Ang Panalangin ni Jehova Nagapadato
“Malisod sa usa ka dato ang pagsulod sa gingharian sa langit.”—MATEO 19:23.
KUMOSTA kon may mopahibalo kanimo, “Dato ka na”? Daghan ang malipay nga sultihan niini kon kini nagkahulogan nga sila dato sa salapi, yuta, o maluhong mga kabtangan. Apan tagda ang bahin sa mga katigayonan niini nga paghunahuna: “Ang panalangin ni Jehova—nagapadato, ug siya wala magadugang ug kasubo niana.”—Proverbio 10:22.
1, 2. Sa unsang paagi ikatandi ang nagkalainlaing matang sa mga bahandi?
2 Sa nakig-atubang pa ang Diyos sa karaang mga patriarka ug sa nasod sa Israel, iyang gipanalanginan ang ilang pagkamatinumanon pinaagi sa kauswagan. (Genesis 13:2; Deuteronomio 28:11, 12; Job 42:10-12) Si Haring Solomon maoy usa niini nga gipanalanginan. Nahimo siyang adunahan kaayo. Apan siya nakakat-on pinaagi sa eksperyensiya nga ang kinabuhi nga isentro sa materyal nga bahandi “kakawangan ug nagagukod sa hangin.” (Ecclesiastes 2:4-11; 1 Hari 3:11-13; 9:14, 28; 10:10) Busa sa misulat si Solomon, “Ang panalangin ni Jehova—nagapadato,” wala siya magpasiugda sa materyal nga mga bahandi. Iyang gipahayag ang kamatuoran nga aron imong madawat ang panalangin sa Diyos, ang imong kinabuhi mahimong mas bahandianon kay niadtong wala mag-alagad kaniya. Sa unsang paagi?
3. Sa unsang mga paagi nga ikaw tinuod nga adunahan kon imong nabatonan ang mga panalangin sa Diyos?
3 Kon usa ikaw ka Kristohanon, imong matagamtam ang pag-uyon ni Jehova karon ug makadawat sa iyang mga panalangin sama sa diyosnong kaalam. Ikaw madawat diha sa samag-pamilya nga kongregasyon sa mga Kristohanon nga tinuod malipayon, masaligon, ug maikagon kanimo. Ang mga balaod sa Diyos makapanalipod kanimo gikan sa daghang mga sakit ug mga katalagman. Ikaw may katarongan usab sa paglaom sa panalipod sa Diyos latas sa “dakong kasakitan” nga anaa sa unahan alang niining daotang sistema—ug dayon sa kinabuhi sa walay kataposang Paraiso nga maoy mosunod dinhi sa yuta. Busa, imong makita, uban niining katingalahang mga panalangin ug palaabuton, ikaw tinuod makaingon, “Dato ako!”—Mateo 24:21, 22.
4. Sa unsang paagi imong mabutang sa kadaot ang imong pagkahimong dato sa espirituwal? (Pinadayag 3:17, 18)
4 Ang imong pagkahimong “dato” sa mga panalangin ni Jehova mahimong madaot sa ubang mga bahandi—salapi o materyal nga katigayonan. Ang pipila kanato (dato man o kabus) andam nga modawat, ‘May kapeligrohang mahisalaag ako tungod sa gugma sa salapi.’ Apan, hinumdomi, ang pasidaan: “Ang paghigugma sa salapi mao ang gamot sa tanang pagkadaotan, ug tungod sa pagpangagpas niining gugmaha may mga tawong nanghisalaag gikan sa pagtuo ug gipanglagbaslagbasan ang ilang kaugalingon sa daghang mga kasakitan.” (1 Timoteo 6:10) Gisulat kana sa dihang ang tanang inuyonang mga Kristohanon gidihogan sa espiritu sa Diyos ingong timaan nga sila nahimong langitnong mga magmamando uban ni Kristo. Tingali daghan ang nakakita sa personal sa mga apostoles ug sa uban nga nakalakaw uban kang Jesus. Kon “nanghisalaag” sa salapi ang pipila kanila, pagkadako sa kapeligrohang masaag usab kita!—2 Corinto 5:5; Roma 8:17, 23.
Ang Tawong Dato ug ang Kamelyo
5. Unsay hunahuna ni Jesus sa mga bahandi?
5 Kasagarang hisgotan ni Jesus ang katalagman sa bahandi, kay usa kini ka kapeligrohan nga atubangon sa tanan, sa mga adunahan ug sa mga kabus. (Mateo 6:24-32; Lucas 6:24; 12:15-21) Ingong basehanan sa personal nga pag-usisa, tagda kon unsay gipamulong ni Jesus sa usa ka okasyon, may kalabotan sa Mateo 19:16-24; Marcos 10:17-30; ug Lucas 18:18-30. Sa pagkatinuod, nganong dili mohunong una karon aron sa pagbasa sa usa o sa tanan ning mga sugilanona?
6, 7. (a) Unsang pagsultihay ang nahitabo kang Jesus ug sa batan-ong lalaki? (b) Human niana, unsang tambag ang gihatag ni Jesus?
6 Miduol ang usa ka batan-ong magmamando kang Jesus ug nangutana: “Unsa may buhaton ko aron makapanunod ako sa kinabuhing walay kataposan?” Giagak siya ni Jesus sa Kasugoan, busa nagpakita nga wala mapakyas si Jehova sa pagpaila kon unsay gikinahanglan. Ang tawo mitubag nga natuman na niya ang sugo sa Diyos ‘sukad pa sa iyang pagkabatan-on.’ Ingon nga daw anaa na siya sa ganghaan sa kinabuhi, apan nakamatikod siya nga may nakulang pa kaniya. Tingali naghunahuna siya nga aduna pay dugang maayo, pipila ka bayanihong buhat, nga maoy kataposang lakang padulong sa ganghaan ngadto sa kinabuhing walay kataposan. Ang tubag ni Jesus lapad ug kapadapatan: “Ibaligya ang tanang mga butang nga imong nabatonan ug ipanghatag sa mga kabus, ug makabaton kag bahandi didto sa langit; ug unya umanhi ka sumunod ka kanako.” Unsay nahitabo? “Sa iyang pagkadungog niini, nasubo siya kaayo, kay siya dato man [o, daghag katigayonan].” Busa milakaw ang tawo.—Lucas 18:18, 21-23; Marcos 10:22.
7 Tapos niana si Jesus miingon: “Pagkalisod gayod sa mga adunay bahandi ang pagsulod ngadto sa Gingharian sa Diyos! Kay sa pagkatinuod, masayon pa sa kamelyo ang paglusot sa mata sa dagom kay sa usa ka dato sa pagsulod sa gingharian sa Diyos.” (Lucas 18:24, 25) Kadto bang tambaga alang lamang sa datong magmamando? O nalangkit ka ba, dato ka man o kabus? Atong tan-awon.
8. (a) Sama sa unsa ang batan-ong magmamandong Hudiyo? (b) Unsay iyang sayop, ug unsay kalabotan niini kanato?
8 Matabangan ka sa pagsabot sa kahimtang sa batan-ong magmamando kon imong handurawon ang modernong katugbang—usa ka mahinlo batan-ong Kristohanon nga may maayog kahibalo sa Bibliya, maayog moral, ug gikan sa usa ka adunahang pamilya. Tingali masina ka niining matanga sa tawo karon. Apan nakita ni Jesus ang dakong kakulangan sa batan-ong Hudiyohanon: Ang iyang bahandi ug mga katigayonan bililhon kaayo sa iyang kinabuhi. Mao man ganing mitambag si Jesus niana. Imong makita kon nganong alang kanatong tanan kining maong asoy sa Bibliya, dato man o kabus. Ang salapi ug katigayonan mahimong labing importante kang bisan kinsa kanato, nabatonan man nato kini o nangandoy nga makabaton niini.
9. Sa unsang paagi atong nahibaloan nga wala magtunglo si Jesus sa bahandi?
9 Si Jesus wala mag-ingon nga ang tawong may materyal nga bahandi dili makaalagad sa Diyos. Daghan ang nakahimo. Kanang batan-ong Hudiyohanon nag-alagad—sa usa ka sukod. Dihay maniningil ug buhis nga si Zaqueo, nga “bahandianon.” (Lucas 19:2-10) Ang ubang dinihogang mga Kristohanon sa unang siglo mga bahandianon ug busa may tagsaong hagit nga mahimong “mahinatagon, mapaambiton.” (1 Timoteo 6:17, 18; Santiago 1:9, 10) Ug adunay pipila ka datong mga Kristohanon usab karon. Kasagaran daghan silag ihatag aron sa pagpalambo sa buluhaton sa Gingharian, nagbukas sa ilang mga balay alang sa mga tigom, ug nagpagamit sa ilang mga sakyanan diha sa ministeryo. Nan, ngano, nga nakapahayag si Jesus ug ingon niadto bahin sa tawong dato ug sa kamelyo? Unsay atong makat-onan gikan niini?
10. Unsay atong mahukom sumala sa tambag ni Jesus nianang hitaboa?
10 Sumala sa imong masabtan, usa ka butang ang pagsugod sa pagsimba sa Diyos; laing butang usab ang pagpamatuod sa pagkamatinumanon hangtod sa kataposan. (Mateo 24:13; Filipos 3:12-14) Tingali mao kini ang anaa sa hunahuna ni Jesus sa iyang pag-ingon: “Mas masayon pa sa kamelyo ang paglusot sa mata sa dagom kay sa pagsulod sa tawong dato ngadto sa gingharian sa Diyos.” (Marcos 10:25) Walay kamelyo ang makasulod sa gamitoyng mata sa dagom, busa dayag nga paghinobra ang gihimo ni Jesus, usa ka paghingapin nga dili hatagan ug literal nga kahulogan. Apan, nagpakita hinoon kini, kon unsa gayod ka lisod alang sa tawong dato sa pagbuhat ug usa ka butang. Unsa? Dili lamang sa pagsugod sa pag-alagad sa diyos, dili, kondili “sa pagsulod sa gingharian,” sa aktuwal nga pagbaton ug kinabuhing walay kataposan. Bisan unsa pay imong pagkabutang sa materyal, ang tambag ni Jesus makatabang sa imong paghunahuna, sa imong espirituwal nga kauswagan, ug sa imong pagkabaton ug kinabuhing walay kataposan.
Nganong Malisod Kaayo Alang sa Dato?
11 Pinaagi sa pagsangyaw nga gihimo ni Jesus ug sa mga apostoles, ‘gikawalihan na ang mga kabus sa maayong balita.’ (Mateo 11:5) Walay pagpinig batok sa mga dato. Apan daw mas daghang kabus ang nakakita sa ilang espirituwal nga panginahanglan ug midawat sa balita sa paglaom. (Mateo 5:3, 6; 9:35, 36) Ang datong mga Hudiyo natagbaw na sa kahimtang sa mga butang. (Itandi sa Lucas 6:20, 24, 25.) Apan, may mga eksipsiyon balik niadto, ug may eksipsiyon usab karon. Ang ubang mga adunahan midawat sa balita sa Bibliya ug nag-alagad sa Diyos. Ang midangat kanila katingalahan. Sama sa nahitabo kang Pablo, wala niya tugoting makapugong kaniya ang iyang kahimtang sa kinabuhi. (Filipos 3:4-8) Apan, si Jesus miingon nga mas malisod alang sa dato.
“Malimbongong Gahom sa Bahandi”
12, 13. (a) Diha sa usa ka ilustrasyon, unsang punto ang gihimo ni Jesus bahin sa mga kabalaka? (b) Nganong makaatubang ang mga dato ug dugang kababagan?
12 Diha sa iyang ilustrasyon sa mga binhi nga nangahulog sa nagkalainlaing mga yuta, si Jesus miingon nga ang uban “mahulog sa mga kasampinitan, ug ang mga sampinit mitubo ug mituok kanila.” Siya mipatin-aw: “Ug bahin niadtong gikasabod diha sa kasampinitan, kini mao kadto ang makadungog sa pulong, apan ang mga kabalaka niining sistema sa mga butang ug ang malimbongong gahom sa bahandi makatuok sa pulong, ug kini dili makapamunga.” (Mateo 13:7, 22) Halos ang tanang tawo nakasinati ug pipila ka “kabalaka niining sistema sa mga butang.” Daling makita kon nganong mao kanay mahitabo sa usa ka tawong kabus, walay trabaho, o baldado. Ang tawong may kasegurohan sa pinansiyal tingali wala niini nga mga kabalaka, apan bisan pa niana mabalaka gihapon siya sa epekto sa implasyon, kausaban sa pagpamuhis, o sa kapeligrohan sa pangawat. Busa ang dato ug ang kabus may mga kabalaka.—Mateo 6:19-21.
13 Gipakita ni Jesus nga ang pipila mababagan usab pinaagi sa “malimbongong gahom sa bahandi.” Ang pagkamalamposon sa pinansiyal makaut-ot. Ang milyonaryong si Aristotle Onassis kas-a mikomento: “Human nga makab-ot mo ang usa ka punto, dili na importante ang salapi. Ang importante mao ang kalamposan. Ang makataronganon nakong buhaton mao ang paghunong na karon. Apan dili mahimo. Kinahanglang kab-oton ko ang mas taas pa—alang lamang sa kalipay.” Busa, makita sa usa ka Kristohanon nga makapalipay ang pagpangagpas nga moasenso diha sa kompaniya. O madani siya sa pagpadako sa iyang negosyo bisan ug dugay nang nakab-ot kanang gilantaw sa sayo nga kinabuhi nga “igo na.” Imbes pakubsan ang iyang trabaho (o sa pagretiro) aron mahimong bug-os panahong ministro, iya hinoong ‘giguba ang iyang mga dapa [o mga balay] ug nagtukod ug labi pang dako.’ (Tan-awa ang Lucas 12:15-21.) Mahitabo ba kana kanimo? Nagtuo ka bang hukman sa Diyos ang tawo nianang kahimtanga ingong nag-alagad kaniya sa bug-os kalag?—Mateo 22:37.
14. Sa unsang paagi ikailustrar nga makababag ang bahandi sa usa ka Kristohanon? (Proverbio 28:20)
14 Aduna pay laing mga paagi diin ang mga bahandi (o kaibog aron maangkon sila) makababag sa usa ka Kristohanon sa ‘pagpanunod sa walay kataposang kinabuhi.’ Ang usa mao nga ang gugma sa bahandi basin makatukmod kaniya sa pagsagop ug kalibotanong mga taktika, sama sa pagtaho ug gamayng ganansiya o sa paggamit ug ubang malimbongon apan komung mga taktika. O kon magpatrabaho siya ug kaubang mga Kristohanon nga matinud-anon ug kugihan, tingalig iyang unahon ang iyang personal nga kaayohan kay sa ilang espirituwalidad. Pananglitan, aron dili sila makabiya sa ilang trabaho, tingalig dasigon niya sila sa pagsubay ug mas mahalong estilo sa kinabuhi (o sa pagpangutang alang sa mga kaluho). Ug sanglit siya mao man ang ilang amo, kining relasyona basin ug madala ngadto sa kongregasyonal nga bahin.
15. Sa unsang paagi nabati sa pipila sa unang mga Kristohanon ang makadaot nga mga epekto sa bahandi? (Salmo 73:3-8, 12, 27, 28)
15 Ang ubang datong mga Kristohanon sa unang siglo tingali usa niadtong nahimong biktima sa “malimbongong gahom sa bahandi.” Si Santiago misulat bahin sa ‘mga kasub-anan nga midangat kaninyong mga tawong dato.’ Sila may mahalong mga besti, nakatigom ug daghang bulawan ug salapi pinaagi sa paghatag ug ubos nga suweldo sa mga empliyado, nanambok sa kaluho. (Santiago 5:1-5) Sama usab karon. Ang adunahang tawo makapamalit ug matambok nga pagkaon ug ilimnon nga makadaot sa iyang lawas. Makabiyahe siya kanunay nga makapabulag kaniya gikan sa lokal nga kongregasyon. Dili usab buot ingnon nga ang maanindot nga mga sapot, mga alahas, pagkaon, ug pagbiyahe makadaot. Apan, ang “tawong dato” nga gihisgotan sa sulat ni Santiago wala matabangi niini; tungod sa ilang menos nga espirituwalidad ug baroganan atubangan sa Diyos, may katarongan sila sa ‘pagtuaw, sa pagtiyabaw tungod sa mga kabalaka nga umaabot.’
16. Nganong mitanyag si Jesus niining matin-awng tambag bahin sa mga bahandi, ug unsa ang angay nimong ipangutana sa imong kaugalingon?
16 Si Jesus sa pagkatinuod nasayod sa kasakit ug sa mga kababagan sa espirituwalidad nga sagad maeksperyensiyahan sa mga adunahan. Nasayod usab siya nga ang mga katigayonan sa literal tay-on o mahimong walay bili, nga dili gayod mahitabo diha sa Kristohanong mga bahandi. (Proverbio 11:28; Marcos 10:29, 30) Busa, naghimo si Jesus ug tinuod nga pag-alagad kanatong tanan pinaagi sa pagpasidaan: “Pagkalisod gayod sa mga adunay bahandi ang pagsulod ngadto sa gingharian sa Diyos!” (Lucas 18:24) Ang iyang pasidaan makaayo kanato bisan kon limitado kaayo ang atong kahinguhaan. Sa unsang paagi? Pinaagi sa pagpukgo sa atong ambisyon sa pagpadato karon. Ang mga Kristohanon nagtuo nga nagsulti si Jesus sa kamatuoran. Kita nagtuo ug nagkinabuhi sa gipamulong ni Jesus bahin sa iyang Amahan, sa kataposan niini nga sistema, ug sa atong pag-ugmad sa gugma. Kining Tigsultig-Kamatuoran miingon usab: “Mas masayon pa sa kamelyo ang paglusot sa mata sa dagom kay sa usa ka dato sa pagsulod sa gingharian sa Diyos.” (Mateo 19:24) Nagtuo ka ba gayod niana? Ang imo bang mga lihok, estilo sa kinabuhi, ug mga hunahuna nagapamatuod nga nagtuo ka niana?
Padayon sa Pagkahimong Dato—sa Paagi sa Diyos
17. Sa unsang paagi gipahiluna sa daghang mga Kristohanon ang ilang kaugalingon aron mapanalanginan ni Jehova?
17 Ang ebidensiya gikan sa tibuok kalibotan nagpakita nga ang kadaghanan sa mga alagad sa Diyos kinasingkasing nga nagasunod sa tambag sama nianang makita sa Mateo 19:16-24. Daghang batan-ong mga Kristohanon nakahukom nga kon makatapos na sila sa naandang panahon sa publikong pagtungha, sila mosulod sa bug-os panahong ministeryo. Ang mga asawa nga makahimo sa pagtrabaho aron modakodako ang kita sa pamilya, migugol hinoon ug dugang panahon sa Kristohanong mga buluhaton, nakahimo sa ilang kaugalingon ug sa uban nga dato sa espirituwal. Bisan ang ubang mga lalaki nga may Kasulatanhong kaakohan sa pagtagana sa materyal sa ilang mga pamilya nangitag mga paagi nga makabaton ug dakong bahin sa ministeryo.
18, 19. Unsang mga lakang ang gihimo sa pipila nga nangita sa panalangin ni Jehova?
18 Ang usa ka ansiano sa iyang tungang katuigang 30 miadmiter nga ang “pagkahimong bug-os panahong ministro maoy mga pulong lamang nga kanunayng mogula sa akong baba.” Siya makakitag kapin sa $25,000 sa usa ka tuig, gawas pa sa expense account ug sa paggamit sa sakyanan sa kompaniya. Dayon gihangyo siya sa 1983 nga kombensiyon sa paghatag ug pakigpulong “Paghikay ug Pagkab-ot ug Tukmang mga Tumong.” Siya miadmiter: “Samtang mahinamong gibasa ko ang materyal, naulaw kaayo ako tungod kay gitulisok ako sa akong konsensiya.” Sa wala pa moabot ang kombensiyon, gihisgotan niya ug sa iyang asawa ang ilang situwasyon. Wala magdugay siya nakakita ug part-time nga trabaho ug miduyog sa iyang asawa ingong payoner. Nagpayoner gihapon sila, malipayong ginatagamtam ang daghang espirituwal nga mga panalangin.
19 Ang uban mibalhin gikan sa mga dapit diin daghan ang mga posibilidad nga makakuwarta ngadto sa mga dapit diin ilang mapasangkad ang ilang espirituwal nga mga buluhaton. Ang usa ka magtiayon sa Canada misulat bahin sa ilang pagpayoner sa Latin Amerika: “Bisan ug daghan kaayong kabus dinhi taliwala sa mga igsoon, sila may katingalahang kasibot sa kamatuoran. Tingali kabus sila sa kalibotanong paagi, apan sa espirituwal mga milyonaryo sila. Kami may 38 ka magmamantala, 10 kanila mga regular payoner. Kinahanglang doblehon ang mga tigom tungod kay daghan kaayo ang mga tumatambong—gikan sa 110 ngadto sa 140 sa aberids. Ginaatiman pa sa duha ka ansiano ug sa tulo ka ministeryal nga mga alagad ang tanan niining mga tigoma. Kami nakakat-on pag-usab gikan sa among timawang mga igsoon dinhi kon unsa gayoy kahulogan sa pagbutang pag-una kang Jehova sa atong mga kinabuhi. Ilang gipakita kanamo nga mahimong makaalagad gihapon kang Jehova sa bug-os kalag bisan unsa pay atong mga kahimtang.”
20. Unsa ang angay natong bation sa atong mga kasingkasing bahin sa pagkahimong dato sa materyal?
20 Kining maong mga Kristohanon walay lig-ong katarongan nga masina sa tawong adunahan, bisan sa gawas ug sa sulod sa kongregasyon, o sa pagkahimong okupado sa materyalistikong mga ambisyon. Sila nasayod nga ang kuwarta gikinahanglan sa normal nga kinabuhi. (Ecclesiastes 5:3; 7:12) Apan sila nakasabot usab nga nagsulti si Jesus sa matuod—ginaatubang sa mga adunahan ang daghang espirituwal nga mga kababagan, mga hagit, ug mga kapeligrohan. Ang usa ka malisod nga hagit alang “kanilang dato sa presenteng sistema sa mga butang sa dili pagpahitaas sa ilang kaugalingon, ug sa pagbutang sa ilang pagsalig, dili sa walay kasegurohang bahandi, kondili sa Diyos.”—1 Timoteo 6:17.
21. Unsay kahimtang sa mga tawong nangagpas sa espirituwal nga mga bahandi?
21 Makapasubo, ang batan-ong magmamando nga nakigsulti kang Jesus napakyas sa pagkab-ot sa hagit. Ang ubang sama kaniya nakaalagad sa Diyos sa usa ka panahon apan sa ulahi nag-antos sa kasakit ug espirituwal nga kapakyasan may kalabotan sa ilang bahandi. Lahi ang minilyong maunongong mga Kristohanon nga nagapadayon sa pagpamatuod nga “ang panalangin ni Jehova—nagapadato, ug siya wala magadugang ug kasakit niana.” (Proverbio 10:22) Ang ilang mga kinabuhi may kahulogan; sila may bililhong mga tumong ug pagbating may nakab-ot. Ang ilang maayong mga binuhatan molungtad sa walay kataposan, nga mohatag kanilag dakong kalipay karon ug sa umaabot. Pasagding maningkamot kita nga mahimong dato nianang paagiha.—Filipos 4:1; 1 Tesalonica 2:19, 20.
Mga Butang nga Palandongon
◻ Unsang matang sa bahandi ang gipasabot sa Proverbio 10:22?
◻ Unsay punto sa komento ni Jesus bahin sa tawong dato ug sa kamelyo?
◻ Nganong ang kinabuhi mas malisod alang sa dato?
◻ Sa unsang paagi makapaningkamot kita nga mahimong dato sa paagi sa Diyos?
11. Sa unsang paagi ang mga kabus ug ang mga dato naapektohan sa pagwali ni Jesus?
[Kahon sa panid 10]
Bahandi ug ang Pamilya
KON hunahunaon ang posibleng mga epekto sa bahandi, ayaw kalimti ang imong pamilya. Tagda kining mga butanga:
Gikan sa Canada kining usa ka taho sa sikyatrista nga nakatuon sa mga anak sa kuwartahan kaayo: “Gilaayan sila sa kinabuhi. Sila walay mga tumong gawas sa pagpahimuot lamang sa ilang kaugalingon ug dili makaantos bisan sa gamayng kapakyasan. Diyutayng emosyon lamang ang ilang bation. Ang ilang pangunang mga pangagpas mao ang pagpamalit ug mga butang, pagbiyahe, ug pagpangitag bag-ong mga tuboran sa kalipay.”
Ang The New York Times mikomento bahin sa milyonaryo kaniadto: “Sa miuswag siya sa negosyo ug nadato, siya miingon nga iyang nakitang nausab ang iyang pamilya. ‘Ginasukod sa akong asawa ug anak nga babaye ang mga tawo pinaagi sa salapi nga ilang nabatonan, ug kon akong hatagan ang akong usa ka anak nga babaye ug $300,000 nga balay kinahanglang akong hatagan ang akong laing anak nga babaye ug $300,000 nga kuwarta.’” Tapos nga giatake sa kasingkasing, “ug sa pagkakita sa nahimo sa katigayonan ngadto sa iyang asawa ug mga anak,” giusab niya ang iyang paagi sa kinabuhi.
Mahitungod sa adunahan kaayong nasod sa Tungang Silangan, si Arnold Hottinger miingon: ‘Ang bahandi nga makita ingong patologo maoy pamilyar usab nga butang sa daghang langyawng mga doktor nga mianhi dinhi aron makakuwartag dako. . . . Walay laing dapit, mitaho sila, ang nakalabaw sa pagkadaghan sa mga sakit sa hunahuna kay sa dinhi—mga sakit nga nakahatag tinuod nga pag-antos nga wala ipahinabo sa bisan unsang makitang pagkaluya sa pisikal nga organismo. Sila miingon nga adunay mga batan-on nga nagpakitag simtoma sa pagkahimong tigulang, ug mga tigulang nga nagalihok nga samag mga bata.’