KALAG

Ang mga termino sa orihinal nga pinulongan (Heb., neʹphesh [נֶפֶשׁ]; Gr., psy·kheʹ [ψυχή]) ingon sa pagkagamit sa Kasulatan nagpakitang ang “kalag” maoy usa ka tawo, usa ka hayop, o ang kinabuhi nga nabatonan sa tawo o sa hayop.

Ang mga pagsabot nga sagad anaa sa mga hunahuna sa kadaghanang tawo bahin sa pulong nga “kalag” wala mahiuyon sa kahulogan sa Hebreohanon ug Gregong mga pulong ingon sa pagkagamit niini sa inspiradong mga magsusulat sa Bibliya. Kini nga kamatuoran padayong giila sa kadaghanan. Niadtong 1897, diha sa Journal of Biblical Literature (Tomo XVI, p. 30), si Propesor  C. A. Briggs, ingong resulta sa detalyadong panukiduki bahin sa paggamit sa pulong nga neʹphesh, miingon: “Ang pulong nga kalag sumala sa paggamit niini karong adlawa sagad naghatag ug lahi kaayong kahulogan gikan sa נפש [neʹphesh] diha sa Hebreohanon, ug dali rang masayop sa pagsabot niini ang dili mabinantayong magbabasa.”

Dili pa dugay, sa dihang ang The Jewish Publication Society of America nagluwat ug usa ka bag-ong hubad sa Torah, o ang unang lima ka basahon sa Bibliya, ang pangulong editor, si H. M. Orlinsky sa Hebrew Union College, nag-ingon nga ang pulong nga “kalag” halos gihanaw na gikan niini nga hubad tungod kay, “ang Hebreohanong pulong nga gikuwestiyon dinhi mao ang ‘Nefesh.’” Siya midugang: “Gisabot sa ubang mga maghuhubad nga kini nagkahulogang ‘kalag,’ nga dili gayod tukma. Wala mag-ingon ang Bibliya nga kita adunay kalag. Ang ‘nefesh’ mao ang tawo mismo, ang iyang panginahanglan sa pagkaon, ang mismong dugo sa iyang kaugatan, ang iyang pagkamao.”​—The New York Times, Oktubre 12, 1962.

Unsa ang sinugdanan sa pagtulon-an nga ang tawhanong kalag dili-makita ug dili-mamatay?

Ang suliran maoy tungod sa kamatuoran nga ang mga kahulogan nga komon nga gilangkit sa Cebuanong pulong nga “kalag” pangunang naggikan, dili sa Hebreohanon o sa Kristohanon Gregong Kasulatan, kondili gikan sa karaang Gregong pilosopiya, nga sa aktuwal maoy pagano nga relihiyosong panghunahuna. Pananglitan, ang Gregong pilosopo nga si Plato nagkutlo kang Socrates nga nag-ingon: “Ang kalag, . . . kon kini mobiya nga lunsay, nga walay bisan unsang dad-on gikan sa lawas, . . . mopaingon ngadto sa kon unsay sama niini, ngadto sa dili-makita, balaan, dili-mamatay, ug maalamon, ug kon kini moabot na didto kini magmalipayon, nahigawas sa kasaypanan ug kabuangan ug kahadlok . . . ug sa tanang uban pang mga kasakitan sa tawo, ug . . . magkinabuhi diha sa kamatuoran hangtod sa kahangtoran uban sa mga diyos.”​—Phaedo, 80, D, E; 81, A.

Sukwahi gayod sa Gregong pagtulon-an bahin sa psy·kheʹ (kalag) ingong abstrakto, dili-mahikap, dili-makita, ug dili-mamatay, ang Kasulatan nagpakita nga ang psy·kheʹ ug neʹphesh, nga gigamit maylabot sa yutan-ong mga linalang, nagtumong nianang adunay lawas, mahikap, makita, ug mamatay.

Ang New Catholic Encyclopedia nag-ingon: “Ang nepes [neʹphesh] maoy usa ka termino nga mas lapad ug kahulogan kay sa atong ‘kalag,’ nga nagpasabot sa kinabuhi (Ex 21.23; Deut 19.21) ug sa nagkalainlaing hinungdanong mga timailhan nga gipadayag niini: pagginhawa (Gen 35.18; Job 41.13[21]), dugo [Gen 9.4; Deut 12.23; Sal 140(141).8], tinguha (2 Sam 3.21; Prov 23.2). Diha sa D[aang] T[ugon], ang kalag wala magkahulogang usa ka bahin sa tawo apan sa bug-os nga tawo​—ang tawo ingong usa ka buhing linalang. Sa susama, diha sa B[ag-ong] T[ugon] kini nagpasabot sa tawhanong kinabuhi: ang kinabuhi sa usa ka indibiduwal, sa may panimuot nga linalang (Mat 2.20; 6.25; Luc 12.22-23; 14.26; Ju 10.11, 15, 17; 13.37).”​—1967, Tomo XIII, p. 467.

Ang Romano Katolikong hubad nga The New American Bible, diha sa “Glossary of Biblical Theology Terms” niini (pp. 27, 28), nag-ingon: “Diha sa Bag-ong Tugon, ang ‘pagluwas sa kalag sa usa’ (Mar 8:35) wala magkahulogang luwason ang usa ka ‘espirituwal’ nga bahin sa tawo, ingong lahi sa iyang ‘lawas’ (sumala sa panghunahuna ni Plato) apan ang bug-os nga tawo uban sa pagpasiugda sa kamatuoran nga ang tawo maoy buhi, nagtinguha, nahigugma ug andam, ubp., dugang pa sa pagkamakita ug pagkapisikal.”​—Ang edisyon gipatik sa P. J. Kenedy & Sons, New York, 1970.

Ang neʹphesh dayag nga naggikan sa lintunganayng pulong nga nagkahulogang “pagginhawa” ug sa literal nga diwa ang neʹphesh mahimong hubaron ingong “usa ka tigginhawa.” Ang Lexicon in Veteris Testamenti Libros ni Koehler ug Baumgartner (Leiden, 1958, p. 627) naghubit niini ingong: “ang nagaginhawa nga butang, nga naghimo sa tawo ug hayop ingong buhing mga linalang Gen 1, 20, ang kalag (nga lahi ra gayod sa gregong pagsabot sa kalag) nga ang kinauyokan niini mao ang dugo Gen 9, 4f Lev 17, 11 Deut 12, 23: (249 X) . . . kalag = buhing linalang, indibiduwal, persona.”

Maylabot sa Gregong pulong nga psy·kheʹ, ang Grego-Iningles nga mga leksikon naghatag sa mga kahubitan ingong “kinabuhi,” ug “ang panimuot o personalidad ingong sentro sa mga emosyon, mga tinguha, ug mga pagbati,” “usa ka buhing linalang,” ug ilang gipakita nga bisan sa dili-Biblikanhong Gregong mga basahon kini nga termino gigamit alang “sa mga hayop.” Siyempre, ang maong mga tinubdan, tungod kay kini sa panguna maoy sa klasikal nga Gregong mga sinulat, naglakip sa tanang kahulogan nga gihatag sa pagano nga Gregong mga pilosopo alang niining pulonga, lakip nianang “mibiya nga espiritu,” “ang abstrakto ug dili-mamatay nga kalag,” “ang espiritu sa uniberso,” ug “ang abstraktong kinaiyahan sa paglihok ug sa kinabuhi.” Dayag nga tungod kay ang pipila sa paganong mga pilosopo nagtudlo nga ang kalag mogula gikan sa lawas inigkamatay, ang terminong psy·kheʹ gipadapat usab ngadto sa “alibangbang o anunugba,” mga linalang nga makasinatig metamorphosis, ang pagkausab gikan sa pagkaulod ngadto sa pagkapak-an nga linalang.​—Greek-English Lexicon ni Liddell ug Scott, girebisar ni H. Jones, 1968, pp. 2026, 2027; New Greek and English Lexicon ni Donnegan, 1836, p. 1404.

Gipadapat sa karaang Gregong mga magsusulat ang psy·kheʹ diha sa nagkalainlaing mga paagi ug dili magkapareho ang ilang paggamit niini, ang ilang personal ug relihiyosong mga pilosopiya nag-impluwensiya sa ilang paggamit sa termino. Bahin kang Plato, kansang pilosopiya gituohang mao ang gigikanan sa kasagarang mga ideya sa Cebuanong termino nga “kalag” (ingon sa giila sa kadaghanan), kini ang giingon: “Bisan tuod siya naghisgot usahay sa usa sa [gituohang] tulo ka bahin sa kalag, ang ‘intelihensiya,’ nga dili gayod mamatay, samtang ang laing duha ka bahin mamatay, siya usab naghisgot nga daw adunay duha ka kalag diha sa usa ka lawas, ang usa dili-mamatay ug balaan, ang lain mamatay.”​—The Evangelical Quarterly, London, 1931, Tomo III, p. 121, “Thoughts on the Tripartite Theory of Human Nature,” ni A. McCaig.

Tungod niining maong panagkasumpaki sa dili-Biblikanhong mga sinulat, mahinungdanon nga ang Kasulatan mismo ang pasultihon sa kaugalingon niini, nga magpakita kon unsa ang gipasabot sa inspiradong mga magsusulat sa ilang paggamit sa terminong psy·kheʹ, ingon man usab sa neʹphesh. Ang neʹphesh makita sa 754 ka higayon diha sa Masoretikong teksto sa Hebreohanong Kasulatan, samtang ang psy·kheʹ makita sa 102 ka higayon diha sa teksto ni Westcott ug Hort sa Kristohanon Gregong Kasulatan, nga sa katibuk-an maoy 856 ka higayon. (Tan-awa ang apendise sa Rbi8, p. 1573.) Kining kasubsob sa paggamit niini nga mga termino magpaposible sa usa ka tin-aw nga pagsabot sa kahulogan nga gihatag niini nga mga termino ngadto sa mga hunahuna sa inspiradong mga magsusulat sa Bibliya ug sa kahulogan nga ihatag sa ilang mga sinulat nganha sa atong hunahuna. Ang pagsusi nagpakita nga, bisan tuod ang kahulogan niini nga mga termino maoy lapad, nga may nagkalainlaing anggulo nga gipasabot, taliwala sa mga magsusulat sa Bibliya walay panagsumpaki, kalibog, o pagkawalay panagkauyon bahin sa kinaiyahan sa tawo, sama sa nahitabo taliwala sa Gregong mga pilosopo sa gitawag nga Klasikal nga Yugto.

Ang Unang mga Kalag sa Yuta. Ang unang mga teksto nga makita ang pulong nga neʹphesh makaplagan sa Genesis 1:20-23. Sa ikalimang “adlaw” sa paglalang ang Diyos miingon: “‘Modagsang sa mga tubig ang panon sa buhing mga kalag [neʹphesh] ug manglupad ang nagalupad nga mga linalang ibabaw sa yuta . . .’ Ug gilalang sa Diyos ang dagkong linalang sa dagat ug ang matag buhing kalag [neʹphesh] nga nagalihok, nga gipadagsang sa mga tubig sumala sa ilang mga matang, ug ang matag pak-an nga nagalupad nga linalang sumala sa iyang matang.” Sa susama, sa ikaunom nga “adlaw” sa paglalang ang neʹphesh gipadapat ngadto sa “anad nga hayop ug nagalihok nga mananap ug ihalas nga mananap sa yuta” ingong “buhing mga kalag.”​—Gen 1:24.

Human sa paglalang sa tawo, ang instruksiyon sa Diyos kaniya naggamit pag-usab sa terminong neʹphesh maylabot sa linalang nga mga hayop, “sa tanang butang nga nagalihok diha sa yuta nga adunay kinabuhi ingong kalag [sa literal, diin adunay buhing kalag (neʹphesh)].” (Gen 1:30) Ang ubang mga pananglitan diin ang mga hayop gitawag usab niini nga termino makaplagan sa Genesis 2:19; 9:10-16; Levitico 11:​10, 46; 24:18; Numeros 31:28; Ezequiel 47:9. Angayng matikdan, ang Kristohanon Gregong Kasulatan nagkapareho sa pagpadapat sa Gregong psy·kheʹ ngadto sa mga hayop, sama sa Pinadayag 8:9; 16:​3, diin kini gigamit maylabot sa mga linalang sa dagat.

Busa, ang Kasulatan tin-awng nagpakita nga ang neʹphesh ug psy·kheʹ gigamit sa pagtumong sa linalang nga mga hayop nga mas ubos kay sa tawo. Ang samang mga termino mapadapat usab sa tawo.

Ang Tawhanong Kalag. Ang sama ra gayong Hebreohanong prase nga gigamit alang sa linalang nga mga hayop, nga mao, neʹphesh chai·yahʹ (buhing kalag), ang gipadapat ngadto kang Adan, sa dihang, human nga giumol sa Diyos ang tawo gikan sa abog sa yuta ug gihuypan ang mga buho sa iyang ilong sa gininhawa sa kinabuhi, “ang tawo nahimong buhing kalag.” (Gen 2:7) Ang tawo lahi sa linalang nga mga hayop, apan ang maong kalainan dili maoy tungod kay ang tawo usa ka neʹphesh (kalag) ug ang mga hayop dili. Hinunoa, ang rekord nagpakita nga kini maoy tungod kay ang tawo lamang ang gilalang “sa larawan sa Diyos.” (Gen 1:​26, 27) Siya gilalang nga may moral nga mga hiyas nga sama nianang sa Diyos, nga may katakos ug kaalam nga labaw pa kaayo kay sa mga hayop; busa mahimo niyang ipasakop ang tanang mas ubos nga mga matang sa buhing mga linalang. (Gen 1:​26, 28) Ang lawas sa tawo mas komplikado, ingon man mas daghag gamit kay nianang sa mga hayop. (Itandi ang 1Co 15:39.) Sa susama, si Adan nakabaton, apan nawad-an, sa paglaom nga walay kataposang kinabuhi; wala gayod kini ipahayag maylabot sa mga linalang nga mas ubos kay sa tawo.​—Gen 2:15-17; 3:22-24.

Tinuod nga ang asoy nag-ingon nga ‘gihuypan sa Diyos ang mga buho sa ilong sa tawo sa gininhawa [porma sa nesha·mahʹ] sa kinabuhi,’ apan wala kini ipahayag diha sa asoy labot sa paglalang sa mga hayop. Dayag gayod nga ang asoy sa paglalang sa tawo mas detalyado kay sa paglalang sa mga hayop. Dugang pa, ang Genesis 7:21-23, sa paghubit sa kalaglagan nga gipahinabo sa Lunop batok sa “tanang unod” sa gawas sa arka, nagtala sa linalang nga mga hayop uban sa mga tawo ug miingon: “Ang tanan nga niana ang gininhawa [porma sa nesha·mahʹ] sa puwersa sa kinabuhi aktibo diha sa mga buho sa ilong niini, nga mao, ang tanan nga diha sa mamalang yuta, nangamatay.” Dayag nga ang gininhawa sa kinabuhi sa linalang nga mga hayop naggikan usab sa Maglalalang, si Jehova nga Diyos.

Maingon man usab ang “espiritu” (Heb., ruʹach; Gr., pneuʹma), o puwersa sa kinabuhi, sa tawo dili lahi kay sa puwersa sa kinabuhi sa mga hayop, ingon sa gipakita sa Ecclesiastes 3:19-21, nga nag-ingong “silang tanan adunay usa lamang ka espiritu [weruʹach].”

Kalag​—Usa ka Buhing Linalang. Sumala sa nahisgotan na, ang tawo “nahimong buhing kalag”; busa ang tawo maoy usa ka kalag, wala siya magbaton ug usa ka kalag ingong butang nga abstrakto, dili-makita, ug dili-mahikap nga nagpuyo sa sulod niya. Gipakita ni apostol Pablo nga ang Kristohanong pagtulon-an dili lahi sa unang Hebreohanong pagtulon-an, kay iyang gikutlo ang Genesis 2:7 sa pag-ingon: “Sa ingon nahisulat kini: ‘Ang unang tawo nga si Adan nahimong buhing kalag [psy·khenʹ zoʹsan].’ . . . Ang unang tawo gikan sa yuta ug hinimo sa abog.”​—1Co 15:45-47.

Ang asoy sa Genesis nagpakita nga ang buhing kalag mitungha pinaagi sa pagkombinar sa yutan-ong lawas ug sa gininhawa sa kinabuhi. Ang ekspresyon nga “gininhawa sa puwersa sa kinabuhi [sa literal, gininhawa sa espiritu, o aktibong puwersa (ruʹach), sa kinabuhi]” (Gen 7:22) nagpaila nga pinaagi sa pagginhawa ug hangin (uban sa oksiheno niini) nga ang puwersa sa kinabuhi, o “espiritu,” nga anaa sa tanang linalang, tawo ug mga hayop, magpadayon. Kini nga puwersa sa kinabuhi makaplagan diha sa matag selula sa lawas sa linalang, ingon sa gihisgotan ubos sa mga artikulong KINABUHI; ESPIRITU.

Sanglit ang terminong neʹphesh nagtumong sa linalang mismo, atong madahom nga makaplagan ang normal nga pisikal nga mga pag-obra o mga kinaiyahan sa unodnong mga linalang nga nagbaton niini. Mao gayod kini ang kahimtang. Ang neʹphesh (kalag) gihisgotan nga mikaon ug unod, tambok, dugo, o sa susamang materyal nga mga butang (Lev 7:​18, 20, 25, 27; 17:​10, 12, 15; Deu 23:24); gigutom o nangandoy ug pagkaon ug ilimnon (Deu 12:​15, 20, 21; Sal 107:9; Pr 19:15; 27:7; Isa 29:8; 32:6; Miq 7:1); gipatambok (Pr 11:25); nagpuasa (Sal 35:13); mihikap ug mahugaw nga mga butang, sama sa usa ka patayng lawas (Lev 5:2; 7:21; 17:15; 22:6; Num 19:13); “gisakmit ingong garantiya” o ‘gidagit’ (Deu 24:​6, 7); nagbuhat (Lev 23:30); narepreskohan pinaagig bugnawng tubig sa dihang gikapoy (Pr 25:25); gipalit (Lev 22:11; Eze 27:13); gihimong panaad nga halad (Lev 27:2); gibutang sa talikala nga puthaw (Sal 105:18); walay tulog (Sal 119:28); ug naghingutas (Jer 15:9).

Angayng matikdan nga diha sa daghang teksto gihisgotan ang “akong kalag,” “iyang kalag,” “imong kalag,” ug uban pa. Tungod kini kay ang neʹphesh ug psy·kheʹ mahimong magkahulogan sa kaugalingon mismo ingong usa ka kalag. Nan ang diwa sa termino mahimong ikapahayag diha sa Cebuano pinaagi sa paggamit ug personal nga mga pronombre. Busa ang Lexicon in Veteris Testamenti Libros (p. 627) nagpakita nga ang “akong neʹphesh” nagkahulogang “ako” (Gen 27:​4, 25; Isa 1:14); ang “imong neʹphesh” nagkahulogang “ikaw” (Gen 27:​19, 31; Isa 43:4; 51:23); ang “iyang neʹphesh” nagkahulogang “siya” (Num 30:​2, 5-12; Isa 53:10), ug uban pa.

Ang Gregong termino nga psy·kheʹ gigamit usab sa samang paagi. Ang Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words (1981, Tomo 4, p. 54) nag-ingon nga mahimo kining gamiton ingong “ang katumbas sa personal nga pronombre, nga gigamit sa pagpasiugda ug sa pagpahinabo:​—unang persona, Juan 10:24 (‘kanamo’); Heb. 10:38; itandi ang Gen. 12:13; Num. 23:10; Huk. 16:30; Sal. 120:2 (‘ako’); ikaduhang persona, 2 Cor. 12:15; Heb. 13:​17,” ug uban pa.

Naghawas sa kinabuhi ingong usa ka linalang. Ang neʹphesh ug psy·kheʹ gigamit usab sa pagtumong sa kinabuhi​—dili lang ingong usa ka abstraktong puwersa o prinsipyo​—kondili sa kinabuhi ingong usa ka linalang, tawo man o hayop.

Busa sa dihang si Raquel nanganak kang Benjamin, ang iyang neʹphesh (“kalag,” o kinabuhi ingong linalang) migula gikan kaniya ug siya namatay. (Gen 35:16-19) Siya wala na magpadayon ingong buhing linalang. Sa susama, sa dihang ang manalagnang si Elias naghimog milagro maylabot sa namatayng anak nga lalaki sa babayeng balo sa Zarepta, ang neʹphesh (“kalag,” o kinabuhi ingong linalang) sa bata mibalik ngadto kaniya ug “siya nabuhi,” nahimo na usab nga buhing linalang.​—1Ha 17:17-23.

Tungod kay ang kinabuhi sa linalang suod kaayong nalangkit ug nagdepende sa dugo (ang giula nga dugo naghawas sa kinabuhi sa tawo o linalang [Gen 4:10; 2Ha 9:26; Sal 9:12; Isa 26:21]), ang Kasulatan naghisgot sa neʹphesh (kalag) ingong “anaa sa dugo.” (Gen 9:4; Lev 17:​11, 14; Deu 12:23) Dayag nga dili literal ang gipasabot niini, sanglit ang Kasulatan naghisgot usab sa ekspresyong “dugo sa inyong mga kalag” (Gen 9:5; itandi ang Jer 2:34) ug ang daghang teksto nga nahisgotan na dili makataronganong ipadapat lamang sa dugo o sa nagsustento-sa-kinabuhi nga mga kinaiyahan niini.

Ang neʹphesh (kalag) wala gamita maylabot sa paglalang sa katanoman sa ikatulong “adlaw” sa paglalang (Gen 1:11-13) o human niana, sanglit ang katanoman walay dugo.

Ang mga pananglitan sa paggamit sa Gregong psy·kheʹ nga nagtumong sa “kinabuhi ingong usa ka linalang” makaplagan diha sa Mateo 6:25; 10:39; 16:​25, 26; Lucas 12:20; Juan 10:​11, 15; 13:​37, 38; 15:13; Buhat 20:10. Sanglit ang mga alagad sa Diyos adunay paglaom sa pagkabanhaw sa dihang mamatay, sila adunay paglaom nga mabuhi pag-usab ingong “mga kalag,” o buhing mga linalang. Tungod niini si Jesus nakaingon nga “si bisan kinsa nga mawad-an sa iyang kalag [sa iyang kinabuhi ingong usa ka linalang] tungod kanako ug sa maayong balita magaluwas niini. Sa pagkatinuod, unsay kapuslanan sa usa ka tawo nga maangkon ang tibuok kalibotan ug mawad-an sa iyang kalag? Sa pagkatinuod, unsay ikahatag sa usa ka tawo baylo sa iyang kalag?” (Mar 8:35-37) Sa susama, siya miingon: “Siya nga magamahal sa iyang kalag magalaglag niini, apan siya nga magadumot sa iyang kalag niining kalibotana magatipig niini alang sa kinabuhing walay kataposan.” (Ju 12:25) Kini nga mga teksto, ug ang uban pa nga susama niini, nagpakita sa hustong pagsabot sa mga pulong ni Jesus sa Mateo 10:28: “Ayaw ninyo kahadloki silang makapatay sa lawas apan dili makapatay sa kalag; apan hinunoa kahadloki ninyo siya nga makalaglag sa kalag ug sa lawas sa Gehenna.” Bisan tuod mahimong mapatay sa mga tawo ang lawas, dili nila mapatay ang tawo hangtod sa hangtod, basta nga siya nagkinabuhi uyon sa katuyoan sa Diyos (itandi ang Luc 20:​37, 38) ug ang Diyos makahimo ug makapasig-uli sa maong tawong matinumanon balik sa kinabuhi ingong usa ka linalang pinaagi sa pagkabanhaw. Alang sa mga alagad sa Diyos, ang pagkawala sa ilang “kalag,” o kinabuhi ingong usa ka linalang, maoy temporaryo lamang, dili permanente.​—Itandi ang Pin 12:11.

Mamatay ug malaglag. Sa laing bahin, ang Mateo 10:28 nag-ingon nga ang Diyos “makalaglag sa kalag [psy·khenʹ] ug sa lawas sa Gehenna.” Kini nagpakita nga ang psy·kheʹ wala magtumong sa usa ka butang nga dili-mamatay o dili-malaglag. Sa pagkatinuod, wala gayoy pananglitan diha sa tibuok Kasulatan, sa Hebreohanon ug sa Grego, diin ang mga pulong nga neʹphesh o psy·kheʹ gihubit pinaagig mga termino nga dili-mamatay, dili-malaglag, dili-mahanaw, walay kamatayon, o susama niana. (Tan-awa ang PAGKAWALAY-KAMATAYON; PAGKADILI-MADUNOTON.) Sa laing bahin, adunay daghan kaayong mga teksto diha sa Hebreohanon ug Gregong Kasulatan nga naghisgot sa neʹphesh o psy·kheʹ (kalag) ingong may kamatayon ug mamatay (Gen 19:​19, 20; Num 23:10; Jos 2:​13, 14; Huk 5:18; 16:​16, 30; 1Ha 20:​31, 32; Sal 22:29; Eze 18:​4, 20; Mat 2:20; 26:38; Mar 3:4; Heb 10:39; San 5:20); ingong himalatyon, ‘giputol’ o gilaglag (Gen 17:14; Ex 12:15; Lev 7:20; 23:29; Jos 10:28-39; Sal 78:50; Eze 13:19; 22:27; Buh 3:23; Pin 8:9; 16:3), pinaagi sa espada (Jos 10:37; Eze 33:6) o kaha sa pagtuok (Job 7:15), o nameligro nga mamatay tungod sa pagkalumos (Jon 2:5); ug usab nahiadto sa gahong o ngadto sa Sheol (Job 33:22; Sal 89:48) o giluwas gikan didto (Sal 16:10; 30:3; 49:15; Pr 23:14).

Patay nga kalag. Ang ekspresyon nga ‘namatay o patay nga kalag’ makita usab sa daghang higayon, nga nagkahulogan lamang nga “usa ka tawong patay.”​—Lev 19:28; 21:​1, 11; 22:4; Num 5:2; 6:6; Hag 2:13; itandi ang Num 19:​11, 13.

Tinguha. Usahay ang pulong nga neʹphesh gigamit sa paghubit sa tinguha sa indibiduwal, usa nga nagtugob kaniya ug dayon nagpalihok kaniya sa pagkab-ot sa tumong niini. Pananglitan, ang Proverbio 13:2 nag-ingon labot niadtong nagmaluibon nga ‘ang ilang kalag mismo maoy kapintasan,’ buot ingnon, nga sila ‘nagpatuyang’ sa pagbuhat ug kapintasan, sa ingon, nagpersonipikar sa kapintasan. (Itandi ang Gen 34:​3, ftn sa Rbi8; Sal 27:12; 35:25; 41:2.) Ang mini nga mga magbalantay sa Israel gitawag nga “mga iro nga hilabihan ang tinguha sa kalag,” nga walay pagkatagbaw.​—Isa 56:​11, 12; itandi ang Pr 23:1-3; Hab 2:5.

Pag-alagad Uban sa Bug-os nga Kalag. Ang “kalag” pangunang nagkahulogan sa katibuk-ang pagkatawo, ingon sa nahisgotan na. Bisan pa niana ang pipila ka teksto nag-awhag kanato sa pagpangita, paghigugma, ug sa pag-alagad sa Diyos uban ‘sa bug-os natong kasingkasing ug sa bug-os natong kalag’ (Deu 4:29; 11:​13, 18), ug ang Deuteronomio 6:5 nag-ingon: “Higugmaon mo si Jehova nga imong Diyos sa bug-os mong kasingkasing ug sa bug-os mong kalag ug sa bug-os mong kusog.” Si Jesus miingon nga gikinahanglan ang pag-alagad uban ang tibuok nga kalag ug kusog ug, dugang pa, ‘uban ang tibuok mong kaisipan.’ (Mar 12:30; Luc 10:27) Ang pangutana motungha kon nganong kining ubang mga butang gihisgotan man uban sa kalag, sanglit kini naglakip man niining tanan. Aron iilustrar ang posibleng kahulogan: Ang usa ka tawo tingali magbaligya sa iyang kaugalingon (sa iyang kalag) aron mahimong ulipon sa laing tawo, sa ingon mahimong kabtangan sa iyang tag-iya ug agalon. Apan siya mahimong dili moalagad sa iyang agalon uban ang tibuok nga kasingkasing, uban ang bug-os nga panukmod ug tinguha sa pagpahimuot kaniya, ug busa mahimong dili niya gamiton ang iyang bug-os nga kusog o ang iyang bug-os nga katakos sa panghunahuna aron palamboon ang mga intereses sa iyang agalon. (Itandi ang Efe 6:5; Col 3:22.) Busa kining ubang mga aspekto dayag nga gihisgotan aron masentro ang atong pagtagad nganha niini aron nga kita dili mapakyas sa paghinumdom ug sa pagtagad niini diha sa atong pag-alagad sa Diyos, nga kaniya kita maoy mga sakop, ug sa iyang Anak, kansang kinabuhi maoy lukat nga nagpalit kanato. Ang “tibuok-kalag” nga pag-alagad sa Diyos naglakip sa katibuk-ang pagkatawo, nga walay bahin sa lawas, paglihok, kapasidad, o tinguha ang nawala.​—Itandi ang Mat 5:28-30; Luc 21:34-36; Efe 6:6-9; Flp 3:19; Col 3:​23, 24.

Ang Kalag ug Espiritu Magkalahi. Ang “espiritu” (Heb., ruʹach; Gr., pneuʹma) dili angayng pakasaypon nga mao ra ang “kalag” (Heb., neʹphesh; Gr., psy·kheʹ), kay kini nagtumong sa magkalahing mga butang. Busa, ang Hebreohanon 4:12 naghisgot sa Pulong sa Diyos ingong “modulot bisan hangtod sa pagbahin sa kalag ug sa espiritu, ug sa mga lutahan ug sa ilang uyok.” (Itandi usab ang Flp 1:27; 1Te 5:23.) Ingon sa nahisgotan na, ang kalag (neʹphesh; psy·kheʹ) mao ang linalang mismo. Ang espiritu (ruʹach; pneuʹma) sa katibuk-an nagtumong sa puwersa sa kinabuhi sa buhing linalang o kalag, bisan tuod nga ang mga termino sa orihinal nga pinulongan mahimong adunay lain usab nga mga kahulogan.

Dugang nagpatin-aw sa kalainan tali sa Gregong psy·kheʹ ug pneuʹma mao ang gihisgotan ni apostol Pablo diha sa iyang unang sulat ngadto sa mga taga-Corinto bahin sa pagkabanhaw sa mga Kristohanon ngadto sa espirituhanong kinabuhi. Dinhi iyang gitandi “kanang pisikal [psy·khi·konʹ, sa literal, kalagnon]” uban ‘nianang espirituhanon [pneu·ma·ti·konʹ].’ Busa, iyang gipakita nga ang mga Kristohanon hangtod sa panahon sa ilang kamatayon adunay “kalagnon” nga lawas, sama sa nabatonan sa unang tawo nga si Adan; samtang sa laing bahin, sa ilang pagkabanhaw ang maong dinihogang mga Kristohanon makadawat ug espirituhanong lawas sama nianang nadawat sa hinimayang si Jesu-Kristo. (1Co 15:42-49) Si Judas mihimog daw kaamgid nga pagtandi sa dihang naghisgot sa “mga tawong mananapon [psy·khi·koiʹ, sa literal, kalagnon (nga mga tawo)], nga walay espirituwalidad [sa literal, walay espiritu (pneuʹma)].”​—Jud 19.

Ang Diyos Ingong Nagbaton ug Kalag. Tungod sa mga nahisgotan na, mopatim-aw nga ang mga teksto diin ang Diyos naghisgot sa “akong kalag” (Lev 26:​11, 30; Sal 24:4; Isa 42:1) maoy lain pang pananglitan sa anthropomorphic nga paggamit, nga mao, ang paggamit ug pisikal ug tawhanong mga hiyas alang sa Diyos aron mas sayon ang pagsabot, sama sa dihang ang Diyos gihisgotan nga adunay mga mata, mga kamot, ug uban pa. Pinaagi sa paghisgot sa ‘akong neʹphesh,’ tin-aw nga ang gipasabot ni Jehova mao ang “akong kaugalingon” o ang “akong persona.” “Ang Diyos maoy Espiritu [Pneuʹma].”​—Ju 4:24; tan-awa ang JEHOVA (Mga kahubitan sa iyang presensiya).