Maisogong Iwali ang Gingharian ni Jehova!
“Iyang malulotong giabiabi ang tanang nangadto kaniya, nagsangyaw kanila sa gingharian sa Diyos.”—BUHAT 28:30, 31.
1, 2. Unsay nagpamatuod nga si Pablo adunay balaanong pagpaluyo, ug unsang panig-ingnan ang iyang gihatag?
SI Jehova nagapaluyo kanunay sa mga magmamantala sa Gingharian. Pagkatinuod kana sa bahin ni apostol Pablo! Uban sa balaan nga pagpaluyo, siya miatubang sa mga magmamando, nakaantos sa pangdagmal sa panon, ug maisogong nagsangyaw sa Gingharian ni Jehova.
2 Bisag usa ka binilanggo sa Roma, si Pablo “malulotong miabiabi sa tanang nangadto kaniya, nagsangyaw kanila sa gingharian sa Diyos.” (Buhat 28:30, 31) Pagkamaayong panig-ingnan alang sa mga Saksi ni Jehova karong adlawa! Kita daghag makat-onan gikan sa ministeryo ni Pablo ingon sa gitaho ni Lucas diha sa kataposang mga kapitulo sa basahon sa Bibliya sa mga Buhat.—20:1–28:31.
Isigkamagtutuo Nalig-on
3. Unsay nahitabo sa Troas, ug unsay kasamahan niini sa atong adlaw?
3 Human nga milinaw ang kagubot sa Efeso, si Pablo nagpadayon sa iyang ikatulong misyonaryong panaw. (20:1-12) Sa dihang molawig na unta paingon sa Syria, hinunoa, iyang nasayran nga ang mga Hudiyo may laraw batok kaniya. Sanglit sila tingali nagplano sa pagsakay sa samang barko ug patyon si Pablo, siya miadto agi sa Macedonia. Didto sa Troas, siya migugol ug usa ka semana sa paglig-on sa isigkamagtutuo ingon sa ginabuhat karon sa nagapanawng mga magtatan-aw sa mga Saksi ni Jehova. Sa gabii una pa sa iyang paggikan, gipatas-an ni Pablo ang iyang pakigpulong hangtod sa tungang-gabii. Si Eutico nga naglingkod sa bintana, dayag nga gikapoy sa tibuok adlawng kalihokan. Siya nakatulog ug nahulog ngadto sa iyang kamatayon gikan sa ikatulong andana, apan siya gibuhi ni Pablo. Hayan dako kaayong kalipay ang nahatag niini! Nan, palandonga ang kalipayng mosangpot sa dihang pagabanhawon ang minilyon sa umaabot nga bag-ong kalibotan.—Juan 5:28, 29.
4. Kon bahin sa ministeryo, unsay gitudlo ni Pablo sa mga ansiano sa Efeso?
4 Sa pagpaingon sa Jerusalem, sa Mileto, si Pablo nakigkita sa mga ansiano sa Efeso. (20:13-21) Iyang gipahinumdoman sila nga siya nagtudlo kanila “gikan sa balay ug balay” ug nga siya “bug-os nagpamatuod sa mga Hudiyo ug sa mga Gresyanhon bahin sa paghinulsol ngadto sa Diyos ug pagtuo diha sa atong Ginoong Jesus.” Kadtong nangahimong mga ansiano sa ulahi naghinulsol, ug sila nagbaton ug pagtuo. Ang apostol usab nagbansay kanila sa pagwali sa Gingharian nga maisogon ngadto sa mga dili-magtutuo diha sa balay-ug-balay nga ministeryo sama sa gibuhat sa mga Saksi ni Jehova karong adlawa.
5. (a) Sa unsang paagi dalayegon si Pablo bahin sa pagtultol sa balaang espiritu? (b) Nganong ang mga ansiano nagkinahanglan ug tambag sa ‘pagtagad sa tibuok panon’?
5 Si Pablo dalayegon sa pagdawat sa pagtultol sa balaang espiritu sa Diyos. (20:22-30) “Inagda sa espiritu,” o mibating may kaakohan sa pagsunod sa pagtultol niini, ang apostol miadto sa Jerusalem, bisan pag ang mga talikala ug mga kasakit nagpaabot kaniya didto. Siya nagpabili sa kinabuhi, apan ang pagpabiling matinumanon sa Diyos maoy labing hinungdanong butang alang kaniya, ingon man alang kanato. Si Pablo nag-awhag sa mga ansiano sa ‘pagtagad sa tibuok panon nga niini ang balaang espiritu mao ang nagtudlo kanila nga mga magtatan-aw.’ Human sa iyang “paggikan” (dayag sa kamatayon), ang “mabangis nga mga lobo” “dili motagad nga maluluton sa panon.” Ang maong mga lalaki motungha gikan sa mga ansiano mismo, ug ang dili kaayo maalamong mga tinun-an modawat sa ilang binalit-ad nga mga pagtulon-an.—2 Tesalonica 2:6.
6. (a) Nganong si Pablo sa pagkamasaligon nagtugyan sa mga ansiano ngadto sa Diyos? (b) Sa unsang paagi gisunod ni Pablo ang prinsipyo sa Buhat 20:35?
6 Ang mga ansiano kinahanglang magpabiling alisto sa espirituwal aron makabantay batok sa apostasiya. (20:31-38) Ang apostol nagtudlo kanila sa Hebreohanong mga Kasulatan ug sa mga pagtulon-an ni Jesus, nga adunay nagabalaang gahom nga motabang kanila sa pagdawat sa langitnong Gingharian, “ang panulondon taliwala sa tanang binalaan.” Pinaagi sa pagtrabaho aron makatagana sa iyang kaugalingon ug sa iyang mga kauban, si Pablo nagdasig usab sa mga ansiano nga magmakugihon. (Buhat 18:1-3; 1 Tesalonica 2:9) Kon atong sundon ang samang dalan ug tabangan ang uban nga makabaton ug kinabuhing dayon, atong pabilhan ang mga pulong ni Jesus: “Adunay dakong kalipay sa paghatag kay sa pagdawat.” Ang diwa niining pulonga makita diha sa mga Ebanghelyo apan si Pablo lamang ang nagkutlo, nga tingali nakadawat niini nga binaba o pinaagi sa pagdasig. Atong matagamtam ang dakong kalipay kon kita sama kang Pablo maoy masakripisyohon sa kaugalingon. Gani, siya nagsakripisyo ug dako nga ang iyang pagbiya nakapasubo kaayo sa mga ansiano sa Efeso!
Pasagding Matuman ang Kabubut-on ni Jehova
7. Sa unsang paagi naghatag si Pablo ug panig-ingnan sa pagpasakop sa kabubut-on sa Diyos?
7 Sa hapit nang matapos ang ikatulong misyonaryong panaw ni Pablo (s. 56 K.P.), siya naghatag ug maayong sumbanan sa pagpasakop sa kabubut-on sa Diyos. (21:1-14) Didto sa Cesaria siya ug ang iyang mga kauban miabot sa balay ni Felipe, kansang upat ka anak nga dalaga “nanaghimog mga propesiya,” nanagna ug mga hitabo pinaagi sa balaang espiritu. Didto gigapos sa Kristohanong propeta nga si Agabus ang iyang kaugalingong mga kamot ug tiil sa bakos ni Pablo ug giagda pinaagi sa espiritu sa pag-ingon nga gaposon sa mga Hudiyo ang tag-iya niining bakosa sa Jerusalem ug itugyan siya ngadto sa mga kamot sa mga Hentil. “Ako andam dili lamang sa pagpabilanggo kondili sa pagkamatay usab sa Jerusalem alang sa ngalan sa Ginoong Jesus,” matud ni Pablo. Ang mga tinun-an midawat na lamang, nga miingon: “Pasagding matuman ang kabubut-on ni Jehova.”
8. Kon malisdan kita usahay sa pagdawat ug maayong tambag, unsay maayo natong hinumdoman?
8 Gisultihan ni Pablo ang mga ansiano sa Jerusalem kon unsay gibuhat sa Diyos sa mga Hentil pinaagi sa iyang ministeryo. (21:15-26) Kon pananglit malisod kanato ang pagdawat ug maayong tambag, atong hinumdoman kon giunsa ni Pablo pagdawat kana. Aron sa pagmatuod nga siya wala magtudlo sa mga Hudiyo diha sa kayutaan sa mga Hentil sa “pagtalikod kang Moises,” iyang gipatalinghogan ang tambag sa mga ansiano sa pag-agi ug seremonyal nga paghinlo ug abagahon ang galastohan alang sa iyang kaugalingon ug sa upat pa ka tawo. Bisan pag ang kamatayon ni Jesus nagpapas sa Kasugoan, si Pablo walay nahimong kasaypanan pinaagi sa pagtuman sa mga bahin niini maylabot sa panumpa.—Roma 7:12-14.
Gigubot sa mga Panon Apan Wala Mahadlok
9. Kon bahin sa kabangisan sa maggubtanong mga panon, unsa ang kasamahan sa mga eksperyensiya ni Pablo ug sa mga Saksi ni Jehova karong adlawa?
9 Ang mga Saksi ni Jehova naghupot kanunay sa pagkamaunongon sa Diyos sa atubangan sa maggubotanong mga panon. (Pananglitan, tan-awa ang 1975 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, mga panid 180-90.) Ang mga Hudiyo gikan sa Asia Minor sa susama mihulhog ug kagubot batok kang Pablo. (21:27-40) Sa nakakita kang Trofimo nga taga Efeso uban niya, sila bakak nga nag-akusar sa apostol nga naghugaw sa templo pinaagi sa pagpasulod ug mga Gresyanhon diha niini. Hapit na untang patyon si Pablo sa dihang ang Romanhong opisyal nga si Claudius Lysias ug ang iyang mga tawo nagpahunong sa kagubot! Sumala sa gitagna (apan gipahinabo sa mga Hudiyo), gipagapos ni Lysias si Pablo. (Buhat 21:11) Ang apostol dalhon na unta ngadto sa puy-anan sa mga sundalo nga sumpay sa korte sa templo sa dihang nasayran ni Lysias nga si Pablo dili usa ka sedisyonita kondili usa ka Hudiyo nga mahimong makasulod sa templo. Mihangyo nga mosulti, si Pablo misulti sa katawhan sa pinulongang Hebreohanon.
10. Sa unsang paagi gidawat ang pakigpulong ni Pablo sa mga Hudiyo sa Jerusalem, ug nganong wala siya latigoha?
10 Si Pablo mihatag ug maisogon nga pamatuod. (22:1-30) Iyang gipaila ang iyang kaugalingon nga usa ka Hudiyo nga gitudloan sa tinahod kaayong Gamaliel. Gipatin-aw sa apostol nga samtang nagpaingon sa Damasco aron sa paglutos sa mga sumusunod sa Ang Dalan, siya nabuta sa nakakita sa gihimayang Jesu-Kristo, apan gipasig-uli ni Ananias ang iyang panan-aw. Sa ulahi, ang Ginoo miingon kang Pablo: “Tumindog ka, kay ipadala ko ikaw sa halayong mga yuta.” Kadtong mga pulonga nahulog nga samag kidlat diha sa usa ka lasang. Nanagsinggit nga si Pablo dili takos mabuhi, giitsa sa mga tawo ang ilang mga bisti ug nanagsaliyab ug mga abog ngadto sa hangin sa kasuko. Busa si Lysias nagsugo sa pagdala kang Pablo ngadto sa kuta sa mga sundalo nga ipausisa pinaagi sa paglatigo aron sayron kon nganong ang mga Hudiyo nasuko kaniya. Ang paglatigo (himan nga may koriya nga may baligtos o sinuksokan ug pirasong puthaw o bukog) nalikayan sa dihang si Pablo nangutana: ‘Subay ba sa balaod nga latigohon ang wala pa kahukmi nga Romanhon?’ Sa pagkasayod nga si Pablo maoy usa ka Romanhong lungsoranon, si Lysias nahadlok ug gidala siya atubangan sa Sanhedrin aron sayron kon nganong siya giakusar sa mga Hudiyo.
11. Sa unsang bahin nga si Pablo maoy usa ka Pariseo?
11 Sa dihang gibuksan ni Pablo ang iyang depensa atubangan sa Sanhedrin pinaagi sa pag-ingon nga siya “nagakinabuhi atubangan sa Diyos nga may mahinlong konsensiya,” ang Hataas nga Saserdote nga si Ananias misugo sa pagsagpa kaniya. (23:1-10) Si Pablo miingon, “Ikaw pagasagpaon sa Diyos, ikaw nga pinaputi nga bungbong.” “Imo bang gipasipalahan ang labawng saserdote?” may nangutana. Tungod sa hanap nga panan-aw, tingali si Pablo wala makaila kang Ananias. Apan sa pagkamatikod nga ang konsilyo gilangkoban sa mga Pariseo ug mga Saduceo, si Pablo miingon: ‘Ako usa ka Pariseo nga gihukman tungod sa paglaom sa pagkabanhaw.’ Nabahin niini ang Sanhedrin, kay ang mga Pariseo nagtuo man sa pagkabanhaw apan ang mga Saduceo wala. Mitungha ang grabe nga panaglalis nga tungod niana gisakmit ni Lysias ang apostol.
12. Sa unsang paagi si Pablo nakaikyas sa laraw sa pagpatay kaniya sa Jerusalem?
12 Sunod si Pablo nakaikyas sa laraw sa pagpatay kaniya. (23:11-35) Kap-atan ka Hudiyo ang nanumpa nga dili mokaon ug dili moinom hangtod nga ilang mapatay siya. Gitaho kini sa iyang pag-umangkong lalaki ug kang Lysias. Binantayan sa mga sundalo, ang apostol gidala ngadto kang Gobernador Antonio Felix sa Cesaria, ang kaulohan sa Romanhong kagamhanan sa Judea. Human misaad nga husayon si Pablo, gipabantayan siya ni Felix diha sa Pritoryanhong palasyo ni Herodes nga Bantogan, ang pinuy-anan sa gobernador.
Maisogon Atubangan sa mga Magmamando
13. Unsay gipamatuod ni Pablo kang Felix, ug uban sa unsang epekto?
13 Gidepensahan ni Pablo ang iyang kaugalingon batok sa bakak nga mga sumbong ug maisogong nagpamatuod kang Felix. (24:1-27) Atubangan sa Hudiyohanong mga magsusumbong, gipakita ni Pablo nga siya wala mag-ugda ug kagubot. Siya miingon nga siya nagtuo sa mga butang nga gilatid sa Kasugoan ug sa mga Propeta ug nagalaom diha sa “usa ka pagkabanhaw sa mga matarong ug sa mga dili-matarong.” Si Pablo miadto sa Jerusalem uban ang “mga gasa sa kaluoy” (mga amot alang sa mga sumusunod ni Jesus nahimong kabos tungod sa paglutos) ug nahinloan sa seremonyal nga paagi. Bisag giuswag ni Felix ang husay, si Pablo misangyaw kaniya sa ulahi ug ang iyang asawang si Drusilla (anak nga babaye ni Herodes Agrippa I) bahin kang Kristo, pagkamatarong, pagpugong sa kaugalingon, ug sa umaabot nga paghukom. Nalisang sa gisulti, gipapahawa ni Felix si Pablo. Sa ulahi, hinunoa, iyang gipakuha kanunay ang apostol, nga sa walay kapuslanan nagapaabot ug hiphip. Si Felix nahibalo nga si Pablo walay sala apan gipasagdan siya nga binilanggo gihapon, nga naglaom nga makuha niya ang pag-uyon sa mga Hudiyo. Duha ka tuig sa ulahi, si Felix gipulihan ni Porcio Festo.
14. Unsang tagana sa balaod ang gipahimuslan ni Pablo sa dihang siya miatubang ni Festo, ug unsang kasamahan ang imong makita bahin niini?
14 Si Pablo usab maisogong nanalipod atubangan ni Festo. (25:1-12) Kon takos pa sa kamatayon ang apostol, siya dili moatras, apan walay tawo ang makatugyan kaniya ngadto sa mga Hudiyo agig pabor. “Ako modangop kang Cesar!” miingon si Pablo, gipahimuslan ang katungod sa lungsoranong Romanhon nga husayon sa Roma (niadtong panahona atubangan kang Nero). Ang pag-apelar gitugotan, si Pablo “nagpamatuod sa Roma,” sumala sa gitagna. (Buhat 23:11) Ang mga Saksi ni Jehova usab mogamit sa mga tagana ‘sa pagdepensa ug sa pagtukod sumala sa balaod sa maayong balita.’—Filipos 1:7.
15. (a) Unsang tagna ang natuman sa dihang si Pablo miatubang kang Haring Agrippa ug Cesar? (b) Sa unsang paagi si Saulo ‘nagpatid sa mga tudyok’?
15 Si Haring Herodes Agrippa II sa amihanang Judea ug ang iyang igsoon nga babaye si Bernice (nga uban kaniya siya nakigrelasyon sa sekso nga suod ra nga kabanay) nakadungog kang Pablo sa dihang miduaw kang Festo sa Cesaria. (25:13–26:23) Pinaagi sa pagpamatuod ngadto kang Agrippa ug Cesar, natuman ni Pablo ang tagna nga siya mao ang mopadala sa ngalan sa Ginoo ngadto sa mga hari. (Buhat 9:15) Giasoy kang Agrippa ang nahitabo diha sa dalan paingon sa Damasco, si Pablo mipadayag nga si Jesus miingon: “Gisakitan ikaw sa imong pagpatid sa tudyok.” Sama nga gisakit lamang sa gahig-ulong baka ang iyang kaugalingon tungod sa paglugnot sa mga pagtuslok sa tudyok, gisakit ni Saulo ang iyang kaugalingon pinaagi sa pakig-away batok sa mga sumusunod ni Jesus, nga gipaluyohan sa Diyos.
16. Unsay pagsanong ni Festo ug Agripa sa testimoniya ni Pablo?
16 Unsay pagsanong ni Festo ug ni Agrippa? (26:24-32) Kay wala makasabot sa pagkabanhaw ug natingala sa pagtuo ni Pablo, si Festo miingon: “Ang daghang kinaadman makapabuang kanimo!” Sa susama, ang uban karon nagaakusar sa mga Saksi ni Jehova nga nabuang, nga sa pagkatinuod sila sama kang Pablo nga “nagsulti sa kamatuoran ug sa mabuot nga panghunahuna.” “Sa mubo nga panahon ako imong gikabig sa pagkahimong Kristohanon,” miingon si Agrippa, kinsa mitapos sa husay apan midawat nga si Pablo makagawas unta kon siya wala pa modangop kang Cesar.
Kapeligrohan sa Dagat!
17. Unsaon nimo sa paghubit sa mga kapeligrohan sa dagat nga naengkuwentro ni Pablo sa iyang pagbiyahe paingon sa Roma?
17 Ang biyahe ngadto sa Roma nagladlad kang Pablo sa “kapeligrohan sa dagat.” (2 Corinto 11:24-27) Ang opisyal sa kasundalohan nga ginganlag Julius mao ang nagbantay sa mga binilanggo nga milawig gikan sa Cesaria ngadto sa Roma. (27:1-26) Sa dihang ang ilang barko midunggo sa Sidon, si Pablo gitugotan sa pagduaw sa mga magtutuo, kinsa nagpalig-on kaniya sa espirituwal. (Itandi ang 3 Juan 14.) Sa Mira sa Asia Minor, gipasakay ni Julio ang mga binilanggo sa usa ka barko padulong sa Italya. Bisan pa sa kusog nga hangin, sila nakaabot sa dunggoanan sa Fair Havens, duol sa siyudad sa Creta sa Lasea. Human migikan didto paingon sa Phoenix, gilambalamba ang barko sa kusog nga hangin sa timog. Kay nahadlok nga masangyad diha sa Sirte (huyonghuyong) sa amihanang Aprika, ang mga sakayanon “nag-ariya sa kasangkapan” sa barko, tingali ang mga layag ug mga palo. Dayon ilang gibaksan ug mga kabli ang kasko aron dili mabungkag ang mga sinumpayan sa barko. Gilamba-lamba gihapon sa bagyo ang barko sa pagkasunod adlaw, ang barko gipagaanan pinaagi sa paglabay sa mga karga ngadto sa dagat. Sa ikatulong adlaw, ilang gilabay ang mga kahimanan sa barko (mga layag o ubang mga kasangkapan). Sa dihang daw nawad-an na ug paglaom, usa ka manulonda mipakita kang Pablo ug miingon kaniya sa dili pagkahadlok, kay siya kinahanglang mobarog atubangan ni Cesar. Pagkadakong kahupayan kadto sa dihang gisultihan sa apostol nga ang tanang biyahedor mahidagsa sa usa ka isla!
18. Sa kataposan unsay nahitabo kang Pablo ug sa iyang kaubang mga maglalawig?
18 Ang mga maglalawig naluwas. (27:27-44) Sa pagkatungang-gabii sa ika-14ng adlaw, nagsuspetsa ang mga sakyanon nga haduol na sila sa mamala. Napamatud-an kini sa dihang gisunda ang giladmon sa dagat, ug ang mga angkla giariya aron dili masayad ang barko sa katakotan. Pinaagi sa pangagda ni Pablo, ang tanan sa 276 ka lalaki mikaon. Unya ang barko gipagaan pinaagi sa paglabog sa mga trigo ngadto sa dagat. Sa pagkabanag-banag, giputol sa mga sakayanon ang mga pisi sa angkla, gilugakan ang mga pisi nga gibanting sa mga bansalan, ug gibutad sa itaas ang pook. Ang barko nabangga sa mabaw, ug ang ulin anam-anam nga nabungkag. Apan ang tanan nakaabot sa mamala.
19. Unsay nahitabo kang Pablo sa Malta, ug unsay gihimo niya alang sa uban didto?
19 Nangabasa ug gikapoy, naamgohan sa mga biktima sa pagkalunod sa barko nga sila nahidangat sa Malta, diin gipakitaan sila sa mga taga isla ug “tagsaong tawhanong kalulot.” (28:1-16) Apan, sa dihang si Pablo nagbutang ug mga sugnod diha sa daob, ang kainit nakapamata sa usa ka natulog nga bitin nga miukob sa iyang kamot. (Didto walay malalang bitin karon sa Malta, apan kini maoy usa ka “malalang linalang.”) Ang mga taga Malta nagtuo nga si Pablo maoy usa ka mamumuno nga ang “mapanimaslong hustisya” dili motugot nga siya mabuhi, apan sa dihang siya wala mamatay o manghubag, sila miingon nga siya usa ka diyos. Daghan ang giayo ni Pablo sa ulahi, apil ang amahan ni Publio, ang pangulong opisyal sa Malta. Tulo ka bulan human niadto, si Pablo, Lucas, ug Aristarco misakay sa usa ka barko nga may ulo sa tawo-tawo diha sa panulong nga “mga Anak ni Zeus” (si Castor ug Pollux, ang kaluhang mga diyosdiyos nga gituohang tigtabang sa mga marinero). Midunggo sa Puteoli, si Julio mipadayon uban sa iyang gibantayan nga binilanggo. Si Pablo nagpasalamat sa Diyos ug nagmaisogon sa dihang ang mga Kristohanon nga gikan sa kaulohan sa Roma mitagbo kanila diha sa Taboanan sa Apio ug sa Tres Tabernas subay sa Dalan sa Apio. Sa kataposan, sa Roma, si Pablo gitugotang mag-inusara, hinoon binantayan ug sundalo.
Padayon sa Pagmantala sa Gingharian ni Jehova!
20. Unsang buluhaton nga nagmaokupado si Pablo diha sa iyang gipuy-an sa Roma?
20 Diha sa iyang gipuy-an sa Roma, si Pablo maisogong nagmantala sa Gingharian ni Jehova. (28:17-31) Iyang gisultihan sa punoan sa mga lalaking Hudiyo: “Tungod sa kalaoman sa Israel gigapos ako karon niining talikala.” Kana nga “kalaoman” naglakip sa pagdawat sa Mesiyas, usa ka butang nga kita kinahanglang andam usab sa pag-antos. (Filipos 1:29) Bisag ang kadaghanan sa mga Hudiyo wala motuo, daghang mga Hentil ug Hudiyohanong nahibilin adunay matarong nga kahimtang sa kasingkasing. (Isaias 6:9, 10) Sulod sa duha ka tuig (s. 59-61 K.P.) giaabi-abi ni Pablo ang tanang nangadto kaniya, “nagsangyaw sa gingharian sa Diyos ngadto kanila ug nagtudlo sa mga butang mahitungod sa Ginoong Jesu-Kristo uban ang dakong kagawasan sa pagsulti, nga walay kababagan.”
21. Hangtod sa kataposan sa iyang yutan-ong kinabuhi, unsang panig-ingnan ang gihatag ni Pablo?
21 Si Nero dayag mihukom kang Pablo nga walay sala ug gibuhian siya. Unya gisugdan pag-usab sa apostol ang iyang buluhaton kauban ni Timoteo ug Tito. Apan, siya nabilanggo pag-usab sa Roma (s. 65 K.P.) ug malagmit nag-antos sa martir nga kamatayon ubos sa mga kamot ni Nero. (2 Timoteo 4:6-8) Apan hangtod sa kataposan, si Pablo naghatag ug maayong panig-ingnan ingong usa ka maisogong magwawali sa Gingharian. Uban ang samang espiritu niining kataposang mga adlaw, hinaot ang tanan sa nagapahinungod sa Diyos maisogong magawali sa Gingharian ni Jehova!
Unsaon Nimo sa Pagtubag?
◻ Unsang ministeryal nga pagbansay ang gihatag ni Pablo sa mga ansiano sa Efeso?
◻ Sa unsang paagi naghatag si Pablo ug usa ka panig-ingnan sa pagpasakop sa kabubut-on sa Diyos?
◻ Kon bahin sa kabangisan sa panon, unsa ang kasamahan sa mga eksperyensiya ni Pablo ug sa mga Saksi ni Jehova karong adlawa?
◻ Unsang tagana sa balaod ang gipahimuslan ni Pablo sa dihang siya miatubang kang Gobernador Festo, ug unsa ang modernong-adlawng kasamahan niini?
◻ Unsa nga kalihokan nga nagmaokupado si Pablo diha sa iyang gipuy-an sa Roma, nga naghatag ug unsang panig-ingnan?