TALAAN SA KAGIKAN NI JESU-KRISTO

Diha sa unang kapitulo sa Mateo atong makaplagan ang talaan sa kagikan ni Jesus sukad kang Abraham. Sa Lucas kapitulo 3 anaa ang usa ka talaan sa kagikan balik kang “Adan, nga anak sa Diyos.” Ang talaan sa kagikan ni Jesus mao lamang ang gihatag diha sa Kristohanon Gregong Kasulatan. Ang usa ka bahin sa iyang talaan sa kagikan makita diha sa 1 Cronicas kapitulo 1 hangtod sa 3, sukad kang Adan hangtod kang Solomon ug Zorobabel. Ang mga basahon sa Genesis ug Ruth sa linangkob nag-asoy sa mga kaliwat gikan kang Adan hangtod kang David.

Ang ulahing tulo ka listahan (Genesis/Ruth, 1 Cronicas, ug Lucas) bug-os nagkauyon gikan kang Adan hangtod kang Arpaksad, nga may diyutayng kalainan sa pipila ka ngalan, sama sa ngalan ni Kenan, nga “Cainan” diha sa Lucas 3:37. Ang mga talaan sa Mga Cronicas ug Genesis/Ruth nagkauyon hangtod kang David, samtang ang laing “Cainan” makaplagan diha sa asoy ni Lucas tali kang Arpaksad ug Sela.—Luc 3:35, 36.

Gikan kang Solomon hangtod kang Zorobabel, ang rekord sa Mga Cronicas ug sa Mateo nagkauyon sa kinadak-ang bahin, apan wala ilakip ni Mateo ang pipila ka ngalan. Kini nga mga kalainan ug ang mga kalainan diha sa asoy ni Lucas gikan kang David hangtod kang Jesus pagahisgotan sa ulahi.

Ilalom sa TALAAN SA KAGIKAN, gipakita namo nga gawas sa daghang kaugalingong mga rekord sa pamilya, ang mga Hudiyo nagtipig ug publikong mga rekord sa mga talaan sa kagikan ug nga ang mga tigtala sa kasaysayan, sama kang Esdras, makabasa niini sa dihang naghipos sa ilang mga talaan; dugang pa, dayag nga naglungtad ang publikong mga rekord sa unang siglo hangtod sa 70 K.P. Ang kagikan sa Mesiyas gikan kang Abraham, ug hangtod kang David, maoy labing hinungdanon alang kanila. Busa kita makasalig nga si Mateo ug Lucas mikonsulta niini nga mga talaan sa kagikan.

Ang Pagkakasaligan sa mga Talaan sa Kagikan Diha sa Ebanghelyo. Mitungha ang pangutana: Nganong wala ilakip ni Mateo ang pipila ka ngalan nga anaa sa mga talaan sa ubang mga tigtala sa kasaysayan? Una sa tanan, aron mapamatud-an ang talaan sa kagikan sa usa ka tawo dili kinahanglang nganlan ang matag dugtong sa linya sa kagikan. Pananglitan, si Esdras, sa pagpamatuod sa iyang saserdotehanong kagikan diha sa Esdras 7:1-5, wala maglakip sa ubay-ubayng mga ngalan nga anaa sa talaan sa kaliwat sa mga saserdote diha sa 1 Cronicas 6:1-15. Dayag nga dili kinahanglang nganlan kining tanan nga mga katigulangan aron sa pagkombinsir sa mga Hudiyo bahin sa iyang saserdotehanong kagikan. Sama usab kang Mateo: Sa walay duhaduha iyang gigamit ang publikong rekord ug gikopya gikan niini, kon dili man ugaling ang tanang ngalan, ang mga ngalan lamang nga gikinahanglan aron mapamatud-an ang kagikan ni Jesus gikan kang Abraham ug David. Siya usab makabasa sa Hebreohanong Kasulatan, nga iyang makonsulta uban sa opisyal nga mga rekord sa publiko.—Itandi ang Ru 4:12, 18-22 ug Mat 1:3-6.

Ang mga talaan nga gihimo ni Mateo ug Lucas gilangkoban sa mga ngalan nga publikong giila sa mga Hudiyo nianang panahona ingong tinuod. Ang mga eskriba ug mga Pariseo ug ang mga Saduseo maoy mortal nga mga kaaway sa Kristiyanidad, ug mahimong migamit gayod sila ug bisan unsang posibleng argumento aron isalikway si Jesus, apan angayng matikdan nga wala gayod nila kuwestiyona kini nga mga talaan sa kagikan. Kon may sayop man ugaling tali sa duha ka talaan sa kagikan ni Jesus nga gitala ni Mateo o ni Lucas, dako gayod ang kahigayonan niini nga mga kaaway aron kini mapamatud-an dihadiha! Kay hangtod sa 70 K.P. dayag nga dali ra nilang mabasa ang bisan unsang publikong mga rekord sa talaan sa kagikan ug ang Kasulatan.

Maingon man usab sa unang-siglong paganong mga kaaway sa Kristiyanidad, ang kadaghanan kanila, sama niadtong mga Hudiyo, maoy maalamong mga tawo nga andam mogamit sa bisan unsang ebidensiya aron pamatud-an nga kini nga mga talaan ni Mateo ug Lucas maoy dili tinuod ug nagkasumpaki. Apan walay rekord nga ang mga Kristohanon giatake sa unang paganong mga kaaway bahin niini.

Dugang pa, nakab-ot ni Mateo ug Lucas ang ilang tumong, ug mao lamang kadto ang ilang gikinahanglang buhaton. Aron pamatud-an nga si Jesus naggikan kang Abraham ug David, dili na kinahanglan ang paghimog bag-ong talaan sa kagikan. Ang buhaton lamang nila mao ang pagkopya sa publikong mga talaan nga bug-os gidawat sa nasod bahin sa mga kaliwat ni David ug sa mga saserdote ug sa tanang ubang butang nga nagkinahanglan ug pamatuod bahin sa kagikan sa usa ka tawo. (Tan-awa ang Luc 1:5; 2:3-5; Rom 11:1.) Bisan kon adunay wala ilakip niini nga mga talaan, wala kini makababag sa gitinguha ug sa nalampos gayod niini nga mga magsusulat sa Ebanghelyo, nga mao, ang pagpresentar ug pamatuod nga gidawat sa legal nga paagi ug sa publiko bahin sa talaan sa kagikan ni Jesus nga Mesiyas.

Ang mga Problema sa Asoy ni Mateo Bahin sa Talaan sa Kagikan ni Jesus. Ang talaan sa kagikan sukad kang Abraham hangtod kang Jesus gibahin ni Mateo sa tulo ka seksiyon nga may 14 ka kaliwatan ang matag usa. (Mat 1:17) Kini nga pagbahin tingali gihimo ingong tabang sa pagmemorya. Apan, kon iphon ang mga ngalan atong makita nga tanantanan kini maoy 41, inay nga 42. Ang usa ka sugyot kon unsaon kini pag-ihap mao ang mosunod: Pinaagi sa pag-ihap sugod kang Abraham hangtod kang David, 14 ka ngalan, dayon himoon ang ngalan ni David ingong sukaranang ngalan alang sa ikaduhang 14, nga si Josias mao ang kataposan; sa kataposan, ipadayon ang pag-ihap sa ikatulong serye sa 14 ka ngalan sugod sa ngalan ni Jeconias (Jehoiakin) ug hangtod kang Jesus. Matikdi nga gisubli ni Mateo ang ngalan ni David ingong kataposan sa unang 14 ka ngalan ug ingong una sa misunod nga 14. Dayon gisubli niya ang ekspresyong “pagkadestiyero sa Babilonya,” diin iyang gilangkit si Josias ug ang iyang mga anak nga lalaki.—Mat 1:17.

Sumala sa nahisgotan na, si Mateo lagmit nga eksaktong nagkopya sa iyang talaan gikan sa publikong rekord nga iyang gigamit, o tingali iyang gituyo nga wala ilakip ang pipila ka dugtong aron makatabang sa pagmemorya. Apan, ang usa ka sugyot kon nganong wala ilakip dinhi ang tulo ka hari sa linya ni David tali kang Jehoram ug Uzzias (Azarias) mao nga si Jehoram nagminyo sa daotang anak nga babaye ni Jezebel nga si Atalia nga sakop sa balay ni Ahab, sa ingon nagdala niining hinukman-sa-Diyos nga kaliwat ngadto sa linya sa mga hari sa Juda. (1Ha 21:20-26; 2Ha 8:25-27) Naghisgot sa ngalan ni Jehoram ingong una diha sa daotang panag-abin, wala ilakip ni Mateo ang mga ngalan sa misunod nga tulo ka hari hangtod sa ikaupat nga kaliwatan, si Ahazias, Jehoas, ug Amazias, ang mga bunga sa panag-abin.—Itandi ang Mat 1:8 sa 1Cr 3:10-12.

Gipakita ni Mateo nga si Zorobabel mao ang anak nga lalaki ni Sealtiel (Mat 1:12), ug kini motukma sa ubang mga reperensiya. (Esd 3:2; Neh 12:1; Hag 1:14; Luc 3:27) Apan, sa 1 Cronicas 3:19 si Zorobabel gihisgotan ingong anak nga lalaki ni Pedaia. Dayag nga si Zorobabel mao ang kinaiyanhong anak nga lalaki ni Pedaia ug ang legal nga anak nga lalaki ni Sealtiel tungod sa kaminyoon sa bayaw nga lalaki; o lagmit, human mamatay si Pedaia nga amahan ni Zorobabel, si Zorobabel gipadako ni Sealtiel ingong iyang anak ug busa giila sa legal nga paagi ingong anak ni Sealtiel.

Usa ka Problema sa Asoy ni Lucas Bahin sa Talaan sa Kagikan ni Jesus. Ang mabatonang mga kopya sa manuskrito ni Lucas nagtala sa ikaduhang “Cainan,” tali kang Arpaksad (Arphaxad) ug Sela. (Luc 3:35, 36; itandi ang Gen 10:24; 11:12; 1Cr 1:18, 24.) Gihunahuna sa kadaghanang eskolar nga sayop kini sa magkokopya. Sa Hebreohanong Kasulatan, ang “Cainan” dili makaplagan tali niini nga mga talaan sa kagikan diha sa Hebreohanon o Samarianhong mga teksto, ni makaplagan kini diha sa bisan asa sa mga Targum o sa bisan asang mga bersiyon gawas sa Gregong Septuagint. Ug lagmit nga wala usab gani kini sa mas unang mga kopya sa Septuagint, tungod kay ang sunod nga gitala ni Josephus, kinsa kasagarang nagsunod sa Septuagint, mao si Seles (Sela) ingong anak ni Arphaxades (Arpaksad). (Jewish Antiquities, I, 146 [vi, 4]) Ang unang mga magsusulat nga si Irenaeus, Africanus, Eusebius, ug Jerome wala modawat sa ikaduhang “Cainan” diha sa mga kopya sa asoy ni Lucas ingong usa ka pagsal-ot.—Tan-awa ang CAINAN Num. 2.

Nganong ang mga talaan sa kagikan ni Jesu-Kristo sumala sa giasoy ni Mateo ug Lucas managkalahi?

Ang kalainan sa halos tanang ngalan diha sa talaan sa kagikan ni Jesus sa asoy ni Lucas kon itandi sa asoy ni Mateo dali rang masulbad tungod kay si Lucas nagsubay sa linya sa kaliwatan pinaagi sa anak nga lalaki ni David nga si Natan, inay nga pinaagi kang Solomon ingon sa gihimo ni Mateo. (Luc 3:31; Mat 1:6, 7) Dayag nga si Lucas nagsubay sa katigulangan ni Maria, sa ingon nagpakita sa kinaiyanhong pagkakaliwat ni Jesus gikan kang David, samtang si Mateo nagpakita sa legal nga katungod ni Jesus sa trono ni David pinasukad sa iyang pagkakaliwat ni Solomon pinaagi kang Jose, nga maoy legal nga amahan ni Jesus. Si Mateo ug Lucas parehong nagpaila nga si Jose dili mao ang tinuod nga amahan ni Jesus kondili maoy amaama lamang, sa ingon naghatag kaniya ug legal nga katungod. Si Mateo nagpalahi gikan sa estilo nga gigamit sa tibuok niyang talaan sa kagikan sa dihang siya miabot kang Jesus, nga nag-ingon: “Si Jacob nanganak kang Jose nga bana ni Maria, nga kaniya natawo si Jesus, nga gitawag ug Kristo.” (Mat 1:16) Matikdi nga siya wala moingon nga si ‘Jose nanganak kang Jesus’ kondili siya mao ang “bana ni Maria, nga kaniya natawo si Jesus.” Si Lucas mas prangka pa gani sa dihang, human ikapakita nga si Jesus sa pagkatinuod mao ang Anak sa Diyos pinaagi kang Maria (Luc 1:32-35), siya miingon: “Si Jesus . . . nga sumala sa gihunahuna, maoy anak ni Jose, nga anak ni Heli.”—Luc 3:23.

Sanglit si Jesus dili mao ang kinaiyanhong anak ni Jose kondili mao ang Anak sa Diyos, ang talaan ni Lucas bahin sa kagikan ni Jesus magpamatuod nga siya, pinaagi sa tawhanong pagkahimugso, usa ka anak ni David pinaagi sa iyang kinaiyanhong inahan nga si Maria. Bahin sa mga talaan sa kagikan ni Jesus nga gihatag ni Mateo ug ni Lucas, si Frederic Louis Godet misulat: “Kini nga pagtuon sa teksto diha sa detalyadong paagi motultol kanato sa pagdawat niining mga butanga—1. Nga ang rekord sa talaan sa kagikan nga giasoy ni Lucas mao kanang kang Heli, ang apohang lalaki ni Jesus; 2. Nga, kining relasyon ni Jesus kang Heli dayag nga lahi sa Iyang relasyon kang Jose, ug wala nay lain niyang gihunahuna sa dokumento nga iyang gipreserbar alang kanato gawas sa talaan sa kagikan ni Jesus pinaagi kang Maria. Apan nganong wala man nganli ni Lucas si Maria, ug nganong siya milaktaw dayon gikan kang Jesus ngadto sa Iyang apohang lalaki? Ang paghisgot sa inahan ingong dugtong sa talaan sa kagikan wala mahiuyon sa karaang panglantaw. Taliwala sa mga Grego ang usa ka tawo maoy anak sa iyang amahan, dili sa iyang inahan; ug taliwala sa mga Hudiyo ang panultihon mao: ‘Genus matris non vocatur genus [“Ang kaliwat sa inahan dili tawgon nga (iyang) kaliwat”]’ (‘Baba bathra,’ 110, a).”—Commentary on Luke, 1981, p. 129.

Sa pagkatinuod ang matag talaan sa kagikan (ang talaan ni Mateo ug Lucas) nagpakita sa mga kaliwat gikan kang David, pinaagi kang Solomon ug pinaagi kang Natan. (Mat 1:6; Luc 3:31) Sa pagsusi sa mga talaan ni Mateo ug Lucas, atong makita nga human moliwag gikan kang Solomon ug Natan, kini nag-abot pag-usab diha sa duha ka tawo, kang Sealtiel ug Zorobabel. Kini ikapatin-aw niining paagiha: Si Sealtiel mao ang anak nga lalaki ni Jeconias; tingali pinaagi sa pagminyo sa anak nga babaye ni Neri siya nahimong umagad nga lalaki ni Neri, sa ingon gitawag nga “anak ni Neri.” Posible usab nga si Neri walay mga anak nga lalaki, mao nga si Sealtiel giisip ingong iyang “anak” tungod usab niana nga katarongan. Si Zorobabel, nga lagmit mao ang tinuod nga anak nga lalaki ni Pedaia, giisip sa legal nga paagi ingong anak ni Sealtiel, sumala sa nahisgotan na.—Itandi ang Mat 1:12; Luc 3:27; 1Cr 3:17-19.

Dayon ang mga asoy nagpakita nga si Zorobabel adunay duha ka anak nga lalaki, si Resa ug Abiud, ug ang mga linya sa kaliwat miliwag na usab niining bahina. (Lagmit nga kini sila dili tinuod nga mga anak, kondili mga kaliwat, o kaha, ang usa niini tingali maoy umagad nga lalaki. Itandi ang 1Cr 3:19.) (Luc 3:27; Mat 1:13) Ang mga talaan sa kagikan ni Jesus sa asoy ni Mateo ug Lucas managkalahi dinhi kon itandi nianang makita sa 1 Cronicas kapitulo 3. Lagmit tungod kini kay ang ubay-ubay sa mga ngalan gituyo pagkuha ni Mateo ug tingali usab ni Lucas. Apan angayng hinumdoman nga ang maong mga panagkalahi sa mga talaan sa kagikan nga giasoy ni Mateo ug Lucas lagmit gayod nga daan nang makita diha sa mga rekord sa talaan sa kagikan nga gigamit nianang panahona ug bug-os nga gidawat sa mga Hudiyo ug dili mga kausaban nga gihimo ni Mateo ug Lucas.

Busa, kita makahinapos nga ang duha ka talaan ni Mateo ug Lucas naglangkob sa duha ka kamatuoran, nga mao, (1) nga si Jesus mao gayod ang Anak sa Diyos ug ang kinaiyanhon nga manununod sa Gingharian pinaagi sa milagrosong pagkatawo pinaagi sa ulay nga babayeng si Maria, sa linya ni David, ug (2) nga si Jesus mao usab ang legal nga manununod diha sa linya sa lalaki nga kaliwat gikan kang David ug Solomon pinaagi sa iyang amaama nga si Jose. (Luc 1:32, 35; Rom 1:1-4) Kon ugaling may akusasyon man gikan sa mabatokong mga Hudiyo nga ang pagkatawo ni Jesus dili lehitimo, ang kamatuoran nga si Jose, nga nahibalo sa maong mga sirkumstansiya, nakigminyo kang Maria ug naghatag kaniya sa proteksiyon sa iyang maayong dungog ug harianong kaliwat magapanghimakak sa maong pagbutangbutang.

[Chart sa panids 913-914]

MGA TALAAN SA BIBLIYA SA KAGIKAN NI JESUS

Genesis ug Ruth

1 Chronicles Chaps 1, 2, 3

Matthew Chap 1

Luke Chap 3

Adan

—

Adan

Set

—

Set

Enos

—

Enos

Kenan

—

Cainan

Mahalalel

—

Mahalaleel

Jared

—

Jared

Enoc

—

Enoc

Matusalem

—

Matusalem

Lamek

—

Lamek

Noe

—

Noe

Sem

—

Sem

Arpaksad

—

Arpaksad

—

Cainan

Sela

—

Sela

Eber

—

Eber

Peleg

—

Peleg

Reu

—

Reu

Serug

—

Serug

Nahor

—

Nahor

Tera

—

Tera

Abram (Abraham)

Abraham

Isaac

Jacob (Israel)

Jacob

Juda (ug Tamar)

Juda

Juda (ug Tamar)

Juda

Perez

Hesron

Ram

Arni (Ram?)

Aminadab

Nason

Salmon

Salmon (Salma, 1Cr 2:11)

Salmon (ug Rahab)

Salmon

Boaz (ug Ruth)

Boaz

Boaz (ug Ruth)

Boaz

Obed

Jese

David

David (ug Bat-seba)

David

—

Solomon

Natan¹

Matata

Mena

Melea

Eliakim

Jonam

Jose

Judas

Symeon

Levi

Matat

Jorim

Eliezer

Jesus

Elmadam

Cosam

Adi

Melqui

Neri

—

Rehoboam

—

Abias

—

Asa

—

Jehosapat

—

Jehoram

—

Ahazias

—

Jehoas

—

Amazias

—

Azarias (Uzzias)

Uzzias (Azarias)

—

Jotam

—

Ahaz

—

Ezequias

—

Manases

—

Amon

—

Josias

—

Jehoiakim

—

Jeconias (Jehoiakin)

Jeconias

—

Sealtiel (Pedaia)²

Sealtiel

Sealtiel³

—

Zorobabel⁴

Zorobabel

Resa

Joanan

Joda

Josek

Semein

Matatias

Maat

Nagai

Esli

Nahum

Amos

Matatias

Jose

Janai

Melqui

Levi

Matat

Heli (amahan ni Maria)

—

Abiud

—

Eliakim

—

Asor

—

Zadok

—

Aquim

—

Eliud

—

Eleasar

—

Matan

—

Jacob

—

Jose

Jose (umagad nga lalaki ni Heli)

—

Jesus (sinagop nga anak)

Jesus (anak ni Maria)

¹ Gikan kang Natan, si Lucas nagsugod sa pagsubay sa talaan sa kagikan sa linya sa banay sa inahan ni Jesus, samtang si Mateo nagsubay sa linya sa banay sa amahan ni Jesus.

² Dayag nga si Zorobabel mao ang pursosong anak nga lalaki ni Pedaia ug ang legal nga anak nga lalaki ni Sealtiel pinaagi sa kaminyoon sa bayaw nga lalaki; o siya gipadako ni Sealtiel human mamatay ang iyang amahang si Pedaia ug sa legal nga paagi giila ingong anak nga lalaki ni Sealtiel.—1Cr 3:17-19; Esd 3:2; Luc 3:27.

³ Si Sealtiel nga anak nga lalaki ni Jeconias lagmit mao ang umagad nga lalaki ni Neri.—1Cr 3:17; Luc 3:27.

⁴ Ang mga kaliwat sa banay nag-abot diha kang Sealtiel ug kang Zorobabel, apan human niini kini miliwag. Kini nga pagliwag lagmit maoy tungod sa duha ka magkalahing mga kaliwat ni Zorobabel, o si Resa o Abiud lagmit maoy umagad nga lalaki.