Jesu-Kristo

Kahubitan: Ang bugtong nga Anak sa Diyos, ang bugtong Anak nga si Jehova lamang ang naglalang. Kini nga Anak mao ang panganay sa tanang linalang. Pinaagi kaniya ang tanang ubang mga butang sa langit ug yuta gilalang. Siya ang ikaduha-labing dakong persona sa uniberso. Mao kini nga Anak nga gipadala ni Jehova nganhi sa yuta aron ihatag ang iyang kinabuhi ingong lukat alang sa katawhan, nga sa ingon nagabukas sa dalan padulong sa kinabuhing dayon alang sa mga anak ni Adan nga magahupot ug pagtuo. Mao kining samang Anak, nga gipasig-uli ngadto sa langitnong himaya, nagamando karon ingong Hari, uban sa awtoridad sa paglaglag sa tanang daotan ug sa pagtuman sa orihinal nga katuyoan sa iyang Amahan alang sa yuta. Ang Hebreong porma sa ngalang Jesus nagakahulogang “Jehova Mao ang Kaluwasan”; Kristo mao ang katumbas sa Hebreong Ma·shiʹach (Mesiyas), nga nagakahulogang “Dinihogang Usa.”

Si Jesu-Kristo ba tinuod, kasaysayanhong persona?

Ang Bibliya mismo mao ang dakong pamatuod nga si Jesu-Kristo usa ka kasaysayanhong persona. Ang talaan sa mga Ebanghelyo dili kay mahubitong mga hitabo nga kaduhaduhaan sa pila ka panahong dili tino ug sa dapit nga wala hinganli. Kana dayag nga nagbutyag sa panahon ug lugar diha sa dakong pagkadetalye. Pananglitan, tan-awang Lucas 3:1, 2, 21-23.

Ang unang-siglong Hudiyong historyanong si Josephus nagpunting sa pagbato kang “Santiago, nga igsoon ni Jesus kinsa gitawag nga ang Kristo.” (The Jewish Antiquities, ni Josephus, Book XX, sec. 200) Ang usa ka laktod ug paborable kaayong pagtumong kang Jesus, nga makaplagan sa Book XVIII, sections 63, 64, gilalis sa pipila kinsa nag-angkon nga kana gayod gidugangan sa ulahi o gipaanindot sa mga Kristohanon; apan kana miila nga ang bokabularyo ug ang estilo sa pasukaranan maoy iya ni Josephus, ug ang sinulat makaplagan diha sa tanang mabatonang manuskrito.

Si Tacitus, usa ka Romanong historyano kinsa nabuhi sa ulahing bahin sa unang siglo K.P., misulat: “Si Christus [Latin sa “Kristo”], nga gikan kaniya ang ngalang [Kristohanon] nagsugod, nag-antos sa hilabihang silot sa panahon sa pagmando ni Tiberius diha sa mga kamot sa usa sa atong mga ahente sa emperador, si Poncio Pilato.”—The Complete Works of Tacitus (New York, 1942), “The Annals,” Book 15, par. 44.

Mahitungod sa una di-Kristohanon kasaysayanhong mga reperensiya kang Jesus, ang The New Encyclopædia Britannica nag-ingon: “Kining independiyenteng mga saysay nagapamatuod nga sa karaang kapanahonan bisan ang mga kaaway sa Kristiyanidad wala gayod magduhaduha sa pagkasaysayanhon ni Jesus, nga gilalis sa unang higayon ug sa dili igo nga mga pasukaranan pinaagig pipila ka awtor sa kataposan sa ika-18, sulod sa ika-19, ug sa sinugdanan sa ika-20 ka siglo.”—(1976), Macropædia, Tomo 10, p. 145.

Si Jesu-Kristo ba basta maayong tawo lamang?

Nga makapainteres, gibadlong ni Jesus ang usa ka tawong mitawag kaniya uban sa titulong “Maayong Magtutudlo,” sanglit kay si Jesus nag-ila dili sa iyang kaugalingon kondili ang iyang Amahan nga mao ang sukdanan sa pagkamaayo. (Mar. 10:17, 18) Apan, aron makakab-ot sa sagad gipasabot sa mga tawo sa dihang sila moingon nga ang usa ka tawo maayo, matuod gayod nga si Jesus nagsulti sa tinuod. Sa pagkamatuod, bisan ang iyang mga kaaway nag-ila nga siya maminatud-on. (Mar. 12:14) Siya mismo miingon nga siya adunay antes-tawo nga paglungtad, nga siya ang talagsaong Anak sa Diyos, nga siya mao ang Mesiyas, ang usa kansang pag-abot gitagna sa tibuok Hebreohanong Kasulatan. Kon siya mao ba gayod sumala sa iyang gisulti o usa ka dakong suwitik, apan bisan hain sa maong kapilian dili motugot sa pangisip nga siya basta usa ka maayong tawo lamang.—Juan 3:13; 10:36; 4:25, 26; Luc. 24:44-48.

Si Jesus ba usa ka propeta lamang kansang awtoridad susama sa kang Moises, Budha, Muhammad, ug ubang relihiyosong mga pangulo?

Si Jesus mismo nagtudlo nga siya mao ang talagsaong Anak sa Diyos (Juan 10:36; Mat. 16:15-17), ang gitagnang Mesiyas (Mar. 14:61, 62), nga siya adunay antes-tawhanong paglungtad didto sa langit (Juan 6:38; 8:23, 58), nga siya pagapatyon ug unya banhawon sa kinabuhi sa ikatulong adlaw ug human niana mobalik sa kalangitan. (Mat. 16:21; Juan 14:2, 3) Tinuod ba kining maong mga pangangkon, ug busa siya ba tinuod gayod nga lahi gikan sa ubang matuod nga mga propeta sa Diyos ug lahi kaayo sa tanang naghimo-kaugalingon relihiyosong mga lider? Ang kamatuoran sa maong butang madayag sa ikatulong adlaw sukad sa iyang kamatayon. Nan gibanhaw ba siya sa Diyos gikan sa mga patay, nga sa ingon naglig-on nga si Jesu-Kristo nagsulti sa kamatuoran ug mao gayod ang talagsaong Anak? (Roma 1:3, 4) Kapin sa 500 ka saksi ang nakakita gayod kang Jesus samtang siya misugod sa iyang pagsaka balik ngadto sa langit ug unya nahanaw gikan sa ilang panan-aw diha sa usa ka panganod. (1 Cor. 15:3-8; Buh. 1:2, 3, 9) Bug-os kaayo ang ilang pagkadani nga siya nabanhaw gikan sa mga patay nga daghan kanila nagpameligro sa ilang kinabuhi sa pagtug-an sa uban bahin niana.—Buh. 4:18-33.

Ngano ang mga Hudiyo sa kasagaran wala modawat kang Jesus ingon nga mao ang Mesiyas?

Ang Encyclopaedia Judaica nag-ingon: “Ang mga Hudiyo sa Romanong kapanahonan nagtuo [sa Mesiyas] nga banhawon sa Diyos aron dugmokon ang yugo sa mga pagano ug sa pagmando ibabaw sa usa ka napasig-uling gingharian sa Israel.” (Jerusalem, 1971, Tomo II, kol. 1407) Gusto nilag kaluwasan gikan sa yugo sa Roma. Ang Hudiyong kasaysayan nagapamatuod nga pinasukad sa Mesiyanikong tagna nga narekord sa Daniel 9:24-27 dihay mga Hudiyo nga nagpaabot sa Mesiyas sulod sa unang siglo K.P. (Luc. 3:15) Apan ang maong tagna naglambigit usab sa iyang pag-abot uban ang ‘pagtapos sa sala,’ ug ang Isaias kapitulo 53 nagpakita nga ang Mesiyas mismo mamatay aron sa paghimo niining posible. Bisan pa niana, ang mga Hudiyo sa kasagaran mibati nga dili na kinahanglan kang bisan kinsa sa pagpakamatay alang sa ilang mga sala. Sila nanagtuo nga sila adunay matarong nga pagbarog uban sa Diyos pinasukad sa ilang kaliwatan gikan kang Abraham. Nag-ingon ang A Rabbinic Anthology, “Dako kaayo ang [merito] ni Abraham nga siya makahalad alang sa tanang kakawangan nga nabuhat ug kabakakan nga gibungat sa Israel niini nga kalibotan.” (London, 1938, ni C. Montefiore ug H. Loewe, p. 676) Pinaagig ilang pagsalikway kang Jesus ingong Mesiyas, ang mga Hudiyo nagtuman sa tagna nga gitagna bahin kaniya: “Siya gitamay, ug wala namo siya higugmaa.”—Isaias 53:3, JP.

Antes sa iyang kamatayon, si Moises nagtagna nga ang nasod mapasimang gikan sa matuod nga pagsimba ug nga, ingong resulta, ang katalagman mahulog kanila. (Basahang Deuteronomio 31:27-29.) Ang basahon sa mga Maghuhukom nagapamatuod nga kini sublisubling nahitabo. Sa mga adlaw ni propetang Jeremias, ang nasodnong pagkadimatinumanon mihatod sa maong nasod sa pagkabihag didto sa Babilonya. Nganong gitugotan man usab sa Diyos ang mga Romano sa paglaglag sa Jerusalem ug sa templo niini niadtong 70 K.P.? Tungod sa unsang pagkadimatinumanon nga ang maong nasod nakasala mao nga ang Diyos wala magpanalipod kanila ingon sa iyang pagpanalipod kanila sa dihang sila misalig kaniya? Maoy hapit na antes niini nga sila misalikway na kang Jesus ingong Mesiyas.

Si Jesu-Kristo ba mao ang Diyos?

Juan 17:3, RS: “[Si Jesus nag-ampo ngadto sa iyang Amahan:] Kini mao ang kinabuhing dayon, nga sila makaila kanimo ang bugtong matuod nga Diyos [“kinsa ikaw lamang ang matuod nga Diyos,” NE], ug kang Jesu-Kristo nga imong gipadala.” (Matikdi nga si Jesus wala magtumong sa iyang kaugalingon kondili ngadto sa iyang Amahan sa langit ingong “ang bugtong matuod nga Diyos.”)

Juan 20:17, RS: “Si Jesus miingon kaniya [Maria Magdalena], ‘Ayaw akog hikapa, kay wala pa ako makasaka ngadto sa akong Amahan; apan umadto ka sa akong mga igsoon ug mosulti kanila, ako mosaka ngadto sa akong Amahan ug inyong Amahan, ngadto sa akong Diyos ug inyong Diyos.’” (Busa ngadto sa gibanhaw nga si Jesus, ang Amahan mao ang Diyos, maingon gayod nga ngadto kang Maria Magdalena ang Amahan mao ang Diyos. Nga makapainteres, diha sa Kasulatan bisan makausa dili kita makakaplag nga ang Amahan nagtawag sa Anak ingong “akong Diyos.”)

Tan-awa usab ang mga panid 418, 423, 424, ubos sa ulohang “Trinidad.”

Ang Juan 1:1 nagapamatuod ba nga si Jesus ang Diyos?

Juan 1:1, RS: “Sa sinugdan mao ang Pulong, ug ang Pulong uban sa Diyos, ug Diyos ang Pulong [usab KJ, JB, Dy, Kx, NAB].” Ang NE mabasa “kon unsa ang Diyos, ang Pulong mao man.” Ang Mo nag-ingon “ang Logos balaan.” Ang AT ug Sd nagtug-an kanato “ang Pulong balaan.” Ang ‘interlinear’ nga paghubad nga iya sa ED maoy “usa ka diyos ang Pulong.” Ang NW mabasa “ang Pulong usa ka diyos”; NTIV nagagamit sa samang pamulong.

Unsa man ang nakita niining maong mga taghubad diha sa Gregong teksto nga nagpalihok sa pipila kanila sa dili pagsulting “Diyos ang Pulong”? Ang tinong artikulong (the) makita nga nag-una sa unang pagkasulat sa the·osʹ (Diyos) pero wala na kana mag-una sa ikaduha. Ang ‘articular’ (basta anaa ang artikulo) nga pagkamugna sa nombre nagabutyag ug kailhanan, usa ka personalidad, samtang ang ‘singular anarthrous’ (nga walay artikulo) nga predikado nombre nga nag-una sa berbo (ingon sa pagkahan-ay sa tudlingpulong sa Grego) nagapunting ngadto sa usa ka hiyas maylabot sa usa. Busa ang teksto wala mag-ingon nga ang Pulong (si Jesus) mao ang Diyos kang kinsa siya mao kaniadto apan, hinunoa, nga ang Pulong maoy sama-diyos, balaan, usa ka diyos. (Tan-awang 1984 Reference edition sa NW, p. 1579.)

Unsa man ang gipasabot ni apostol Juan sa gisulat niya ang Juan 1:1? Iya bang gipasabot nga si Jesus mismo mao ang Diyos o kaha si Jesus maoy nausang Diyos uban sa Amahan? Diha sa samang kapitulo, Ju 1 bersikulo 18, si Juan misulat: “Walay usa [“walay tawo,” KJ, Dy] nga sukad nakakita sa Diyos; ang bugtong Anak [“ang bugtong-inanak nga diyos,” NW], kinsa anaa sa sabakan sa Amahan, siya ang nagpaila kaniya.” (RS) Diha bay bisan kinsang tawo nga nakakita kang Jesu-Kristo, ang Anak? Siyempre aduna! Nan, karon, si Juan ba nag-ingon nga si Jesus maoy Diyos? Dayag nga wala. Sa kataposan sa iyang Ebanghelyo, si Juan nagsuma sa mga butang, nga nag-ingon: “Kini gisulat aron kamo magapanuo nga si Jesus mao ang Kristo, [dili ang Diyos, kondili] ang Anak sa Diyos.”—Juan 20:31, RS.

Ang pagtuwaw (eksklamasyon) ba ni Tomas sa Juan 20:28 nagpamatuod nga si Jesus mao gayod ang Diyos?

Ang Juan 20:28 (RS) mabasa: “Si Tomas mitubag kaniya, ‘Akong Ginoo ug akong Diyos!’”

Dili man supak sa pagtumong kang Jesus ingong “Diyos,” kon kini ang gipasabot ni Tomas sa iyang hunahuna. Kana maoy uyon sa kaugalingong pagkutlo ni Jesus gikan sa mga Salmo nga ang gamhanang mga tawo, mga maghuhukom, gitawag ingong “mga diyos.” (Juan 10:34, 35; RS; Sal. 82:1-6) Siyempre, si Kristo nakahupot ug posisyon nga mas hataas kay sa maong mga tawo. Tungod sa pagkatalagsaon sa iyang posisyon nga may kalabotan kang Jehova, sa Juan 1:18 (NW) si Jesus gitumong ingong “ang bugtong-inanak nga diyos.” (Tan-awa usab ang Ro, By.) Ang Isaias 9:6 (RS) sa matagnaon naghubit usab kang Jesus ingong “Gamhanang Diyos,” apan dili ang Labing Gamhanang Diyos. Kining tanan maoy uyon sa kang Jesus nga pagkabatbat ingong “usa ka diyos,” o “balaan,” sa Juan 1:1 (NW, AT).

Ang konteksto makabulig kanato sa paghupot ug hustong konklusyon gikan niini. Sa hapit na gayod ang kamatayon ni Jesus, si Tomas nakadungog sa kang Jesus nga pag-ampo nga iyang gitawag ang iyang Amahan ingong “ang bugtong matuod nga Diyos.” (Juan 17:3, RS) Human sa pagkabanhaw ni Jesus si Jesus nagpadalag mensahe ngadto sa iyang mga apostol, apil si Tomas, nga niana siya miingon: “Ako mosaka . . . ngadto sa akong Diyos ug inyong Diyos.” (Juan 20:17, RS) Human ikatala ang gisulti ni Tomas sa dihang iyang aktuwal nga nakita ug nahikap ang nabanhawng si Jesus, ang apostol nga si Juan miingon: “Kini gisulat aron kamo motuo nga si Jesus mao ang Kristo, ang Anak sa Diyos, ug nga pinaagi sa pagtuo kamo makabaton ug kinabuhi diha sa iyang ngalan.” (Juan 20:31, RS) Busa, kon ang bisan kinsa nagkanayon gikan sa pagtuwaw ni Tomas nga si Jesus mismo mao “ang bugtong matuod nga Diyos” o si Jesus usa ka Trinitaryong “Diyos nga Anak,” siya kinahanglang motino pag-usab kon unsa ang gisulti mismo ni Jesus (Ju 20 ber. 17) ug sa konklusyon nga matin-awng gibungat ni apostol Juan (Ju 20 ber. 31).

Ang Mateo 1:23 nagbutyag ba nga si Jesus sa dinhi ibabaw sa yuta mao ang Diyos?

Mat. 1:23, RS: “‘Tan-awa, ang usa ka birhen manamkon ug manganak ug usa ka batang lalaki, ug ang iyang ngalan pagatawgong Emmanʹu-el’ (nga nagakahulogan, Diyos uban kanato [“Diyos nagauban kanato,” NE]).”

Sa pagpahibalo sa umaabot nga pagkatawo ni Jesus, nag-ingon ba ang anghel ni Jehova nga ang batang lalaki mao ang Diyos mismo? Wala, ang pahibalo mao: “Siya mahimong bantogan, ug pagatawagong Anak sa Labing Hataas.” (Luc. 1:32, 35, RS; italiko gidugang.) Ug si Jesus mismo wala gayod mag-angkon nga siya mao ang Diyos kondili, hinunoa, “ang Anak sa Diyos.” (Juan 10:36, RS; italiko gidugang.) Si Jesus gipadala sa Diyos nganhi sa kalibotan; aron pinaagi sa iyang bugtong nga Anak, ang Diyos nahiuban sa katawhan.—Juan 3:17; 17:8.

Dili talagsaon alang sa Hebreong mga ngalan nga maglakip sa sulod niana mismo sa pulong alang sa Diyos o bisan ang minubong porma sa personal nga ngalan sa Diyos. Pananglitan, ang Eliʹathah nagakahulogang “Diyos Miabot Na”; ang Jehu nagakahulogang “Jehova Mao Siya”; ang Elias nagakahulogang “Akong Diyos Mao si Jehova.” Pero walay nagpasabot niining mga ngalana nga ang ginganlan niana maoy Diyos sa iyang kaugalingon.

Unsa ang kahulogan sa Juan 5:18?

Juan 5:18, RS: “Mao kini ang hinungdan kon ngano ang mga Hudiyo misamot nga naninguha sa pagpatay kaniya, kay dili lamang gilapas niya ang igpapahulay kondili usab nagtawag sa Diyos nga iyang Amahan, nga naghimo sa iyang kaugalingon nga katupong sa Diyos.”

Ang dili matinuohong mga Hudiyo mao ang nangatarongan nga si Jesus naninguha sa paghimo sa iyang kaugalingon nga tupong sa Diyos pinaagig pag-angkon nga ang Diyos maoy iyang Amahan. Samtang hustong nagtumong sa Diyos ingong iyang Amahan, si Jesus wala gayod mag-angkon sa pagkatupong sa Diyos. Siya laktod nga mitubag sa mga Hudiyo: “Sa pagkamatuod, sa pagkamatuod, ako nagaingon kaninyo, ang Anak dili makahimo ug bisan unsa sumala sa iyang kaugalingong pagbuot, pero ang iya lamang nakita nga ginabuhat sa Amahan.” (Juan 5:19, RS; tan-awa usab ang Juan 14:28; Juan 10:36.) Mao silang mga Hudiyong dili matinuohon, usab, ang nagreklamo nga gilapas ni Jesus ang Igpapahulay, apan sila usab nasayop bahin niana. Hingpit nga gituman ni Jesus ang Kasugoan, ug siya mipahayag: “Uyon man sa kasugoan ang pagbuhat ug maayo sa igpapahulay.”—Mat. 12:10-12, RS.

Ang punto ba nga ang pagsimba gihimo ngadto kang Jesus nagapamatuod nga siya ang Diyos?

Sa Hebreohanon 1:6, ang mga anghel gisugo sa “pagsimba” kang Jesus, sumala sa hubad sa RS, TEV, KJ, JB, ug NAB. Ang NW nagaingon sa “paghatag dulot nga katahoran.” Sa Mateo 14:33, ang mga tinun-an ni Jesus gikaingon nga “nagsimba” kaniya, sumala pa sa RS, TEV, KJ; ang ubang mga hubad nagaingon nga sila “nagpakitag pagtahod kaniya” (NAB), “miyukbo sa atubangan niya” (JB), “mitikubo sa iyang tiilan” (NE), “mihatag dulot nga katahoran kaniya” (NW).

Ang Gregong pulong nga gihubad nga “pagsimba” maoy pro·sky·neʹo, nga ang A Greek-English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature nag-ingon usab nga “gigamit sa pagpaila sa kustombre sa pagyukbo sa kaugalingon atubangan sa usa ka tawo ug sa paghalok sa iyang mga tiil, sa sidsid sa iyang bisti, sa yuta.” (Chicago, 1979, Bauer, Arndt, Gingrich, Danker; ikaduhang Ingles nga edisyon; p. 176) Mao kining terminoha ang gigamit sa Mateo 14:33 aron ibutyag kon unsa ang gibuhat sa mga tinun-an ngadto kang Jesus; sa Hebreohanon 1:6 aron ipakita kon unsa ang buhaton sa mga anghel ngadto kang Jesus; sa Genesis 22:5 diha sa Gregong Septuagint sa paghubit kon unsa ang gibuhat ni Abraham ngadto kang Jehova ug sa Genesis 23:7 sa paghubit kon unsa ang gibuhat ni Abraham, sumala sa kustombre sa maong panahon, ngadto sa mga tawo nga siya nagpakiglabot; sa 1 Hari 1:23 diha sa Septuagint aron sa paghubit sa aksiyon ni manalagnang Natan bahin sa pagduol kang Haring David.

Sa Mateo 4:10 (RS), si Jesus miingon: “Imong pagasimbahon [gikan sa pro·sky·neʹo] ang Ginoong imong Diyos ug siya lamang ang imong alagaron.” (Sa Deuteronomio 6:13, nga dayag nga si Jesus nagkutlo dinhi, makita ang personal nga ngalan sa Diyos, ang Tetragrammaton.) Uyon niana, kinahanglang atong pagasabton nga kini maoy pro·sky·neʹo uban sa linain nga tinamdan sa kasingkasing ug hunahuna nga ipunting lamang gayod ngadto sa Diyos.

Ang mga milagro ba nga gibuhat ni Jesus nagapamatuod nga siya ang Diyos?

Buh. 10:34, 38, RS: “Si Pedro mibungat sa iyang baba ug miingon: ‘ . . . Ang Diyos midihog kang Jesus sa Nazaret uban sa Balaang Espiritu ug sa gahom; . . . siya milakaw sa paghimog kaayohan ug pagpang-ayo sa tanan nga gisakit sa yawa, kay ang Diyos nag-uban kaniya.’” (Busa si Pedro wala magkanayon tungod sa mga milagro nga iyang napanid-an nga si Jesus ang Diyos apan, hinunoa, nga ang Diyos nag-uban kaniya. Itandi ang Mateo 16:16, 17.)

Juan 20:30, 31, RS: “Karon si Jesus naghimog daghan ubang mga ilhanan [“mga milagro,” TEV, Kx] atubangan sa mga tinun-an, nga wala mahisulat niining basahona; apan kini gisulat aron kamo motuo nga si Jesus mao ang Kristo, ang Anak sa Diyos, ug pinaagi sa pagtuo kamo makabaton ug kinabuhi diha sa iyang ngalan.” (Busa ang konklusyon nga husto gayong pagahimoon ta gikan sa mga milagro mao nga si Jesus mao “ang Kristo,” ang Mesiyas, “ang Anak sa Diyos.” Ang pulong “Anak sa Diyos” lahi kaayo gikan sa “Diyos nga Anak.”)

Ang antes-Kristohanong mga propeta sama kang Elias ug Eliseo naghimog mga milagro nga susama sa kang Jesus. Apan kana dili gayod pamatuod nga sila ang Diyos.

Si Jesus ba mao si Jehova diha sa “Daang Testamento”?

Tan-awa ang mga panid 218, 219, ubos sa lintunganayng ulohang “Jehova.”

Ang pagtuo ba kang Jesu-Kristo mao ra gayod ang gikinahanglan alang sa kaluwasan?

Buh. 16:30-32, RS: “‘Mga lalaki, unsay kinahanglang buhaton ko aron maluwas?’ Ug sila [Pablo ug Silas] miingon, ‘Tumuo ka sa Ginoong Jesus, ug ikaw maluwas, ikaw ug imong panimalay.’ Ug ilang gisulti ang pulong sa Ginoo [“Diyos,” NAB, usab ang JB ug NE ‘footnotes’; “mensahe sa Diyos,” AT] kaniya ug sa tanan sa iyang panimalay.” (Ang pagtuo ba ‘diha sa Ginoong Jesus’ sa maong tawo basta mao lang ing pag-ingon nga sinsero nga siya nagtuo? Gipakita ni Pablo nga labaw pa ang gikinahanglan—nga mao, kahibalo ug pagdawat sa Pulong sa Diyos, maingon nga si Pablo ug Silas sa maong panahon nagpadayon sa pagsangyaw ngadto sa tigbantay sa bilanggoan. Dalisay ba ang pagtuo sa usa ka tawo kang Jesus kon siya wala magasimba sa Diyos nga gisimba ni Jesus, kon wala siya magpadapat sa gitudlo ni Jesus kon unsang matanga sa mga tawo nga kinahanglang kab-oton sa iyang mga tinun-an, o kon siya wala magbuhat sa buluhaton nga gisugo ni Jesus nga pagabuhaton sa iyang mga sumusunod? Dili ta mahagoan ang kaluwasan; makab-ot lang kana pinaagig pagtuo sa bili sa halad sa tawhanong kinabuhi ni Jesus. Apan ang atong kinabuhi kinahanglang uyon o masubayon sa pagtuo nga atong giangkon, bisan tuod mahimong maglangkit kana ug kalisdanan. Sa Mateo 10:22 [RS] si Jesus miingon: “Siya nga nagaantos hangtod sa kataposan mamaluwas.”)

Naglungtad na ba si Jesus sa langit sa wala pa mahimong usa ka tawo?

Col. 1:15-17, RS: “Siya [si Jesus] mao ang dagway sa dili makitang Diyos, ang panganay sa tanang linalang . . . Ang tanang butang gilalang pinaagi kaniya ug alang kaniya. Siya una sa tanang butang.”

Juan 17:5, RS: “[Sa pag-ampo si Jesus miingon:] Amahan, himayaa ako diha sa imong kaugalingong presensiya sa himaya nga akong nabatonan sa wala pa buhata ang kalibotan.” (Usab ang Juan 8:23)

Si Jesus ba adunay unodnong lawas didto sa langit?

1 Cor. 15:42-50, RS: “Maingon man usab niana ang pagkabanhaw sa mga patay. Kon unsa ang ginatisok madunot ra, kon unsa ang pagabanhawon dili madunot. . . . Ginatisok sa lawasnong lawas, ginabanhaw sa espirituhanong lawas. . . . Busa nahisulat, ‘Ang unang tawo nga si Adan nahimong binuhat nga buhi’; ang kataposang Adan [si Jesu-Kristo, kinsa hingpit nga tawo sama kang Adan sa sinugdanan] nahimong nagahatag-kinabuhi nga espiritu. . . . Sultihan ko kamo niini, mga igsoon: ang unod ug dugo dili magapanunod sa gingharian sa Diyos, ni ang madunot makapanunod sa dili madunot.” (Italiko gidugang.)

1 Ped. 3:18, RS: “Si Kristo namatay usab alang sa mga sala nga makausa ra, . . . gipatay diha sa unod apan gibuhi diha sa espiritu [“diha sa espiritu,” NE, AT, JB, Dy].” (Tan-awang panid 294.)

Ilustrasyon: Kon ang usa ka tawo mobayad ug utang alang sa usa ka higala apan unya bawion ra dayon ang maong bayad, dayag nga ang utang nagapabilin. Mao man usab, kon, sa dihang siya gibanhaw, gibawi pa ni Jesus ang iyang tawhanong lawas nga unod ug dugo, nga gihatag nga halad sa pagbayad sa bili sa lukat, unsang kapuslanan ang nahuptan maylabot sa maong tagana nga iyang gihimo sa pagtangtang sa matinumanong mga tawo sa utang sa sala?

Tinuod nga si Jesus nagpadayag sa lawasnong porma ngadto sa iyang mga tinun-an human sa iyang pagkabanhaw. Apan sa pipila ka okasyon, nganong sila wala man makaila kaniya? (Luc. 24:15-32; Juan 20:14-16) Sa usa ka okasyon, alang sa kaayohan ni Tomas, si Jesus mipakita uban sa lawasnong ebidensiya sa mga marka sa lansang sa iyang mga kamot ug sa samad sa bangkaw sa iyang kiliran. Pero sa unsang paagi sa maong okasyon nga posible alang kaniya sa kalit nga pagpakita sa ilang taliwala bisan tuod serado ang mga pultahan? (Juan 20:26, 27) Dayag nga si Jesus nagpakalawas o nagsul-ob ug tawhanong lawas (materialized bodies) sa maong mga okasyon, sama sa gibuhat sa mga anghel sa miagi sa dihang nagpakita ngadto sa mga tawo. Ang paghiklin sa unodnong lawas ni Jesus sa maong panahon sa iyang pagkabanhaw dili man problema alang sa Diyos. Nga makapainteres, bisan tuod ang unodnong lawas wala ibilin sa Diyos didto sa lubnganan (dayag aron sa paglig-on sa pagtuo sa mga tinun-an nga si Jesus sa aktuwal nabanhaw), ang panaptong lino nga maoy gilimin niana nahabilin didto; apan, ang nabanhaw nga si Jesus nagpakita nga kanunayng bug-os may senina.—Juan 20:6, 7.

Si Jesu-Kristo mao ra bang tawhana ingong Miguel nga arkanghel?

Ang ngalan niining Miguel makita sa lima ka besis lamang diha sa Bibliya. Ang mahimayaong espiritung persona nga nagdala sa maong ngalan gipunting ingong “usa sa pangulong mga prinsipe,” “ang labawng prinsipe kinsa adunay kaakohan sa imong [kang Daniel] katawhan,” ug ingon nga “ang arkanghel.” (Dan. 10:13; 12:1; Jud. 9, RS) Ang Miguel nagakahulogang “Kinsa ang Sama sa Diyos?” Ang maong ngalan dayag nga nagtudlo kang Miguel ingon nga maoy manguna sa pagbayaw sa pagkasoberano ni Jehova ug sa paglaglag sa mga kaaway sa Diyos.

Sa 1 Tesalonica 4:16 (RS), ang sugo ni Jesu-Kristo alang sa pagsugod sa pagkabanhaw gihubit ingong “ang tawag sa arkanghel,” ug ang Judas 9 nag-ingon nga ang arkanghel mao si Miguel. Tukma kaha nga ipakasama ang sugo nga pagtawag ni Jesus nianang sa usa nga mas ubos ang awtoridad? Makataronganon, diay, nga ang arkanghel nga si Miguel mao si Jesu-Kristo. (Nga makapainteres, ang pulong “arkanghel” dili gayod makaplagan nga anaa sa ‘plural’ diha sa Kasulatan, ug busa nagapasabot nga aduna ing usa lamang.)

Ang Pinadayag 12:7-12 nag-ingon nga si Miguel ug ang iyang mga manulonda magpakiggubat batok kang Satanas ug itambog siya ug iyang daotang mga anghel gikan sa langit nga may kalabotan sa paghatag sa harianong awtoridad kang Kristo. Sa ulahi si Jesus gihulagway ingong nanguna sa kasundalohan sa langit sa pagpakig-away batok sa mga nasod sa kalibotan. (Pin. 19:11-16) Dili ba makataronganon nga si Jesus usab mao ang mangunay sa paglihok batok sa usa nga iyang gihubit ingong “magmamando niining kalibotana,” si Satanas nga Yawa? (Juan 12:31) Ang Daniel 12:1 (RS) nagalambigit sa ‘pagbarog ni Miguel’ aron sa paglihok nga may gahom uban sa “usa ka panahon sa kasamok, nga ang ingon wala pa gayod mahitabo sukad nga may usa ka nasod hangtod sa maong panahon.” Kana gayod mohaom sa kasinatian sa mga nasod sa dihang si Kristo ingong langitnong magpapatay modasdas batok kanila. Mao nga ang pamatuod nagapakita nga ang Anak sa Diyos nailhan ingong si Miguel sa wala pa siya moanhi sa yuta ug nailhan usab sa maong ngalan sukad sa iyang pagbalik sa langit nga didto siya nagapuyo ingong hinimayang espiritung Anak sa Diyos.

Kon Adunay Moingon—

‘Kamo wala magatuo kang Jesus’

Mahimong tubagon mo: ‘Dayag nga ikaw tawo nga nagatuo kang Jesus. Ug mao man usab ako; kay kon dili pa wala unta ako sa imong ganghaan karon.’ Dayon tingali modugang: ‘Sa pagkamatuod, ang kahinungdanon sa pagtuo kang Jesus gipasiugda pag-ayo sa among mga basahon. (Paklia ngadto sa tukmang kapitulo sa bisan unsang libro nga imong ginatanyag ug gamita kini ingong pasukaranan sa panaghisgot, nga nagapasiugda sa iyang papel ingong Hari. O basaha ang giingon sa panid 2 sa Ang Bantayanang Torre, bahin sa katuyoan sa maong magasin.)’

O ikaw makaingon: ‘Mahimo bang mangutana ko nimo kon nganong ingon niana ang imong pagbati?’

Laing posibilidad: ‘Lagmit adunay nagsulti kanimo niana, apan ikaingon ko nga dili gayod kana ang kahimtang, sanglit kay kami adunay malig-on kaayong pagtuo kang Jesu-Kristo.’ Dayon tingali modugang: (1) ‘Apan wala kami magatuo sa tanan nga ginasulti sa mga tawo bahin kang Jesus. Pananglitan, ang pipila nagaingon nga siya maoy basta maayong tawo, dili ang Anak sa Diyos. Kami wala magtuo niana, nagatuo ka ba? . . . Dili kana ang ginatudlo sa Bibliya.’ (2) ‘Ug wala kami magatuo sa mga pagtulon-an sa mga grupo nga nagasupak sa giingon mismo ni Jesus bahin sa iyang relasyon uban sa iyang Amahan. (Juan 14:28) Ang iyang Amahan naghatag kaniya ug gahom sa pagmando nga nagaapektar sa kinabuhi kanatong tanan karon. (Dan. 7:13, 14)’

‘Gidawat mo ba si Jesus ingong imong personal nga Manluluwas?’

Mahimong tubagon mo: ‘Matin-aw nga nagaingon ang Bibliya . . . (kutloa ang Buhat 4:12). Ako nagatuo niana. Apan akong nakat-onan usab nga nagaduyog niana ang seryosong mga responsabilidad. Sa unsang paagi kana? Buweno, kon ako gayod nagatuo kang Jesus, nan dili ako motuo kaniya basta ako may pagkakombeniyente lamang.’ Dayon tingali modugang: ‘Ang iyang hingpit nga kinabuhi nga gihatag nga halad nagapaposible alang kanato sa pagbaton ug kapasayloan sa mga sala. Apan ako nasayod nga hinungdanon usab sa pagtagad gayod sa iyang mga instruksiyon maylabot sa atong mga kaakohan ingong mga Kristohanon. (Buh. 1:8; Mat. 28:19, 20)’

O ikaw makaingon: ‘(Human uyoni ang punto nga ikaw nagatuo gayod kang Jesus ingong Manluluwas, dili lamang sa imong kaugalingon, kondili sa tanan nga nagatuo kaniya . . . ) Maoy importante nga kita mosanong nga mapabilhon dili lamang sa iyang nabuhat sa miagi kondili usab sa iyang ginabuhat karon. (Mat. 25:31-33)’

‘Akong gidawat si Jesus ingong akong personal nga Manluluwas’

Mahimong tubagon mo: ‘Nalipay ako sa pagkadungog nga ikaw nagatuo kang Jesus, tungod kay daghan kaayong tawo karon kinsa walay paghunahuna sa nabuhat ni Jesus alang kanato. Sa walay duhaduha nahibalo ka kaayo sa kasulatan sa Juan 3:16, di ba mao? . . . Pero hain man ang maong mga tawo magpuyo sa walay kataposan? Ang uban mahiuban kang Kristo sa langit. Apan gipakita ba sa Bibliya nga ang tanang maayong tawo moadto didto? (Mat. 6:10; 5:5)’