Gugma (Agape)—Kon Unsay Dili Ipasabot ug Ipasabot Niini
“Idugang sa inyong . . . inigsoong pagbati ang gugma.”—2 PEDRO 1:5, 7.
1. (a) Unsang hiyas ang gipakalabaw sa Bibliya? (b) Unsang upat ka Gregong pulong ang gihubad kanunay nga “gugma,” ug unsang matanga sa gugma ang gihisgotan sa 1 Juan 4:8?
KON adunay usa ka hiyas o kinaiya nga gipakalabaw sa Pulong sa Diyos, ang Bibliya, kana mao ang gugma. Sa Grego, ang orihinal nga pinulongan sa Kristohanong Kasulatan, adunay upat ka pulong nga kasagarang gihubad nga “gugma.” Ang gugma nga atong hatagag pagtagad karon dili ang eʹros (usa ka pulong nga dili-makita diha sa Kristohanon Gregong Kasulatan), nga gipasukad sa seksuwal nga pangibog; ni ang stor·geʹ, usa ka pagbati nga gipasukad sa relasyon sa dugo; ni ang phi·liʹa, usa ka mainit nga gugma sa higala nga gipasukad sa pagtahod sa usag usa, nga maoy gihisgotan sa nag-una nga artikulo. Kondili, kini ang a·gaʹpe—ang gugma nga gipasukad sa prinsipyo, nga ikaingon nga samag-kahulogan sa pagkadili-hakog, ang gugma nga maoy gihisgotan ni apostol Juan sa dihang siya miingon: “Ang Diyos gugma.”—1 Juan 4:8.
2. Unsa ang maayong gipahayag mahitungod sa gugma (a·gaʹpe)?
2 Mahitungod niining gugma (a·gaʹpe), si Propesor William Barclay diha sa iyang New Testament Words nag-ingon: “Ang agapē may kalabotan sa hunahuna: kini dili maoy usa ka yanong emosyon nga motunghang kinaiyanhon diha sa atong mga kasingkasing [sama sa kaso sa phi·liʹa]; kini maoy usa ka prinsipyo nga sa tinuyo atong ginasunod. Ang agapē labaw nga may kalabotan sa kabubut-on. Kini maoy usa ka pagpukan, usa ka kadaogan, ug kahimoan. Walay tawo nga kinaiyanhong nahigugma sa iyang mga kaaway. Ang paghigugma sa kaaway sa usa maoy usa ka pagpukan sa tanan natong kinaiyanhong mga hilig ug mga emosyon. Kini nga agapē . . . sa pagkatinuod mao ang gahom sa paghigugma sa dili-hiligugmaon, sa paghigugma sa mga tawo nga dili nato maangayan.”
3. Unsay gipasiugda ni Jesu-Kristo ug Pablo bahin sa gugma?
3 Oo, lakip sa mga butang nga nagpalahi sa putli nga pagsimba kang Jehova nga Diyos gikan sa tanang ubang porma sa pagsimba mao ang iyang pagpasiugda niining matanga sa gugma. Tukmang gipahayag ni Jesu-Kristo ang duha ka labing dako nga sugo: “Ang una sa tanan mao, . . . ‘Higugmaa si Jehova nga imong Diyos sa tibuok mong kasingkasing ug sa tibuok mong kalag ug sa tibuok mong hunahuna ug sa tibuok mong kusog.’ Ang ikaduha mao kini, ‘Higugmaa ang imong silingan sama sa imong kaugalingon.’ Wala nay laing sugo nga labi pang dako niini.” (Marcos 12:29-31) Gihatagag samang pagpasiugda ni apostol Pablo ang gugma diha sa kapitulo 13 sa 1 Corinto. Human gipasiugda nga ang gugma mao ang kinahanglanon kaayo nga hiyas, siya mihinapos pinaagi sa pag-ingon: “Karon, nagapabilin kining tulo, ang pagtuo, paglaom, gugma; apan ang labing dako niini mao ang gugma.” (1 Corinto 13:13) Tukmang miingon si Jesus nga ang gugma mao ang timaan sa iyang mga sumusunod.—Juan 13:35.
Mga Butang nga Dili Maoy Ipasabot sa Gugma
4. Pila ka negatibo ug pila ka positibong bahin sa gugma ang gihisgotan ni Pablo diha sa 1 Corinto 13:4-8?
4 Ang punto nahimo nga mas masayon ang pag-ila kon unsa ang dili maoy ipasabot sa gugma kay sa pag-ila kon unsay ipasabot niini. Adunay kamatuoran niana, kay si apostol Pablo diha sa iyang kapitulo nga naghisgot bahin sa gugma, ang 1 Corinto 13, sa mga bersikulo 4 ngadto sa 8, naghisgot ug siyam ka butang nga dili maoy ipasabot sa gugma ug pito nga maoy ipasabot sa gugma.
5. Sa unsang paagi ang “pangabugho” gibatbat, ug sa unsang paagi gigamit kini sa positibo nga diwa sa Kasulatan?
5 Ang unang gihisgotan ni Pablo mao nga ang dili ipasabot sa gugma mao nga kini “dili abughoan.” Nagkinahanglan pa kana ug diyutayng pagpatin-aw tungod kay adunay positibo ug negatibong bahin ang pangabugho. Gihubit sa diksiyonaryo ang “pangabugho” ingong “dili-gustong may kaatbang” ug ingong “nagapangayo ug eksklusibong debosyon.” Busa, si Moises miingon diha sa Exodo 34:14: “Dili kamo magsimba sa lain nga diyos, kay si Jehova, kinsang ngalan mao ang Abughoan, maoy usa ka Diyos nga abughoan.” Diha sa Exodo 20:5, si Jehova nag-ingon: “Ako si Jehova nga imong Diyos nga usa ka Diyos nga nagapangayo ug eksklusibong debosyon.” Sa samang diwa, si apostol Pablo misulat: “Ako nangabugho kaninyo uban sa diyosnong pangabugho.”—2 Corinto 11:2.
6. Unsang Kasulatanhong mga panig-ingnan ang nagpakita kon nganong ang gugma dili abughoan?
6 Apan, sa katibuk-an, ang “pangabugho” adunay dili maayong ipasabot, tungod niana gilista kini uban sa mga buhat sa unod diha sa Galacia 5:20. Oo, ang maong pangabugho hakog ug mopatunghag pagdumot, ug ang pagdumot mao ang kaatbang sa gugma. Ang pangabugho maoy nagpahinabo kang Cain sa pagdumot kang Abel hangtod sa punto sa pagpatay kaniya, ug kini ang nagpahinabo sa napulo ka igsoon ni Jose sa amahan sa pagdumot kaniya hangtod sa punto sa pagplano sa pagpatay kaniya. Ang gugma dili masina sa uban sa ilang mga kabtangan o sa mga bentaha, sama sa pagkasina ni Haring Ahab kang Naboth sa iyang parasan.—1 Hari 21:1-19.
7. (a) Unsang hitabo ang nagpakita nga gikaligutgotan ni Jehova ang pagpagawal? (b) Nganong ang gugma dili magpagawal bisan wala-tuyoa?
7 Unya kita gisultihan ni Pablo nga ang gugma “dili tigpagawal.” Ang pagpagawal nagapakitag kakulang sa gugma, kay mopahinabo kini sa usa sa pagbutang sa iyang kaugalingon diha sa usa ka posisyon nga labaw sa uban. Gikaligutgotan ni Jehova ang mga tigpagawal, sumala sa makita sa paagi sa iyang pagpaubos kang Haring Nabucodonosor sa dihang siya nagpagawal. (Daniel 4:30-35) Ang pagpagawal kasagaran himoon nga dili-tinuyo tungod sa sobrang pagkalipay sa kaugalingong mga kalamposan o mga kabtangan. Ang uban hilig sa pagpanghambog sa ilang kalamposan diha sa Kristohanong ministeryo. Ang uban sama sa ansiano kinsa mitelepono sa iyang mga higala sa pagsulti kanila nga siya nakapalit ug bag-ong awto nga balor ug mga $50,000. Dili kini mahigugmaon tungod kay mopaila kini sa tigpagawal nga labaw sa iyang mga tigpaminaw.
8. (a) Unsay tinamdan ni Jehova sa mga tigpaburot? (b) Nganong ang gugma dili mogawi nianang paagiha?
8 Unya kita gisultihan nga ang gugma “dili tigpaburot.” Ang usa nga mapaburoton, o mapahitas-on, sa pagkadili-mahigugmaon magpasigarbo sa iyang kaugalingon labaw sa uban. Kini nga kaisipan dili gayod maalamon tungod kay “ang Diyos nagabatok sa mga mapahitas-on, apan nagahatag sa iyang dili-takos nga kalulot sa mga mapainubsanon.” (Santiago 4:6) Ang gugma nagalihok sa kaatbang gayod nga paagi; ginalantaw niini ang uban nga mas labaw. Gisulat ni Pablo diha sa Filipos 2:2, 3: “Hingpita ninyo ang akong kalipay pinaagi sa inyong pagbaton sa samang hunahuna ug sa samang gugma, nga nahiusa diha sa kalag, nga nagahupot sa samang panghunahuna, nga dili magbuhat ug bisan unsa tungod sa pagkamabingkilon o sa garbo sa kaugalingon, kondili sa pagpaubos sa hunahuna nagaisip sa uban nga labaw kay kaninyo.” Ang maong kaisipan mopabati sa uban nga komportable, samtang ang tawong mapahitas-on tungod sa pagkamabingkilon mopabati sa uban ug kalisod.
9. Nganong ang gugma dili mogawi nga malaw-ay?
9 Si Pablo dugang miingon nga ang gugma “dili mogawi nga malaw-ay.” Gibatbat sa diksiyonaryo ang “malaw-ay” ingong “hilabihan ka dili-angay o makadaot sa maayong gawi o moral.” Ang tawo nga mogawi nga malaw-ay (sa pagkadili-mahigugmaon) dili magtagad sa mga pagbati sa uban. Gihubad sa daghang bersiyon sa Bibliya ang Grego ingong “bastos.” Ang tawong ingon niini nagatamay nianang gilantaw nga angay ug maligdong. Sa pagkatinuod, ang mahigugmaong paghatag ug konsiderasyon sa uban magpasabot nga maglikay sa tanang butang bastos o malaw-ay, mga butang nga makauulaw ug gani makakurat pa.
Ubang mga Butang nga Dili Ipasabot sa Gugma
10. Sa unsang paagi ang gugma dili mangita sa iyang kaugalingong kaayohan?
10 Sunod kita gisultihan nga ang gugma “dili mangita sa iyang kaugalingong kaayohan,” sa ato pa, kon adunay suliran bahin sa atong personal nga kaayohan ug sa uban. Miingon ang apostol sa laing dapit: “Walay tawo ang nagadumot sa iyang kaugalingong lawas; hinunoa iyang gipakaon ug gimahal kini.” (Efeso 5:29) Apan, sa dihang ang atong mga kaayohan magkasumpaki sa mga kaayohan sa uban ug walay ubang mga prinsipyo sa Bibliya ang nalangkit, angay himoon nato ang gihimo ni Abraham ngadto kang Lot, nga mahigugmaong gipalabi ang laing tawo.—Genesis 13:8-11.
11. Unsay ipasabot nga ang gugma dili masuk-anon?
11 Ang gugma dili dali nga masuko. Busa gisultihan kita ni Pablo nga ang gugma “dili masuk-anon.” Dili kini tandogonon. Kini nagapakitag pagpugong-sa-kaugalingon. Ilabinang hatagag seryosong pagtagad sa minyong mga magtiayon kining tambaga pinaagi sa pagbantay batok sa pagpataas sa ilang mga tingog sa kawalay-pailob o sa pagsininggitay sa usag usa. Adunay mga kahimtang nga dali ka nga masuko, maoy hinungdan nga gibati ni Pablo ang panginahanglan sa pagtambag kang Timoteo: “Ang alagad sa Ginoo dili kinahanglang makig-away, kondili maaghop ngadto sa tanan, may katakos sa pagtudlo, mainantoson”—oo, dili masuk-anon—“malumong nagapanudlo niadtong nagasupak.”—2 Timoteo 2:24, 25.
12. (a) Sa unsang paagi ang gugma dili mag-ihap sa kadaot? (b) Nganong dili-maalamong mag-ihap ug kadaot?
12 Sa pagpadayon bahin sa mga butang nga wala ipasabot sa gugma, si Pablo nagtambag: “Ang gugma . . . dili mag-ihap sa kadaot.” Kana wala magpasabot nga ang gugma dili magtagad sa usa ka kadaot. Gipakita ni Jesus kon unsaon nato sa pagdumala sa mga butang kon kita seryosong gihimoag daotan. (Mateo 18:15-17) Apan ang gugma wala magtugot kanato nga magpadayon sa pagkasuko, sa paghambin sa kaligutgot. Ang dili pag-ihap sa kadaot nagkahulogan sa pagpasaylo ug sa pagkalimot dayon sa suliran sa dihang naatiman na sa Kasulatanhong paagi. Oo, ayaw sakita ang imong kaugalingon o himoong miserable ang imong kaugalingon pinaagi sa kanunay nga paghunahuna sa usa ka buhat nga daotan, nga nagaihap sa kadaot!
13. Unsay kahulogan sa dili-magkalipay sa pagkadili-matarong, ug nganong dili mahimo kana sa gugma?
13 Dugang pa, kita gisultihan nga ang gugma “dili magkalipay sa pagkadili-matarong.” Ang kalibotan malipay sa pagkadili-matarong, sumala sa makita sa popularidad sa mapintas ug pornograpikong mga basahon, mga pelikula, ug mga programa sa TV. Ang maong kalipay hinakog, walay pagtagad sa matarong nga mga prinsipyo sa Diyos o sa kaayohan sa uban. Ang maong hinakog nga kalipay nagapugas alang sa unod ug sa tukmang panahon magaani ug pagkadunot gikan sa unod.—Galacia 6:8.
14. Nganong masaligong ikaingon nga ang gugma dili gayod mapakyas?
14 Karon ang kataposang butang nga dili himoon sa gugma: “Ang gugma dili gayod mapakyas.” Alang sa usa ka butang, ang gugma dili gayod mapakyas o matapos tungod kay ang Diyos gugma, ug siya mao “ang Hari nga walay kataposan.” (1 Timoteo 1:17) Diha sa Roma 8:38, 39, kita gipasaligan nga ang gugma ni Jehova alang kanato dili gayod mapakyas: “Kay masaligon ako nga walay kamatayon o kinabuhi o mga manulonda o mga kagamhanan o mga butang karon o mga butang umaabot o mga gahom o gihabogon o giladmon o bisan unsa diha sa tibuok kabuhatan nga arang makapahimulag kanato gikan sa gugma sa Diyos nga anaa kang Kristo Jesus nga atong Ginoo.” Lain pa, ang gugma dili gayod mapakyas sa pagkaagi nga kini dili gayod magkulang. Ang gugma may katakos sa pag-abot sa mga kinahanglanon sa bisan unsang higayon, sa bisan unsang hagit.
Mga Butang nga Ipasabot sa Gugma
15. Nganong gilista ni Pablo ang hataas-nga-pailob nga una sa positibong bahin sa gugma?
15 Sa paghisgot karon sa positibong bahin, ang mga butang nga ipasabot sa gugma, si Pablo nagsugod: “Ang gugma hataas-ug-pailob.” Ginaingon nga wala gayod untay Kristohanong pag-ubanay kon walay hataas-nga-pailob, sa ato pa, kon dili mapailobong mag-antos ang usag usa. Tinuod kana tungod kay kitang tanan dili man hingpit, ug ang atong mga pagkadili-hingpit ug mga kahuyangan mohatag pagsulay sa uban. Dili ikahibulong nga gilista ni Pablo kining bahina nga una kon unsa ang ipasabot sa gugma!
16. Sa unsang mga paagi ang mga sakop sa pamilya makapakitag kalulot sa usag usa?
16 Si Pablo usab nag-ingon nga ang gugma “maluloton.” Sa ato pa, ang gugma matinabangon, mahunahunaon, may konsiderasyon sa uban. Ang kalulot makita mismo diha sa dagko ug sa gagmayng mga butang. Ang maayong silingan nga Samarianhon dayag nga nagpakitag kalulot sa tawo nga giatake sa mga kawatan. (Lucas 10:30-37) Ang gugma malipay sa pag-ingong “palihog.” Ang pag-ingong, “Ipasa ang pan” maoy usa ka sugo. Kon unhan kana ug “palihog” nahimo kanang usa ka hangyo. Ang mga bana maluloton sa ilang mga asawa kon ilang sundon ang tambag sa 1 Pedro 3:7: “Kamo nga mga bana, padayon sa pagpakigpuyo sa samang paagi kanila sumala sa kahibalo, nga magahatag kanila ug pasidungog ingon nga labaw pang mahuyang nga sudlanan, ang babayen-on, sanglit kamo mga masigkamanununod man uban kanila sa dili-takos nga gasa sa kinabuhi, aron walay makababag sa inyong mga pag-ampo.” Ang mga asawa maluloton sa ilang mga bana kon ilang pakitaan sila ug “halalom nga pagtahod.” (Efeso 5:33) Ang mga amahan malulot sa ilang mga anak kon ilang sundon ang tambag sa Efeso 6:4: “Mga amahan, ayaw ninyo pagpasuk-a ang inyong mga anak, kondili matutuon hinuon ninyo sila diha sa disiplina ug pagbulot-an sa hunahuna ni Jehova.”
17. Unsang duha ka paagi nga ang gugma nagakalipay sa kamatuoran?
17 Ang gugma dili magkalipay sa pagkadili-matarong kondili “nagakalipay sa kamatuoran.” Ang gugma ug kamatuoran magkauban—ang Diyos gugma, ug sa samang higayon, siya mao “ang Diyos sa kamatuoran.” (Salmo 31:5) Ang gugma malipay nga makakita sa kamatuoran nga modaog ug nagayagyag sa kabakakan; kini may bahin sa dakong pag-uswag sa gidaghanon sa mga magsisimba ni Jehova karong adlawa. Apan, sanglit ang kamatuoran giparang man sa pagkadili-matarong, ang ideya tingali mao usab nga ang gugma nagakalipay sa pagkamatarong. Ang gugma malipay sa kadaogan sa pagkamatarong, nga maoy gisugo sa mga magsisimba ni Jehova nga maoy pagahimoon sa dihang mapukan ang Babilonyang Bantogan.—Pinadayag 18:20.
18. Sa unsang diwa nga ang gugma mopailob sa tanang butang?
18 Si Pablo nagsulti usab kanato nga ang gugma “mopailob sa tanang butang.” Sama sa gipakita sa Kingdom Interlinear, ang ideya mao nga ang gugma motabon sa tanang butang. Kini dili “mobutyag sa sayop” sa usa ka igsoon, nga maoy hilig nga himoon sa daotan. (Salmo 50:20; Proverbio 10:12; 17:9) Oo, ang ideya dinhi sama nianang sa 1 Pedro 4:8: “Ang gugma motabon sa kapid-an ka sala.” Siyempre, ang pagkamaunongon magapugong kaniya sa pagtabon sa dagkong mga sala batok kang Jehova ug batok sa Kristohanong kongregasyon.
19. Sa unsang paagi ang gugma motuo sa tanang butang?
19 Ang gugma “motuo sa tanang butang.” Ang gugma positibo, dili negatibo. Kini wala magkahulogan nga ang gugma sayon nga patuohon. Dili kini motuo dayon sa pinasobrahang mga pulong. Apan aron ang usa makatuo sa Diyos, siya kinahanglang adunay kabubut-on sa pagtuo. Busa ang gugma dili-maduhaduhaon, dili-sobra ka hinawayon. Kini dili mosupak sa pagtuo sama sa ateyista, kinsa sa pagkadogmatiko moingon nga walay Diyos, ni sama kini sa agnostiko, kinsa sa pagkadogmatiko moingon nga imposible gayod ang pagkahibalo kon diin kita gikan, kon nganong ania kita dinhi, ug kon sama sa unsa ang umaabot. Ang Pulong sa Diyos nagpasalig kanato bahin niining tanang butanga. Ang gugma andam usab motuo tungod kay kini masaligon, dili-sobra ka matahapon.
20. Sa unsang paagi ang gugma may kalabotan sa paglaom?
20 Dugang nga nagpasalig kanato si apostol Pablo nga ang gugma “molaom sa tanang butang.” Sanglit ang gugma positibo, dili negatibo, kini adunay lig-ong paglaom sa tanan nga gisaad sa Pulong sa Diyos. Kita gisultihan: “Ang tawo nga magadaro angay magadaro nga adunay paglaom ug ang tawo nga magagiok angay magagiok nga adunay paglaom nga makaambit.” (1 Corinto 9:10) Sanglit masaligon ang gugma, kini malaomon usab, kanunayng nagalaom sa labing maayo.
21. Unsang pasalig sa Kasulatan nga ang gugma moantos?
21 Sa kataposan, kita gipasaligan nga ang gugma “moantos sa tanang butang.” Kini makaarang sa paghimo niini tungod sa gipadayag kanato ni apostol Pablo diha sa 1 Corinto 10:13: “Walay bisan unsa nga pagsulay ang makaabot kaninyo nga dili maantos sa tawo. Apan ang Diyos matinumanon, ug dili niya itugot nga pagasulayon kamo labaw sa inyong maarangan, apan bisan sa pagpanulay siya magatagana usab ug lutsanan sa paglikay aron kamo makaantos niini.” Ang gugma mopahimo kanato sa pagtan-aw sa daghang panig-ingnan sa Kasulatan sa mga alagad sa Diyos kinsa nakaantos, ang panguna niini mao si Jesu-Kristo, sama sa gipahinumdom kanato diha sa Hebreohanon 12:2, 3.
22. Ingong mga anak sa Diyos, unsang pangunang hiyas nga kinahanglan kita kanunayng magmahunahunaon sa pagpasundayag?
22 Sa pagkatinuod, ang gugma (a·gaʹpe) mao ang pangunang hiyas nga kinahanglang ugmaron nato ingong mga Kristohanon, mga Saksi ni Jehova, bahin sa kon unsay dili ipasabot ug ipasabot niini. Ingong mga anak sa Diyos, hinaot nga mabalak-on kita kanunay sa pagpasundayag niini nga bunga sa espiritu sa Diyos. Aron makahimo niini kinahanglang mahimong mahisama-sa-diyos, kay, hinumdomi, “ang Diyos gugma.”
Nahinumdom Ka Ba?
◻ Sa unsang paagi gipakita ni Jesu-Kristo ug ni Pablo ang pagkalabaw sa gugma?
◻ Sa unsang diwa nga ang gugma dili abughoan?
◻ Sa unsang paagi ang gugma ‘mopailob sa tanang butang’?
◻ Nganong ikaingon nga ang gugma dili gayod mapakyas?
◻ Unsang duha ka paagi nga ang gugma nagakalipay sa kamatuoran?
[Kahon sa panid 21]
GUGMA (AGAPE)
Kon Unsay Dili Ipasabot Niini Kon Unsay Ipasabot Niini
1. Abughoan 1. Hataas-ug-pailob
2. Tigpagawal 2. Maluloton
3. Tigpaburot 3. Nagakalipay sa kamatuoran
4. Mogawi nga malaw-ay 4. Mopailob sa tanang butang
5. Mangita sa iyang kaugalingong kaayohan 5. Motuo sa tanang butang
6. Masuk-anon 6. Molaom sa tanang butang
7. Mag-ihap sa kadaot 7. Moantos sa tanang butang
8. Magkalipay sa pagkadili-matarong
9. Mapakyas
[Mga hulagway sa panid 18]
Gipaubos ni Jehova si Nabucodonosor tungod sa pagpagawal