“Ang Pulong sa Diyos Buhi ug Gamhanan”
1, 2. (a) Unsay nagapahinabog mga kausaban diha sa mga kinabuhi niadtong nahimong mga Kristohanon? (b) Unsa ka dulot ang Bibliya makaimpluwensiya sa usa ka tawo?
SA TUNGA sa unang siglo K.P., si apostol Pablo misulat ug usa ka sulat ngadto sa Kristohanong kongregasyon sa Roma. Diha niana iyang gipasiugda ang panginahanglan nga ang matuod nga mga Kristohanong mohimog mga kausaban. Matud niya: “Hunong na kamo sa pagpahiuyon niining kahikayan sa mga butang, apan magbag-o kamo pinaagi sa pagbag-o sa inyong hunahuna, aron kamo makapamatuod sa inyong kaugalingon sa maayo ug dalawaton ug hingpit nga kabubut-on sa Diyos.” (Roma 12:2) Unsa ba ang nagabag-o sa mga sumusunod ni Jesus, nga nagausab sa ilang paagi mismo sa panghunahuna? Sa pasukaranan, kini mao ang gahom sa Pulong sa Diyos, ang Bibliya.
2 Gipakita ni Pablo unsa ka dulot makaimpluwensiya kanato ang Bibliya sa misulat siya: “Ang pulong sa Diyos buhi ug gamhanan ug labi pang hait kay sa bisan unsang duhag-sulab nga espada ug nagadulot bisan hangtod sa pagkabahin sa kalag ug espiritu, ug sa mga lutahan ug sa ilang utok, ug makaila sa mga hunahuna ug mga tuyo sa kasingkasing.” (Hebreohanon 4:12) Sa pagkamatuod, ang talagsaong gahom sa Bibliya sa paghimo sa maong mga kausaban diha sa mga tawo maoy usa ka makapadaning pamatuod nga kini dili lang pulong sa tawo.
3, 4. Sa unsang gidak-on nabag-o ang mga pagkatawo sa mga Kristohanon?
3 Ang Gregong pulong nga gihubad “magbag-o” sa Roma 12:2 nagagikan sa me·ta·mor·phoʹo. Nagapaila kinig kompletong kausaban, sama sa metamorphosis o pagkabalhin sa ulod ngadto sa alibangbang. Kini kompleto kaayo nga ang Bibliya nagahisgot niini ingong kausaban sa pagkatawo. Sa laing bersikulo sa Bibliya, atong mabasa: “Hukasa ninyo ang daang pagkatawo uban sa mga buhat niini, ug sul-obi ninyo ang inyong kaugalingon sa bag-ong pagkatawo, nga pinaagi sa tukmang kahibalo ginabag-o sumala sa dagway sa Usang naglalang niini.”—Colosas 3:9, 10.
4 Sa pagsulat ngadto sa kongregasyon sa Corinto, gipakita ni Pablo ang gidak-on sa kausaban sa pagkatawo nga nahitabo sa unang siglo. Matud niya: “Ang mga makihilawason, mga tigsimbag diyosdiyos, mga mananapaw, mga lalaki nga gihuptan alang sa dili-kinaiyanhong mga katuyoan, mga lalaki nga nagahigda uban sa mga lalaki, mga kawatan, mga tawong dalo, mga palahubog, mga tigpasipala, mga tikasan dili magapanunod sa gingharian sa Diyos. Ug ngani ang pipila kaninyo maoy ingon niini kaniadto. Apan kamo gihinloan na.” (1 Corinto 6:9-11) Oo, ang imoral ug palaaway nga mga tawo, mga kawatan ug mga palahubog, nabag-o nga nahimong sulundang mga Kristohanon.
Kausaban sa Pagkatawo Karong Adlawa
5, 6. Sa unsang paagi ang pagkatawo sa usa ka batan-ong lalaki bug-os nabag-o sa gahom sa Bibliya?
5 Ang susamang mga kausaban sa pagkatawo makita karong adlawa. Pananglitan, ang usa ka batang lalaki sa Amerika del Sur nailo sa nuybe anyos. Siya nagdako nga walay giya sa ginikanan ug nakaugmad sa daotan kaayong mga kinaiya sa pagkatawo. Siya miasoy: “Sa pag-edad nakog 18, ako bug-os nagiyan sa mga droga ug napriso na tungod sa pagpangawat aron sa pagsuportar sa bisyo.” Hinuon, ang iyang tiya, maoy usa sa mga Saksi ni Jehova, ug sa kadugayan siya nakatabang niya.
6 Ang batan-ong lalaki misaysay: “Ang akong tiya misugod sa pagtuon sa Bibliya uban nako, ug tapos sa pito ka bulan ako nakahunong sa bisyo sa droga.” Siya mibulag usab sa iyang kanhing mga higala ug nakakaplag ug bag-ong mga higala taliwala sa mga Saksi ni Jehova. Siya mipadayon: “Kining bag-ong mga higala, uban sa akong regular nga pagtuon sa Bibliya, nakapaarang nako sa paghimog pag-uswag ug sa kataposan sa pagpahinungod sa akong kinabuhi sa pag-alagad sa Diyos.” Oo, kining kanhing giyanon sa droga ug kawatan karon maoy aktibo, hinlog-kinabuhing Kristohanon. Sa unsang paagi napahinabo ang dakong kausaban sa pagkatawo? Pinaagi sa gahom sa Bibliya.
7, 8. Batbata giunsa sa pagkasulbad sa usa ka lisod nga suliran sa pagkatawo pinaagi sa tabang sa Bibliya.
7 Ang laing panig-ingnan nagagikan sa habagatang Uropa. Didto, ang usa ka batan-ong lalaki nagdako nga may lisod nga suliran sa pagkatawo: pagkainit ug ulo. Siya kanunayng nakig-away. Panahon sa usa ka panaglalis sa pamilya, gisumbag gani niya ang iyang amahan, nga nahilukapa intawon siya! Sa kadugayan, hinunoa, siya nagtuon sa Bibliya uban sa mga Saksi ni Jehova ug nagmatikod sa sugo sa Diyos diha sa basahong Taga-Roma: “Ayaw pagbalos ug daotan sa daotan kang bisan kinsa. . . . Kon mahimo, samtang nagaagad kini kaninyo, magmakigdaiton sa tanang tawo. Ayaw kamo pagpanimalos sa inyong kaugalingon, mga hinigugma, apan hatagig luna ang kapungot.”—Roma 12:17-19.
8 Kanang mga pulonga nakatabang niya sa pag-amgo unsa ka daotan ang iyang kahuyangan. Ang nag-uswag nga kahibalo sa Bibliya nakapadalisay sa iyang konsensiya, nga nakatabang niya sa pagbuntog sa iyang pagkainit ug ulo. Kas-a, tapos nga siya nakahimog pag-uswag sa iyang mga pagtuon, gisinggitan siyag mga insulto sa usa ka estranghero. Gibati sa batan-ong lalaki nga mibukal ang iyang dugo. Dayon gibati niya ang laing butang: pagbati sa kaulaw; ug kadto nakapugong niya sa pagpahungaw sa iyang kasuko. Nakaugmad siyag pagpugong-sa-kaugalingon, usa ka hinungdanong bunga sa espiritu. (Galacia 5:22, 23) Ang iyang pagkatawo karon lahi na, salamat sa gahom sa Pulong sa Diyos.
9. Sumala kang Pablo, pinaagi sa unsang galamiton nga mabag-o ang atong pagkatawo?
9 Ugaling, sa unsang paagi ang Bibliya nagapatungha nianang gamhanang epekto? Si Pablo, sa Colosas 3:10, miingon nga ang atong mga pagkatawo mabag-o pinaagi sa tukmang kahibalo, nga ang maong kahibalo hikaplagan diha sa Bibliya. Apan sa unsang paagi ang kahibalo nagabag-o sa mga tawo?
Ang Papel sa Tukmang Kahibalo
10, 11. (a) Sa dihang atong tun-an ang Bibliya, unsay atong matun-an bahin sa tilinguhaon ug dili-tilinguhaong mga kinaiya sa pagkatawo? (b) Unsay gikinahanglan gawas pa sa kahibalo sa pagpahinabog kausaban sa atong pagkatawo?
10 Nahauna, ang Bibliya nagapaila sa dili-maayong mga kinaiya sa pagkatawo nga kinahanglang pagahukason. Kini nagaapil sa mga butang sama sa “mapahitas-ong mga mata, usa ka dila nga bakakon, ug mga kamot nga nagaula sa dugo nga inosente, usa ka kasingkasing nga nagalalang ug daotang mga butang, mga tiil nga nagadali ngadto sa pagkadaotan, usa ka bakakon nga saksi nga nagapamulong ug mga bakak, ug si bisan kinsa nga nagapatunghag mga panaglalis sa mga kaigsoonan.” (Proverbio 6:16-19) Ikaduha, ang Bibliya nagabatbat sa maayong mga kinaiya nga angay natong ugmaron, apil ang “gugma, kalipay, pakigdait, hataas-nga-pailob, kalulot, pagkamaayo, pagtuo, kalumo, pagpugong-sa-kaugalingon.”—Galacia 5:22, 23.
11 Ang maong tukmang kahibalo nagatabang sa usa ka tawong sinsero sa pagsusi sa iyang kaugalingon ug sa pagtan-aw kon unsang mga kinaiya sa pagkatawo ang kinahanglang iyang ugmaron ug kon unsay iyang paningkamotan nga wad-on. (Santiago 1:25) Bisan pa niana, kana sinugdanan lamang. Dugang pa sa kahibalo, gikinahanglan ang motibasyon, butang nga magtukmod niya aron siya magtinguha sa pagbag-o. Dinhi na usab, gikinahanglan niya ang tukmang kahibalo gikan sa Bibliya.
Natukmod nga Magmaayo
12. Sa unsang paagi ang kahibalo sa personalidad sa Diyos motabang nato sa pagbag-o?
12 Si Pablo miingon nga ang tilinguhaong bag-ong pagkatawo maumol “sumala sa dagway sa Usang naglalang niini.” (Colosas 3:10) Busa ang Kristohanong pagkatawo kinahanglang mahisama sa personalidad o pagkatawo sa Diyos. (Efeso 5:1) Pinaagi sa Bibliya, ang personalidad sa Diyos gibutyag nganhi kanato. Atong makita ang iyang mga pakiglabot sa katawhan ug mapanid-an ang iyang maayong mga hiyas, sama sa iyang gugma, kalulot, pagkamaayo, kaluoy, ug pagkamatarong. Ang maong kahibalo nagadasig sa usa ka tawong matarong ug kasingkasing sa paghigugma sa Diyos ug pagtinguha nga mao ang matang sa tawo nga ginauyonan sa Diyos. (Mateo 22:37) Ingong mahigugmaong mga anak, buot natong pahimut-an ang atong langitnong Amahan, busa kita nagasulay sa pagsundog sa iyang personalidad kutob sa atong mahimo diha sa atong mahuyang, dili-hingpit nga kahimtang.—Efeso 5:1.
13. Unsang kahibalo ang nagatudlo nato sa ‘paghigugma sa pagkamatarong ug pagdumot sa pagkamalapason’?
13 Ang atong panukmod mapalig-on sa kahibalo nga ginahatag sa Bibliya bahin sa kon asa mosangpot ang maayong mga hiyas ug mga daotang mga hiyas sa pagkatawo. (Salmo 14:1-5; 15:1-5; 18:20, 24) Atong masayran nga si David gipanalanginan tungod sa iyang diyosnong debosyon ug gugma sa pagkamatarong apan nga siya nag-antos sa dihang nawad-an siyag pagpugong-sa-kaugalingon. Atong makita ang makapasubong sangpotanan sa dihang ang maayong mga hiyas ni Solomon nadaot sa iyang pagkatigulang. Ang mga panalangin nga misangpot tungod sa katul-id ni Josias ug ni Ezekias gipalahi sa daotang mga epekto sa kahuyangan ni Ahab ug sa magahiong apostasiya ni Manases. (Galacia 6:7) Busa kita makatuon sa ‘paghigugma sa pagkamatarong ug pagdumot sa pagkamalapason.’—Hebreohanon 1:9; Salmo 45:7; 97:10.
14. Unsa ang mga katuyoan ni Jehova alang sa kalibotan ug alang sa mga tawo niini?
14 Kining maong motibasyon o panukmod gipalig-on pa sa tukmang kahibalo sa mga katuyoan sa Diyos. Ang maong kahibalo motabang sa pag-usob sa mismong ‘gahom nga nagapalihok sa atong mga hunahuna,’ ang espiritu nga nagadasig sa atong mga hunahuna ug mga lihok. (Efeso 4:23, 24) Sa dihang atong tun-an ang Bibliya, atong masayran nga si Jehova dili motugot sa walay kataposan sa pagkadaotan. Sa dili madugay, iyang pagalaglagon kining daotang kalibotan ug ipatungha ang ‘bag-ong mga langit ug usa ka bag-ong yuta diin ang pagkamatarong magapabilin.’ (2 Pedro 3:8-10, 13) Kinsay mopuyo sa maong bag-ong kalibotan? “Ang mga matul-id mao ang magapuyo sa yuta, ug ang mga walay ikasaway mao ang mahibilin ibabaw niana. Mahitungod sa mga daotan, sila pagaputlon gikan sa yuta mismo; ug mahitungod sa mga maluibon, sila pagalangkaton gikan niana.”—Proverbio 2:21, 22.
15. Kon tinuod natong gituohan ang ginaingon sa Bibliya bahin sa mga katuyoan ni Jehova, sa unsang paagi kini moapektar kanato ingong mga tawo?
15 Kon kita tinuod nagtuo sa maong saad, ang atong tibuok nga panghunahuna maapektahan. Si apostol Pedro, tapos sa pagtagna sa kalaglagan sa pagkadaotan, nagaingon: “Sanglit kining tanan nga butang sa ingon pagahanawon, unsang matanga sa mga tawo angay kamo mamao diha sa balaang mga buhat sa kagawian ug mga binuhatan sa diyosnong debosyon, nga magapaabot ug magahinumdom sa presensiya sa adlaw ni Jehova.” (2 Pedro 3:11, 12) Ang atong mga pagkatawo angay maumol sa atong kusog nga tinguha nga mahiapil sa mga matarong nga mahibilin sa dihang ang mga daotan pagalaglagon.
16. Unsang matang sa mga pagkatawo ang walay dapit sa bag-ong kalibotan, ug sa unsang paagi kining kahibaloa moapektar kanato?
16 Ang basahong Pinadayag nagasaad sa mga matarong nga, tapos sa kalaglagan niining kalibotana, ‘pagapahiran [sa Diyos] ang tanang luha gikan sa ilang mga mata, ug ang kamatayon mawala na, ni may pagbalata ni paghilak ni kasakit. Ang unang mga butang miagi na.’ Apan unya kini nagapasidaan nga “ang mga talawan ug kadtong walay pagtuo ug kadtong dulumtanan sa ilang kahugawan ug mga mamumuno ug mga makihilawason ug kadtong nagabuhat sa espiritismo ug mga tigsimbag mga diyosdiyos ug tanang bakakon” igasalikway. (Pinadayag 21:4, 8) Pagkamaalamon ang paglikay sa dili-tilinguhaong mga hiyas nga dili itugot sa Diyos sa bag-ong kalibotan!
Tabang Gikan sa Gawas
17. Unsang matang sa tabang nga gitambagan kita sa Bibliya sa pagpangita?
17 Ugaling, ang mga tawo mahuyang, ug kasagarang sila may gikinahanglan dugang pa sa impormasyon ug motibasyon aron sila makahimog mga kausaban. Gikinahanglan nila ang personal nga tabang, ug ang Bibliya nagapakita kanato kon diin kita makakaplag sa maong tabang. Pananglitan, kini nagaingon: “Siya nga nagalakaw uban sa mga tawong manggialamon mahimong manggialamon, apan siya nga may mga pakiglabot sa mga buangbuang mosangpot sa kadaotan.” (Proverbio 13:20) Sa susama, kon kita makig-uban niadtong nagapasundayag sa mga hiyas nga buot natong ugmaron, kita matabangan ug dako nga mas mahisama kanila.—Genesis 6:9; Proverbio 2:20; 1 Corinto 15:33.
18, 19. Unsay kinahanglang atong buhaton aron sa pagladlad sa atong mga hunahuna ug mga kasingkasing sa espiritu sa Diyos?
18 Dugang pa, si Jehova mismo nagataganag tabang diha sa dagway sa balaang espiritu—ang samang espiritu nga iyang gigamit sa paghimog mga milagro sa unang mga panahon. Sa pagkamatuod, ang maayo kaayong mga hiyas sa “gugma, kalipay, pakigdait, hataas-nga-pailob, kalulot, pagkamaayo, pagtuo, kalumo, pagpugong-sa-kaugalingon” gitawag “ang mga bunga sa espiritu.” (Galacia 5:22, 23) Unsaon nato pagbaton sa tabang sa balaang espiritu? Sanglit ang Bibliya gidasig man sa balaang espiritu, sa dihang mobasa kita niini o makigsulti sa uban bahin niini, ginaladlad nato ang atong hunahuna ug kasingkasing ngadto sa makapadaning gahom sa maong espiritu. (2 Timoteo 3:16) Sa pagkamatuod, si Jesus misaad nga sa dihang kita makigsulti sa uban mahitungod sa atong paglaom, kita makasinati sa direktang lihok sa maong espiritu.—Mateo 10:18-20.
19 Dugang pa, ang Bibliya nagasugo: “Magmalahutayon sa pag-ampo.” (Roma 12:12) Pinaagi sa pag-ampo kita nagapakigsulti kang Jehova, nagadayeg kaniya, nagapasalamat kaniya, ug nagapangayo sa iyang tabang. Kon kita mangayog tabang sa pagbuntog sa dili-tilinguhaong mga kinaiya sa pagkatawo, sama sa pagkainit ug ulo, pagkagahian, kawalay-pailob, o garbo, ang espiritu sa Diyos mopaluyo sa mga paningkamot nga atong himoon nga nahiuyon sa maong pag-ampo.—Juan 14:13, 14; Santiago 1:5; 1 Juan 5:14.
20. Nganong ang mga Kristohanon kinahanglang maningkamot sa pagsul-ob sa bag-ong pagkatawo?
20 Sa dihang si Pablo misulat: “Pagbag-o kamo pinaagi sa pagbag-o sa inyong hunahuna,” siya nagsulat ngadto sa usa ka kongregasyon sa bawtismado, dinihogang mga Kristohanon. (Roma 1:7; 12:2) Ug sa orihinal nga Grego, gigamit niya ang usa ka dagway sa berbo nga nagapasabot sa mapinadayonong aksiyon. Kini nagapasabot nga ang pagbag-o nga ginahimo diha kanato tungod sa tukmang kahibalo gikan sa Bibliya maoy mauswagon. Kita karong adlawa—sama sa mga Kristohanon sa adlaw ni Pablo—gilibotan sa kalibotang punog makadaot nga mga impluwensiya. Ug kita—sama kanila—maoy dili hingpit, nga lagmit makasala. (Genesis 8:21) Busa, kinahanglang mopadayon kita sa pagsingkamot sa pagbuntog sa daan, mahakogong pagkatawo ug pagsul-ob sa bag-ong pagkatawo, sama sa ilang gibuhat. Ang unang mga Kristohanon milampos sa gidak-ong sila naila nga bug-os lahi gikan sa kalibotan alirong kanila. Ang mga Kristohanon karong adlawa nagabuhat sa sama.
Usa ka Katawhang “Gitudloan ni Jehova”
21. Unsa ang pipila sa mga tagna nga natuman diha sa katawhan sa Diyos niining kataposang mga adlaw?
21 Sa pagkamatuod, ang espiritu sa Diyos karong adlawa nagalihok dili lamang diha sa mga indibiduwal kondili diha sa tibuok nga organisasyon sa mga Kristohanon, nga ang gidaghanon milyonmilyon na. Sa maong organisasyon natuman ang matagnaong mga pulong ni Isaias: “Ug ang daghang mga katawhan mangadto ug magaingon: ‘Umari kamo, kamong katawhan, ug manungas kita ngadto sa bukid ni Jehova, ngadto sa balay sa Diyos ni Jacob; ug kita iyang pagatudloan sa iyang mga dalan, ug magalakaw kita sa iyang mga alagianan.’” (Isaias 2:3) Ang dugang tagna ni Isaias natuman usab sa ilang kaso: “Ang tanan nimong mga anak mao unyay mga tawo nga tinudloan ni Jehova, ug ang pakigdait sa imong mga anak modagaya.” (Isaias 54:13) Kinsa ba kining nagapahimulos sa pakigdait tungod kay ginatudloan ni Jehova?
22. (a) Kinsa karong adlawa ang ginatudloan ni Jehova? (b) Paghatag ug mga panig-ingnan sa pagpakita nga ang mga tagagawas nagaila nga ang mga Saksi ni Jehova maoy lahi.
22 Aw, matikdi kining kinutlo gikan sa usa ka sulat ngadto sa New Haven Register, usa ka mantalaan sa Amerika del Norte: “Kon kaha ikaw naglagot o nasuko, sama kanako, sa ilang pagpangabig, kinahanglang modayeg ka sa ilang dedikasyon, sa ilang pagkamaayo, sa ilang talagsaong panig-ingnan sa tawhanong kagawian ug sa mahinlong pagkinabuhi.” Kinsa bay gihisgotan sa nagsulat? Ang samang grupo nga gihisgotan sa Herald sa Buenos Aires, Argentina, sa miingon kini: “Ang mga Saksi ni Jehova nakapamatuod latas sa katuigan nga kugihan, ugdang, daginotan ug mahadlokon-sa-Diyos nga mga lungsoranon.” Sa susama, ang Italyanhong mantalaan nga La Stampa miingon: “Dili sila molikay sa mga buhis o magtinguha sa paglikay sa dili-kombenyenteng mga balaod alang sa ilang kaugalingong kaayohan. Ang moral nga mga mithi sa gugma sa silingan, pagdumili sa gahom, pagkadili-mapintason ug personal nga pagkamatinud-anon . . . nahalakip sa ilang ‘matag-adlawng’ pagkinabuhi.”
23. Nganong ang mga Saksi ni Jehova ingong usa ka organisasyon naila nga lahi?
23 Nganong ang mga Saksi ni Jehova ingong usa ka grupo—sama sa unang mga Kristohanon nailhang lahi? Sa daghang bahin, sila sama ra sa uban. Sila natawong may samang tawhanong mga pagkadili-hingpit, ug sila may samang mga suliran sa pangabuhi ug pasukaranang mga panginahanglan. Bisan pa niana, ingong tibuok-kalibotang kongregasyon, gitugotan nilang ang Pulong sa Diyos magagahom sa ilang mga kinabuhi. Ang misangpot internasyonal nga pag-igsoonay sa tinuod nga mga Kristohanon maoy gamhanang ebidensiya nga ang Bibliya mao ang dinasig nga Pulong sa Diyos.—Salmo 133:1.
Ang Bibliya Maoy Dinasig
24. Unsa ang atong pag-ampo alang sa daghan pang mga tawo?
24 Niining duha ka artikulo, atong nahisgotan ang duha lang ka ebidensiya sa pagpasundayag nga ang Bibliya mao ang Pulong sa Diyos, dili sa tawo. Kon kaha ginaisip nila ang dili-hitupngang kaalam sa Bibliya o ang gahom niini sa pagbag-o sa mga tawo—o ang daghang ubang butang nga nagatimaan niini ingong linain—ang sinserong mga tawo dili mapakyas sa pag-ila nga kini dinasig gayod sa Diyos. Ingong mga Kristohanon, kami nagaampo nga daghan pa ang makaila sa maong kamatuoran. Unya sila usab mopalanog sa masadyaong mga pulong sa salmista: “O tan-awa nga gimahal ko ang imong mga mando mismo. O Jehova, sumala sa imong mahigugmaong-kalulot tipigi ako nga buhi. Ang unod sa imong pulong maoy kamatuoran, ug ang tanan nimong matarong hudisyal nga hukom maoy sa panahong walay katinoan.”—Salmo 119:159, 160.
Nahinumdom Ka Ba?
◻ Unsa ang epekto sa Bibliya diha sa matuod nga mga Kristohanon?
◻ Sa unsang paagi ang tukmang kahibalo nagatabang sa pagbag-o kanato?
◻ Sa unsang paagi ang Bibliya nagatabang sa pagtukmod nato sa pag-ugmad sa maayong mga hiyas ug pagbuntog sa daotang mga hiyas?
◻ Unsang tabang ang anaa sa pag-ugmad ug diyosnong mga hiyas?
◻ Unsang ebidensiya nga ang Bibliya dinasig ang makita taliwala sa katawhan ni Jehova?
[Hulagway sa panid 18]
Ang makapasubong sangpotanan sa pagkadili-matinumanon ni Solomon sa iyang pagkatigulang angay magtukmod nato sa paghigugma sa pagkamatarong ug pagdumot sa pagkamalapason
[Hulagway sa panid 20]
Kon mangayo kita kang Jehova sa tabang, ang iyang espiritu molig-on sa paningkamot nato sa pagbuntog sa daotang mga kinaiya