NAHIBALO KA BA?

Sumala sa asoy sa Genesis, gimando ni Paraon nga dalhon dayon kaniya ang Hebreohanong piniriso nga si Jose aron hubaron ang iyang makapahasol nga damgo. Niining higayona, daghang tuig na nga napriso si Jose. Bisan pag dinalian ang sugo ni Paraon, namalbas gyod si Jose. (Genesis 39:20-23; 41:1, 14) Kay gihisgotan man kining detalyeha bisag daw dili importante, nagpasabot kini nga sinati ang magsusulat sa kostumbre sa mga Ehiptohanon.

Sa daghang nasod kaniadto, normal lang ang pagpataas ug bungot, lakip na sa mga Hebreohanon. Sa kasukwahi, “ang mga Ehiptohanon kaniadto mao lamang ang nasod sa Sidlakan nga dili magpatubog bungot,” nag-ingon ang Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature ni McClintock ug Strong.

Bungot lang bay balbasan? Matod sa magasing Biblical Archaeology Review, dunay mga seremonyas sa Ehipto diin ang lalaki nga moatubang kang Paraon kinahanglang mangandam sa samang paagi dihang mosulod siya sa templo. Sa ingon, kinahanglang balbasan o kagisan ni Jose ang tanang buhok sa iyang ulo ug lawas.

Wala. Sa iyang mga sinulat, usahay gitandi ni apostol Pablo ang mga Hudiyo sa mga Grego, o mga Hellen, diin ang mga Grego daw nagtumong sa tanang dili Hudiyo. (Roma 1:16; 10:12) Way duhaduha nga ang usa sa mga rason niini mao ang pagkaylap sa Gregong pinulongan ug kultura sa mga dapit nga gisangyawan ni Pablo.

Kinsay giisip kaniadto nga Grego? Sa ika-4 nga siglo B.C.E., mapasigarbohong gihisgotan ni Isocrates, usa ka mamumulong nga taga-Atenas, nga mikaylap sa kalibotan ang kultura sa Grego. Siya miingon nga tungod niana, “kadtong nakapahimulos sa among edukasyon gitawag nga Grego, dili lang kay kadtong taga-Gresya.” Busa bisag dili tino, posible nga ang dili Hudiyong amahan ni Timoteo ug ang uban pang gitawag ni Pablo ug Grego nahimong Grego tungod sa kultura, dili tungod kay gipanganak sila sa Gresya.​—Buhat 16:1.