“Ayaw Balosi si Bisan Kinsa ug Daotan Tungod sa Daotan”
“Ayaw balosi si bisan kinsa ug daotan tungod sa daotan. Pagtagana ug maayong mga butang sa atubangan sa tanang tawo.”—ROMA 12:17.
1. Unsa nga kinaiya ang komon kaayo?
KON itukmod ang bata sa iyang igsoon, mobalos gyod siya pagtukmod. Ikasubo, dili lang mga bata ang may ingon niana nga kinaiya, kondili ang mga dagko usab. Kon sila pasakitan, manimalos sila. Tinuod, ang mga hamtong dili literal nga mobalos ug tukmod, apan sila manimalos sa laing paagi. Tingali ilang libakon ang tawo nga nakapasakit kanila o mangita silag mga paagi nga dili molampos ang mga paningkamot sa maong tawo. Bisan unsa pang paagiha ang gigamit, usa ray tumong niana—ang pagpanimalos.
2. (a) Nganong pakigbisogan sa matuod nga mga Kristohanon ang kinaiya nga manimalos? (b) Unsang mga pangutana ug unsang kapituloha sa Bibliya ang atong hisgotan?
2 Bisan tuod nakagamot na pag-ayo ang kinaiya nga manimalos, ang matuod nga mga Kristohanon dili magpadaog niana. Hinunoa, maningkamot sila sa pagsunod sa tambag ni apostol Pablo: “Ayaw balosi si bisan kinsa ug daotan tungod sa daotan.” (Roma 12:17) Unsay magpalihok kanato sa pagkinabuhi sumala nianang hataas nga sukdanan? Kinsa ilabina ang dili nato baslan ug daotan? Unsang mga kaayohan ang atong mapahimuslan kon dili kita manimalos? Aron matubag kanang mga pangutanaha, susihon nato ang konteksto sa mga pulong ni Pablo ug tan-awon nato kon sa unsang paagi gipakita sa Roma kapitulo 12 nga ang dili pagpanimalos mao ang husto, mahigugmaon, ug makasaranganong butang nga buhaton. Tagsa-tagsaon nato kini paghisgot.
“Busa Ako Nangaliyupo Kaninyo”
3, 4. (a) Sugod sa Roma kapitulo 12, unsay gihisgotan ni Pablo, ug unsay kahulogan sa paggamit niya sa pulong “busa”? (b) Unsay angayng epekto sa kaluoy sa Diyos diha sa mga Kristohanon sa Roma?
3 Sugod sa kapitulo 12, gihisgotan ni Pablo ang upat ka butang nga naglangkit sa kinabuhi sa usa ka Kristohanon. Iyang gihubit ang atong relasyon kang Jehova, sa mga isigka-magtutuo, sa mga dili-magtutuo, ug sa mga opisyal sa kagamhanan. Gipaila ni Pablo nga adunay pangunang katarongan kon nganong pakigbisogan ang sayop nga mga kinaiya, lakip na ang kinaiya nga manimalos, sa dihang siya miingon: “Busa ako nangaliyupo kaninyo pinaagi sa kaluoy sa Diyos, mga igsoon.” (Roma 12:1) Matikdi ang pulong “busa,” nga nagkahulogang “tungod sa nahisgotan na.” Sama rang miingon si Pablo, ‘Tungod sa bag-o pa nakong gipatin-aw kaninyo, ako nangaliyupo kaninyo sa pagbuhat kon unsay akong sunod nga isulti.’ Unsa man diay ang gipatin-aw ni Pablo ngadto sa mga Kristohanon sa Roma?
4 Sa unang 11 ka kapitulo sa iyang sulat, gihisgotan ni Pablo ang talagsaong kahigayonan nga bukas alang sa mga Hudiyo ug mga Hentil nga mao ang pagkahimong mga magmamando uban ni Kristo sa Gingharian sa Diyos, usa ka paglaom nga gisalikway sa kinaiyanhong Israel. (Roma 11:13-36) Kanang bililhong pribilehiyo mabatonan lamang tungod sa “kaluoy sa Diyos.” Sa unsang paagi angayng mosanong ang mga Kristohanon sa pagpakita sa Diyos niining talagsaong dili-takos nga kalulot? Ang ilang kasingkasing kinahanglang matugob gayod sa pagkamapasalamaton nga tungod niana mapalihok sila sa pagbuhat sa sunod nga gisulti ni Pablo: “Itugyan ang inyong mga lawas nga usa ka halad nga buhi, balaan, dalawaton sa Diyos, usa ka sagradong pag-alagad uban sa inyong gahom sa pagpangatarongan.” (Roma 12:1) Apan, sa unsang paagi itugyan sa maong mga Kristohanon ang ilang kaugalingon ingong “usa ka halad” ngadto sa Diyos?
5. (a) Sa unsang paagi ikatanyag sa usa ka tawo ang iyang kaugalingon ingong “usa ka halad” sa Diyos? (b) Unsang prinsipyoha ang angayng mag-impluwensiya sa panggawi sa usa ka Kristohanon?
5 Si Pablo nagpadayon sa pagpatin-aw: “Hunong na sa pagpaumol sumala niining sistemaha sa mga butang, kondili mag-usab kamo pinaagi sa pagbag-o sa inyong hunahuna, aron inyong ikapamatuod sa inyong kaugalingon ang maayo ug dalawaton ug hingpit nga kabubut-on sa Diyos.” (Roma 12:2) Imbes tugotan ang espiritu sa kalibotan nga mag-umol sa ilang hunahuna, kinahanglang bag-ohon nila ang ilang mga hunahuna aron mahisama kini sa hunahuna ni Kristo. (1 Corinto 2:16; Filipos 2:5) Kanang prinsipyoha angayng mag-impluwensiya sa adlaw-adlaw nga panggawi sa tanang matuod nga mga Kristohanon, lakip na kanato karon.
6. Pinasukad sa pangatarongan ni Pablo nga makita diha sa Roma 12:1, 2, unsay magpalihok kanato nga likayan ang pagpanimalos?
6 Sa unsang paagi motabang kanato ang pangatarongan ni Pablo diha sa Roma 12:1, 2? Sama niadtong dinihogan-sa-espiritu nga mga Kristohanon sa Roma, mapasalamaton gayod kita sa kaluoy sa Diyos nga padayon niyang gipakita kanato sa lainlaing paagi matag adlaw. Busa, ang kasingkasing nga tugob sa pagpasalamat magpalihok kanato sa pag-alagad sa Diyos uban sa tibuok natong kusog, kahinguhaan, ug mga katakos. Kanang kinasingkasing nga tinguha magpalihok usab kanato sa paghimo sa atong maarangan nga maghunahuna, dili sama sa kalibotan, kondili sama ni Kristo. Ug ang pagbaton sa hunahuna ni Kristo mag-apektar sa atong pagtratar sa uban—sa mga isigka-magtutuo ug sa mga dili-magtutuo. (Galacia 5:25) Pananglitan: Kon kita maghunahuna sama ni Kristo, magpugong gayod kita nga dili manimalos.—1 Pedro 2:21-23.
“Himoa nga Walay Pagkasalingkapaw ang Inyong Gugma”
7. Unsang matanga sa gugma ang gihisgotan sa Roma kapitulo 12?
7 Ang atong paglikay sa pagbalos ug daotan sa daotan dili lamang husto kondili mao usab ang mahigugmaong butang nga buhaton. Matikdi kon unsang matanga sa gugma ang gihisgotan ni apostol Pablo. Sa basahon sa Roma, makadaghang gigamit ni Pablo ang pulong “gugma” (a·gaʹpe sa Grego) sa dihang nagtumong sa gugma sa Diyos ug nianang kang Kristo. (Roma 5:5, 8; 8:35, 39) Apan, sa kapitulo 12, gigamit ni Pablo ang pulong a·gaʹpe sa paghisgot bahin sa gugma nga ipakita ngadto sa isigkatawo. Human hisgoti nga nagkalainlain ang espirituwal nga mga gasa ug ang pipila ka magtutuo nakabaton niini, gihisgotan ni Pablo ang usa ka hiyas nga angayng ugmaron sa tanang Kristohanon. Siya nag-ingon: “Himoa nga walay pagkasalingkapaw ang inyong gugma.” (Roma 12:4-9) Ang pagpakitag gugma ngadto sa uban maoy pangunang ilhanan sa matuod nga mga Kristohanon. (Marcos 12:28-31) Gitambagan kita ni Pablo nga kinahanglang sinsero ang gugma nga atong ipakita ingong mga Kristohanon.
8. Sa unsang paagi ikapakita nato ang gugma nga dili salingkapaw?
8 Dugang pa, gihisgotan ni Pablo kon sa unsang paagi ipakita ang gugma nga dili salingkapaw, sa dihang siya miingon: “Kasilagi ang daotan, hawiri ang maayo.” (Roma 12:9) Ang “kasilagi” ug “hawiri” maoy bug-at nga mga pulong. Ang pulong “kasilagi” mahimong hubaron nga “dumti pag-ayo.” Kinahanglang dumtan nato dili lamang ang mga sangpotanan sa pagkadaotan kondili ang daotan mismo. (Salmo 97:10) Ang pulong “hawiri” maoy hubad sa usa ka Gregong berbo nga sa literal nagkahulogang “pagpatapot.” Kon ang usa ka Kristohanon adunay tinuod nga gugma, ang hiyas nga pagkamaayo mahimo nang bahin sa iyang personalidad, nga daw mitapot kini kaniya.
9. Unsang tambag ang subli-subling gihatag ni Pablo?
9 Subli-subling gihisgotan ni Pablo ang usa ka paagi nga atong ikapasundayag ang gugma. Siya nag-ingon: “Magpadayon sa pagpanalangin kanila nga nagalutos; himoa ang pagpanalangin ug ayaw pagpanunglo.” “Ayaw balosi si bisan kinsa ug daotan tungod sa daotan.” “Ayaw kamo pagpanimalos, mga hinigugma.” “Ayaw pagpadaog sa daotan, kondili padayong daoga ang daotan pinaagi sa maayo.” (Roma 12:14, 17-19, 21) Ang mga pulong ni Pablo tin-awng nagpakita kon sa unsang paagi trataron nato ang mga dili-magtutuo, bisan kadtong mosupak kanato.
“Magpadayon sa Pagpanalangin Kanila nga Nagalutos”
10. Sa unsang paagi kita makapanalangin sa atong mga maglulutos?
10 Sa unsang paagi sundon nato ang tambag ni Pablo: “Magpadayon sa pagpanalangin kanila nga nagalutos”? (Roma 12:14) Giingnan ni Jesus ang iyang mga sumusunod: “Magpadayon sa paghigugma sa inyong mga kaaway ug sa pag-ampo alang sa mga nagalutos kaninyo.” (Mateo 5:44; Lucas 6:27, 28) Busa, ang usa ka paagi nga kita magpanalangin sa mga maglulutos maoy sa pag-ampo alang kanila, nga hangyoon si Jehova nga kon ugaling sila nagsupak kanato tungod sa ilang kawalay-alamag sa kamatuoran, buksan unta niya ang ilang mga mata. (2 Corinto 4:4) Tinuod, morag katingad-an nga hangyoon ang Diyos nga panalanginan ang usa ka maglulutos. Apan, kon ang atong panghunahuna susama kang Kristo, makahimo kita sa pagpakitag gugma sa atong mga kaaway. (Lucas 23:43) Unsa kahay resulta kon atong ipakita kanang matanga sa gugma?
11. (a) Unsay atong makat-onan sa panig-ingnan ni Esteban? (b) Ingon sa gipakita sa kinabuhi ni Pablo, unsay purohan sa pipila ka maglulutos?
11 Si Esteban usa niadtong nag-ampo alang sa iyang mga maglulutos, ug wala makawang ang iyang pag-ampo. Wala madugay human sa Pentekostes 33 K.P., si Esteban gidakop sa mga magsusupak sa Kristohanong kongregasyon, giguyod ngadto sa gawas sa Jerusalem, ug gibato. Sa wala pa siya mabugtoi sa gininhawa, siya mituaw: “Jehova, ayaw idat-og kanila kining salaa.” (Buhat 7:58–8:1) Ang usa sa mga lalaki nga giampo ni Esteban nianang adlawa mao si Saulo, kinsa nakasaksi ug nagtugot sa pagpatay kaniya. Sa ulahi, ang binanhawng si Jesus nagpakita kang Saulo. Kadtong kanhing maglulutos nahimong sumusunod ni Kristo ug sa ngadtongadto nahimong si apostol Pablo, nga magsusulat sa basahon sa Roma sa Bibliya. (Buhat 26:12-18) Nahiuyon sa pag-ampo ni Esteban, dayag nga gipasaylo ni Jehova ang sala ni Pablo sa paglutos sa Iyang mga alagad. (1 Timoteo 1:12-16) Mao diay nga gitambagan ni Pablo ang mga Kristohanon: “Magpadayon sa pagpanalangin kanila nga nagalutos”! Siya mismo nakasinati nga ang pipila ka maglulutos may purohan nga sa ngadtongadto mahimong mga alagad sa Diyos. Sa atong adlaw, ang pipila ka maglulutos nahimo usab nga mga magtutuo tungod sa pagkamakigdaiton sa mga alagad ni Jehova.
“Makigdinaitay sa Tanang Tawo”
12. Sa unsang paagi magkalambigit ang tambag nga makaplagan diha sa Roma 12:9, 17?
12 Ang sunod nga tambag ni Pablo kon unsaon pagtratar ang mga magtutuo ug dili-magtutuo mao kini: “Ayaw balosi si bisan kinsa ug daotan tungod sa daotan.” Atong masabtan kon nganong gisulti niya kini tungod kay siya miingon una pa niini nga: “Kasilagi ang daotan.” Sa pagkatinuod, makaingon ba ang usa ka tawo nga gikasilagan gayod niya ang daotan kon baslan niya ug daotan ang daotan? Ang pagbuhat niana maoy kaatbang sa pagbaton ug gugma nga ‘dili salingkapaw.’ Dayon miingon si Pablo: “Pagtagana ug maayong mga butang sa atubangan sa tanang tawo.” (Roma 12:9, 17) Sa unsang paagi ikapadapat nato ang maong mga pulong?
13. Sa unsang paagi kita magagawi “sa atubangan sa tanang tawo”?
13 Una pa niana, naghisgot si Pablo bahin sa paglutos nga gisagubang sa mga apostoles diha sa iyang sulat sa mga taga-Corinto. Siya nag-ingon: “Kami nahimong talan-awon sa teatro sa kalibotan, ug sa mga manulonda, ug sa mga tawo. . . . Sa dihang gisultihag pasipala, kami nanalangin; sa dihang gilutos, kami nag-antos; sa dihang gidaot ang dungog, kami nangaliyupo.” (1 Corinto 4:9-13) Sa samang paagi, ang mga tawo sa kalibotan nagbantay sa lihok sa matuod nga mga Kristohanon. Sa dihang makita niadtong anaa sa atong palibot ang maayong mga butang nga atong gibuhat bisan kita gitratar nga dili-makataronganon, basin madani sila sa pagdawat sa atong mensahe.—1 Pedro 2:12.
14. Sa unsang gilapdon nga kita makigdinaitay?
14 Apan, sa unsang gilapdon nga kita makigdinaitay? Kutob sa atong maarangan. Giingnan ni Pablo ang mga Kristohanon: “Kon mahimo, kutob sa inyong maarangan, makigdinaitay sa tanang tawo.” (Roma 12:18) Ang mga ekspresyong “kon mahimo” ug “kutob sa inyong maarangan” nagpaila nga ang pagpakigdait sa uban dili kanunayng posible. Pananglitan, dili nato supakon ang sugo sa Diyos aron lang may pakigdait kita sa atong isigkatawo. (Mateo 10:34-36; Hebreohanon 12:14) Bisan pa niana, buhaton nato ang tanan kutob sa atong mahimo sa pagpakigdinaitay “sa tanang tawo,” nga dili ikompromiso ang matarong nga mga prinsipyo.
“Ayaw Kamo Pagpanimalos”
15. Sumala sa Roma 12:19, nganong dili angayng manimalos?
15 Naghatag si Pablo ug laing bug-at nga katarongan kon nganong dili kita angayng manimalos; mao kini ang makasaranganong butang nga buhaton. Siya nag-ingon: “Ayaw kamo pagpanimalos, mga hinigugma, kondili hatagig dapit ang kapungot; kay nahisulat: ‘Akoa ang panimalos; ako magabalos, nag-ingon si Jehova.’” (Roma 12:19) Ang usa ka Kristohanon nga nagtinguha sa pagpanimalos maoy mapangahason. Iyang giangkon ang papel nga iya lamang sa Diyos. (Mateo 7:1) Dugang pa, pinaagi sa pagpanimalos, iyang gipakita nga siya kulang ug pagtuo sa pasalig ni Jehova: “Ako magabalos.” Sa kasukwahi, ang matuod nga mga Kristohanon masaligon nga ‘ipatuman ni Jehova ang hustisya alang sa iyang mga pinili.’ (Lucas 18:7, 8; 2 Tesalonica 1:6-8) Sa pagkamakasaranganon, ilang gitugyan sa Diyos ang pagpanimalos.—Jeremias 30:23, 24; Roma 1:18.
16, 17. (a) Unsay kahulogan sa ‘pagpundok ug baga’ diha sa ulo sa usa? (b) Paghatag ug personal nga kasinatian diin nalukmay ang kasingkasing sa usa ka dili-magtutuo tungod sa kaayo nga gipakita kaniya.
16 Kon kita manimalos sa atong kaaway, lagmit motig-a ang iyang kasingkasing, apan kon kita magpakitag kaayo kaniya, hayan malukmay ang iyang kasingkasing. Ngano? Matikdi ang mga pulong ni Pablo sa mga Kristohanon sa Roma. Siya nag-ingon: “Kon ang imong kaaway gigutom, pakan-a siya; kon siya giuhaw, hatagi siya ug tubig nga mainom; kay sa pagbuhat niini ikaw magapundok ug mga baga ibabaw sa iyang ulo.” (Roma 12:20; Proverbio 25:21, 22) Unsay buot ipasabot niini?
17 Ang ‘pagpundok ug baga ibabaw sa iyang ulo’ maoy mahulagwayong mga pulong nga gipasukad sa paagi sa paglunsay ug metal sa panahon sa Bibliya. Ang bato nga adunay metal ibutang sa hurno, ug butangag baga ang ilalom ug ibabaw niini. Ang baga nga gipundok sa ibabaw makapasamot sa kainit mao nga matunaw ang gahi nga metal ug mahimulag sa bato. Sa samang paagi, pinaagi sa pagpakitag kaayo ngadto sa usa ka magsusupak, atong “matunaw” ang katig-a sa iyang kasingkasing ug molutaw ang iyang maayong mga hiyas. (2 Hari 6:14-23) Sa pagkatinuod, daghang membro sa Kristohanong kongregasyon ang unang nadani sa matuod nga pagsimba tungod sa kaayo nga gipakita sa mga alagad ni Jehova kanila.
Kon Nganong Dili Kita Mobalos
18. Nganong husto, mahigugmaon, ug makasaranganon ang dili pagpanimalos?
18 Niining mubo nga paghisgot sa Roma kapitulo 12, atong nahibaloan ang ubay-ubayng hinungdanong mga katarongan kon nganong kita ‘dili mobalos ni bisan kinsa ug daotan tungod sa daotan.’ Una, ang dili pagpanimalos mao ang hustong butang nga buhaton. Tungod sa kaluoy nga gipakita sa Diyos kanato, husto ug makataronganon nga atong itanyag ang atong kaugalingon kang Jehova ug kinabubut-ong tumanon ang iyang mga sugo—lakip na ang sugo sa paghigugma sa atong mga kaaway. Ikaduha, ang dili pagbalos ug daotan sa daotan mao ang mahigugmaong butang nga buhaton. Pinaagi sa dili pagpanimalos ug sa pagpatunhay sa pakigdait, basin atong matabangan kadtong grabeng misupak kanato nga mahimong mga magsisimba ni Jehova. Ikatulo, ang dili pagbalos ug daotan mao ang makasaranganong butang nga buhaton. Kon kita manimalos, atong gipakita nga kita mapangahason, kay si Jehova nag-ingon: “Akoa ang panimalos.” Nagpasidaan usab ang Pulong sa Diyos: “Miabot ba ang pagkamapangahason? Nan modangat ang kaulawan; apan ang kaalam anaa sa mga makasaranganon.” (Proverbio 11:2) Kon atong itugyan sa Diyos ang pagpanimalos, atong gipakita nga kita makasaranganon.
19. Unsay atong hisgotan sa sunod nga artikulo?
19 Gisumaryo ni Pablo ang iyang paghisgot kon sa unsang paagi angay natong trataron ang uban. Gitambagan niya ang mga Kristohanon: “Ayaw pagpadaog sa daotan, kondili padayong daoga ang daotan pinaagi sa maayo.” (Roma 12:21) Unsang daotang mga puwersa ang atong gisagubang karon? Unsaon nato kana pagbuntog? Ang mga tubag niini ug sa nalangkit nga mga pangutana pagahisgotan sa sunod nga artikulo.
Makapatin-aw Ka Ba?
• Sa Roma kapitulo 12, unsang tambag ang subli-subling makita?
• Unsay magpalihok kanato nga dili manimalos?
• Unsang mga kaayohan ang mapahimuslan nato ug sa uban kon kita ‘dili mobalos ug daotan tungod sa daotan’?
[Kahon sa panid 23]
Ang Roma kapitulo 12 naghubit sa relasyon sa usa ka Kristohanon
• kang Jehova
• sa isigka-magtutuo
• sa mga dili-magtutuo
[Hulagway sa panid 23]
Ang sulat ni Pablo sa mga taga-Roma adunay praktikal nga tambag para sa mga Kristohanon
[Hulagway sa panid 25]
Unsay atong makat-onan gikan sa panig-ingnan sa tinun-ang si Esteban?