Ang Hunahuna sa Bibliya

Si Jehova ba ang Tribonhong Diyos sa mga Hudiyo?

SA DAGHANG yuta karong adlawa, ang ngalang Jehova suod nga nalangkit sa modernong-adlawng organisasyon sa mga Saksi ni Jehova. Apan, kining ngalana makita sa pipila ka hubad sa Bibliya nga gigamit sa mga relihiyon gawas sa mga Saksi ni Jehova. Sa pagkatinuod, ang ngalang Jehova nga gihawasan sa Tetragrammaton gigamit sulod na sa kaliboan ka tuig.

Si Jehova usahay gitawag nga “ang Diyos sa Israel.” (1 Cronicas 17:24) Kini nga pamulong nakaaghat sa uban sa pagtuo nga siya usa lamang ka tribonhong diyos sa usa ka dapit kinsa gisagop sa mga Hudiyo gikan sa ubang kultura o gimugna lang nila. “Sa sinugdan [si Jehova] gituohang usa ka agresibo nga tribonhong diyos sa mga Israelinhon,” nagpahayag si Karen Armstrong, magsusulat sa librong A History of God. “Sa ulahi, ang mga manalagna sa Israel . . . , sa mga ikapito ug ikaunom nga siglo W.K., naghimo niining tribonhong Diyos ingong simbolo sa espirituwal nga katinuoran nga dili gayod matukib.”

Daghang historyano sa relihiyon ang misulay sa pagtuki sa sinugdan sa ngalang Jehova sa Canaanhon ug Ehiptohanong mga tinubdan. Ang uban nag-ingon nga kini “maoy usa ka tribonhong ngalan” ug wala magtumong sa Diyos nga gihubit sa “Bag-ong Tugon.” Matuod ba kana? Unsay ginapadayag sa maampingong pagbasa sa Bibliya?

Si Jehova​—Ang Diyos sa Tanang Katawhan

Giadmitir sa Bibliya ang suod nga kalangkitan ni Jehova uban sa nasod sa Israel. Apan dili kini katarongan nga isipon siyang usa lamang ka tribonhong diyos. Ang Kristohanong si apostol Pablo nangutana: “Siya ba Diyos sa mga Hudiyo lamang? Dili ba siya Diyos usab sa katawhan sa kanasoran?” Unsa ang tin-awng tubag ni Pablo? “Oo, sa katawhan sa kanasoran usab.” (Roma 3:29) Kinsa ang Diyos nga gitumong ni Pablo? Buweno, dinhi niining samang sulat ngadto sa mga taga-Roma, ang ngalang Jehova makita sa 19 ka higayon. Ang apostol, nga mikutlo sa karaang Hebreohanong manalagna nga si Joel, nakamatikod nga dili lamang ang mga Hudiyo kondili “ang matag usa nga magatawag sa ngalan ni Jehova maluwas.”​—Roma 10:13; Joel 2:32.

Ang mga Israelinhon wala mopili kang Jehova ingong ilang Diyos; hinunoa, si Jehova ang nagpili kanila aron sa pagpalampos sa iyang katuyoan​—nga mao, ang pag-andam sa dalan alang sa Mesiyas. Dugang pa, kon unsa ang dangatan sa usa ka tribonhong diyos suod nga nalangkit uban nianang sa iyang katawhan. Sa dihang mapildi ang tribo, mag-antos usab sa kapildihan ang diyos. Dili kana mao ang kahimtang sa kabahin ni Jehova.

Ang pakigsaad ni Jehova kang Abraham​—nga gipatuman sa kasiglohang wala pa ang Kristohanong panahon​—nagsaad ug mga panalangin alang sa katawhan sa tanang kanasoran, nga nagpakita sa interes sa Diyos sa tanang tawo. (Genesis 12:1-3; Buhat 10:​34, 35; 11:18) Gipakita sa Israelinhong Haring David nga si Jehova maoy tag-iya dili lang sa yuta sa Israel: “Iya ni Jehova ang yuta ug ang tanan nga anaa niini, ang mabungahong yuta ug ang nagpuyo niini.”​—Salmo 24:1.

Sa ulahi sa dihang ang anak ni David nga si Solomon nagpahinungod sa usa ka templo alang sa pagsimba kang Jehova, gipakita niya nga dunay usa ka paagi diin maduol si Jehova sa mapainubsanong katawhan sa bisan unsang nasod. Diha sa iyang pag-ampo alang sa pagpahinungod, si Solomon miingon: “Ngadto usab sa langyaw, nga dili bahin sa imong katawhang Israel ug nga moanhi gayod gikan sa usa ka halayong yuta . . . ug moampo paatubang niining balaya, mamati ka unta gikan sa mga langit, ang imong pihong dapit nga puloy-anan, ug ikaw magabuhat sumala sa tanan nga alang niana nagasangpit ang usa ka langyaw kanimo; aron ang tanang mga katawhan sa yuta mahibalo sa imong ngalan aron sa pagkahadlok kanimo sama sa imong katawhang Israel.”​—1 Hari 8:41-43.

Ang Israel Gisalikway

Mahitungod sa relasyon sa Israel uban kang Jehova, si Propesor C. J. Labuschagne nagsulat: “Sa tibuok niining kasaysayan, ang Israel sublisubling nakasinati nga ang ‘nasodnong’ Diyos makalihok sa paaging dili gayod nasodnon ug gani batok pa niining nasora mismo.” Sa unang siglo dihang gisalikway sa Israel ang Mesiyas, gisalikway ni Jehova kanang nasora.

Hinunoa, ang ngalan ni Jehova padayong gigamit taliwala sa mga Kristohanon. Sa nagkadaghan ang Kristohanong kongregasyon, ang mga membro niini naglakip sa katawhan sa tanang kanasoran. Sa dihang nagdumala sa usa ka Kristohanong panagkatigom sa Jerusalem, ang Hudiyong tinun-an nga si Santiago namulong maylabot sa Diyos ingong ‘miliso sa iyang pagtagad ngadto sa [dili-Hudiyong] kanasoran aron sa pagkuha gikan kanila ug usa ka katawhan alang sa iyang ngalan.’ Ingong pamatuod nga gitagna na kini, si Santiago mikutlo dayon sa usa ka tagna sa basahon ni Amos diin makita ang ngalan ni Jehova.​—Buhat 15:​2, 12-18; Amos 9:​11, 12.

Moatiman sa Tanan, Mopanalangin sa Tanan

Dugang nagpamatuod sa unibersohanon nga pagka-Diyos ni Jehova, si Pablo nagsulat: “Walay kalainan tali sa Hudiyo ug sa Grego, kay adunay sama ra nga Ginoo ibabaw sa tanan, kinsa madagayaon ngadto kanilang tanan nga nagatawag kaniya.” (Roma 10:12) Oo, ang tanang masinugtanong katawhan makadawat sa panalangin ni Jehova.

Ngadto sa tanan niyang matinumanon ug masinugtanon nga tawhanong mga anak​—walay igsapayan kon unsa ang ilang nasyonalidad o rasa—​si Jehova nagsaad ug usa ka mahimayaong kaugmaon. Gihubit sa iyang Pulong ang maong mga tawo ingong “ang tilinguhaong mga butang sa tanang kanasoran.” (Haggeo 2:7) Kining mga tawhana nakaila kang Jehova ug nahigugma kaniya. Ang kataposang basahon sa Bibliya naghisgot bahin kanila: “Ang tanang kanasoran manganhi ug mosimba kanimo [Jehova], tungod kay gipadayag na ang imong matarong nga mga mando.”​—Pinadayag 15:4.

[Hulagway sa panid 20]

Si Moises nga naghawid sa Napulo ka Sugo