Kinsa ang “Tulo ka Maalamong Tawo”? Gisundan ba Nila ang “Bituon” sa Betlehem?
Tubag sa Bibliya
Lahi sa komon nga estorya sa Pasko, ang Bibliya wala maggamit sa terminong “tulo ka maalamong tawo” o “tulo ka hari” dihang gihisgotan niini ang mga tawong mibiyahe aron makita si Jesus human siya matawo. (Mateo 2:1) Hinuon ang magsusulat sa Ebanghelyo nga si Mateo migamit sa Gregong pulong nga ma’goi. Kini lagmit nagtumong sa mga eksperto sa astrolohiya ug ubang klase sa espiritismo.a Ang ubang hubad sa Bibliya nagtawag kanila nga mga “astrologo” o “mago.”b
Pila ka “maalamong mga tawo” ang mibisita?
Walay giingon ang Bibliya, ug lainlain ang opinyon kon pila gyod sila. Ang Encyclopedia Britannica nag-ingon nga “sa Asia ang gituohang gidaghanon sa mga Mago maoy 12, pero sa Europe ang gituohan maoy tulo, seguro base sa tulo ka regalo nga ‘bulawan, kamangyan, ug mira’ (Mateo 2:11) nga gihatag ngadto sa bata.”
Mga hari ba ang “maalamong mga tawo”?
Sa mga estorya bahin sa Pasko, ang maong mga bisita sagad giisip ingong mga hari, pero ang Bibliya wala mag-ingon nga mga hari sila. Ang Encyclopedia Britannica nag-ingon nga gatosan ka tuig human matawo si Jesus, ang mga tawo nagdugang ug mga detalye sa estorya bahin sa iyang pagkatawo, ug sukad niadto daghan na ang nagtuo nga mga hari ang maong mga bisita.
Unsay ngalan sa “maalamong mga tawo”?
Ang Bibliya wala maghisgot sa ngalan sa mga astrologo. Ang The International Standard Bible Encyclopedia nag-ingon nga ang gituohang ngalan sa mga astrologo, sama sa Gaspar, Melchor, ug Baltasar, gibase lang sa mga estorya-estorya.
Kanus-a gibisita sa “maalamong mga tawo” si Jesus?
Ang mga astrologo lagmit mibisita kang Jesus daghang bulan human siya matawo. Makaingon ta niini kay si Haring Herodes, nga gustong magpapatay kang Jesus, nagsugo nga patyon ang tanang batang lalaki nga nag-edad ug duha ka tuig paubos. Kanang edara gibase niya sa giingon sa mga astrologo.—Mateo 2:16.
Ang mga astrologo wala mobisita kang Jesus sa gabii nga siya natawo. Ang Bibliya nag-ingon: “Pagsulod nila sa balay, ilang nakita ang bata uban ni Maria nga iyang inahan.” (Mateo 2:11) Klaro nga ang pamilya nagpuyo na sa usa ka balay ug si Jesus dili na masuso (baby) nga naghigda sa pasungan.—Lucas 2:16.
Ang Diyos bay nagsugo sa “maalamong mga tawo” nga sundan ang “bituon” sa Betlehem?
Ang uban nagtuo nga gipatungha sa Diyos ang bituon sa Betlehem aron giyahan ang mga astrologo ngadto kang Jesus. Konsideraha kon nganong dili nâ tinuod.
Ang nakita sa mga astrologo nga morag bituon tan-awon naggiya kanila primero sa Jerusalem. Ang Bibliya nag-ingon: “Dihay mga astrologo gikan sa Sidlakan nga miabot sa Jerusalem. Sila miingon: ‘Asa man ang bata nga mahimong hari sa mga Hudiyo? Kay nakita namo ang iyang bituon sa didto pa mi sa Sidlakan, ug nanganhi mi sa pagyukbo kaniya.’”—Mateo 2:1, 2.
Ang mga astrologo giingnan daan ni Haring Herodes nga moadto sa Betlehem ayha pa sila tultoli sa “bituon” paingon didto. Dihang nakadungog si Herodes nga duna siyay karibal nga “hari sa mga Hudiyo,” giimbestigahan niya kon asa matawo ang gisaad nga Kristo. (Mateo 2:3-6) Pagkahibalo niya nga didto kini sa Betlehem, giingnan niya ang mga astrologo nga moadto didto aron pangitaon ang bata ug mobalik aron pahibaloon siya.
Busa niana pang panahona nga ang mga astrologo miadto sa Betlehem. Ang Bibliya nag-ingon: “Human kini isulti sa hari, sila nanglakaw, ug tan-awa! ang bituon nga ilang nakita sa didto pa sila sa Sidlakan nag-una kanila hangtod nga kini mihunong ibabaw sa dapit nga nahimutangan sa bata.”—Mateo 2:9.
Ang pagtungha sa “bituon” maoy sinugdanan sa mga hitabo nga nagpameligro sa kinabuhi ni Jesus ug miresulta sa pagpatay sa inosenteng mga bata. Dihang ang mga astrologo mibiya sa Betlehem, gipasidan-an sila sa Diyos nga dili mobalik kang Herodes.—Mateo 2:12.
Unsay reaksiyon ni Herodes? Ang Bibliya nag-ingon: “Si Herodes nasuko pag-ayo pagkahibalo niya nga gilimbongan siya sa mga astrologo, ug iyang gipapatay ang tanang batang lalaki sa Betlehem ug sa tanang distrito niini nga nag-edad ug duha ka tuig paubos. Gibase niya kini sa giingon sa mga astrologo kon kanus-a nila nakita ang bituon.” (Mateo 2:16) Segurado nga dili ang Diyos ang nagpatungha sa “bituon” nga miresulta sa daotan kaayong buhat.—Job 34:10.
a Si Herodotus, Gregong historyano sa ikalimang siglo B.C.E., nag-ingon nga ang mga ma’goi sa iyang panahon maoy sakop sa usa ka tribo sa Media (Persia) nga hanas sa astrolohiya ug sa paghatag ug kahulogan sa mga damgo.
b Tan-awa ang New American Standard Bible, The New American Bible, The New English Bible, New International Version Study Bible, Maayong Balita Biblia, Ang Biblia Bag-ong Hubad nga Binisaya, ug Ang Biblia. Ang King James Version ug ang hubad nga Ang Pulong sa Dios nag-ingon nga ang maong mga bisita maoy “maalamong mga tawo,” pero wala kini mag-ingon nga tulo sila.