QUIRINIO

Ang Romanong gobernador sa Sirya sa panahon sa “pagrehistro” nga gimando ni Cesar Agusto nga miresulta sa pagpanganak kang Jesus didto sa Betlehem. (Luc 2:​1, 2) Ang iyang bug-os nga ngalan maoy Publio Sulpicio Quirinio.

Sa dugay nga panahon kini mao lamang ang pagkagobernador ni Quirinio sa Sirya nga gikompirmar sa sekular nga kasaysayan. Apan, sa tuig 1764 usa ka inskripsiyon nga nailhan ingong Lapis Tiburtinus nakaplagan sa Roma, nga bisan tuod wala maghatag sa ngalan, naundan sa impormasyon nga gidawat sa kadaghanang eskolar nga nagtumong kang Quirinio lamang. (Corpus Inscriptionum Latinarum, giedit ni H. Dessau, Berlin, 1887, Tomo 14, p. 397, Num. 3613) Naundan kini sa pahayag nga sa iyang pag-adto sa Sirya siya nahimong gobernador (o, legado) ‘sa ikaduhang higayon.’ Tungod sa mga inskripsiyon nga nakaplagan sa Antioquia nga naundan sa ngalan ni Quirinio, daghang historyador ang midawat nga si Quirinio nahimong gobernador usab sa Sirya sa yugto nga W.K.P.

Apan dili sila makatino kon kinsa nga Quirinio ang mohaom diha sa sekular nga rekord maylabot sa mga gobernador sa Sirya. Gitala ni Josephus si Quintilius Varus ingong gobernador sa Sirya sa panahon ug human sa kamatayon ni Herodes nga Bantogan. (Jewish Antiquities, XVII, 89 [v, 2]; XVII, 221 [ix, 3]) Si Tacitus naghisgot usab kang Varus ingong gobernador sa panahon nga namatay si Herodes. (The Histories, V, IX) Si Josephus nag-ingon nga ang gisundan ni Varus mao si Saturninus (C. Sentius Saturninus).

Ang pipila ka eskolar nagpasiugda sa kamatuoran nga ang terminong gigamit ni Lucas, ug kasagarang gihubad nga “gobernador,” maoy he·ge·monʹ. Kining Gregong termino gigamit sa paghubit sa Romanong mga legado, prokurador, ug mga prokonsul, ug sa panguna kini nagpasabot sa usa ka “lider” o “taas nga ehekutibong opisyal.” Busa, ang pipila nagtuo nga sa panahong si Lucas naghisgot sa “una nga pagrehistro,” si Quirinio nag-alagad sa Sirya ingong linain nga legado sa emperador nga naghupot ug labaw sa kasagarang mga gahom. Usa ka butang nga motabang usab sa pagsabot niini mao ang tin-aw nga paghisgot ni Josephus sa duha ka pagmando sa Sirya, sanglit diha sa iyang asoy siya naghisgot sa duha ka tawo, si Saturninus ug Volumnius, nga dungang nag-alagad ingong “mga gobernador sa Sirya.” (Jewish Antiquities, XVI, 277, 280 [ix, 1]; XVI, 344 [x, 8]) Busa, kon husto si Josephus diha sa iyang pagtala kang Saturninus ug Varus ingong nagsunod nga mga pangulo sa Sirya, posible usab nga si Quirinio nag-alagad nga dungan kang Saturninus (sama sa gibuhat ni Volumnius) o kaha kang Varus sa wala pa mamatay si Herodes (nga lagmit nahitabo niadtong 1 W.K.P.). Ang The New Schaff-Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge nagpresentar niini nga panglantaw: “Si Quirinio pareho gayod ug kahimtang nianang kang Varus nga gobernador sa Sirya, sama sa gibuhat ni Vespasian kang Mucianus sa ulahing panahon. Si Vespasian ang nakiggubat didto sa Palestina samtang si Mucianus mao ang gobernador sa Sirya; ug si Vespasian mao ang legatus Augusti, nga naghupot ug parehong titulo ug ranggo kang Mucianus.”​—1957, Tomo IX, pp. 375, 376.

Ang napamatud-ang pagkatukma ni Lucas sa makasaysayanhong mga butang naghatag ug maayong katarongan sa pagdawat nga tinuod ang iyang paghisgot kang Quirinio ingong gobernador sa Sirya sa panahon sa pagkatawo ni Jesus. Mahinumdoman nga si Josephus, nga halos mao lamang gayod ang bugtong lain nga tinubdan sa impormasyon, wala pa matawo hangtod niadtong 37 K.P., busa halos upat ka dekada human matawo si Jesus. Si Lucas, sa laing bahin, usa na ka mananambal nga nagapanaw kauban ni Pablo sa mga 49 K.P. sa dihang si Josephus usa pa lang ka bata nga nag-edad ug 12 anyos. Tali sa duha, si Lucas, bisan sa ordinaryong mga katarongan, lagmit mao gayod ang tinubdan sa kasaligang impormasyon labot sa mga gobernador sa Sirya sa hapit nang matawo si Jesus. Si Justin Martyr, usa ka Palestino sa ikaduhang siglo K.P., nagpunting sa Romanhong mga rekord ingong pamatuod sa pagkatukma ni Lucas labot sa pagkagobernador ni Quirinio sa panahon sa pagkatawo ni Jesus. (A Catholic Commentary on Holy Scripture, giedit ni B. Orchard, 1953, p. 943) Walay ebidensiya nga ang asoy ni Lucas gikuwestiyon sa unang mga historyador, bisan sa unang mga kritiko sama kang Celsus.