Halaran Alang sa Diyos nga Wala Hinganli
SI APOSTOL Pablo miduaw sa Atenas, Gresya, sa mga 50 K.P. Didto iyang nakita ang usa ka halaran nga gipahinungod sa usa ka diyos nga wala mailhi ug sa ulahi naghisgot niini samtang naghatag ug maayong pamatuod bahin kang Jehova.
Sa pagbukas sa iyang pakigpulong didto sa Mars’ Hill, o sa Areopago, si Pablo miingon: “Mga taga-Atenas, akong nakita nga sa tanang butang kamo daw mas mahadlokon sa mga bathala kay sa uban. Pananglitan, samtang ako naglakaw ug naniid pag-ayo sa mga butang nga inyong ginasimba nakaplagan ko usab ang usa ka halaran nga diha niana gisulat ‘Alang sa Usa ka Diyos nga Wala Mailhi.’ Busa kini nga sa kawalay-kahibalo inyong ginahatagan ug diyosnong pagkamahinalaron, kini ang akong ginamantala kaninyo.”—Buhat 17:22-31.
Bisag wala pa makaplagi ang maong halaran sa Atenas, naglungtad ang susamang mga halaran sa ubang mga dapit sa Gresya. Pananglitan, ang ikaduhang siglo nga Gregong geograpo nga si Pausanias naghisgot ug mga halaran sa “mga diyos nga Ginganlag Wala Mailhi” didto sa Phaleron, dili layo sa Atenas. (Description of Greece, Attica I, 4) Sumala sa mao gihapong sinulat, didto sa Olympia dihay “usa ka halaran sa Wala Mailhing mga diyos.”—Eleia I, XIV, 8.
Sa iyang sinulat nga The Life of Apollonius of Tyana (VI, III), ang Gregong magsusulat nga si Philostratus (c. 170-c. 245 K.P.) nag-ingon nga sa Atenas “may mga halaran nga gitukod agig pasidungog bisan ngadto sa wala mailhing mga diyos.” Ug diha sa Lives of Philosophers (1.110), si Diogenes Laertius (c. 200-250 K.P.) nagsulat nga makita ang “walay ngalan nga mga halaran” diha sa nagkalainlaing mga dapit sa Atenas.
Ang mga Romano usab nagtukod ug mga halaran alang sa wala mailhing mga diyos. Gipakita dinhi ang usa nga may petsa gikan sa una o ikaduhang siglo W.K.P. ug gitipigan diha sa Palatine Antiquarium sa Roma, Italya. Ang Latin nga kinulit niini nagpaila nga kini nga halaran gipahinungod ngadto sa “usa ka diyos o diyosa”—usa ka prase nga “sagad makaplagan diha sa mga pag-ampo o mga pulong sa pagkonsagrar diha sa mga kinulit ug sa mga basahon.”
“Ang Diyos nga naghimo sa kalibotan ug sa tanang butang diha niini” wala gihapon mailhi sa kadaghanan. Apan sama sa gisulti ni Pablo sa mga taga-Atenas, ang Diyos nga si Jehova “dili halayo gikan sa matag usa kanato.”—Buhat 17:24, 27.
[Picture Credit Line sa panid 32]
Altar: Soprintendenza Archeologica di Roma