TIMOTEO

[Usa nga Nagpasidungog sa Diyos].

Anak nga lalaki sa usa ka babayeng Hudiyo nga si Eunice ug sa usa ka amahan nga Grego (wala nganli sa Kasulatan). Samtang bata pa kaayo, si Timoteo gitudloan sa iyang inahan sa “balaang mga sinulat” ug lagmit usab sa iyang apohang babaye nga si Loida. (Buh 16:1; 2Ti 1:5; 3:15) Wala mahibaloi kon kanus-a gayod si Timoteo misagop sa Kristiyanidad. Hinunoa, lagmit sa mga ulahing bahin sa 49 o sayo sa 50 K.P., sa dihang si apostol Pablo miabot sa Listra (lagmit sa pinuy-anan ni Timoteo) sa panahon sa iyang ikaduhang misyonaryong panaw, ang tinun-an nga si Timoteo (tingali hapit na mag-20 anyos o kapin lag diyutay) ‘may maayong panghimatuod sa mga igsoon sa Listra ug Iconio.’​—Buh 16:2.

Tungod sa paglihok sa espiritu sa Diyos, lagmit niining panahona dihay pipila ka panagna o prediksiyon nga gipahayag mahitungod kang Timoteo. Human ipakita sa balaang espiritu ang umalabot ni Timoteo niining paagiha, ang mga ansiyano sa kongregasyon miduyog kang apostol Pablo sa pagpatong sa ilang mga kamot kang Timoteo, sa ingon naglain kaniya alang sa usa ka partikular nga buluhaton maylabot sa Kristohanong kongregasyon. (1Ti 1:18; 4:14; 2Ti 1:6; itandi ang Buh 13:3.) Gipili ni Pablo si Timoteo ingong kauban sa panaw ug, aron malikayan nga mapandol ang mga Hudiyo, siya nagtuli kaniya.​—Buh 16:3.

Mga Pagpanaw Uban Kang Pablo. Uban kang Pablo, si Timoteo nakigbahin sa Kristohanong mga buluhaton sa Filipos, Tesalonica, ug Berea. (Buh 16:11–​17:10) Sa dihang ang pagsupak nga gisugniban sa panatikong mga Hudiyo nagpugos kang Pablo sa pagbiya sa Berea, gibilin sa apostol si Silas ug Timoteo aron atimanon ang bag-ong grupo sa mga magtutuo didto. (Buh 17:13-15) Mopatim-aw nga human niadto si Pablo nagpasugo ngadto sa Berea, nga nag-awhag kang Timoteo sa pagduaw sa mga igsoon sa Tesalonica, sa pagdasig kanila sa pagpabiling matinumanon bisan pa sa kasakitan. (1Te 3:1-3; tan-awa ang ATENAS [Ang Buluhaton ni Pablo sa Atenas].) Dayag nga sa pagduyog pag-usab kang Pablo didto sa Corinto, si Timoteo nagdalag maayong taho bahin sa pagkamatinumanon ug gugma sa mga Kristohanon sa Tesalonica. (Buh 18:5; 1Te 3:6) Sa sulat nga gipadala ni Pablo niadtong higayona ngadto sa mga taga-Tesalonica, iyang giapil ang ngalan ni Silvano (Silas) ug Timoteo diha sa pangatahoran, sama sa iyang gihimo sa iyang ikaduhang sulat ngadto kanila.​—1Te 1:1; 2Te 1:1.

Sa ikatulong misyonaryong panaw ni Pablo (mga 52-56 K.P.), si Timoteo mipanaw pag-usab kauban sa apostol. (Itandi ang Buh 20:4.) Samtang didto sa Efeso (1Co 16:8), si Pablo, sa iyang unang sulat ngadto sa mga taga-Corinto, misulat: “Akong gipadala si Timoteo nganha kaninyo, sanglit siya akong hinigugma ug matinumanong anak diha sa Ginoo; ug iyang ibutang sa inyong hunahuna ang akong mga pamaagi labot kang Kristo Jesus, ingon nga sa tanang dapit ako nagatudlo diha sa tanang kongregasyon.” (1Co 4:17) Apan sa hinapos niini nga sulat gisulti ni Pablo ang posibilidad nga lagmit dili madayon si Timoteo ngadto sa Corinto: “Kon si Timoteo moabot, tinoa nga siya dili mahadlok taliwala ninyo, kay siya nagabuhat sa buluhaton ni Jehova, sama usab kanako.” (1Co 16:10) Kon si Timoteo nakaduaw gayod sa Corinto, lagmit nga gihimo niya kini una pa siya ug si Erasto mibiya sa Efeso paingon sa Macedonia, tungod kay si Timoteo ug Pablo magkauban sa Macedonia sa dihang ang ikaduhang sulat ngadto sa mga taga-Corinto (pinasukad sa taho ni Tito, dili ni Timoteo) gisulat. (Buh 19:22; 2Co 1:1; 2:13; 7:5-7) Lagmit ang gitinguhang pagduaw ni Timoteo wala madayon sanglit sa ikaduhang sulat ni Pablo ngadto sa mga taga-Corinto, siya wala maghisgot nga didto si Timoteo sa Corinto apan naghisgot lamang nga sila magkauban. (2Co 1:19) Sa ulahi, sa panahon nga si Pablo misulat ngadto sa mga taga-Roma, dayag nga gikan sa Corinto (sa balay ni Gayo), kauban niya si Timoteo.​—Itandi ang Rom 16:​21, 23; 1Co 1:14.

Ang ngalan ni Timoteo gilakip diha sa pangatahoran sa mga sulat ni Pablo ngadto sa mga taga-Filipos (1:1), taga-Colosas (1:1), ug kang Filemon (ber 1) sa panahon sa unang pagkabilanggo sa apostol didto sa Roma. Mopatim-aw nga si Timoteo mismo nag-antos sa pagkabilanggo didto sa Roma sa panahon tali sa paghimo sa sulat ngadto sa mga taga-Filipos ug sa sulat ngadto sa mga Hebreohanon.​—Flp 2:19; Heb 13:23.

Mga Responsibilidad ug mga Kuwalipikasyon. Human makagawas si Pablo gikan sa bilanggoan, si Timoteo nakig-uban pag-usab sa apostol diha sa ministeryo, ug nagpabilin sa Efeso ubos sa iyang pagtultol. (1Ti 1:1-3) Niadtong panahona (mga 61-64 K.P.) si Timoteo lagmit kapin na sa 30 anyos ug may awtoridad sa pagtudlo ug mga magtatan-aw ug ministeryal nga mga alagad sa kongregasyon. (1Ti 5:22) Siya bug-os nga may katakos sa pagdumala niining bug-at nga mga responsibilidad, nga nasulayan na pinaagi sa paghago kauban ni apostol Pablo sulod sa 11 ka tuig o kapin pa. Mahitungod kaniya, si Pablo nakaingon: “Wala akoy lain nga may sama kaniyag tinamdan kinsa tiunay nga moatiman sa mga butang labot kaninyo. . . . Kamo nahibalo sa pamatuod nga iyang gihatag labot sa iyang kaugalingon, nga sama sa usa ka anak uban sa amahan siya nagpaulipon uban kanako sa pagpauswag sa maayong balita.” (Flp 2:20-22) Ug ngadto kang Timoteo siya misulat: “Ako wala gayod moundang sa paghinumdom kanimo sa akong mga pangamuyo, sa magabii ug sa maadlaw ako nangandoy nga makita ka, sa mahinumdoman ko ang imong mga luha, aron ako mapuno sa kalipay. Kay akong nahinumdoman ang imong pagtuo nga walay pagkasalingkapaw.”​—2Ti 1:3-5.

Bisan tuod kinahanglang makigbisog sa subsob nga pagkasakit tungod sa sakit sa tiyan (1Ti 5:23), si Timoteo kinabubut-ong naghago alang sa uban. Ang iyang maayong mga hiyas maoy nagpamahal kaniya kang apostol Pablo, kinsa nagtinguha pag-ayo nga ikauban si Timoteo sa dihang nagkaduol na ang iyang kamatayon. (2Ti 4:6-9) Kay medyo batan-on pa, si Timoteo lagmit mibating dili takos ug nagpanuko sa paggamit sa iyang awtoridad. (Itandi ang 1Ti 4:11-14; 2Ti 1:​6, 7; 2:1.) Kini nagpakita nga si Timoteo dili hambogiro apan miila sa iyang mga limitasyon.