PAG-AMPO

Masimbahong pagpakigsulti sa matuod nga Diyos, o sa bakak nga mga diyos. Ang yanong pagpakigsulti sa Diyos dili matawag nga pag-ampo, ingon sa makita sa paghukom didto sa Eden ug sa kahimtang ni Cain. (Gen 3:8-13; 4:9-14) Ang pag-ampo naglakip sa debosyon, pagsalig, pagtahod, ug pagdepende sa usa nga kaniya gitumong ang pag-ampo. Ang lainlaing Hebreohanon ug Gregong mga pulong nga nalangkit sa pag-ampo may mga ideya sama sa pagpangayo, paghangyo, pangaliya, pangaliyupo, pangamuyo, pakiluoy, pagpangayog pabor, pagpangita, pagpakisayod, ingon man sa pagdayeg, pagpasalamat, ug paghimaya.

Siyempre, ang mga pangaliya ug mga pangamuyo mahimong itumong sa mga tawo, ug ang mga pulong sa orihinal nga pinulongan gigamit usahay nianang paagiha (Gen 44:18; 50:17; Buh 25:11), apan ang “pag-ampo,” nga gigamit sa relihiyoso nga diwa, dili mapadapat niana nga mga kahimtang. Ang usa ka tawo mahimong “mangamuyo” sa laing tawo sa pagbuhat sa usa ka butang, apan sa pagbuhat niana siya wala mag-isip sa maong indibiduwal ingon nga iyang Diyos. Pananglitan, siya dili hilom nga mangaliya sa maong tawo, ni mangaliya samtang kini siya dili presente, nga sama sa himoon sa usa ka tawo sa pag-ampo ngadto sa Diyos.

Ang “Tigpatalinghog sa Pag-ampo.” Ang tibuok nga rekord sa Kasulatan nagpamatuod nga si Jehova mao ang Usa nga kaniya angayng itumong ang pag-ampo (Sal 5:​1, 2; Mat 6:9), nga siya ang “Tigpatalinghog sa pag-ampo” (Sal 65:2; 66:19) ug may gahom sa pagbuhat alang sa mga nangaliya kaniya. (Mar 11:24; Efe 3:20) Ang pag-ampo ngadto sa bakak nga mga diyos ug sa ilang mga larawan giyagyag ingong kabuangan, kay ang mga idolo walay katakos sa pagpamati o sa pagbuhat, ug ang mga diyos nga ilang gihawasan walay bili kon itandi sa matuod nga Diyos. (Huk 10:11-16; Sal 115:​4, 6; Isa 45:20; 46:​1, 2, 6, 7) Ang panagtigi labot sa pagkadiyos tali ni Baal ug ni Jehova nga gihimo didto sa Bukid sa Carmelo nagpasundayag sa kabuangan sa pag-ampo ngadto sa bakak nga mga bathala.​—1Ha 18:21-39; itandi ang Huk 6:28-32.

Bisan tuod miingon ang uban nga ang pag-ampo husto nga itumong ngadto sa ubang persona, sama sa Anak sa Diyos, ang ebidensiya maoy kasukwahi gayod. Tinuod, dihay panagsang mga kahimtang nga ang mga pulong gitumong kang Jesu-Kristo didto sa langit. Si Esteban, sa hapit nang mamatay, nangaliyupo kang Jesus, nga nag-ingon, “Ginoong Jesus, dawata ang akong espiritu.” (Buh 7:59) Hinunoa, ang konteksto nagbutyag sa sirkumstansiya nga maoy hinungdan niining talagsaon nga ekspresyon. Si Esteban nianang higayona mismo nakakita ug usa ka panan-awon bahin kang “Jesus nga nagbarog sa tuong kamot sa Diyos,” ug dayag nga nagsulti nga daw diha siya sa atubangan ni Jesus, siya wala magpanuko sa pagsulti niini nga pangaliyupo ngadto sa usa nga iyang giila ingong ulo sa Kristohanong kongregasyon. (Buh 7:​55, 56; Col 1:18) Sa susama, si apostol Juan, diha sa konklusyon sa Pinadayag, nag-ingon, “Amen! Umari ka, Ginoong Jesus.” (Pin 22:20) Apan sa makausa pa ang konteksto nagpakita nga, diha sa usa ka panan-awon (Pin 1:10; 4:​1, 2), si Juan nakadungog kang Jesus nga namulong bahin sa iyang umaabot nga pag-abot ug sa ingon si Juan mitubag pinaagi sa maong mga pulong nga nagpakita sa iyang paghinamhinam niana nga pag-abot. (Pin 22:​16, 20) Niining duha ka kahimtang, nianang kang Esteban ug kang Juan, adunay gamayng kalainan ang pagpakigsulti ni Juan ngadto sa usa ka langitnong persona niini nga panan-awon sa Pinadayag. (Pin 7:​13, 14; itandi ang Buh 22:6-22.) Walay ebidensiya nga nagpakita nga sa ubang mga sirkumstansiya ang Kristohanong mga tinun-an nagpahayag ug ingon niana ngadto kang Jesus human sa iyang pagkayab sa langit. Busa, si apostol Pablo misulat: “Sa tanang butang pinaagi sa pag-ampo ug pangamuyo uban ang pagpasalamat ipahibalo ang inyong mga pangaliya sa Diyos.”​—Flp 4:6.

Ang artikulong PAGDUOL SA DIYOS naghisgot sa posisyon ni Kristo Jesus ingong ang usa nga pinaagi kaniya itumong ang pag-ampo. Pinaagi sa dugo ni Jesus, nga gihalad ngadto sa Diyos, “bug-os ang atong pagsalig nga mosulod ngadto sa balaang dapit,” buot ingnon, bug-os nga pagsalig sa pagduol sa presensiya sa Diyos pinaagi sa pag-ampo, nga moduol “uban ang matinuoron nga kasingkasing diha sa bug-os nga pagsalig sa pagtuo.” (Heb 10:19-22) Busa si Jesu-Kristo mao ang usa ug ang bugtong nga “dalan” sa pagkapasig-uli ngadto sa Diyos ug sa pagduol ngadto sa Diyos pinaagi sa pag-ampo.​—Ju 14:6; 15:16; 16:​23, 24; 1Co 1:2; Efe 2:18; tan-awa ang JESU-KRISTO (Iyang Hinungdanong Dapit Diha sa Katuyoan sa Diyos).

Kadtong Gipamatian sa Diyos. Ang “tanang matang” sa katawhan mahimong moduol sa “Tigpatalinghog sa pag-ampo,” si Jehova nga Diyos. (Sal 65:2; Buh 15:17) Bisan sa panahon kanhi nga ang Israel maoy “kaugalingong katigayonan” sa Diyos, ang iyang katawhan nga gipakigsaaran, ang mga langyaw mahimong moduol kang Jehova sa pag-ampo pinaagi sa pag-ila sa Israel ingong tinudlong instrumento sa Diyos ug sa templo didto sa Jerusalem ingong iyang piniling dapit alang sa paghalad. (Deu 9:29; 2Cr 6:​32, 33; itandi ang Isa 19:22.) Sa ulahi, pinaagi sa kamatayon ni Kristo, ang kalainan tali sa Hudiyo ug Hentil gihanaw sa walay kataposan. (Efe 2:11-16) Didto sa balay sa Italyanong si Cornelio, naila ni Pedro nga “ang Diyos dili mapihigon, apan sa matag nasod ang tawo nga mahadlok kaniya ug magabuhat sa pagkamatarong dalawaton kaniya.” (Buh 10:​34, 35) Busa, ang sukdanan mao ang kasingkasing sa usa ka tawo ug kon unsay giaghat sa iyang kasingkasing nga iyang buhaton. (Sal 119:145; Lam 3:41) Kadtong nagtuman sa mga sugo sa Diyos ug nagbuhat sa “mga butang nga makapahimuot sa iyang mga mata” makasalig nga ang iyang “mga igdulungog” maoy bukas usab alang kanila.​—1Ju 3:22; Sal 10:17; Pr 15:8; 1Pe 3:12.

Sa laing bahin, kadtong nagbalewala sa Pulong ug balaod sa Diyos, nag-ula ug dugo ug nagbuhat sa uban pang pagkadaotan, dili dunggon sa Diyos; ang ilang mga pag-ampo maoy “dulumtanan” kaniya. (Pr 15:29; 28:9; Isa 1:15; Miq 3:4) Ang pag-ampo mismo sa maong mga tawo ‘mahimong usa ka sala.’ (Sal 109:3-7) Si Haring Saul, tungod sa iyang pagkamapangahason ug pagkarebelyoso, nawad-an sa pabor sa Diyos, ug “bisan pag si Saul nagpakisayod kang Jehova, si Jehova wala na gayod motubag kaniya, pinaagi man sa mga damgo o pinaagi sa Urim o pinaagi sa mga manalagna.” (1Sa 28:6) Si Jesus miingon nga ang mga tawong salingkapaw nga buot dayegon sa ilang pagkarelihiyoso pinaagi sa pag-ampo nakadawat na sa ilang “bug-os nga ganti”​—gikan sa mga tawo, apan dili gikan sa Diyos. (Mat 6:5) Ang daw diyosnon nga mga Pariseo naghimog tag-as nga mga pag-ampo, nanghambog sa ilang labawng moralidad, apan gikondenar sa Diyos tungod sa ilang pagkasalingkapaw. (Mar 12:40; Luc 18:10-14) Bisan tuod sila miduol pinaagi sa ilang mga baba, ang ilang mga kasingkasing halayo sa Diyos ug sa iyang Pulong sa kamatuoran.​—Mat 15:3-9; itandi ang Isa 58:1-9.

Ang indibiduwal kinahanglang may pagtuo sa Diyos ug sa iyang ‘pagkatigganti sa mga matinuorong nagapangita kaniya’ (Heb 11:6), nga nagaduol diha “sa bug-os nga pagsalig sa pagtuo.” (Heb 10:​22, 38, 39) Ang pag-ila sa kaugalingong pagkamakasasala mahinungdanon, ug kon makabuhat ug seryosong mga sala, ang indibiduwal kinahanglang ‘maglukmay sa nawong ni Jehova’ (1Sa 13:12; Dan 9:13) pinaagi sa paglukmay una sa iyang kaugalingong kasingkasing diha sa tim-os nga paghinulsol, pagpaubos, ug pagbasol. (2Cr 34:26-28; Sal 51:​16, 17; 119:58) Unya ang Diyos motugot nga siya pangaliyupoan ug magpasaylo ug mamati (2Ha 13:4; 2Cr 7:​13, 14; 33:10-13; San 4:8-10); ang usa dili na mobati nga ang Diyos ‘nag-ali sa pagduol kaniya pinaagi sa bagang panganod, aron ang pag-ampo dili makalahos.’ (Lam 3:40-44) Bisan tuod ang usa ka tawo tingali dili bug-os nga pagaputlon gikan sa igdulungog sa Diyos, ang iyang mga pag-ampo “mababagan” kon siya mapakyas sa pagsunod sa tambag sa Diyos. (1Pe 3:7) Kadtong buot nga pasayloon kinahanglan nga magpasaylo sa uban.​—Mat 6:​14, 15; Mar 11:25; Luc 11:4.

Unsa ang mga butang nga angayng iampo?

Sa panguna ang mga pag-ampo naglakip sa pagsugid sa mga sala (2Cr 30:22), mga pangaliya o mga hangyo (Heb 5:7), mga pagdayeg ug mga pagpasalamat (Sal 34:1; 92:1), ug mga panaad (1Sa 1:11; Ecc 5:2-6). Ang pag-ampo nga gitudlo ni Jesus ngadto sa iyang mga tinun-an dayag nga usa lamang ka modelo, o pangunang sumbanan, tungod kay ang ulahing mga pag-ampo ni Jesus, ingon man sa iyang mga tinun-an, wala mosunod sa estrikto nga paagi sa espesipikong mga pulong diha sa iyang modelong pag-ampo. (Mat 6:9-13) Diha sa unang mga pulong niini, kini nga pag-ampo nagtumong sa butang nga labing mahinungdanon, ang pagbalaan sa ngalan ni Jehova, diin kini nga ngalan unang gipasipalahan pinaagi sa pagrebelde didto sa Eden, ug ingon man sa pagkatuman sa kabubut-on sa Diyos pinaagi sa gisaad nga Gingharian, diin kini nga kagamhanan gipangunahan sa gitagna nga Binhi, ang Mesiyas. (Gen 3:15; tan-awa ang JEHOVA [Ang Pagkasoberano Ibindikar ug ang Ngalan Balaanon].) Sa maong pag-ampo, gikinahanglan nga ang usa nga nag-ampo tinong midapig sa Diyos diha sa isyu maylabot sa pagkasoberano ni Jehova.

Ang sambingay ni Jesus sa Lucas 19:11-27 nagpakita kon unsay kahulogan sa ‘pag-abot sa Gingharian’​—ang pag-abot niini maoy aron sa pagpahamtang ug paghukom, sa paglaglag sa tanang mga magsusupak, ug sa paghatag ug kahupayan ug ganti niadtong tanan nga nagalaom niini. (Itandi ang Pin 16:14-16; 19:11-21.) Ang sunod nga ekspresyon, “matuman unta ang imong kabubut-on, maingon sa langit, mao man usab sa yuta,” pangunang nagtumong gayod, dili sa pagbuhat sa mga tawo sa kabubut-on sa Diyos, kondili, sa paglihok mismo sa Diyos aron matuman ang iyang kabubut-on sa yuta ug sa mga pumoluyo niini, nga nagpasundayag sa iyang gahom aron matuman ang iyang gipahayag nga katuyoan. Siyempre, ang tawo nga nag-ampo nagpahayag usab sa iyang pagpalabi ug pagpasakop niana nga kabubut-on. (Mat 6:10; itandi ang Mat 26:39.) Ang paghangyo ug tinapay sa adlaw-adlaw, kapasayloan, panalipod batok sa pagsulay, ug kaluwasan gikan sa daotan, tanan nalangkit sa tinguha sa usa nga nangaliya nga magpadayon sa pagkinabuhi nga inuyonan sa Diyos. Kini nga tinguha iyang gipahayag usab alang sa tanang uban pa nga samag pagtuo, dili lamang alang sa iyang kaugalingon.​—Itandi ang Col 4:12.

Kining mga butang nga gihisgotan dinhi sa modelong pag-ampo hinungdanon gayod kaayo alang sa tanang tawo nga may pagtuo ug nagbutyag sa mga panginahanglan nga sagad gikinahanglan nilang tanan. Sa laing bahin, ang asoy sa Kasulatan nagpakita nga adunay daghan pang ubang mga butang nga makaapekto sa mga indibiduwal sa dako o kaha sa gamayng paagi o nga mahitabo tungod sa partikular nga mga sirkumstansiya o mga okasyon ug nga maoy mga butang nga angay usab nga iampo. Bisan tuod wala hisgoti nga espesipiko diha sa modelong pag-ampo ni Jesus, kini nalangkit gihapon sa mga butang nga gipahayag diha niana. Nan, ang personal nga mga pag-ampo mahimong maglakip halos sa matag bahin sa kinabuhi.​—Ju 16:​23, 24; Flp 4:6; 1Pe 5:7.

Busa, ang tanan tukma nga mangayo ug dugang pang kahibalo, pagsabot, ug kaalam (Sal 119:​33, 34; San 1:5); hinunoa ang pipila basin manginahanglan niana sa linaing mga paagi. Sila tingali mosangpit sa Diyos aron giyahan diha sa mga butang nga nanginahanglan ug hudisyal nga mga desisyon, sama sa gibuhat ni Moises (Ex 18:​19, 26; itandi ang Num 9:6-9; 27:1-11; Deu 17:8-13), o sa pagtudlo ug mga tawo sa linaing mga responsibilidad taliwala sa katawhan sa Diyos. (Num 27:15-18; Luc 6:​12, 13; Buh 1:​24, 25; 6:​5, 6) Sila tingali mangayo ug kusog ug kaalam aron matuman ang pipila ka asaynment o aron maatubang ang partikular nga mga pagsulay o mga kapeligrohan. (Gen 32:9-12; Luc 3:21; Mat 26:36-44) Ang ilang mga rason sa paghimaya sa Diyos ug sa pagpasalamat kaniya tingali magkalainlain sumala sa ilang kaugalingong personal nga mga kasinatian.​—1Co 7:7; 12:​6, 7; 1Te 5:18.

Sa 1 Timoteo 2:​1, 2, ang apostol naghisgot bahin sa mga pag-ampo nga gihimo “labot sa tanang matang sa mga tawo, labot sa mga hari ug kanilang tanan nga anaa sa hataas nga katungdanan.” Sa iyang kataposang gabii uban sa iyang mga tinun-an, si Jesus, diha sa pag-ampo, miingon nga siya wala maghangyo mahitungod sa kalibotan, apan naghangyo mahitungod kanila nga gihatag kaniya sa Diyos, ug nga kini sila dili iya sa kalibotan apan gidumtan sa kalibotan. (Ju 17:​9, 14) Busa mopatim-aw nga ang mga pag-ampo sa usa ka Kristohanon labot sa mga opisyal sa kalibotan dili kay walay limitasyon. Ang dugang mga pulong sa apostol nagpakita nga ang maong mga pag-ampo maoy alang gayod sa kaayohan sa katawhan sa Diyos, “aron kita magpadayon sa pagkinabuhi nga mahusay ug malinawon uban ang bug-os nga diyosnong pagkamahinalaron ug pagkaugdang.” (1Ti 2:2) Ang mga pananglitan sa unang panahon naglarawan niini: Si Nehemias miampo nga unta ‘kaluy-an siya’ sa Diyos atubangan ni Haring Artajerjes (Neh 1:11; itandi ang Gen 43:14), ug si Jehova nagsugo sa mga Israelinhon nga ‘tinguhaon ang kalinaw sa siyudad sa Babilonya’ nga niana sila idestiyero, nga mag-ampo alang niini, sanglit “sa kalinaw niini kamo makabaton ug kalinaw.” (Jer 29:7) Sa susama, ang mga Kristohanon nag-ampo mahitungod sa mga hulga sa mga magmamando sa ilang adlaw (Buh 4:23-30), ug walay duhaduha nga ang ilang mga pag-ampo alang sa nabilanggo nga si Pedro naglakip usab sa mga opisyal nga may awtoridad sa pagpagawas kaniya. (Buh 12:5) Uyon sa tambag ni Kristo, sila nag-ampo alang niadtong naglutos kanila.​—Mat 5:44; itandi ang Buh 26:​28, 29; Rom 10:1-3.

Ang pagpasalamat sa mga tagana sa Diyos, sama sa pagkaon, gihimo sukad pa sa unang mga panahon. (Deu 8:10-18; matikdi usab ang Mat 14:19; Buh 27:35; 1Co 10:​30, 31.) Apan, ang pagpabili sa pagkamaayo sa Diyos kinahanglang ipakita diha sa “tanang butang,” dili lamang sa materyal nga mga panalangin.​—1Te 5:​17, 18; Efe 5:​19, 20.

Sa pagkatinuod, ang kaundan sa mga pag-ampo sa usa ka tawo nagdepende sa iyang kahibalo bahin sa kabubut-on sa Diyos, kay ang nangamuyo kinahanglang makasabot nga, aron ang iyang gipangayo ihatag, kini kinahanglang makapahimuot sa Diyos. Ang pagkahibalo nga ang daotan ug kadtong nagsalikway sa Pulong sa Diyos dili Niya uyonan, ang nangamuyo dayag nga dili makapangayo nianang sukwahi sa pagkamatarong ug sa gipadayag nga kabubut-on sa Diyos, lakip sa mga pagtulon-an sa Anak sa Diyos ug sa iyang inspiradong mga tinun-an. (Ju 15:​7, 16) Busa, ang giingon mahitungod sa pagpangayo sa “bisan unsa” (Ju 16:23) angayng sabton sumala sa konteksto. Ang “bisan unsa” dayag nga wala maglakip sa mga butang nga nahibaloan sa indibiduwal, o may katarongang tuohan, ingong dili makapahimuot sa Diyos. Si Juan miingon: “Kini ang pagsalig nga atong nabatonan diha kaniya, nga, bisan unsay atong pangayoon sumala sa iyang kabubut-on, siya magpatalinghog kanato.” (1Ju 5:14; itandi ang San 4:15.) Si Jesus miingon sa iyang mga tinun-an: “Kon duha kaninyo sa yuta magkauyon mahitungod sa bisan unsang butang nga hinungdanon nga ilang pagahangyoon, kini matuman alang kanila tungod sa akong Amahan sa langit.” (Mat 18:19) Bisan tuod ang materyal nga mga butang, sama sa pagkaon, maoy mga butang nga angayng iampo, ang materyalistikong mga tinguha ug mga ambisyon dili angay, sumala sa gipakita sa mga teksto sama sa Mateo 6:19-34 ug 1 Juan 2:15-17. Ang usa dili usab angay nga moampo alang niadtong gihukman sa Diyos.​—Jer 7:16; 11:14.

Ang Roma 8:​26, 27 nagpakita nga ang Kristohanon, ilalom sa pipila ka sirkumstansiya, dili mahibalo kon unsay angay nga iampo; apan ang iyang wala mabungat nga ‘mga inagulo’ masabtan gayod sa Diyos. Gipakita sa apostol nga kini maoy pinaagi sa espiritu sa Diyos, o aktibong puwersa. Angayng hinumdoman nga pinaagi sa iyang espiritu nga ang Diyos nag-inspirar sa Kasulatan. (2Ti 3:​16, 17; 2Pe 1:21) Kini naundan ug kahimtang nga parehas sa maeksperyensiyahan sa iyang mga alagad sa ulahing kapanahonan ug nagpakita sa dalan nga niana ang Diyos magagiya sa iyang mga alagad ug maghatag kanila sa tabang nga ilang gikinahanglan. (Rom 15:4; 1Pe 1:6-12) Mahimong ayha pa human madawat ang gikinahanglang tabang nga maamgohan sa usa ka Kristohanon nga ang butang nga iya untang iampo (apan wala siya mahibalo kon unsaon pagbungat niini) gipadayag na diha sa inspirado sa espiritu nga Pulong sa Diyos.​—Itandi ang 1Co 2:​9, 10.

Ang Pagtubag sa mga Pag-ampo. Bisan tuod sa kanhing panahon ang Diyos nakigsulti sa pipila ka indibiduwal, kini dili kanunay, ug halos sa tanang higayon kini gihimo lamang ngadto sa linaing mga hawas, sama kang Abraham ug Moises. (Gen 15:1-5; Ex 3:11-15; itandi ang Ex 20:19.) Bisan pa niana, gawas lang sa dihang siya namulong ngadto o bahin sa iyang Anak samtang dinhi pa sa yuta, ang mga pulong sa Diyos dayag nga gipadangat pinaagi sa mga manulonda. (Itandi ang Ex 3:​2, 4; Gal 3:19.) Ang mga mensahe nga personal nga gipadangat pinaagig nagmateryalisar nga mga manulonda wala usab kanunay himoa, ingon sa gipakita sa pagkatugaw nga kasagarang gibati niadtong mga nakadawat niini. (Huk 6:22; Luc 1:​11, 12, 26-30) Busa, ang pagtubag sa mga pag-ampo sa kadaghanang kahimtang maoy pinaagi sa mga manalagna o pinaagi sa paghatag o sa dili paghatag sa gipangayo. Ang mga tubag ni Jehova sa pag-ampo sagad dayag nga mailhan, sama sa dihang iyang giluwas ang iyang mga alagad gikan sa ilang mga kaaway (2Cr 20:1-12, 21-24) o sa dihang iyang gitagan-an sila sa ilang pisikal nga mga kinahanglanon sa mga panahon sa tumang kapit-os. (Ex 15:22-25) Apan sa walay duhaduha ang kasagaran kaayo nga tubag dili daling makita, sanglit kini nalangkit sa paghatag ug moral nga kusog ug kalamdagan, nga magpaarang sa usa ka tawo nga makapabilin diha sa matarong nga dalan ug makapadayon sa buluhaton nga gitudlo sa Diyos. (2Ti 4:17) Ilabina sa mga Kristohanon ang tubag sa mga pag-ampo naglakip sa mga butang nga sa panguna maoy espirituwal, nga dili sama ka katingalahan sa pipila ka gamhanang mga buhat sa Diyos sa unang mga panahon, apan parehong mahinungdanon.​—Mat 9:36-38; Col 1:9; Heb 13:18; San 5:13.

Ang dalawaton nga pag-ampo kinahanglan nga itumong sa angayng persona, kang Jehova nga Diyos; labot sa hustong mga butang, kanang nahiuyon sa dayag nga mga katuyoan sa Diyos; diha sa hustong paagi, pinaagi sa gitudlo sa Diyos nga dalan, si Kristo Jesus; ug uban sa hustong motibo ug usa ka hinlo nga kasingkasing. (Itandi ang San 4:​3-6.) Duyog niining tanan, gikinahanglan ang pagkamapadayonon. Si Jesus miingon sa ‘pagpadayon sa pagpangayo, pagpangita, ug sa pagpanuktok,’ nga dili moangka. (Luc 11:5-10; 18:1-7) Siya nangutana kon sa iyang umaabot nga ‘pag-abot,’ siya ba kaha makakaplag ug pagtuo pinaagi sa gahom sa pag-ampo dinhi sa yuta. (Luc 18:8) Ang daw pagkalangan sa Diyos sa pagtubag sa pipila ka pag-ampo maoy dili tungod kay siya dili makahimo niini ni tungod sa pagkadili niya buot nga motubag, ingon sa gipatin-aw sa Kasulatan. (Mat 7:9-11; San 1:​5, 17) Sa pipila ka kahimtang ang tubag kinahanglang maghulat sa ‘orasan’ sa Diyos. (Luc 18:7; 1Pe 5:6; 2Pe 3:9; Pin 6:9-11) Apan, sa panguna dayag nga gitugotan sa Diyos ang mga nangamuyo kaniya nga ipasundayag ang giladmon sa ilang kabalaka, ang kainit sa ilang tinguha, ang pagkatiunay sa ilang motibo. (Sal 55:17; 88:​1, 13; Rom 1:9-11) Usahay sila kinahanglang mosundog kang Jacob sa iyang pagpakigbugno ug dugay aron mabatonan ang panalangin.​—Gen 32:24-26.

Sa susama, bisan tuod si Jehova nga Diyos dili mapugos sa paglihok tungod sa gidaghanon sa nag-ampo, dayag nga siya motagad sa giladmon sa kabalaka nga ipakita sa iyang mga alagad ingong usa ka grupo, nga molihok sa dihang sila sa katibuk-an magpakitag halalom nga kabalaka ug hiniusang pagtagad. (Itandi ang Ex 2:23-25.) Diin ang kawalay pagtuo o ang susama niini makaplagan, ang Diyos lagmit magdumili sa paglihok. Sa pagtukod pag-usab sa templo sa Jerusalem, usa ka proyekto nga sa pipila ka panahon wala paluyohi pag-ayo (Esd 4:​4-7, 23, 24; Hag 1:​2-12), dihay mga kabaldahan ug pagkalangan, apan sa ulahi, sa pagtukod pag-usab ni Nehemias sa mga paril sa siyudad, nga gibuhat uban sa pag-ampo ug maayong pagpaluyo, ang buluhaton natapos sa 52 ka adlaw lamang. (Neh 2:17-20; 4:4-23; 6:15) Sa pagsulat ngadto sa kongregasyon sa Corinto, si Pablo naghisgot bahin sa pagluwas sa Diyos kanila gikan sa kapeligrohan sa kamatayon, ug siya nag-ingon: “Kamo usab makatabang pinaagi sa inyong pangamuyo alang kanamo, aron daghan ang magahatag ug pasalamat alang kanamo tungod sa kon unsay malulotong gihatag kanamo tungod sa daghang mainampoon nga mga nawong.” (2Co 1:8-11; itandi ang Flp 1:12-20.) Ang gahom sa pag-ampo alang sa uban kanunay nga gipasiugda, kini man pinaagig usa ka indibiduwal o usa ka grupo. Mahitungod sa “pag-ampo alang sa usag usa” nga si Santiago miingon: “Ang pangamuyo sa usa ka tawong matarong, sa dihang kini nagalihok, adunay dakong puwersa.”​—San 5:14-20; itandi ang Gen 20:​7, 17; 2Te 3:​1, 2; Heb 13:​18, 19.

Angayng matikdan usab ang kanunay nga ‘pagpangamuyo’ bahin sa kahimtang sa usa ka tawo atubangan kang Jehova, ang Soberanong Magmamando. Ang nangamuyo magpresentar sa mga katarongan kon nganong siya nagtuo nga ang iyang gipangayo maoy husto, ebidensiya nga siya nagbaton ug husto ug dili-hakog nga motibo, ug mangatarongan aron ipakita nga adunay ubang mga butang nga nangibabaw kay sa iyang kaugalingong mga intereses o mga gihunahuna. Tingali ang dungog sa kaugalingong ngalan sa Diyos o ang kaayohan sa iyang katawhan mao ang nalangkit, o kini mahimong maglakip sa epekto ngadto sa uban ingong resulta sa paglihok o sa pagdumili sa paglihok sa Diyos. Mahimong mangamuyo alang sa hustisya sa Diyos, sa iyang mahigugmaong-kalulot, sa iyang pagka-Diyos sa kaluoy. (Itandi ang Gen 18:22-33; 19:18-20; Ex 32:11-14; 2Ha 20:1-5; Esd 8:21-23.) Si Kristo Jesus ‘nangamuyo’ usab alang sa iyang matinumanong mga sumusunod.​—Rom 8:​33, 34.

Ang tibuok basahon sa Mga Salmo gilangkoban sa mga pag-ampo ug mga awit sa pagdayeg ngadto sa Diyos, diin ang mga kaundan niini nag-ilustrar kon unsay angay sa pag-ampo. Lakip sa daghang iladong mga pag-ampo mao kadtong kang Jacob (Gen 32:9-12), Moises (Deu 9:25-29), Job (Job 1:21), Ana (1Sa 2:1-10), David (2Sa 7:18-29; 1Cr 29:10-19), Solomon (1Ha 3:6-9; 8:22-61), Asa (2Cr 14:11), Jehosapat (2Cr 20:5-12), Elias (1Ha 18:​36, 37), Jonas (Jon 2:1-9), Ezequias (2Ha 19:15-19), Jeremias (Jer 20:7-12; ang basahon sa Lamentaciones), Daniel (Dan 9:3-21), Esdras (Esd 9:6-15), Nehemias (Neh 1:4-11), sa pipila ka Levihanon (Neh 9:5-38), Habacuc (Hab 3:1-19), Jesus (Ju 17:1-26; Mar 14:36), ug sa mga tinun-an ni Jesus (Buh 4:24-30).​—Tan-awa ang POSTURA UG MGA LIHOK; INSENSO (Kahulogan).