CAPERNAUM

[gikan sa Heb., nga nagkahulogang “Balangay ni Nahum”; o, “Balangay sa Paghupay”].

Usa ka siyudad nga mahinungdanon kaayo sa yutan-ong ministeryo ni Jesus, nga nahimutang sa AK nga kabaybayonan sa Dagat sa Galilea. Kini adunay buhatan sa buhis, diin didto gitawag ni Jesus si Mateo aron mahimo niyang tinun-an (Mat 9:9), ug tingali may usa ka kuwartel sa kasundalohan, kay may usa ka senturyon nga nagpuyo didto. (Mat 8:5) Kining mga butanga, dugang pa sa kamatuoran nga nagpuyo didto ang usa ka tig-alagad sa hari, nga tinong adunahan kay nagbaton ug mga ulipon (Ju 4:46-53), tanan daw nagpakita nga lagmit ang Capernaum maoy dako ug mahinungdanon ug busa angayng tawgon nga “usa ka siyudad sa Galilea.”​—Luc 4:31.

Adunay duha ka pangunang mga dapit nga gisugyot nga mao ang orihinal nga lokasyon sa Capernaum. Ang mga kagun-oban sa Khan Minyeh (Horvat Minnim), nga nahimutang duol sa Dagat sa Galilea diha sa AS nga kiliran sa Patag sa Genesaret, giisip sa daghan nga lagmit mao ang nahimutangan sa Capernaum, apan ang mga pagpangubkob didto nagpakita nga ang mga kagun-oban niini maoy gikan sa mga Arabo. Ang laing dapit nga gisugyot mao ang Tell Hum (Kefar Nahum), usa ka halapad nga kagun-oban nga mga 4 km (2.5 mi) pa ang gilay-on ubay sa baybayon dapit sa AS gikan sa Khan Minyeh, ug halos pareho usab niana nga distansiya sa HK sa dapit diin ang Suba sa Jordan mosulod sa Dagat sa Galilea. Ang patag daplin sa baybayon dinhi medyo hiktin, apan sa karaang kapanahonan may usa ka dalan nga milatas gikan sa Jordan saylo sa Capernaum ug milatas sa Patag sa Genesaret ug misumpay sa dakong ruta sa negosyo nga naggikan sa Mesopotamia ug Damasco, latas sa Palestina ug ngadto sa Ehipto. Daghang tubod ang milatas sa Patag sa Genesaret, nga miagos ngadto sa asul nga katubigan sa Dagat sa Galilea, ug ang daghang tanomtanom nga gianod niini nga mga tubod nakadani sa daghang isda, mao nga kining dapita nahimong maayong pangisdaan sa mga mangingisda.​—HULAGWAY, Tomo 2, p. 739.

Sa sayong bahin sa iyang ministeryo, human sa kasal sa Cana, diin gihimo ang iyang unang milagro, si Jesus, uban sa iyang inahan, mga igsoong lalaki, ug mga tinun-an, mipanaw gikan sa Cana ngadto sa Capernaum, nga migugol ug pipila ka adlaw didto una pa motungas sa Jerusalem alang sa Paskuwa sa tuig 30 K.P.​—Ju 2:​12, 13.

Sa ulahi, human niya masugdi ang iyang dakong ministeryo sa Galilea ug samtang siya didto na usab sa Cana, gihimo ni Jesus ang usa ka milagrosong pag-ayo sa anak nga lalaki sa usa ka membro sa harianong palasyo ni Herodes Antipas, diin ang nasakit nga bata naayo didto sa Capernaum bisan tuod kini maoy mga 26 km (16 mi) gikan sa Cana. (Ju 4:46-54) Ang balita bahin niini nga milagro mikaylap gilayon sa kasikbit nga mga lungsod mao nga, sa dihang si Jesus mipaingon gikan sa Cana ngadto sa iyang lungsod nga natawhan sa Nasaret, siya miingon sa iyang mga mamiminaw sa maong siyudad nga sila lagmit mohangyo kaniya nga himoon sa Nasaret “ang mga butang nga among nadungog nga nahitabo sa Capernaum.” (Luc 4:​16, 23) Mibiya sa Nasaret, diin ang katawhan nagtinguha sa pagpatay kaniya, si Jesus “mipuyo sa Capernaum sa daplin sa dagat sa mga distrito sa Zabulon ug sa Neptali” (Mat 4:13-16; Luc 4:28-31), sa ingon nagtuman sa tagna ni Isaias (9:​1, 2) nga usa ka dakong kahayag ang makita niana nga rehiyon niadtong nagalakaw sa kangitngit.

Lagmit nga ubay sa kasikbit nga Patag sa Genesaret, sa HK sa Capernaum, nga nahibalag pag-usab ni Jesus si Pedro ug Andres (iya nang mga tinun-an; Ju 1:35-42) ug dihadihang gidapit sila nga mahimong iyang aktibong mga sumusunod diha sa ministeryo, nga human niadto gidapit usab niya si Santiago ug Juan. (Mar 1:16-21) Human niini, si Jesus nagwali didto sa sinagoga sa Capernaum, nag-ayo sa usa ka tawong gidemonyohan nga didto sa maong higayon, ug gikan niining maayong pagkapuwesto nga siyudad ang taho sa iyang pagwali ug gihimong mga milagro “mikanap sa tanang suok sa palibot nga kayutaan.” (Luc 4:31-37; Mar 1:21-28; tan-awa ang SINAGOGA.) Ang balay sa mga mangingisda nga si Pedro ug Andres maoy sa Capernaum, ug dinhi si Jesus nag-ayo sa ugangang babaye ni Pedro; human niini, ang balay gilibotan sa mga tawo nga nagdala ug mga tawong masakiton ug gigamhan-sa-demonyo aron iyang ayohon.​—Mar 1:29-34; Luc 4:38-41.

Human sa usa ka panaw sa pagsangyaw sa Galilea, inubanan sa upat ka tinun-an nga gitawag gikan sa kasikbit nga dapit sa Capernaum, si Jesus mibalik sa Capernaum, nga niadtong higayona matawag na nga “iyang kaugalingong siyudad,” ang dapit diin ikaingon nga iyang ‘pinuy-anan.’ (Mat 9:1; Mar 2:1) Ang katawhan nagpanon na usab libot sa balay, ug niining higayona si Jesus nag-ayo sa usa ka paralitiko nga gitunton agi sa usa ka lungag diha sa atop. (Mar 2:2-12) Sa ulahi, sa pagkakita kang Mateo didto sa buhatan sa buhis, si Jesus mitawag kaniya, ug si Mateo nahimong ikalimang tinun-an nga miduyog sa aktibong ministeryo uban ni Jesus. Didto sa balay ni Mateo sa Capernaum, si Jesus mitambong sa usa ka dakong kombira sa pag-abiabi diin didtoy daghang mga maniningil ug buhis, usa ka grupo nga gitamay sa mga Pariseo.​—Mat 9:9-11; Luc 5:27-30.

Human moadto sa Judea ug Jerusalem ug motambong sa Paskuwa niadtong 31 K.P., si Jesus mibalik sa Galilea, ug lagmit nga didto ibabaw sa usa ka bukid nga kasikbit sa Capernaum nga iyang gipili ang 12 nga mahimong iyang mga apostoles ug gipahayag ang iladong Wali sa Bukid. (Luc 6:12-49) Sa pagsulod sa Capernaum, gisugat siya sa Hudiyong mga ansiyano nga nagsilbing tigpataliwala sa opisyal sa kasundalohan kinsa nagpasundayag ug gugma sa Hudiyohanong nasod, ug gani nagtukod pa ug sinagoga diha sa siyudad alang kanila. Ang dili kaduhaduhaang pagtuo niining Hentil nga opisyal bahin sa gahom ni Jesus sa pag-ayo sa usa ka masakitong ulipon bisan sa halayo (sama sa iyang naunang pag-ayo sa anak sa tig-alagad sa hari) nakapahibulong kang Jesus ug tungod niini si Jesus mitagna nga ang mga tawo “gikan sa sidlakang mga bahin ug sa kasadpang mga bahin” molingkod sa lamesa uban kang Abraham, Isaac, ug Jacob didto sa Gingharian sa mga langit.​—Mat 8:5-13; Luc 7:1-10.

Sa naghinapos na ang ikaduhang panaw nga pagsangyaw sa Galilea ug pagkahuman sa buluhaton didto sa yuta sa mga Gerasanhon (o Gadaranhon) sa HS sa Dagat sa Galilea, si Jesus ‘mitabok na usab ngadto sa atbang nga baybayon,’ lagmit ngadto sa kasikbit nga dapit sa Capernaum. (Mat 8:28; Mar 5:​1, 21; Luc 8:​26, 40) Lakip sa nagtapok nga katawhan nga mahinamong nagpaabot didto sa baybayon mao ang usa ka babaye nga naayo pinaagi sa paghikap lamang sa besti ni Jesus, nga human niadto gihimo ni Jesus ang mas dakong milagro pinaagi sa pagbanhaw sa namatayng anak nga babaye ni Jairo, usa ka nagdumalang opisyal sa sinagoga. Sa makausa pa, bisan pag si Jesus nagpina nga dili isulti sa ubang mga tawo ang maong pagbanhaw, “ang mga sultisulti mahitungod niini mikaylap nianang tibuok nga rehiyon.” (Mat 9:18-26; Mar 5:22-43; Luc 8:40-56) Lagmit nga sa Capernaum o sa kasilinganan niini nga si Jesus nag-ayo usab sa duha ka tawong buta ingon man sa usa ka amang nga gigamhan-sa-demonyo.​—Mat 9:27-34.

Sa kataposan sa iyang ikatulong panaw sa pagsangyaw sa Galilea ug sa hapit na ang Paskuwa sa 32 K.P. (Ju 6:4), si Jesus milakaw ibabaw sa katubigan sa Dagat sa Galilea sa dihang mitabok ngadto sa kabaybayonan sa Genesaret duol sa Capernaum. Human makasulod sa Capernaum, nakaplagan siya sa katawhan nga misunod kaniya gikan sa pikas tampi sa dagat. Sa dihang si Jesus mipahayag ug usa ka pakigpulong aron itul-id ang materyalistiko nga tinguha sa kadaghanan nga misunod kaniya, daghan sa iyang mga tinun-an ang mibiya ingong iyang mga sumusunod. Tungod niini, diyutay na lamang ang nahibiling matinumanon. (Mat 14:23-34; Mar 6:53; Ju 6:17-71) Lagmit nga didto sa Capernaum, human makatambong sa Paskuwa niadtong 32 K.P. didto sa Jerusalem, nga gisaway ni Jesus ang tradisyonalistang mga Pariseo tungod sa pagsaway sa mga tinun-an ni Jesus apan sa samang higayon naghimo sa Pulong sa Diyos nga walay kapuslanan tungod sa ilang mga tradisyon.​—Mat 15:1-20; Mar 7:1-23; Ju 7:1.

Sa kataposan, didto sa Capernaum, una pa ang Pista sa mga Balongbalong niadtong tuig 32 K.P., sa dihang ang iyang pangunang buluhaton sa Galilea ug sa amihanang bahin sa maong yuta hapit nang matapos, si Jesus sa milagrosong paagi nagtaganag salapi alang sa buhis sa templo ug nagpahayag ug mga sambingay mahitungod sa pagkahimong dako sa Gingharian sa mga langit, sa nahisalaag nga karnero, ug sa paghusay sa mga dili pagsinabtanay.​—Mat 17:24–​18:35; Mar 9:33-50; Luc 9:46-50.

Ang Capernaum gilakip ni Jesus uban sa silingang mga siyudad sa Corasin ug Betsaida ingong usa sa mga dapit diin iyang gihimo ang kadaghanan sa iyang gamhanang mga buhat. (Mat 11:20-24; Luc 10:13-15) Ang Capernaum nabayaw sa langit sa espirituwal nga paagi pinaagi sa presensiya, pagwali, ug sa mga milagro ni Jesus, apan karon kini ipaubos ngadto sa Hades, nga naghulagway sa kalalom sa pagpaubos niini. Migamit ug hyperbole o paghingapin, si Jesus miingon nga bisan ang Sodoma dili unta malaglag kon kini nakabaton pa sa talagsaong pabor nga nabatonan sa Capernaum. Ang Capernaum karong adlawa, sama sa Sodoma, wala na maglungtad ingong usa ka siyudad, ang mga kagun-oban niini sa Tell Hum (Kefar Nahum) miabot ug mga 1.5 km (1 mi) ubay sa baybayon.