Nahibalo Ka Ba?
Nganong mahal kaayo ang pahumot nga gidala ni Maria?
Pipila ka adlaw una pa mamatay si Jesus, ang igsoon ni Lazaro nga si Maria ‘miabot nga may dalang tibod nga alabastro. Puno kini sa mahalon kaayong pahumot nga hinimo gikan sa lunsayng nardo,’ ug iyang gibubo ang pahumot sa ulo ni Jesus. (Marcos 14:3-5, Ang Bag-ong Maayong Balita Biblia; Mateo 26:6, 7; Juan 12:3-5) Ang asoy ni Marcos ug Juan nag-ingon nga kini nga pahumot nagkantidad ug 300 ka denario—halos usa ka tuig nga suhol sa usa ka ordinaryong mamumuo.
Diin kuhaa kining mahalon nga pahumot? Gituohan nga ang nardo nga gihisgotan sa Bibliya gikuha gikan sa usa ka gamayng humot nga tanom (Nardostachys jatamansi) nga makaplagan sa Kabukiran sa Himalaya. Kasagaran, ang mahalon nga nardo sambogan ug baratohon nga sangkap ug pulihan pa gani ug imitasyon. Apan, si Marcos ug Juan naggamit sa pamulong nga “lunsay nga nardo.” Kini nga pahumot lagmit naggikan sa India tungod kay mahal man kaayo kini.
Nganong ang asoy ni Marcos nag-ingon man nga “gibuak [ni Maria] ang tibod [nga alabastro]”? Ang tibod nga alabastro sagad nga gamayg liog. Gituyo kini pagdisenyo aron masirad-an ug maayo ug dili moalisngaw ang pahumot. Ang libro ni Alan Millard nga Discoveries From the Time of Jesus nag-ingon: “Atong masabtan kon nganong gibuak sa mahinamong babaye [ang liog sa tibod], nga wala na gani kuhaa ang takob niini aron mabubo dayon ang pahumot.” Kini ang hinungdan kon nganong “ang balay napuno sa alimyon sa pinahumotan nga lana.” (Juan 12:3) Sa pagkatinuod, usa kadto ka mahalon kaayong gasa, apan kadto nahiangay gayod. Ngano man? Tungod kay kining mapabilhong babaye bag-o rang nakasaksi sa pagbanhaw ni Jesus sa iyang minahal nga igsoong si Lazaro.—Juan 11:32-45.
Pila man ka siyudad ang ginganlag Jerico—usa o duha?
Si Mateo, Marcos, ug Lucas parehong nagtala ug milagrosong pagpang-ayo nga nahitabo duol sa Jerico. (Mateo 20:29-34; Marcos 10:46-52; Lucas 18:35-43) Si Mateo ug Marcos nag-ingon nga gihimo ni Jesus ang milagro sa dihang ‘migawas’ na siya sa Jerico. Apan si Lucas miingon nga nahitabo kadto sa dihang “nagkaduol” na si Jesus sa Jerico.
Sa panahon ni Jesus, usa lang ba ang siyudad nga ginganlag Jerico o duha? Ang librong Bible Then & Now nagtubag: “Sa panahon ni Jesus, ang Jerico gitukod pag-usab kapin sa usa ka kilometro sa habagatan sa karaang siyudad. Si Herodes nga Bantogan nagtukod didto ug usa ka palasyo nga iyang puy-anan panahon sa tingtugnaw.” Gipamatud-an kini sa librong Archaeology and Bible History, nga nag-ingon: “Sa panahon ni Jesus, dihay duha ka siyudad nga ginganlag Jerico. . . . Ang karaang Hudiyohanong siyudad kapin sa usa ka kilometro ang gilay-on gikan sa Romanhong siyudad.”
Busa, lagmit gihimo ni Jesus ang milagro samtang nagpaingon siya sa Romanhong siyudad gikan sa Hudiyohanong siyudad, o kaha samtang nagpaingon siya sa Hudiyohanong siyudad gikan sa Romanhong siyudad. Kon atong mahibaloan ang mga kahimtang panahon sa pagsulat sa mga asoy sa Bibliya, atong makita nga kini wala diay magkasumpaki.
[Hulagway sa panid 31]
Alabastro nga sudlanan sa pahumot
[Credit Line]
© Réunion des Musées Nationaux/Art Resource, NY