Sunda ang Panig-ingnan ni Jesus sa Diyosnong Debosyon
“Tinuod nga dako ang balaang tinagoan niining diyosnong debosyon: ‘Siya [Jesus] gipadayag sa unod.’”—1 TIMOTEO 3:16.
1. (a) Unsang pangutana ang wala matubag sa kapig 4,000 ka tuig? (b) Kanus-a ug sa unsang paagi nahatag ang tubag?
KADTO usa ka pangutana nga wala matubag sa kapig 4,000 ka tuig. Sukad gayod nga ang unang tawo, si Adan, napakyas sa paghupot sa integridad, ang pangutana mao: Sa unsang paagi ang diyosnong debosyon ikapadayag taliwala sa katawhan? Sa kataposan, sa unang siglo K.P., sa pag-anhi sa Anak sa Diyos sa yuta, ang tubag nahatag. Sa matag hunahuna, pulong, ug buhat, gipasundayag ni Jesu-Kristo ang iyang personal nga pakigsuod kang Jehova. Sa ingon iyang gipadayag ang ‘balaang tinagoan sa diyosnong debosyon,’ pinaagi sa pagpasundayag sa paagi nga ang nagpahinungod nga mga tawo makahupot sa maong debosyon.—1 Timoteo 3:16.
2. Sa pagtinguha sa diyosnong debosyon, nganong angay natong palandongon pag-ayo ang panig-ingnan ni Jesus?
2 Sa pagtinguha sa diyosnong debosyon ingong nagpahinungod, bawtismadong mga Kristohanon, maayo nga atong “palandongon pag-ayo” ang panig-ingnan ni Jesus. (Hebreohanon 12:3) Ngano? Sa duha ka katarongan. Una, ang panig-ingnan ni Jesus makatabang nato sa pag-ugmad ug diyosnong debosyon. Si Jesus mas nakaila sa iyang Amahan kay ni bisan kinsa. (Juan 1:18) Ug gisundog pag-ayo ni Jesus ang mga paagi ug mga hiyas ni Jehova nga siya nakaingon: “Siya nga nakakita kanako nakakita usab sa Amahan.” (Juan 14:9) Busa, pinaagi sa kinabuhi ug ministeryo ni Jesus, makabaton kitag mas lalom nga pagpabili sa malumong mga hiyas ni Jehova, sa ingon mapalig-on ang atong personal nga pakigsuod ngadto sa atong mahigugmaong Maglalalang. Ikaduha, ang panig-ingnan ni Jesus makatabang nato sa pagpadayag sa diyosnong debosyon. Gihatag niya ang hingpit nga panig-ingnan sa kagawian nga nagapasundayag sa diyosnong debosyon. Busa maayong atong palandongon pag-ayo kon sa unsang paagi kita ‘makasul-ob kang Kristo,’ nga mao, paghimo kaniya ingong sumbanan, pagsundog sa iyang panig-ingnan.—Roma 13:14.
3. Unsay igaapil sa atong programa sa personal nga pagtuon sa Bibliya, ug ngano?
3 Dili ang tanang gisulti ug gibuhat ni Jesus ang natipigan diha sa kasulatan. (Juan 21:25) Busa, ang mga butang nga nahisulat ubos sa balaang inspirasyon angay nga makapaikag sa linain kanato. Sa ingon ang usa ka programa sa personal nga pagtuon sa Bibliya angay mag-apil sa regular nga pagbasa sa mga asoy sa Ebanghelyo sa kinabuhi ni Jesus. Apan aron ang maong pagbasa makatabang nato sa atong pagtinguha sa diyosnong debosyon, kinahanglang mogahin kitag panahon sa pagpalandong nga mapabilhon sa atong ginabasa. Kinahanglang magmaigmat usab kita sa pagtan-aw sa butang dili dayag.
Ang Anak Sama sa Amahan
4. (a) Unsay nagapakita nga si Jesus maoy usa ka tawo sa kasibot ug lalom nga pagbati? (b) Unsay gipangunhan ni Jesus sa pagbuhat sa pagpakiglabot sa uban?
4 Tagda ang usa ka pananglitan. Si Jesus maoy usa ka tawo sa kasibot ug lalom nga pagbati. Matikdi gikan sa Marcos 10:1, 10, 13, 17, ug 35 nga ang mga tawo sa tanang panuigon ug kagikan nakakaplag kaniya nga daling maduol. Dili lang sa usa ka higayon, gikugos niya ang mga bata. (Marcos 9:36; 10:16) Nganong ang mga tawo, bisan ang mga bata mibating relaks kaayo uban kang Jesus? Tungod sa iyang sinsero, tinuod nga interes kanila. (Marcos 1:40, 41) Dayag kini sa pagkaaging siya kasagaran ang miuna sa pagduol sa uban nga nagkinahanglag tabang. Busa, atong mabasa nga siya “nakakita” sa balong babaye sa Nain kansang anak nga lalaki nga namatay giyayongan aron ilubong. Unya siya “miduol” ug nagbanhaw sa batang lalaki, ug walay paghisgot nga siya gihangyo sa pagbuhat niadto. (Lucas 7:13-15) Siya usab, nga wala hangyoa sa pagbuhat niadto, miuna aron sa pag-ayo sa usa ka babayeng bakol ug sa usa ka lalaking nanghupong.—Lucas 13:11-13; 14:1-4.
5. Unsay ginatudlo sa maong mga asoy sa ministeryo ni Jesus mahitungod sa mga hiyas ug mga paagi ni Jehova?
5 Inigbasa nimo nianang mga hitaboa, hunong ug suknaa ang imong kaugalingon: ‘Sanglit hingpit nga gisundog ni Jesus ang iyang Amahan, unsay ginasugilon kanato sa maong mga asoy mahitungod sa mga hiyas ug mga paagi ni Jehova?’ Angay nga kini magpasalig kanato nga si Jehova maoy Diyos sa kasibot ug lalom nga pagbati. Ang kainit sa iyang mapinadayonong interes sa tawhanong banay nagtukmod niya sa pagpanguna sa pagpakiglabot kanila. Siya wala pugsa sa paghatag sa iyang Anak “nga usa ka lukat ilis sa daghan.” (Mateo 20:28; Juan 3:16) Siya nangitag kahigayonan nga “mahisuod” niadtong magaalagad kaniya tungod sa gugma. (Deuteronomio 10:15) Sumala sa ginaingon sa Bibliya: “Ang mga mata [ni Jehova] nagalirawliraw sa tibuok nga yuta sa pagpakita sa iyang kusog alang niadtong kang kansang kasingkasing maoy bug-os ngadto kaniya.”—2 Cronicas 16:9.
6. Unsay mosangpot kon atong palandongon ang kasibot ug lalom nga pagbati ni Jehova sumala sa gipadayag sa iyang Anak?
6 Ang pagpalandong niining paagiha bahin sa kasibot ug lalom nga pagbati ni Jehova, sumala sa gipadayag sa iyang Anak, motandog sa imong kasingkasing, nga mapuno kanag labawng pagpabili sa Iyang malumo ug madanihong mga hiyas. Kini, sa baylo, modani kanimo nganha kaniya. Ikaw madasig sa pagduol kaniya nga walay pagpanuko diha sa pag-ampo sa tanang panahon ug ubos sa tanang kahimtang. (Salmo 65:2) Mopalig-on kini sa imong personal nga pakigsuod kaniya.
7. Tapos sa pagpalandong sa kasibot ug lalom nga pagbati ni Jehova, unsay angay nga isukna nimo sa imong kaugalingon, ug ngano?
7 Apan, hinumdomi nga ang diyosnong debosyon nagalangkit dili lamang sa masimbahong pagbati. Sumala sa giingon sa eskolar sa Bibliya si R. Lenski, kini “nagaapil sa atong tibuok matinahoron, masimbahong tinamdan ug sa mga lihok nga nagagikan niini.” (Italiko amoa.) Busa tapos sa pagpalandong sa kasibot ug lalom nga pagbati ni Jehova ingon nga gipadayag ni Jesus, suknaa ang imong kaugalingon: ‘Sa unsang paagi ako mahimong sama pa kang Jehova niining bahina? Isipon ba ako sa uban nga daling maduol?’ Kon ikaw usa ka ginikanan, kinahanglang dali kang maduol sa imong mga anak. Ug kon ikaw usa ka ansiano sa kongregasyon, angay ka gayod nga daling maduol. Nan, unsay mohimo kanimong labi pang daling maduol? Ang kasibot ug lalom nga pagbati. Kinahanglang ugmaron nimo ang sinsero, tiunay nga interes sa uban. Kon ikaw tinuod nga matinagdanon sa uban ug andam nga mohatag sa imong kaugalingon alang kanila, kini ilang hisabtan ug masuod sila kanimo.
8. (a) Unsay angay nga ibutang nimo sa hunahuna samtang imong basahon ang mga asoy sa Bibliya mahitungod kang Jesus? (b) Unsay atong hikat-onan bahin kang Jehova gikan sa mga asoy nga gisitar diha sa potnot?
8 Busa samtang magbasa ka sa mga asoy sa Bibliya mahitungod kang Jesus, ibutang sa hunahuna nga daghan ang hikat-onan nimo bahin kang Jehova ingong persona gikan sa mga butang gisulti ug gibuhat ni Jesus.a Ug sa dihang ang imong pagpabili sa mga hiyas sa Diyos, sumala sa gibanaag ni Jesus, magtukmod nimo sa pagsingkamot nga labaw pang mahisama Kaniya, ikaw nagahatag ebidensiya sa imong diyosnong debosyon.
Pagpakitag Diyosnong Debosyon Nganha sa mga Sakop sa Pamilya
9, 10. (a) Sa unsang paagi ang gugma ug kabalaka ni Jesus sa iyang inahan, si Maria, gipadayag mga gutling na lamang una siya mamatay? (b) Ngano kaha nga gitugyan ni Jesus ang pag-atiman kang Maria ngadto kang apostol Juan ug dili ngadto sa usa sa iyang kaugalingong mga igsoon sa unod?
9 Ang kinabuhi ug ministeryo ni Jesu-Kristo daghag ginabutyag kon unsaon pagpadayag ang diyosnong debosyon. Ang usa ka makapatandog nga pananglitan nahitala sa Juan 19:25-27, diin atong mabasa: “Apan, sa duol sa kahoy sa pagsakit ni Jesus nagtindog ang iyang inahan ug ang igsoong babaye sa iyang inahan; si Maria ang asawa ni Clopas, ug si Maria Magdalena. Busa si Jesus, sa pagkakita sa iyang inahan ug sa tinun-an nga iyang gihigugma [Juan] nga nagtindog sa duol, miingon ngadto sa iyang inahan: ‘Babaye, tan-awa! Ang imong anak!’ Dayon siya miingon ngadto sa tinun-an: ‘Tan-awa! Ang imong inahan!’ Ug sukad niadtong taknaa ang tinun-an nagdala niya ngadto sa iyang kaugalingong balay.”
10 Tiaw na! Mga gutling na lamang una niya itugyan ang iyang yutan-ong kinabuhi, ang gugma ug kabalaka ni Jesus nagtukmod niya sa pagtugyan sa pag-atiman sa iyang inahan, si Maria (lagmit usa na ka balo niadto) ngadto sa hinigugmang apostol si Juan. Apan nganong si Juan man ug dili ang usa sa mga igsoon mismo sa unod ni Jesus? Kay si Jesus mabalak-on man dili lamang sa pisikal, materyal nga mga panginahanglan ni Maria apan ilabina gayod sa iyang espirituwal nga kaayohan. Ug si apostol Juan (lagmit ig-agaw ni Jesus) nakapamatuod sa iyang pagtuo, samtang walay timailhan nga ang mga igsoon ni Jesus sa unod maoy mga magtutuo na niadto.—Mateo 12:46-50; Juan 7:5.
11. (a) Sumala kang Pablo, sa unsang paagi ang usa ka Kristohanon makapakitag diyosnong debosyon diha sa iyang panimalay mismo? (b) Nganong ang tinuod nga Kristohanon nagahimog tagana alang sa tigulang nga mga ginikanan?
11 Karon, sa unsang paagi kini usa ka pagpadayag sa diyosnong debosyon? Si apostol Pablo nagpatin-aw: “Pasidunggi ang mga babayeng balo nga tinuod nga balo. Apan kon ang usa ka babayeng balo may mga anak o mga apo, patun-a una kini sila sa pagpakitag diyosnong debosyon diha sa ilang panimalay mismo ug sa pagpadayon sa paghatag sa nahiangayng balos ngadto sa ilang mga ginikanan ug mga apohan, kay kini dalawaton sa panan-aw sa Diyos.” (1 Timoteo 5:3, 4) Ang pagpasidungog sa mga ginikanan pinaagi sa pagtaganag materyal nga suportar sa dihang kana gikinahanglan maoy, sumala pa ni Pablo, usa ka pagpadayag sa diyosnong debosyon. Sa unsang paagi matuod kana? Si Jehova, ang Tagmugna sa kahikayan sa pamilya, nagasugo sa mga anak sa pagpasidungog sa ilang mga ginikanan. (Efeso 3:14, 15; 6:1-3) Busa, ang tinuod nga Kristohanon nakaila nga ang pag-atiman sa maong pamilyahanong responsabilidad dili lamang magpakitag gugma alang sa mga ginikanan kondili magpasundayag usab ug pagtahod sa Diyos ug pagkamasinugtanon sa iyang mga sugo.—Itandi ang Colosas 3:20.
12. Sa unsang paagi ikaw makapakitag diyosnong debosyon nganha sa tigulang nga mga ginikanan, ug angay unsa ang motibo?
12 Nan, sa unsang paagi ikaw makapakitag diyosnong debosyon nganha sa mga sakop sa pamilya? Kini tinong magalangkit sa paghikay sa pag-atiman sa espirituwal ug materyal nga mga panginahanglan sa tigulang nga mga ginikanan, sama sa gibuhat ni Jesus. Ang pagkapakyas sa pagbuhat niana magpadayag sa kakulang sa diyosnong debosyon. (Itandi ang 2 Timoteo 3:2, 3, 5.) Ang nagpahinungod nga Kristohanon nagatagana alang sa nagkinahanglang mga ginikanan dili lamang tungod sa kalulot o sa pagbati sa katungdanan kondili tungod kay gihigugma niya ang iyang pamilya, ug giila niya ang hataas nga pagpabili nga ginabutang ni Jehova sa pag-atiman sa maong responsabilidad. Busa, ang iyang pag-atiman sa tigulang nga mga ginikanan maoy pagpakitag diyosnong debosyon.b
13. Sa unsang paagi ang usa ka Kristohanong amahan makapakitag diyosnong debosyon nganha sa iyang pamilya?
13 Ang diyosnong debosyon ikapakita diha sa panimalay sa ubang mga paagi. Pananglitan, ang usa ka Kristohanong amahan may responsabilidad sa pagtagana sa iyang pamilya sa materyal, emosyonal, ug espirituwal nga paagi. Busa, dugang sa pagtaganag materyal nga suportar, siya mahigugmaong nagahikay ug regular nga pagtuon sa Bibliya sa pamilya. Siya nagaeskedyul ug panahon sa pag-ambit nga regular sa pagsangyaw sa kanataran uban sa iyang pamilya. Siya timbang, nga nagaila sa ilang panginahanglan usab sa pahulay ug kalingawan. Ug siya maalamong magatino sa mga butang pagaunahon, nga dili motugot nga tungod sa kalihokan sa kongregasyon iyang mapasagdan ang iyang pamilya. (1 Timoteo 3:5, 12) Nganong ginabuhat niya kining tanan? Dili lang tungod sa pagbati sa katungdanan apan tungod sa gugma sa iyang pamilya. Ginaila niya ang bili nga ginabutang ni Jehova sa pag-atiman sa pamilya sa usa. Pinaagi sa pagtuman sa ingon sa iyang responsabilidad ingong bana ug amahan, siya nagapakitag diyosnong debosyon.
14. Sa unsang paagi ang usa ka Kristohanong asawa makapadayag ug diyosnong debosyon diha sa panimalay?
14 Ang Kristohanong mga asawa usab may responsabilidad sa pagpakitag diyosnong debosyon diha sa balay. Sa unsang paagi? Ang Bibliya nagaingon nga ang usa ka asawa angay nga “magpasakop” sa iyang bana ug angay magbatog “lalom nga pagtahod” kaniya. (Efeso 5:22, 33) Bisan pag ang iyang bana dili magtutuo, siya “magpasakop” kaniya. (1 Pedro 3:1) Ang Kristohanong babaye nagapasundayag sa maong pagpasakop ingong asawa pinaagi sa pagpaluyo sa iyang bana sa mga desisyon nga iyang ginahimo basta kana dili mosupak sa mga kasugoan sa Diyos. (Buhat 5:29) Ug nganong dawaton niya ang maong papel? Dili lang tungod kay gihigugma niya ang iyang bana kondili ilabina tungod kay iyang giila nga kini “kahimut-anan sa Ginoo”—nga mao, kini mao ang kahikayan sa Diyos alang sa pamilya. (Colosas 3:18) Sa ingon ang iyang andam nga pagpasakop sa iyang bana maoy usa ka pagpadayag sa iyang diyosnong debosyon.
“Alang Niini nga Katuyoan Ako Mianhi”
15. Sa unsang talagsaong paagi gipadayag ni Jesus ang diyosnong debosyon?
15 Usa sa talagsaong mga paagi nga gipadayag ni Jesus ang diyosnong debosyon maoy pinaagi sa ‘pagpahayag sa maayong balita sa gingharian sa Diyos.’ (Lucas 4:43) Human sa iyang bawtismo sa Jordan sa 29 K.P., gigugol ni Jesus ang sunod tulo ka tuig ug tunga nga puliki kaayo sa maong hinungdanon-sa-tanan nga buluhaton. “Maoy alang niini nga katuyoan nga ako mianhi,” siya mipatin-aw. (Marcos 1:38; Juan 18:37) Apan sa unsang paagi kadto usa ka pagpadayag sa iyang diyosnong debosyon?
16, 17. (a) Unsay nagtukmod kang Jesus nga mapuliki kaayo sa pagwali ug pagpanudlo? (b) Nganong ang ministeryo ni Jesus sa pagwali ug pagpanudlo usa ka pagpakita sa iyang diyosnong debosyon?
16 Hinumdoming ang diyosnong debosyon nagalangkit sa pagkinabuhi sa paagi nga makapahimuot sa Diyos tungod kay imong gihigugma siya ug dulot gipabilhan ang iyang makapamahal nga mga hiyas. Nan, unsa bay nagtukmod kang Jesus sa paggugol sa kataposan niyang mga tuig sa yuta nga puliki kaayo sa pagwali ug pagpanudlo? Tungod ba lang sa pagbati sa katungdanan o obligasyon? Walay pagduhaduha nga siya may kabalaka sa mga tawo. (Mateo 9:35, 36) Ug siya bug-os nakaamgo nga ang pagdihog kaniya sa balaang espiritu nagtudlo ug nagsugo kaniya sa pagtuman sa iyang ministeryo. (Lucas 4:16-21) Bisan pa niana, ang iyang mga motibo mas lalom pa.
17 “Ako nahigugma sa Amahan,” yanong giingnan ni Jesus ang iyang mga apostol sa kataposang gabii sa iyang yutan-ong kinabuhi. (Juan 14:31) Kanang gugmaha gipasukad sa lalom kaayo, suod nga kahibalo sa mga hiyas ni Jehova. (Lucas 10:22) Kay gitukmod sa usa ka kasingkasing nga gipukaw sa lalom nga pagpabili, si Jesus nagkalipay sa pagbuhat sa kabubut-on sa Diyos. (Salmo 40:8) Kadto mao ang iyang “pagkaon”—nga kinahanglanon kaayo sa kinabuhi, nga lamian kaayo. (Juan 4:34) Gihatag niya ang hingpit nga panig-ingnan sa “pagpangita pag-una sa gingharian” inay sa pag-una sa kaugalingon. (Mateo 6:33) Busa dili lamang kon unsay iyang gibuhat o bisan unsa ka dako ang iyang gibuhat kondili kon nganong gibuhat niya kadto ang naghimo sa iyang ministeryo sa pagwali ug pagpanudlo nga usa ka pagpadayag sa iyang diyosnong debosyon.
18. Nganong ang pagbatog bahin sa ministeryo dili kanunay usa ka pagpadayag sa diyosnong debosyon?
18 Sa unsang paagi makasundog kita sa panig-ingnan sa “sulundan,” si Jesus, niining bahina? (1 Pedro 2:21) Ang tanan nga mosanong sa pagdapit ni Jesus nga “umari ka ug mahimong akong sumusunod” may balaang buluhaton sa pagwali sa maayong balita sa Gingharian ug paghimog mga tinun-an. (Lucas 18:22; Mateo 24:14; 28:19, 20) Nagkahulogan ba kini nga pinaagi sa pagbatog bahin sa pagpahayag sa maayong balita, kita nagatinguha sa diyosnong debosyon? Dili sa kanunay. Kon kita magaambit sa ministeryo sa basta lamang nga paagi, o aron lamang sa pagpahimuot sa mga sakop sa pamilya o sa uban, kana dili maisip nga ‘buhat sa diyosnong debosyon.’—2 Pedro 3:11.
19. (a) Kinahanglan unsa ang pangunang katarongan alang sa atong ginabuhat diha sa ministeryo? (b) Unsay mosangpot dihang kita matukmod sa lalom nga gugma sa Diyos?
19 Sama kang Jesus, ang atong mga motibo kinahanglang mas lalom. Matud ni Jesus: “Higugmaa si Jehova nga imong Diyos uban sa tibuok mong kasingkasing [ang mga emosyon, ang mga tinguha, ug pagbati sa pagkatawo sa kahiladman] ug uban sa tibuok mong kalag [imong kinabuhi ug tibuok nga pagkamao] ug uban sa tibuok mong hunahuna [imong mga katakos sa pangutok] ug sa tibuok mong kusog.” Kini gidugangan sa masinabtanong eskriba: “Kini . . . labaw pang bililhon kay sa tanang tibuok nga mga halad-nga-sinunog ug sa mga halad.” (Marcos 12:30, 33, 34) Busa dili lang ang atong ginabuhat ang hinungdanon kondili ang katarongan usab nga ato kining ginabuhat. Ang lalom nga gugma sa Diyos nga nagalangkit sa tibuok natong galamhan kinahanglang mao ang pangunang katarongan alang sa atong ginabuhat diha sa ministeryo. Sa dihang kana mao ang kahimtang, kita dili matagbaw sa basta lamang nga pakig-ambit, apan kita mapalihok nga ipasundayag ang giladmon sa atong diyosnong debosyon pinaagi sa pagbuhat sa atong maarangan. (2 Timoteo 2:15) Sa samang panahon, kon ang gugma sa Diyos mao ang atong motibo, kita dili mahimong hinawayon, nga itandi ang atong ministeryo sa iya sa uban.—Galacia 6:4.
20. Sa unsang paagi kita makabatog bug-os nga kaayohan gikan sa panig-ingnan ni Jesus sa pagtinguha sa diyosnong debosyon?
20 Dako kaayo ang atong pasalamat nga si Jehova nagpadayag kanato sa balaang tinagoan sa diyosnong debosyon! Pinaagi sa mainampingong pagtuon sa mga butang gisulti ug gibuhat ni Jesus ug pinaagi sa pagsingkamot sa pagsundog kaniya, kita matabangan sa pag-ugmad ug pagpadayag sa diyosnong debosyon sa mas bug-os pa. Tugob nga panalanginan kita ni Jehova samtang kita nagasunod sa panig-ingnan ni Jesus sa pagtinguha sa diyosnong debosyon ingong nagpahinungod, bawtismadong mga Kristohanon.—1 Timoteo 4:7, 8.
[Mga footnote]
a Alang sa pila ka dugang pananglitan, tagda kon unsay atong hikat-onan bahin kang Jehova gikan sa mosunod nga mga asoy: Mateo 8:2, 3; Marcos 14:3-9; Lucas 21:1-4; ug Juan 11:33-36.
b Alang sa bug-os nga paghisgot kon unsay nalangkit sa pagpakitag diyosnong debosyon nganha sa tigulang nga mga ginikanan, tan-awa ang Bantayanang Torre, Hunyo 1, 1987, mga panid 13-18.
Nahinumdom Ka Ba
◻ Sa pagtinguha sa diyosnong debosyon, nganong angay natong palandongon ang panig-ingnan ni Jesus?
◻ Unsay atong hikat-onan bahin kang Jehova gikan sa kasibot ug lalom nga pagbati nga gipadayag ni Jesus?
◻ Sa unsang paagi atong ikapadayag ang diyosnong debosyon nganha sa mga sakop sa pamilya?
◻ Kinahanglan unsa ang atong motibo aron ang atong ministeryo mahimong usa ka pagpadayag sa diyosnong debosyon?
[Hulagway sa panid 21]
Ang usa ka Kristohanong amahan may responsabilidad sa pagtagana sa iyang pamilya sa materyal, emosyonal, ug espirituwal nga paagi
[Hulagway sa panid 23]
“Apan kon ang usa ka babayeng balo may mga anak o mga apo, pasagding kini sila . . . magpadayon sa paghatag ug nahiangay nga balos ngadto sa ilang mga ginikanan ug mga apohan.”