Mga Mutya Gikan sa Ebanghelyo ni Marcos

ANG espiritu ni Jehova nagdasig kang Marcos sa pagsulat ug punog-aksiyon nga asoy sa kinabuhi ug ministeryo ni Jesus sa yuta. Bisan pa nga wala mag-ingon kini nga Ebanghelyo nga si Marcos mao ang magsusulat niini, dunay ebidensiya niini diha sa mga sinulat ni Papias, Justin Martyr, Tertullian, Origen, Eusebius, Jerome, ug uban pa kansang mga sinulat may gilawigon sa unang upat ka siglo sa atong Komung Panahon.

Sumala sa tradisyon, si apostol Pedro ang mihatag sa pasikaranang impormasyon alang niini nga Ebanghelyo. Pananglitan, si Origen miingon nga gisulat kini ni Marcos “sumala sa mga sugo ni Pedro.” Apan dayag nga adunay ubang mga tuboran usab si Marcos, kay ang mga disipulo nagtigom man sa balay sa iyang inahan. Sa pagkamatuod, hayan si Marcos mao “ang batan-ong lalaki” nga nakabuhi gikan niadtong midakop kang Jesus, malagmit siya dunay personal nga kontak kang Kristo.​—Marcos 14:51, 52; Buhat 12:12.

Gisulat Alang Kang Kinsa?

Hayan maoy anaa sa hunahuna ni Marcos ang Hentil nga mga magbabasa sa dihang nagsulat siya. Pananglitan, ang iyang laktod nga paagi sa pagsulat angay sa Romanhon nga kinaiya. Iyang gibatbat ang “korban” ingong “gasa nga gipahinungod ngadto sa Diyos” (7:11) ug nagpahayag nga ang templo makita gikan sa Bukid sa mga Olibo. (13:3) Gibatbat usab ni Marcos nga ang mga Pariseo “nagapuasa” ug ang mga Saduceo “nag-ingon nga walay pagkabanhaw.” (2:18; 12:18) Kining mga komentoha dili kinahanglan alang sa Hudiyohanong mga magbabasa.

Sa pagkamatuod, ang pagbasa sa Ebanghelyo ni Marcos makahatag kaayohan sa tanan. Apan unsang mga bahin nga impormasyon ang makatabang kanato sa pagpabili sa pipila sa mga mutya niini?

Ang Anak sa Diyos Usa ka Tighimog Milagro

Gibalik ug asoy ni Marcos ang mga milagro nga nahimo ni Kristo pinaagi sa gahom sa Diyos. Pananglitan, diha sa usa ka okasyon ang dakong panon sa katawhan nagpunsisok sa usa ka balay nga tungod niini aron maayo ang usa ka paralitiko, siya gitunton duol kang Jesus diha sa buslot nga gilungag sa atop. (2:4) Tungod kay puno man ang balay, ang tawo tingali gidala sa hagdanan o sa gawas nga hagdanan. Apan nganong lungagan pa man ang atop? Buweno, ang kadaghanan sa mga atop plat ug nasangga sa mga sagbayan gikan sa bungbong ug bungbong. Gibabagan ang mga sablayan ug mga salagunting nga gitabonan ug mga sanga, mga tangbo, ug susama niini. Sa ibabaw mao ang baga nga sapaw nga yuta nga gibulitan ug yutang kolonon o giso. Busa, aron maduol ang paralitiko sa presensiya ni Jesus, kinahanglang maglungag ang mga tawo diha sa atop nga yuta. Apan pagkadako nga panalangin human nga ilang gihimo kini! Giayo ni Kristo ang tawo, ug kadtong tanan nga presente naghimaya sa Diyos. (2:1-12) Pagkadakong pasalig nga ang Anak ni Jehova nga Diyos magahimog katingalahang mga pagpang-ayo diha sa bag-ong kalibotan!

Gihimo ni Jesus ang usa sa iyang mga milagro diha sa sakayan sa dihang iyang gipahunong ang unos sa Dagat sa Galilea human nga nakamata samtang natulog nga “nag-unlan.” (4:35-41) Hayan ang unlan dili sama sa humok nga unlan nga gigamit karon nga patonganan sa ulo diha sa higdaanan. Tingali kadto maoy yanong balahibo sa karnero nga lingkoranan sa mga mamumugsay o usa ka almohadon o kutson nga nagsilbing lingkoranan diha sa ulin. Bisan pa, sa dihang gisultihan ni Jesus ang dagat, “Hilom! Hunong!” kadtong atua didto nakakitag ebidensiya sa pagtuo nga nagalihok, kay “ang hangin milurang, ug miabot ang dakong kalinaw.”

Ministeryo sa Decapolis

Mitabok sa Dagat sa Galilea, si Jesus misulod sa Decapolis, o sa napulo ka siyudad nga rehiyon. Bisan tuod kining mga siyudara dunay daghang molupyo nga mga Hudiyo, kini mao ang mga sentro sa Grego o Hellenistiko nga kultura. Didto, sa nasod sa Gerasenes, gipagawas ni Jesus ang demonyo gikan sa usa ka tawo nga giyawaan nga “tig-adtoan sa mga lubnganan.”—5:1-20.

Usahay, ang mga lubnganan nga sinilsil gikan sa bato maoy dangpanan sa mga buang, tagoanan sa mga krimimal, o puy-anan sa kabus. (Itandi ang Isaias 22:16; 65:2-4.) Sumala sa ika-19ng siglo nga basahon, ang bisita niining lugaraha nga dinhi natagboan ni Jesus kining giyawaan miingon mahitungod niining matanga sa puy-anan: “Ang lubnganan maoy walo ka piye ang gitas-on sa sulod, sanglit duna may titip nga kanaogan gikan sa ganghaan nga bato ngadto sa salog. Ang gidak-on niini maoy duolan sa dose ka lakang kuwadrado; apan, kay wala may makasulod nga kahayag niini gawas diha sa pultahan, dili kita makakita kon duna bay lawak sa sulod sama sa uban. Ang hingpit nga lungon nga bato anaa gihapon sa sulod, ug kini karon gigamit sa pamilya ingong pundohanan sa mais ug ubang mga suplay, busa kining gisugok nga lubnganan sa patay nahimong usa ka luwas sa peligro, mabugnaw, ug kombenyenteng dalangpanan sa mga buhi.”

Si Jesus ug ang Tradisyon

Sa usa ka okasyon, ang mga Pariseo ug ubang mga eskriba nagreklamo nga ang mga disipulo ni Jesus nangaon nga wala manghunaw sa kamot. Alang sa kaayohan sa mga magbabasang Hentil, gibatbat ni Marcos nga ang mga Pariseo ug ang ubang mga Hudiyo ‘dili mokaon gawas kon sila manghunaw sa ilang mga kamot hangtod sa siko.’ Inig-abot nila gikan sa tiyanggihan, sila mangaon human nga makahinlo sa ilang kaugalingon pinaagi sa pagwisikwisik sa tubig, ug ang ilang mga tradisyon nag-apil sa “paghugas sa mga tasa ug sa mga pitsil ug mga sudlanang tumbaga.”​—7:1-4.

Gawas sa nagpakabalaan nga pagwisikwisik sa ilang kaugalingon sa dili pa mangaon, ituslob, o ilusbog niining mga Hudiyo diha sa tubig, ang mga tasa, mga pitsil, ug mga sudlanang tumbaga nga ilang gamiton sa pangaon. Ang ilang pagkagapos sa tradisyon giilustrar sa eskolar nga si John Lightfoot. Nagkutlo sa rabbinikal nga mga basahon, iyang gipakita nga gihatagag dakong pagtagad ang mga detalye sama sa gidaghanon sa tubig, ang paagi, ug ang hustong panahon sa paghugas. Mikutlo si Lightfoot ug tuboran nga nagpakita nga manghugas pag-ayo ang ubang mga Hudiyo sa dili pa mangaon aron malikayan ang kadaot pinaagi ni Shibta, “usa ka daotang espiritu nga molingkod sa mga kamot sa mga lalaki inigkagabii: ug kon mahikapan ang iyang pagkaon sa walay-panghunaw nga mga kamot, kanang espirituha molingkod sa maong pagkaon, ug makadaot kana.” Dili ikahibulong nga gihukman ni Jesus ang mga eskriba ug mga Pariseo sa ‘pagbiya sa kasugoan sa Diyos ug maoy gihawiran ang tradisyon sa mga tawo’!​—7:5-8.

Ang Kataposang Ministeryo sa Publiko ni Jesus

Human sa pagtaho mahitungod sa ulahi nga ministeryo ni Jesus sa Galilea ug sa Iyang buluhaton sa Perea, gisentro ni Marcos ang pagtagad diha sa mga hitabo sa sulod ug sa palibot sa Jerusalem. Pananglitan, nag-asoy siya bahin sa usa ka okasyon sa dihang naniid si Jesus sa mga tawo nga naghulog ug kuwarta sa panudlanan sa kuwarta sa templo. Nakita ni Jesus nga ang kabus nga babayeng balo miamot lamang ug ‘duha ka diyot nga gamay kaayo ug bili.’ Apan, siya miingon nga mas dako pa ang iyang nahatag kay sa tanan kanila, kay ilang giamot ang ilang sobra, samtang ‘gikan sa iyang kapit-os mihatag sa tanan nga iyang kabuhian.’ (12:41-44) Sumala sa Gregong teksto, siya miamot ug duha ka lipta. Ang lipton mao ang labing gamay nga Hudiyohanong sensilyong tumbaga o bronse, ug ang bili niini halos walay bili karon. Apan gihatag niining kabus nga babaye ang iyang maabot, nagpakitag maayong pananglitan sa pagkamahinatagon sa pagsuportar sa matuod nga pagsimba.​—2 Corinto 9:6, 7.

Sa hapit nang matapos ang ministeryo ni Jesus, siya gisukitsukit ni Poncio Pilato, kansang ngalan ug titulong “prefect” makita diha sa sinulat nga nakit-an sa Cesarea sa 1961. Sa lagyong mga lalawigan sama sa Judea, ang gobernador (prefect) makagahom sa militar, nagapalakaw sa pananlapi sa administrasyon, ug nag-alagad ingong maghuhukom. Si Pilato dunay awtoridad sa paglibre kang Kristo, apan nagpadaog siya sa mga kaaway ni Jesus ug gitagbaw ang panon sa mga tawo pinaagi sa pagtugyan kaniya aron ilansang ug gipagawas ang maalsahong mamumunong si Barnabas.​—15:1-15.

Dunay nagkalainlaing mga tradisyon mahitungod sa ulahing kinabuhi ug kamatayon ni Pilato. Pananglitan, ang manalaysay si Eusebius misulat: “Si Pilato mismo, ang gobernador sa adlaw sa atong Manunubos, nalangkit sa maong mga kalamidad nga tungod niana napugos siya sa pagkahimong tigpatay sa iyang kaugalingon ug sa pagsilot sa iyang kaugalingon pinaagi sa iyang kaugalingong kamot: daw, ang hustisya sa Diyos, dili mahinay sa pag-agpas kaniya.” Hinunoa, mahitungod sa maong posibilidad, ang kamatayon nga labing importante mao kanang kang Jesus. Ang Romanhong opisyal sa sundalo (senturyon) nga nakakita sa kamatayon ni Kristo ug sa tagsaong mga hitabo nga nalibot niini misulti gayod sa kamatuoran sa dihang siya miingon: “Sa pagkatinuod kining tawhana Anak sa Diyos.”​—15:33-39.

[Kapsiyon sa panid 30]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Kapsiyon sa panid 31]

Israel Department of Antiquities and Museums; hulagway gikan sa Museo sa Israel, Jerusalem