“Ayaw Kamog Kaguol sa Inyong mga Kasingkasing”
“Ayaw kamog kaguol sa inyong mga kasingkasing. Pagbaton ug pagtuo sa Diyos, ug pagbaton usab ug pagtuo kanako.”—JUAN 14:1.
1. Nganong ang mga pulong ni Jesus sa Juan 14:1 tukma kaayo sa panahon?
NISAN 14 kadto sa tuig 33 K.P. Usa ka gamayng pundok sa mga lalaki nagtigom sa itaas nga lawak sa Jerusalem human nga misalop ang adlaw. Ang ilang Pangulo naghatag kanilag panamilit nga tambag ug pagdasig. May bahin siya miingon: “Ayaw kamog kaguol sa inyong mga kasingkasing.” (Juan 14:1) Tukma sa panahon ang iyang mga pulong, kay taliabot na ang makabungkag nga hitabo. Niadtong gabhiona gidakop siya, gihusay, ug gihukman nga patyon.
2. Nganong hinungdanon kaayo kadtong panahona, ug unsay nakatabang sa mga disipulo?
2 May maayo kang katarongan sa pag-isip niadtong adlawa nga mao ang labing hinungdanon diha sa kasaysayan, nga nakaapekto sa bug-os nga kaugmaon sa katawhan. Ang sinakripisyong kamatayon sa Pangulo, si Jesus, nakatuman sa daghang karaang mga tagna ug nakataganag basehanan alang sa kinabuhing walay kataposan sa mga tawong nagatuo kaniya. (Isaias 53:5-7; Juan 3:16) Apan ang mga apostoles, nakurat ug naglibog sa masakit nga hitabo niadtong gabhiona, naglibog ug nahadlok. Gilimod gani ni Pedro si Jesus. (Mateo 26:69-75) Apan, human nga nakadawat ang matinumanong mga apostoles sa gisaad nga magtatabang, ang balaang espiritu, sila nangisog ug wala mabalaka. (Juan 14:16, 17) Busa, dihang naagian ni Pedro ug Juan ang malisod nga pagbatok ug gidakop, sila nangayo sa Diyos ug panabang diha sa pag-ampo aron makasulti sa iyang pulong “nga walay kahadlok.” Ang ilang pag-ampo gitubag.—Buhat 4:1-3, 29-31.
3. Nganong daghan kaayong mga tawo ang nangaguol karon?
3 Karong panahona, kita nagapuyo sa usa ka kalibotan nga gubot kaayo. Ang kataposan niining daang sistema sa mga butang tulin nga nagasingabot. (2 Timoteo 3:1-5) Minilyon ang naapektohan o nabalakag dako sa seryosong pagkabungkag sa panimalaynong kinabuhi ug sa moral nga mga sukdanan, sa makalilisang nga pagdaghan sa katingalahang mga sakit, pagkawalay kalig-on sa politika, pagkawalay-trabaho, kakulang sa kalan-on, terorismo, ug sa hulga sa nukleyar nga gubat. Daghang mga kasingkasing ang nabalaka sa nagatubong kahadlok sa umaabot. Sumala sa gitagna ni Jesus, adunay “kagul-anan sa kanasoran . . . samtang ang mga tawo panguyapan sa kalisang ug sa pagpaabot sa mga butang nga mahitabo sa kalibotan.”—Lucas 21:25, 26.
4. Unsang mga butang ang makahatag ug tensiyon sa mga Kristohanon?
4 Bisan ang mga Kristohanon seryosong naapektohan niining makapabalakang mga butang. Hayan makaatubang usab silag kalisod tungod sa pagpihig sa relihiyon o pagbatok gikan sa mga paryente, sa mga silingan, sa mga kauban sa trabaho, sa mga kauban sa tunghaan, ug sa mga awtoridad sa kagamhanan. (Mateo 24:9) Sa unsang paagi makapabilin kitang kalmado, dili-mabalaka, niining malisod nga panahon? Sa unsang paagi atong mahuptan ang kalinaw sa hunahuna dihang mosamot pa ang kalisod sa kahimtang? Sa unsang paagi atong atubangon ang umaabot nga may pagsalig? Unsay makatabang kanato sa pagbuntog sa dakong kabalaka nga mikaylap? Kita ania na sa panahon nga niini mihatag si Jesus ug tambag diha sa Juan 14:1, busa atong susihon kini pag-ayo.
Sa Unsang Paagi Atong Mabuntog ang Kabalaka?
5. Unsang makapadasig nga mga tambag ang gihatag kanato sa Kasulatan?
5 Human nga gihatagan ug mahigugmaong pagdasig sa ‘dili pagpaguol sa ilang mga kasingkasing,’ gisultihan ni Jesus ang iyang mga apostoles: “Pagbaton ug pagtuo sa Diyos, pagbaton usab ug pagtuo kanako.” (Juan 14:1) Ang dinasig nga Kasulatan nagahatag kanato ug samang mga tambag: “Itugyan mo kang Jehova ang imong palas-anon, ug siya magasapnay kanimo.” “Itugyan mo kang Jehova ang imong dalan, ug sumalig ka usab kaniya, ug siya magabuhat niana.” (Salmo 55:22; 37:5) Gihatagan ni Pablo ang mga taga Filipos niining hinungdanong tambag: “Ayaw kamo pagkabalaka mahitungod sa bisan unsang butang, apan sa tanang butang ipahibalo ninyo sa Diyos ang inyong mga hangyo ug sa pagpangamuyo uban sa pagpasalamat; ug ang kalinaw sa Diyos, nga molabaw sa tanang hunahuna magabantay sa inyong mga kasingkasing ug sa inyong mga gahom sa panghunahuna.”—Filipos 4:6, 7.
6, 7. (a) Unsa ang usa ka paagi sa pagpakunhod sa tensiyon? (b) Sa unsang paagi atong maugmad ang suod nga bugkos kang Jehova?
6 Ang kabalaka nga gipahinabo sa mga problema ug mabug-at nga responsibilidad usahay makaapekto sa atong panglawas ug sa atong espiritu. Apan, usa ka eksperto sa medisina, diha sa librong Don’t Panic, mikomento: “Kon makahimo ang mga tawo sa pagsulti sa ilang mga problema sa usa ka tawong ilang gitahod . . . , makunhoran ug dako ang tensiyon.” Kon tinuod kana bahin sa pagpakigsulti sa isigkatawo, unsa pa ka dakong tabang ang pagpakigsulti sa Diyos. Kinsa pa ba nga kita may dakong pagtahod kondili kang Jehova?
7 Maoy hinungdan nga ang suod personal nga relasyon kaniya bililhon kaayo alang sa mga Kristohanon karon. Ang hamtong nga mga alagad ni Jehova nahibalo kaayo niini, busa sila nagabantay sa paglikay sa matang sa pagpakig-uban sa kalibotanong mga tawo o sa matang sa mga palabay sa panahon nga makapahuyang nianang relasyona. (1 Corinto 15:33) Ilang gipabilhan usab kon unsa ka importante ang pagsangpit kang Jehova diha sa pag-ampo, dili lamang kausa o kaduha sa usa ka adlaw, kondili sa tanang panahon. Ang batan-on o bag-ong mga Kristohanon ilabinang nagakinahanglan sa pag-ugmad niining suod nga bugkos uban kang Jehova pinaagi sa regular nga pagtuon ug pagpalandong sa iyang Pulong ug pinaagi sa pag-ubanay sa Kristohanon ug sa pag-alagad. Kita giawhag: “Dumuol sa Diyos, ug siya moduol kanimo.”—Santiago 4:8.
Tambag nga Gihatag ni Jesus
8, 9. Unsang positibong tambag ang atong ikapadapat bahin sa mga problema sa salapi?
8 Diha sa daghang nasod, ang pagkawalay-trabaho ug kalisod sa panalapi mao ang seryosong tuboran sa kabalaka. Si Jesus mihatag ug positibo kaayong tambag bahin niining mga kabalaka: “Ayaw na pagkabalaka bahin sa inyong mga kalag kon unsay inyong kan-on o unsay inyong imnon, o bahin sa inyong lawas kon unsay inyong ibisti. Dili ba ang kalag labaw pa man kay sa kalan-on ug ang lawas labaw pa man kay sa bisti?” (Mateo 6:25) Oo, ang kalag ug ang lawas, o ang tibuok nga tawo, mas importante kay sa kalan-on ug bisti. Makaseguro ang mga alagad sa Diyos nga siya motabang kanila nga makabaton sa ilang pangunang mga kinahanglanon. Si Jesus mihatag niining maong pananglitan: “Tan-awa ninyo pag-ayo ang mga langgam sa kalangitan, sila wala magpugas ni mag-ani ni maghipos ngadto sa mga dapa; apan ginapakaon sila sa inyong langitnong Amahan. Dili ba labaw pa man kamog bili kay kanila?” (Mateo 6:26) Imposible gayod nga tagan-an sa Diyos ang balhiboong mga linalang ug unya pasagdan ang iyang tawhanong mga alagad, kinsa bililhon kaayo alang kaniya ug nga alang kanila si Kristo nagpakamatay.
9 Unya gilig-on kini ni Jesus pinaagi sa paghisgot sa mga lirio sa kaumahan nga wala magbudlay ug wala magkalinyas, apan “bisan si Solomon sa tibuok niyang katahoman wala gani makabisti maingon sa usa kanila.” Ang pagmando ni Haring Solomon ilado sa kamagilakon niini. Unya ingong paglipay si Jesus nangutana: “Dili ba nga kamo labaw pa nga iyang pagabistihan?”—Mateo 6:28-32; Awit ni Solomon 3:9, 10.
10. (a) Ngadto kang kinsa gipahayag ni Jesus ang mga pulong sa paglipay? (b) Unsang tambag ang iyang gihatag mahitungod sa umaabot?
10 Apan, mipadayon si Jesus sa pagpakita nga kini iya lamang niadtong “nagapangita pag-una sa gingharian ug sa iyang pagkamatarong.” Sa tibuok kalibotan, kining tinuod nga mga Kristohanon nakasabot kon unsa gayod ang Gingharian sa Diyos ug kini ang ilang giuna diha sa ilang mga kinabuhi. Alang kanila, ang tambag ni Jesus natuman: “Ayaw na kamo kabalaka mahitungod sa sunod adlaw, kay ang sunod adlaw may kabalaka sa iyang kaugalingon. Igo na alang sa adlaw ang iyang kaugalingong kadaotan.” (Mateo 6:33, 34) Sa laing pagkasulti, atimana ang matag usa ka problema dihang mobangon kini, ug ayaw kaayo kabalaka bahin sa umaabot nga adlaw.
11, 12. Unsay gibati sa ubang mga Kristohanon sa pagtabang ni Jehova kanila sa pagtubag sa ilang mga pag-ampo?
11 Apan, ang kadaghanang mga tawo, mabalak-on sa umaabot, ilabina kon magkadaotdaot ang mga butang. Apan ang mga Kristohanon makahimo ug angay modangop kang Jehova diha sa pagtuo. Tagda ang kaso ni Eleanor. Ang iyang bana grabe kaayo ug sakit, ug sulod sa usa ka tuig ang iyang bana wala makatrabaho. Siya dunay duha ka gagmayng mga anak ug usa ka tigulang nga amahan nga atimanon, busa dili usab siya makahimo sa pagtrabaho sa bug-os. Nangayo silag tabang kang Jehova. Usa ka buntag, wala magdugay human niini, sila nakakitag sobre ilalom sa pultahan. Nasudlan kadto ug dakong kantidad sa kuwarta—igo nga makakaon sila hangtod makatrabaho pag-usab ang iyang bana. Dako kaayo ang ilang pasalamat niining tukma sa panahong tabang. Walay basehanan diha sa Bibiya sa paglaom nga mahitabo ang samang butang sa matag usa ka Kristohanong nagkinahanglan, apan makaseguro kita nga si Jehova makadungog sa atong mga pagtuaw ug nga siya may katakos sa pagtabang kanato sa nagkalainlaing mga paagi.
12 Usa ka Kristohanong biyuda sa amihanang Aprika nangitag trabaho aron sa pagtagana alang sa iyang duha ka batang mga anak. Apan gusto lang niyang motrabaho katunga sa adlaw aron makagugol ug panahon uban kanila. Human nga nakakita siyag trabaho, napugos siya sa paghunong niini dihang mihukom ang manedyer nga nagkinahanglan siyag bug-os panahong sekretarya. Walay trabaho na usab, kining igsoona kinasingkasing miampo kang Jehova ug panabang. Sa milabay ang tulo ka semana, gihangyo siya sa iyang manedyer niadto sa pagbalik sa pagtrabaho sa tunga sa adlaw. Pagkadako sa iyang kalipay! Iyang gibati nga gitubag ni Jehova ang iyang mga pag-ampo.
Pangamuyo Kang Jehova
13. (a) Unsay kahulogan sa “pangamuyo”? (b) Unsang Kasulatanhong mga pananglitan sa pangamuyo ang atong nabatonan?
13 Matikdi nga human nga mitambag, “Ayaw kamo pagkabalaka mahitungod sa bisan unsang butang,” si Pablo midugang, “apan sa tanang butang ipahibalo ninyo sa Diyos ang inyong mga hangyo ug sa pagpangamuyo uban sa pagpasalamat.” (Filipos 4:6) Nganong hisgotan ang “pangamuyo”? Ang pulong nagkahulogang “kinasingkasing nga pangaliya,” kun ‘mapangaliyopoong pag-ampo.’ Nalangkit niini ang pagpangilaba sa Diyos sa kinasingkasing, sama diha sa panahon sa dakong kalisod kun katalagman. Dihang usa pa ka binilanggo, mihangyo si Pablo sa kaubang mga Kristohanon sa pagpangamuyo alang kaniya aron siya makawali nga maisogon sa “maayong balita . . . ingong usa ka tinugyanan nga tinalikaan.” (Efeso 6:18-20) Ang Romanhong opisyal sa sundalo nga si Cornelio “nangamuyo kanunay sa Diyos.” Pagkadako tingali sa iyang kalipay dihang ang usa ka manulonda miingon: “Ang imong mga pag-ampo ug paghatag gasa sa kaluoy misaka sa itaas aron mahimong handumanan diha sa atubangan sa Diyos”! Ug pagkadako sa iyang pribilehiyo nga nahimo siyang usa sa unang mga Hentil nga gidihogan sa balaang espiritu!—Buhat 10:1-4, 24, 44-48.
14. Sa unsang paagi nah7ibalo kita kon kausa ba lamang himoon ang kinasingkasing nga pagpangaliyopo kang Jehova?
14 Maayong tagdon nga ang maong kinasingkasing nga pagpangaliyopo kang Jehova pagahimoon dili lamang kausa. Nagtudlo si Jesus diha sa iyang iladong Wali sa Bukid: “Padayon sa pagpangayo, ug kini igahatag kanimo; padayon sa pagpangita, ug ikaw makakaplag; padayon sa pagpanuktok, ug ikaw pagaablihan.” (Mateo 7:7) Daghang bersiyon sa Bibliya naghubad niini: “Pangayo . . . pangita . . . panuktok.” Apan ang orihinal nga Grego dunay ideya sa padayong aksiyon.a
15. (a) Nganong nagmasulob-on si Nehemias samtang nagsilbig bino ni Haring Artaxerxes? (b) Sa unsang paagi mihimog labaw pa si Nehemias kay sa paghatag mubong pag-ampo?
15 Dihang nag-alagad si Nehemias sa Persianhong haring Artaxerxes ingong magtitiing, nangutana ang hari nganong masulob-on siya. Mitubag si Nehemias nga tungod kadto kay iyang nahibaloan nga nahimong kamingawan ang kahimtang sa Jerusalem. Dayon ang hari nangutana: “Unsa ba ang imong pangayoon?” Dihadiha nangayo si Jeremias ug tabang kang Jehova, sa walay duhaduha sa mubo, sa hilom. Unya nangayog siyag permiso sa pagpauli sa Jerusalem aron sa pagtukod pag-usab sa iyang hinigugmang siyudad nga natawhan. Gitugotan siya sa iyang hangyo. (Nehemias 2:1-6) Apan, una pa niadtong seryosong pagsultihay, daghang mga adlaw ang gigugol ni Nehemias sa pagpangaliyopo, pagpangamuyo, sa tabang ni Jehova. (Nehemias 1:4-11) Nakita ba nimo ang pagtulon-an niini alang kanimo?
Si Jehova Motubag
16. (a) Unsang espesyal nga pribilehiyo ang gitagamtam ni Abraham? (b) Unsang gamhanong mga tabang ang atong nabatonan nga nalangkit sa mga tubag sa atong mga pag-ampo?
16 Diha sa usa ka okasyon, gitagamtam ni Abraham ang pribilehiyo sa pagpakigsulti kang Jehova pinaagi sa mga manulonda. (Genesis 22:11-18; 18:1-33) Bisag dili na kana karon mahitabo, kita gipanalanginan ug gamhanong mga tabang nga nakulang kang Abraham. Ang usa mao ang kompletong Bibliya—usa ka dili-mahubsang tuboran sa paggiya ug paglipay. (Salmo 119:105; Roma 15:4) Sa tanang panahon, ang Bibliya makahatag kanato sa paggiya kun pagdasig nga atong gikinahanglan, tabangan kita ni Jehova sa paghinumdom sa gipangitang mga teksto. Sa masubsob, ang concordance o ang usa sa daghang mga publikasyon sa Bibliya nga gitagana sa Diyos pinaagi sa iyang organisasyon makahatag kanato sa tubag. Ang detalyado ug mapuslanong indese alang niining mga publikasyona maoy laing bililhong tabang sa pagpangita sa gikinahanglang impormasyon.
17. Unsang ubang mga paagi nga tubagon ni Jehova ang atong mga pag-ampo, ug sa unsang paagi ang maluluton, maluloy-ong mga Kristohanon makatabang?
17 Kon kita gihasol sa problema o mibatig kaguol o nawad-ag kadasig, ang mga tubag sa atong mga pag-ampo tingali moabot sa ubang mga paagi usab. Pananglitan, ang pakigpulong sa Bibliya diha sa kongregasyon o sa kombensiyon sa mga Saksi ni Jehova tingali naundan sa “medisina” nga atong gikinahanglan. Sa ubang mga panahon, ang pagpakigsulti sa laing Kristohanon motagana sa atong gikinahanglan. Sa daghang higayon ang mga ansiano sa kongregasyon makahatag pagdasig o tambag. Apan bisan ang pagbutyag sa sulod sa atong mga kasingkasing diha sa usa ka hamtong, maluluton, ug maluloy-ong Kristohanon nga maayong mamiminaw kasagaran mopaarang-arang sa atong pagbati. Tinuod kana ilabina kon kining higalaa motabang kanato sa pagpalandong sa mga hunahuna sa Bibliya. Kining pagbayloay sa hunahuna makapagaan sa mabug-at nga palas-anon sa atong hunahuna ug kasingkasing.—Proverbio 12:25; 1 Tesalonica 5:14.
18. Unsang linaing kalihokan nga matabangan ang Kristohanon sa pagbuntog sa mga yugto sa kaguol, ug sa unsang paagi natabangan niini ang batan-ong payunir?
18 Ang nagkalainlaing mga porma sa subong disposisyon komun ning “kritikal nga panahon nga malisod atubangon.” (2 Timoteo 3:1) Ang mga tawo mawad-ag kadasig ug sinalikway sa daghang katarongan. Apan, mahimong mahitabo usab kini diha sa mga Kristohanon, ug kini mahimong dili-maayong kasinatian. Apan, daghan ang nakakaplag nga ang pagsangyaw sa maayong balita nakatabang kanila sa pagwala sa temporaryong pag-atake sa kaguol.b Nakasulay ka na ba niana? Dihang batiog kaguol, sulayi ang pakigbahin diha sa usa ka porma sa pag-alagad sa Gingharian. Ang pagpakigsulti sa uban mahitungod sa Gingharian sa Diyos sagad motabang kanimo sa pagbag-o sa imong kaisipan gikan sa negatibo ngadto sa positibo. Ang paghisgot bahin kang Jehova ug ang paagamit sa iyang Pulong makahatag kanimog kalipay—usa ka bunga sa iyang espiritu—ug lahi ang imong bation. (Galacia 5:22) Nakita usab sa usa ka batan-ong payunir nga ang pagkahimong puliki sa buluhaton sa Gingharian nakapaamgo kaniya nga “kon itandi sa problema sa uban, gamay ra kaayo ang [iyang] problema ug lumalabay.”
19. Sa unsang paagi nabuntog sa usa ka Kristohanong dili maayog panglawas ang negatibong mga hunahuna?
19 May mga panahon, ang dili-maayong kondisyon sa lawas, tingali dugangan pa sa mga kabalaka ug sa mga problema, mahimong mohatag ug masub-anong disposisyon. Kini mopahinabo sa tawo nga makamata magabii nga nabalaka, sama sa nahitabo usahay sa usa ka edarang Kristohanon nga dili-maayog panglawas. Apan iyang nakita nga ang kinasingkasing nga pag-ampo maoy usa ka tinuod nga tabang. Matag mata niya nga batiog kaguol, kalmadong moampo siya kang Jehova. Kini nakapaarang-arang sa iyang pagbati. Iyang nakita usab nga makahupay ang pagsobli gikan sa memoriya sa makapalipayng mga teksto sa Bibliya, sama sa Salmo 23. Busa, ang espiritu ni Jehova, nga nagalihok sa pagtubag sa pag-ampo o pinaagi sa iyang Pulong, makatabang sa pag-ilis sa masub-anong kahimtang sa hunahuna ug malipayong hunahuna. Sa ulahi, ang tawo nakapalandong sa iyang mga problema uban sa timbang nga hunahuna ug sa pagkakalmado, nga nakakaplag kon unsaon sa pagbuntog niana o mobating napalig-on sa pag-antos niana.
20. Nganong daw dugay usahay ang tubag sa atong pag-ampo?
20 Kini maoy pananglitan kon sa unsang paagi ang pag-ampo makadawat ug tubag. Apan usahay daw dugay nga makita ang solusyon. Ngano? Tingali ang tubag nagahulat sa tinudlong panahon sa Diyos. Mopatim-aw nga sa pila ka kaso tugotan sa Diyos ang iyang mga tigpangamuyo sa pagpasundayag sa kalalom sa ilang kabalaka, sa kadako sa ilang tinguha, sa pagkatinuod sa ilang debosyon. Nakaagi niana ang usa sa mga salmista!—Salmo 88:13, 14; itandi sa 2 Corinto 12:7-10.
21. Nganong usa ka dakong pribilehiyo nga mahimong usa sa mga Saksi ni Jehova karon, ug sa unsang paagi atong mapakita ang apresasyon?
21 Sa pagkatinuod, ang pagpakigsulti sa Labing Makagagahom nga Diyos diha sa pag-ampo maoy usa ka makapalig-on sa pagtuo nga eksperyensiya nga makatuboy kanato gikan sa kaguol ngadto sa pagsalig. Pagkamakalipay ang pagkasayod nga siya makadungog ug motubag! Sama sa gisulat ni Pablo ngadto sa kongregasyon sa Filipos, kita angay magtanyag sa atong mga pag-ampo ug mga pangamuyo “uban sa pagpasalamat.” (Filipos 4:6) Oo, sa adlaw-adlaw atong buksan ang atong mga kasingkasing sa pagpasalamat kang Jehova ug “mahitungod sa tanang butang paghatag pasalamat.” (1 Tesalonica 5:18) Kini makaamot sa usa ka suod, mainit nga bugkos ug mohatag kanatog kalinaw. Ipakita sa sunod nga artikulo kon unsa ka importante kini alang sa mga alagad ni Jehova niining magubot, peligrosong mga panahon.
[Mga footnote]
a Nahisibo sa katukma sa New World Translation of the Holy Scriptures, si Charles B. Williams naghubad sa bersikulo: “Padayon sa pagpangayo . . . padayon sa pagpangita . . . padayon sa pagpanuktok, ug ang pultahan pagaablihan alang kanimo.”—The New Testament: A Translation in the Language of the People.
b Ang lumalabayng magul-anong disposisyon lahi gikan sa grabe, dugay nga depresyon, nga mas seryoso ug malisod nga emosyonal ug mental nga kondisyon. Tan-awa ang Pagmata! sa Oktubre 22, 1987, panid 3-16.
Unsaon Nimo sa Pagtubag?
◻ Unsang mga butang ang makahatag sa mga Kristohanon ug kaguol?
◻ Unsay makatabang kanato sa pagbuntog sa kabalaka?
◻ Nganong makaseguro ang mga Kristohanon nga ang Diyos motabang kanila sa ilang pangunang mga kinahanglanon?
◻ Unsay kahulogan sa “pangamuyo,” ug sa unsang paagi ang nangaging mga pananglitan nagailustrar sa paagi sa pagtubag ni Jehova?
◻ Unsang nagkalainlaing mga paagi motubag si Jehova sa atong mga pag-ampo?
[Hulagway sa panid 12]
‘Ginapakaon sa inyong langitnong Amahan ang mga langgam. Dili ba labaw pa man kamog bili kay kanila?’