Mga Mutya Gikan sa Ebanghelyo ni Lucas

ANG Anak ni Jehova, si Jesu-Kristo, ilado sa pagkamapuanguron. Nan, pagkatukma nga gipasiugda sa magsusulat sa Ebanghelyo nga si Lucas ang pagkamapuanguron, kaluoy, ug pagkamabination! Alang sa mga Hudiyo ug sa mga Hentil, siya tinuod nga nagsulat ug makapainit sa kasingkasing nga asoy sa yutan-ong kinabuhi ni Jesus.

Ang pila ka bahin niini nga Ebanghelyo nagpakita nga usa ka edukadong tawo ang nagsulat niini. Pananglitan, kini dunay klasikal nga introduksiyon ug daghang bokabularyo. Ang maong mga punto mohaom sa kamatuoran nga si Lucas maoy usa ka edukado kaayong mananambal. (Colosas 4:14) Bisan pa nga siya wala mahimong magtutuo hangtod nga namatay si Jesus, siya miuban kang Pablo ngadto sa Jerusalem human sa ikatulong misyonaryong panaw sa apostol. Busa, human nga gidakop si Pablo didto ug nabilanggo sa Cesarea, kining mainampingon nga tigdukiduki nakatigom ug materyal pinaagi sa pag-interbiyo ug mga saksi ug sa pagtuki sa mga rekord sa publiko. (1:1-4; 3:1, 2) Ang iyang Ebanghelyo tingali nasulat sa Cesarea sa panahon nga nabilanggo ang apostol sulod sa duha ka tuig didto, sa mga 56-58 K.P.

Ang Pipila ka Tagsaon nga mga Bahin

Sa labing menos unom ka milagro ni Jesus maoy talagsaon diha sa Ebanghelyo ni Lucas. Kini mao: ang milagroso nga pagdakop ug isda (5:1-6); ang pagbanhaw sa anak nga lalaki sa babayeng balo sa Nain (7:11-15); ang pag-ayo sa usa ka babaye nga nagtikuko (13:11-13); ang pag-ayo sa tawo nga nanghupong (14:1-4); ang pag-ayo sa napulo ka sanlahon (17:12-14); ug sa pagbalik sa igdulungog sa ulipon sa hataas nga saserdote.​—22:50, 51.

Tagsaon usab sa asoy ni Lucas mao ang pipila sa mga sambingay ni Jesus. Kini nag-apil: sa duha ka nakautang (7:41-47); ang maayong silingan nga Samarianhon (10:30-35); ang walay bunga nga kahoyng igira (13:6-9); ang dakong panihapon (14:16-24); ang usikang anak (15:11-32); ang tawong dato ug si Lazaro (16:19-31); ang balong babaye ug ang daotang maghuhukom.​—18:1-8.

Makapatandog nga mga Hitabo

Ang mananambal nga si Lucas nagpakitag kabalaka sa mga babaye, sa mga bata, ug sa mga tigulang. Siya lamang ang mihisgot sa pagkawalay-anak ni Elizabeth, sa iyang pagsamkon, ug sa pagkatawo ni Juan. Ang iyang Ebanghelyo lamang ang nagtaho bahin sa pagpakita sa manulondang Gabriel kang Maria. Si Lucas napukaw sa pagsulti nga ang anak ni Elizabeth milukso diha sa iyang tagoangkan sa dihang nakigsulti si Maria kaniya. Siya lamang ang mihisgot bahin sa pagtuli kang Jesus ug sa iyang pagpaila diha sa templo, diin nakita Siya sa tigulang nga Simeon ug Ana. Ug utang nato kang Lucas ang Ebanghelyo sa atong kahibalo sa panahon sa pagkabata ni Jesus ug Juan Bawtista.​—1:1–​2:52.

Sa dihang nagsulat si Lucas mahitungod sa naguol nga babayeng balo sa Nain nga namatyan sa iyang bugtong anak nga lalaki, siya miingon nga si Jesus “naluoy kaniya” ug unya gihatagan ang batan-on ug kinabuhi. (7:11-15) Gitaho diha lamang sa Ebanghelyo ni Lucas, ang makapainit usab sa kasingkasing, ang hitabo nga nalangkit kang Zaqueo, ang pangulo sa maniningil ug buhis. Sanglit mubong tawo, siya mikatkat sa kahoy nga sikomoro aron sa pagtan-aw kang Jesus. Pagkadakong kalipay sa dihang miingon si Jesus nga siya mopabilin sa balay ni Zaqueo! Gipakita ni Lucas nga ang pagduaw maoy usa ka dakong panalangin sa malipayong tagbalay.​—19:1-10.

Gikan sa Igsusulat sa Mananambal

Kining maong Ebanghelyo nasudlan ug daghang termino o mga pulong nga dunay medikal nga mga kahulogan. Kining mga pulonga wala gamita o sa medikal nga diwa sa ubang mga magsusulat sa Kristohanon Gregong Kasulatan. Apan kita makapaabot ug medikal nga pinulongan gikan sa igsusulat sa usa ka mananambal.

Pananglitan, si Lucas lamang ang miingon nga ang ugangang babaye ni Pedro “taas ug hilanat.” (4:38) Siya misulat usab: “Tan-awa! ang tawo puno sa sanla!” (5:12) Sa ubang mga magsusulat sa Ebanghelyo, igo na ang paghisgot ug sanla. Apan dili kang mananambal Lucas, kinsa mipaila nga ang sakit sa tawo grabe na.

Katin-awan sa mga Kustombre

Si Lucas miingon nga human natawo si Jesus, “giputos siya sa bakbak” ni Maria. (2:7) Sumala sa kustombre, ang bag-ong natawong bata ligoan ug hapasan ug asin, tingali aron mauga ang panit, ug molig-on kini. Dayon baligtosan ang bata sa panapton, nga samag mummy. Ang panapton nagpatul-id ug nagpainit niana, ang pagbaligtos gipaabot sa ilalom sa suwang ug sa ibabaw sa ulo tingali makabansay sa bata nga moginhawa pinaagi sa ilong. Ang ika-19ng siglo nga taho sa samang kustombre sa pagbaligtos mikutlo ug usa ka bisita sa Bethlehem pinaagi sa pag-ingon: “Akong gikugos ang gamayng bata sa akong bukton. Ang iyang lawas gahi ug dili mabawog, nga hugot kaayong pagkabaligtos sa puti ug pula nga lino. Ang iyang mga kamot ug mga tiil dili kaayo makalihok, ug ang iyang ulo giputos sa gamay, humil nga pulang abrigo, nga gipalahos sa ubos sa iyang suwang ug gipaagi sa agtang nga pinilo ug ginagmay.”

Ang Ebanghelyo ni Lucas naghatag kanato ug katin-awan sa unang-siglong mga kustombre sa paglubong. Si Jesus didto sa duol sa ganghaan sa Nain sa dihang iyang nakita ang “usa ka tawong patay nga giyayongan, ang bugtong anak sa iyang [nabalo] nga inahan,” ug “dihay daghang tawo gikan sa siyudad nga mikuyog sa babaye.” (7:11, 12) Ang paglubong kasagarang himoon sa gawas sa siyudad, ug ang mga higala sa namatay mouban sa lawas ngadto sa lubnganan. Ang andas tingali maoy usa ka yayongan nga hinimo gikan sa tampipi ug dunay mga tukon nga nagsaylo gikan sa mga eskina nga nakahimo sa mga tawo sa pagpas-an niana diha sa ilang mga abaga samtang naglakaw ang prosesyon paingon sa lubnganan.

Sa laing ilustrasyon nga girekord ni Lucas, naghisgot si Jesus mahitungod sa usa ka tawo nga gibun-og sa mga tulisan. Ang usa ka maayong Samarianhon “nagbugkos sa iyang mga samad, ug gibuboan kini ug lana ug bino.” (10:34) Kini maoy naandang paagi sa pagtambal sa mga samad. Ang lana sa olibo makapahumok ug makahupay sa mga samad. (Isaias 1:6) Unsay ikasulti maylabot sa bino? Ang The Journal of American Medical Association miingon: “Ang bino maoy pangunang medisina sa Gresya. . . . Si Hippocrates sa Cos (460-370 KP) . . . kanunay nga migamit ug bino, giresita kini sa paghunad sa samad, sa pagpaubos sa hilanat, sa pagpurga, ug maayo sa nagbus-aw.” Ang ilustrasyon ni Jesus nagpunting sa antiseptiko ug makapatayg kagaw nga hiyas sa bino, ug sa pagkaepektibo sa lana sa olibo sa pagtabang sa pag-alim sa mga samad. Siyempre, ang punto sa sambingay mao nga ang tinuod nga silingan molihok nga maluloy-on. Ingon nianang paagiha nga atong tratahon ang uban.​—10:36, 37.

Mga Leksiyon sa Pagkamapaubsanon

Si Lucas lamang ang miasoy ug ilustrasyon nga gihatag ni Jesus sa pagkakitag mga dinapit nga namilig prominenteng dapit diha sa pangaon. Sa panahon sa mga kombira, ang mga bisita mosandig sa mga sopa nga nahimutang sa tulo ka kiliran sa lamesa. Ang mga tigsilbi makaduol niana sa ikaupat nga kilid. Sa naandan, ang sopa malingkoran ug tulo ka tawo, ang matag usa nagaatubang sa lamesa samtang naghirag nga gitukod ang wala nga siko ug naghungit sa tuo nga kamot. Ang tulo ka posisyon nagpaila nga ang tawo dunay taas, tunga, o ubos nga dapit sa sopa. Ang usa nga naglingkod sa ubos nga posisyon sa ikatulong sopa naglingkod sa labing ubos nga dapit sa pangaon. Si Jesus miingon: ‘Sa diha nga dapiton ikaw sa usa ka kombira, pilia ang labing ubos nga dapit ug ang nagdapit kanimo moingon kanimo, “Uswag didto sa ibabaw.” Sa ingon niana kapasidunggan ikaw sa atubangan sa imong isigkadinapit.’ (14:7-10) Oo, sa mapaubsanon ibutang nato ang uban nga una kay sa atong kaugalingon. Sa pagkamatuod, sa pagpadapat sa ilustrasyon, si Jesus miingon: “Ang matag usa nga magapahitaas sa iyang kaugalingon igapahiubos ug ang magapaubos sa iyang kaugalingon igapahitaas.”​—14:11.

Nagpasiugda usab sa pagkamapaubsanon, ug talagsaon sa Ebanghelyo ni Lucas, mao ang ilustrasyon ni Jesus mahitungod sa usa ka maniningil ug buhis ug sa usa ka Pariseo nga nag-ampo sa templo. Lakip sa ubang mga butang, ang Pariseo miingon, “Nagapuasa ako makaduha sa usa ka semana.” (18:9-14) Ang Kasugoan nagsugo lamang ug usa ka tinuig nga pagpuasa. (Levitico 16:29) Apan ang mga Pariseo naghingapin sa pagpuasa. Ang usa nga giilustrar nagpuasa sa ikaduhang adlaw sa semana tungod kay kadto gituohan nga mao ang panahon nga si Moises miadto sa Bukid sa Sinai, diin didto siya nakadawat sa duha ka papan nga bato sa Testimoniya. Siya ginaingon nga milugsong gikan sa bukid sa ikalimang adlaw sa semana. (Exodo 31:18; 32:15-20) Gikutlo sa Pariseo ang iyang kaduha sa usa ka semana nga pagpuasa ingong pamatuod sa iyang pagkarelihiyoso. Apan kining ilustrasyona angay mopalihok kanato nga magmapaubsanon, dili magpakamatarong sa kaugalingon.

Kining mga mutya nga gikan sa Ebanghelyo ni Lucas nagpamatuod sa pagkatagsaon niini ug matudloon. Ang mga hitabo nga nalangkit sa asoy makatabang kanato sa pagbuhi pag-usab sa makatandog nga mga hitabo sa yutan-ong kinabuhi ni Jesus. Kita makapahimulos usab gikan sa palibot nga mga impormasyon sa pipila ka mga kustombre. Apan ilabinang mapanalanginan kita kon atong ipadapat ang maong mga leksiyon sama sa kaluoy ug pagpaubos nga maayong pagkatudlo dinhi niining Ebanghelyo ni Lucas, ang minahal nga mananambal.