo sa karaang panahon, ‘Ayaw pagpanumpa nga walay pagtuman’ . . . Bisan pa niana, ako magaingon kaninyo: Ayaw gayod kamo panumpa.” Sa maong panahon ang mga Hudiyo nag-abusar sa pagpanumpa ug naghimog daghang panumpa mahitungod sa ginagmayng mga butang nga walay pagtuman. Apan si Jesus miingon: “Ayaw gayod kamo panumpa . . . Pasagding ang inyong pulong Oo magkahulogang Oo, ug ang inyong Dili, Dili.” Yano ang ilang lagda: Magmatinud-anon sa tanang panahon, nga dili kinahanglang garantiyahan ang imong pulong pinaagi sa usa ka panumpa. Ireserba ang mga panumpa alang sa hinungdanong mga butang.—Mateo 5:33-37; itandi ang 23:16-22.

17. Unsay labi pang maayo kay sa “mata tungod sa mata ug ngipon tungod sa ngipon” ang gitudlo ni Jesus?

¹⁷ Si Jesus sunod miingon: “Inyong nadungog nga kini gikasulti, ‘Mata tungod sa mata ug ngipon tungod sa ngipon.’ Bisan pa niana, ako magaingon kaninyo: Ayaw pagsukli ang daotan; apan si bisan kinsa nga mosagpa kanimo sa imong tuo nga aping, itahan usab ang pikas nga aping kaniya.” (Mateo 5:38-42) Si Jesus dinhi wala magtumong sa usa ka sagpa nga gituyo nga makapadaot kondili sa panginsultong sagpa pinaagi sa likod sa kamot. Ayaw paubsa ang imong kaugalingon pinaagi sa pagbalos sa mga insulto. Ayaw pagbalos ug daotan sa daotan. Hinunoa, maayo ang ibalos ug niana “padayona ang pagbuntog sa daotan pinaagi sa maayo.”—Roma 12:17-21.

18. (a) Giunsa pag-usab sa mga Hudiyo ang kasugoan bahin sa paghigugma sa imong silingan, apan giunsa pagsumpo kadto ni Jesus? (b) Unsa ang tubag ni Jesus sa usa ka manlalaban nga buot molimite sa kapadapatan sa “silingan”?

¹⁸ Sa ikaunom ug kataposang pananglitan, tin-awng gipakita ni Jesus sa unsang paagi ang Moisesnong Kasugoan napahuyang sa rabinikong gikabilinbiling kalagdaan: “Inyong nadungog nga kini gikasulti, ‘Higugmaa ang imong silingan ug dumti ang imong kaaway.’ Bisan pa niana, ako magaingon kaninyo: Ipadayon ang paghigugma sa imong mga kaaway ug pag-ampo niadtong nagalutos kanimo.” (Mateo 5:43, 44) Ang nahisulat Moisesnong Kasugoan wala magbutang ug mga limitasyon sa gugma: “Higugmaa ang imong isigkatawo sama sa imong kaugalingon.” (Levitico 19:18) Ang mga Pariseo misinta sa maong sugo, ug sa pag-ikyas niana gilimite nila ang pulong “silingan” ngadto niadtong nagbantay lamang sa gikabilinbiling kalagdaan. Mao nga sa dihang sa ulahi gipahinumdoman ni Jesus ang usa ka manlalaban bahin sa sugo nga ‘higugmaa ang imong silingan sama sa imong kaugalingon,’ ang tawo misukit: “Kinsa ba gayod ang akong silingan?” si Jesus mitubag pinaagi sa ilustrasyon sa maayong Samaritanhon—himoa ang imong kaugalingon nga silingan sa usa nga nagakinahanglan kanimo.—Lucas 10:25-37.

19. Unsang lihok ni Jehova ngadto sa mga daotan ang gisugyot ni Jesus nga atong sundon?

¹⁹ Sa pagpadayon sa iyang wali, si Jesus nagpahayag nga ‘ang Diyos nagpakitag gugma ngadto sa mga daotan. Siya nagpasubang sa adlaw ug siya naghatag sa ulan diha kanila. Walay butang talagsaon sa paghigugma niadtong nahigugma kanimo. Ginabuhat kana sa mga daotan. Walay katarongan ang pagganti niana. Pamatud-i nga kamo mga anak sa Diyos. Sundoga siya. Himoa ang imong kaugalingon nga silingan sa tanan ug higugmaa ang imong silingan. Ug sa ingon “magmahingpit, maingon nga hingpit ang inyong langitnong Amahan.”’ (Mateo 5:45-48) Pagkamahagitong mga sukdanan nga sundon sa kinabuhi! Ug kini nagapakita unsa ka kulang kaayo ang pagkamatarong sa mga eskriba ug mga Pariseo!

20. Inay ipadaplin ang Moisesnong Kasugoan, giunsa pagpadako ug pagpalalom ni Jesus ang epekto niini ug gibutang kana sa taas pang kahimtang?

²⁰ Busa sa dihang gitumong ni Jesus ang mga bahin sa Kasugoan ug midugang, “Bisan pa niana, ako magaingon kaninyo,” wala niya ihiklin ang Moisesnong Kasugoan ug ipuli ang lain sa dapit niana. Wala, apan iyang gipalalom ug gipadako ang gahom niana pinaagi sa pagpakita sa espiritung nagpaluyo niana. Ang usa ka mas taas nga kasugoan sa pagkamanagsoon nagahukom sa mapinadayonong pagdumot ingon nga pagbuno. Ang usa ka mas taas nga kasugoan sa kaputli nagasaway sa mapinadayonong maibogong hunahuna ingong panapaw. Ang usa ka mas taas nga kasugoan sa kaminyoon nagasalikway sa wayhinungdang pagdiborsiyo ingong usa ka dalan nga mosangpot sa mananapawong mga pagminyo pag-usab. Ang usa ka mas taas nga kasugoan sa kamatuoran nagapakita nga dikinahanglanon ang balikbalik nga mga panumpa. Ang mas taas nga kasugoan sa kalumo nagahiklin sa pagbalos. Ang mas taas nga kasugoan sa gugma nagapangayo sa diyosnong gugma nga walay mga utlanan.

21. Unsay gipadayag sa mga tambag ni Jesus kon bahin sa rabinikong pagpakamatarong-sa-kaugalingon, ug unsa pay masayran sa mga panon?

²¹ Pagkadako sa epekto nianang wala-pa-igdungog nga mga tambag samtang kana nadungog niadtong nakadungog niana sa unang panahon! Kana naghimo gayod nga waypulos sa sinalingkapawng pagpakamatarong-sa-kaugalingon gumikan sa pagpaulipon sa rabinikong gikabilinbiling kalagdaan! Apan samtang gipadayon ni Jesus ang iyang Wali sa Bukid, masayran sa mga panon nga gigutom ug giuhaw sa pagkamatarong sa Diyos kon unsaon pagkab-ot kana sa tinong paagi, sumala sa gipadayag sa mosunod nga artikulo.

1, 2. Gihimo sa mga eskriba ug mga Pariseo nga unsa ang mga buhat nga maayo sa ilang kaugalingon, ug unsang pasidaan ang gihatag ni Jesus ngadto sa iyang mga sumusunod?

ANG mga eskriba ug mga Pariseo nangita sa pagkamatarong sa ilang kaugalingong paagi, nga dili mao ang paagi sa Diyos. Dili lang kana, apan sa dihang sila nagbuhat sa mga buhat nga sa kaugalingon maoy maayo, kana ilang gihimo nga sinalingkapawng mga buhat aron makita sa mga tawo. Sila nag-alagad, dili sa Diyos, kondili sa ilang kaugalingong garbo. Si Jesus mipasidaan sa iyang mga tinun-an batok sa maong pagpakaaron-ingnon: “Pagbantay kamo nga dili ninyo buhaton ang inyong pagkamatarong atubangan sa mga tawo aron makita nila; kay sa ingon niana wala kamoy balos gikan sa inyong Amahan nga anaa sa mga langit.”—Mateo 6:1.

² Si Jehova nagapabili sa mga nagahatag sa mga kabos—apan dili sa mga nagahatag nga sama sa mga Pariseo. Gipasidan-an ni Jesus ang iyang mga tinun-an batok sa pagsundog kanila: “Busa sa magahatag ka ug mga gasa sa kaluoy, ayaw paghuyop ug trompeta sa atubangan mo, ingon sa ginahimo sa mga maot sulod sa mga sinagoga ug sa kadalanan, aron sila pagadayegon sa mga tawo. Sa pagkamatuod ako magaingon kaninyo, Sila nakadawat na sa ilang balos sa bug-os.”—Mateo 6:2.

3. (a) Sa unsang paagi ang mga eskriba ug mga Pariseo gibayran nga bug-os tungod sa ilang pagpanghatag? (b) Sa unsang paagi lahi ang baroganan ni Jesus bahin sa pagpanghatag?

³ Ang Gregong Pulong alang sa ‘sila nakadawat sa bug-os’ (a·peʹkho) maoy termino nga kasagaran makita diha sa mga resibo. Ang pagkagamit niini diha sa Wali sa Bukid nagapaila nga “sila nakadawat sa ilang balos,” nga mao, “sila nakapirma sa resibo sa ilang balos: ang ilang katungod sa pagdawat sa ilang balos natuman na, sa tukma samag sila nahatagan na ug resibo alang niana.” (An Expository Dictionary of New Testament Words, ni W. E. Vine) Ang mga gasa alang sa mga kabos sa dayag gisaad diha sa kadalanan. Sa mga sinagoga ang mga ngalan sa mga naghatag gisibya. Kadtong naghatag ug dagkong mga kantidad gipasidunggan ilabina pinaagi sa pagbatog mga lingkoran tapad sa mga rabbi panahon sa pagsimba. Sila nanghatag aron makita sa mga tawo; sila nakita ug gidayeg sa mga tawo; busa, sila makatimrig “Nabayran sa Bug-os” sa resibo alang sa balos gikan sa ilang paghatag. Pagkalahi sa baroganan ni Jesus! Panghatag “sa tago; unya ang imong Amahan nga nagatan-aw sa tago magabalos kanimo.”—Mateo 6:3, 4; Proverbio 19:17.

Mga Pag-ampo nga Kahimut-an sa Diyos

4. Nganong ang mga pag-ampo sa mga Pariseo nakapahinabo nga gitawag ni Jesus kadtong mga tawhana nga mga salingkapaw?

⁴ Gipabilhan ni Jehova ang mga pag-ampo nga gitumong kaniya—apan dili sama sa pag-ampo sa mga Pariseo. Si Jesus miingon ngadto sa iyang mga sumusunod: “Sa magaampo kamo, dili kamo magpanig-ingon sa mga salingkapaw; tungod kay buot nilang moampo nga nagatindog diha sa mga sinagoga ug sa mga eskina sa dagkong mga dalan aron makita sa mga tawo. Sa pagkamatuod ako magaingon kaninyo, Sila nakadawat sa ilang balos sa bug-os.” (Mateo 6:5) Ang mga Pariseo may daghang pag-ampo nga pagalitokon kada adlaw, sa tinong mga oras, bisan kon diin sila. Angay unta, ila kanang himoon sa pribado. Apan, nga tinuyo, sila nakaarang sa pagkatua “sa mga eskina sa dagkong mga dalan,” nga makita sa mga tawong nagaagi sa upat ka direksiyon, inig-abot sa oras sa pag-ampo.

5. (a) Unsang dugang mga buhat ang nakapahinabo nga ang mga pag-ampo sa mga Pariseo wala dungga sa Diyos? (b) Unsang mga butang ang gibutang ni Jesus nga una diha sa iyang sulundang pag-ampo, ug ang mga tawo karong adlawa nagauyon ba niana?

⁵ Aron sa pagpasundayag sa pagkabalaan konohay, sila “ingong pasumangil nagahimog hatag-as nga mga pag-ampo.” (Lucas 20:47) Usa ka gikabilinbiling lagda nag-ingon: “Ang mga tawong diyosnon sa karaan tighulat ug usa ka oras una nila litokon ang Tefillah [pag-ampo].” (Mishnah) Sa maong panahon ang tanan makakita gayod sa ilang pagkadiyosnon ug mahingangha niana! Ang maong mga pag-ampo makaabot hangtod lang sa ilang mga ulo. Si Jesus miingon nga moampo sa pribado, nga dili magsumaysumay nga kawang, ug siya mihatag kanila sa usa ka yanong sulundan. (Mateo 6:6-8; Juan 14:6, 14; 1 Pedro 3:12) Ang sulundang pag-ampo ni Jesus nagbutang nga una sa unang mga butang: “Amahan namo sa mga langit, balaanon unta ang imong ngalan. Umanhi ang imong gingharian. Matuman ang imong kabubut-on.” (Mateo 6:9-13) Diyutay rang tawo karong adlawa ang nakaila sa ngalan sa Diyos, unsa pa kayha nga buot magbalaan niana. Sa ingon sila nagahimo kaniyang walay-ngalan nga diyos. Umanhi ang Gingharian sa Diyos? Daghan nagahunahuna nga kini ania na, nga anaa sa ilang kahiladman. Sila tingali magaampo nga matuman ang iyang kabubut-on, apan ang kadaghanan nagabuhat sa ilang kaugalingong kabubut-on.—Proverbio 14:12.

6. Nganong gisaway ni Jesus ang mga Hudiyonhong pagpuasa ingong walay kapuslanan?

⁶ Ang puasa dalawaton kang Jehova—apan dili sumala sa pagbuhat niana sa mga Pariseo. Sama sa paghatag ug limos ug sa pag-ampo sa mga eskriba ug mga Pariseo, giisip usab ni Jesus ang ilang pagpuasa ingong walay kahulogan: “Sa magapuasa kamo, ayaw kamo pagpadayag nga masulob-on sama sa mga maot, kay sila magapadaotdaot sa ilang mga nawong aron lang makita sa mga tawo nga sila nagapuasa. Sa pagkatinuod ako magaingon kaninyo, Sila nakadawat na sa ilang balos sa bug-os.” (Mateo 6:16) Ang ilang gikabilinbiling kalagdaan nagpaila nga panahon sa mga pagpuasa ang mga Pariseo dili manghugas o manghaplas sa ilang kaugalingon apan magbutang ug abo sa ilang mga ulo. Sa dihang dili magapuasa, ang mga Hudiyo regular nga naghugas sa ilang kaugalingon ug naghaplas sa ilang lawas sa lana.

7. (a) Sa unsang paagi ang mga sumusunod ni Jesus magagawi sa dihang magapuasa? (b) Bahin sa pagpuasa, unsay buot ni Jehova sa adlaw ni Isaias?

⁷ Mahitungod sa pagpuasa, giingnan ni Jesus ang iyang mga sumusunod: “Manghiso kamo sa inyong ulo ug manghilam-os sa inyong nawong, aron makita nga kamo nagapuasa, dili alang sa mga tawo, kondili alang sa inyong Amahan.” (Mateo 6:17, 18) Sa adlaw ni Isaias ang nahulog sa pagtuo nga mga Hudiyo nagkalipay sa ilang pagpuasa, nga nagsakit sa ilang mga kalag, nga nagaduko sa ilang mga ulo, ug nagalingkod sa sako ug abo. Apan buot ni Jehova nga ilang pagawson ang mga gidaogdaog, pakan-on ang mga gigutom, hatagag puy-anan ang mga walay pinuy-anan, ug bistehan ang mga hubo.—Isaias 58:3-7.

Pagtigom ug Bahandi sa Langit

8. Unsay nakapahinabo nga ang mga eskriba ug mga Pariseo nahikalimot kon unsaon pag-angkon ang pag-uyon sa Diyos, ug unsang prinsipyoha, nga sa ulahi gipahayag ni Pablo, ang ilang nahikalimtan?

⁸ Sa ilang pagtinguha sa pagkamatarong, nahikalimtan sa mga escriba ug mga Pariseo kon sa unsang paagi maangkon ang pag-uyon sa Diyos ug naghatag ug bug-os nga pagtagad sa pagdayeg sa mga tawo. Sila napuliki kaayo sa gikabilinbiling kalagdaan sa mga tawo nga ilang gihiklin ang nahisulat nga Pulong sa Diyos. Gibutang nila ang ilang mga kasingkasing diha sa yutan-ong posisyon inay kay sa langitnong bahandi. Wala nila pakabanaa ang yanong kamatuoran nga gisulat katuigan sa ulahi sa usa ka Pariseo nga nahimong Kristohanon: “Bisan unsa ang inyong ginabuhat, buhata kana nga tibuok kalag ingon nga ngadto kang Jehova, ug dili ngadto sa mga tawo, kay kamo nahibalo nga gikan kang Jehova kamo magadawat sa nahiangay nga ganti nga panulondon.”—Colosas 3:23, 24.