Ang Trinidad—Gitudlo ba Kini sa Bibliya?

“Ang Katolikong Pagtuo mao kini, nga kami nagasimba sa usa ka Diyos sa Trinidad ug Trinidad nga Nahiusa. . . . Busa ang Amahan maoy Diyos, ang Anak maoy Diyos, ug ang Espiritu Santo maoy Diyos. Apan sila dili Tulo ka Diyos, kondili Usa ka Diyos.”

NIINING mga pulonga gihubit sa Athanasian nga Kredo ang dugokang doktrina sa Kakristiyanohan​—ang Trinidad.a Kon ikaw sakop sa simbahan, Katoliko man o Protestante, tingali giingnan ka nga kini mao ang labing importanteng pagtulon-an nga angay nimong tuohan. Apan makapatin-aw ka ba sa doktrina? Ang pila ka utokang mga tawo sa Kakristiyanohan miangkon nga dili nila hisabtan ang Trinidad.

Nan, nganong sila nagtuo niini? Tungod ba kay gitudlo sa Bibliya kini nga doktrina? Si anhing John Robinson nga Anglikanong obispo mihatag ug makapakutaw-sa-hunahuna nga tubag niining pangutanaha diha sa iyang himalitang libro nga Honest to God. Siya misulat:

“Sa batasan ang popular nga pagwali ug pagtudlo nagapresentar ug labaw-kinaiyanhong panghunahuna mahitungod kang Kristo nga dili kapamatud-an gikan sa Bag-ong Testamento. Kini yanong nag-ingon nga si Jesus maoy Diyos, sa paagi nga ang mga terminong ‘Kristo’ ug ‘Diyos’ magamit nga baylobaylo. Apan sa Biblikanhong paggamit walay makita nga ingon niana. Ang Bag-ong Testamento nag-ingon nga si Jesus mao ang Pulong sa Diyos, kini nag-ingon nga ang Diyos anaa kang Kristo, kini nag-ingon nga si Jesus mao ang Anak sa Diyos; apan kini wala mag-ingon nga si Jesus Diyos, yanong ingon niana.”

Si John Robinson maoy usa ka kontrobersiyal nga tawo sa Anglikanong Simbahan. Bisan pa, husto ba siya sa pag-ingon nga ang “Bag-ong Testamento” wala mag-ingon nga “si Jesus Diyos, yanong ingon niana”?

Kon Unsay Gisulti sa Bibliya

Ang uban motubag sa maong pangutana pinaagi sa pagkutlo sa bersikulo nga sinugdanan sa Ebanghelyo ni Juan: “Sa sinugdan mao ang Pulong, ug ang Pulong uban sa Diyos, ug usa ka Diyos ang Pulong.” (Juan 1:1, King James Version) Dili ba kana nagkasumpaki sa giingon sa Anglikanong obispo? Dili gayod. Sa walay duda ingon sa nasayran ni John Robinson, ang ubang modernong maghuhubad dili mouyon sa hubad nianang tekstoha sa King James Version. Ngano? Tungod kay sa ekspresyong “Diyos ang Pulong” sa orihinal nga Grego, ang pulong alang sa “Diyos” walay depinido o tinong artikulo nga “ang.” Diha sa nag-una nga ekspresyong “ang Pulong uban sa Diyos,” ang pulong alang sa “Diyos” depinido, sa ato pa, kini adunay depinidong artikulo. Tungod niini walay kalagmitan nga ang duha ka pulong adunay samang kahulogan.

Busa, ang pipila ka hubad nagpalutaw sa kinaiya diha sa ilang mga hubad. Pananglitan, ang pipila naghubad sa ekspresyon “ang Pulong balaan.” (An American Translation, Schonfield) Si Moffat naghubad niini nga “ang Logos balaan.” Apan, nga nagpakita nga ang “balaan” dili maoy labing haom nga paghubad dinhi, si John Robinson ug ang Britanikong kritiko sa teksto nga si Sir Frederick Kenyon nagpakita nga kon mao pa kanay buot ipasiugda ni Juan, gigamit unta niya ang Gregong pulong theiʹos, alang sa “balaan.” Ang New World Translation, nga hustong nag-isip sa pulong “Diyos” ingong dili-tino, ingon man nagpaila sa hiyas nga gipaila sa Gregong kahan-ayan, nagagamit sa artikulong dili-tino diha sa Ingles: “The Word was a god” (“Ang Pulong usa ka diyos”).

Si Propesor C. H. Dodd, direktor sa proyekto sa New English Bible, mikomento bahin niini: “Ang posibleng hubad . . . mahimong, ‘Ang Pulong usa ka diyos’. Ingong pulong-por-pulong nga hubad kini dili sayop.” Apan, ang The New English Bible wala maghubad sa bersikulo nianang paagiha. Hinunoa, ang Juan 1:1 sa maong bersiyon mabasa: “Sa pagsugod sa tanang butang, ang Pulong mao na. Ang Pulong mipuyo uban sa Diyos, ug kon unsa ang Diyos, mao usab ang Pulong.” Nganong ang komite sa paghubad wala mopili sa mas yano nga hubad? Si Propesor Dodd mitubag: “Kini dili madawat tungod kay nagkasumpaki man kini sa kang Juan nga panghunahuna, ug sa pagkatinuod sa Kristohanong panghunahuna sa katibuk-an.”​—Technical Papers for the Bible Translator, Tomo 28, Enero 1977.

Ang Dalisay nga Kahulogan sa Kasulatan

Makaingon ba kita nga ang ideya nga si Jesus maoy usa ka diyos ug dili mao ra nga Diyos nga Maglalalang magkasumpaki sa kang Juan (sa ato pa, kang apostol Juan) nga panghunahuna, ingon man sa Kristohanong panghunahuna sa katibuk-an? Atong susihon ang pipila ka teksto sa Bibliya nga naghisgot bahin kang Jesus ug sa Diyos, ug atong tan-awon kon unsay hunahuna bahin niining mga tekstoha sa pila ka komentarista nga nabuhi una pa mamugna ang Athanasian nga Kredo.

“Ako ug ang Amahan usa ra.”​—JUAN 10:30.

Si Novatian (c. 200-258 K.P.) mikomento: “Sanglit Siya miingon ‘usa’ ka butang, [b] pasagdi nga masabtan sa mga erehes nga Siya wala moingong ‘usa’ ka persona. Kay ang usa sa pormang neuter, nagpaila sa sosyal nga panag-uyon, dili sa personal nga pagkausa. . . . Dugang pa, dihang Siya miingong usa, kini maylabot sa panagkauyon, ug sa managsamang hunahuna, ug sa mahigugmaong panag-ubanay mismo, maingon nga ang Amahan ug Anak usa diha sa panagkauyon, sa gugma, ug sa pagbati.”​—Treatise Concerning the Trinity, kapitulo 27.

“Ang Amahan labaw kay kanako.”​—JUAN 14:28.

Irenaeus (c. 130-200 K.P.): “Kita makakat-on pinaagi Kaniya [Kristo] nga ang Amahan maoy labaw sa tanan. Kay ‘ang Amahan,’ matud pa Niya, ‘labaw kay kanako.’ Busa, ang Amahan gipahayag sa atong Ginoo nga labaw maylabot sa kahibalo.”​—Against Heresies, Book II, kapitulo 28.8.

“Kini nagkahulogang kinabuhing walay kataposan, ang ilang pagkuha ug kahibalo kanimo, ang bugtong matuod nga Diyos, ug sa usa nga imong gipadala, si Jesu-Kristo.”​—JUAN 17:3.

Clement sa Alexandria (c. 150-215 K.P.): “Ang pag-ila sa walay kataposang Diyos, ang maghahatag sa walay kataposang mga butang, ug pinaagi sa kahibalo ug pagsabot aron mabatonan ang Diyos, nga mao ang una, ug kinatas-an, ug usa, ug maayo. . . . Nan siya nga magkinabuhi sa tinuod nga kinabuhi gisugo sa pag-ila una Kaniya ‘kinsa walay nakaila, gawas nga ipaila (Siya) sa Anak.’ (Mat. 11:27) Sunod nga kat-onan mao ang pagkalabaw sa Manluluwas sunod Kaniya.”​—Who Is the Rich Man That Shall Be Saved? VII, VIII.

“Usa ka Diyos ug Amahan sa tanang tawo, kinsa labaw sa tanan ug pinaagi sa tanan ug diha sa tanan.”​—EFESO 4:6.

Irenaeus: “Ug sa ingon gipahayag ang usa ka Diyos nga Amahan, kinsa labaw sa tanan, ug pinaagi sa tanan, ug diha sa tanan. Ang Amahan sa pagkatinuod labaw sa tanan, ug Siya mao ang Ulo ni Kristo.”​—Against Heresies, Book V, kapitulo 18.2.

Kining unang mga magsusulat sa tin-aw nakasabot niining mga bersikuloha sa paghubit sa Amahan ingong supremo, labaw sa tanang butang ug sa tanan lakip kang Jesu-Kristo. Ang ilang mga komento walay ideya nga magpasabot nga sila nagtuo sa Trinidad.

Ang Balaang Espiritu Nagapadayag sa Tanang Kamatuoran

Gisaaran ni Jesus ang iyang mga tinun-an nga human sa iyang kamatayon ug pagkabanhaw, ang balaang espiritu igahatag kanila ingong magtatabang. Siya misaad: “Sa dihang kanang usa moabot, ang espiritu sa kamatuoran, siya magatultol kaninyo ngadto sa tanang kamatuoran, . . . ug iyang isulti kaninyo ang mga butang umaabot.”​—Juan 14:16, 17; 15:26; 16:13.

Human sa kamatayon ni Jesus, ang maong saad natuman. Girekord sa Bibliya kon sa unsang paagi gipadayag ang bag-ong mga doktrina o gipatin-aw ngadto sa Kristohanong kongregasyon pinaagi sa tabang sa balaang espiritu. Kining bag-ong mga pagtulon-an gisulat diha sa mga basahon nga sa ulahi nahimong ikaduhang bahin sa Bibliya, ang Kristohanon Gregong Kasulatan, o ang “Bag-ong Testamento.” Niining baha sa bag-ong kalamdagan, may gipadayag ba nga bisan unsa mahitungod sa paglungtad sa Trinidad? Wala. Ang balaang espiritu nagpadayag ug butang nga lahi kaayo mahitungod sa Diyos ug kang Jesus.

Pananglitan, sa Pentekostes 33 K.P., human mikunsad ang balaang espiritu diha sa mga tinun-an nga nagkatigom sa Jerusalem, si apostol Pedro mipamatuod ngadto sa panon sa gawas mahitungod kang Jesus. Naghisgot ba siya bahin sa Trinidad? Palandonga ang pipila sa iyang mga pahayag, ug hukmi sa imong kaugalingon: “Si Jesus . . . , ang tawo nga gipadayag sa Diyos sa publiko pinaagi sa gamhanang mga buhat ug mga timaan ug mga ilhanan nga gihimo sa Diyos pinaagi kaniya diha sa inyong taliwala.” “Kining Jesus nga gibanhaw sa Diyos, nga sa maong hitabo kaming tanan mga saksi.” “Gihimo siya sa Diyos nga Ginoo ug Kristo, kining Jesus nga inyong gilansang.” (Buhat 2:22, 32, 36) Halayo nga nagtudlo sa Trinidad, kini nga mga pahayag sa gikunsaran-sa-espiritu nga si Pedro nagpasiugda sa pagkaubos ni Jesus sa iyang Amahan, nga siya maoy usa ka instrumento sa katumanan sa kabubut-on sa Diyos.

Wala madugay human niadto, laing matinumanong Kristohanon ang mihisgot bahin kang Jesus. Si Esteban gitaral sa atubangan sa Sanhedrin sa pagtubag sa mga sumbong. Gibali hinuon ug akusar ni Esteban ang iyang mga magsusumbong, miakusar nga ang iyang mga magsusumbong nahisama sa ilang maalsahong katigulangan. Sa kataposan, ang asoy nag-ingon: “Siya, nga puno sa balaang espiritu, mitutok sa langit ug nakakita sa himaya sa Diyos ug kang Jesus nga nagtindog sa tuong kamot sa Diyos, ug siya miingon: ‘Tan-awa! nakita ko ang mga langit nga naabli ug ang Anak sa tawo nga nagtindog sa tuong kamot sa Diyos.’” (Buhat 7:55, 56) Nganong gipadayag sa balaang espiritu nga si Jesus maoy yanong “Anak sa tawo” nga nagtindog sa tuong kamot sa Diyos ug dili bahin sa pagkadiyos nga sama sa iyang Amahan? Tin-aw, si Esteban walay ideya sa usa ka Trinidad.

Sa dihang gidala ni Pedro ang maayong balita bahin kang Jesus ngadto kang Cornelio, dihay dugang higayon nga mapadayag ang doktrina sa Trinidad. Unsay nahitabo? Gipatin-aw ni Pedro nga si Jesus mao ang “Ginoo sa tanan.” Apan mipadayon siya sa pagpatin-aw nga kining pagkaginoo nagagikan sa hataas nga tinubdan. Si Jesus mao “ang Usa nga gisugo sa Diyos nga maoy mohukom sa mga buhi ug sa mga patay.” Human nga nabanhaw si Jesus, ang iyang Amahan “mitugot kaniya [mihatag kaniyag permiso] nga magpakita” ngadto sa iyang mga tinun-an. Ug ang balaang espiritu? Tinuod mitungha kini niining panagkabildohay apan dili ingong ikatulong persona sa Trinidad. Hinunoa, “gidihogan sa Diyos [si Jesus] sa balaang espiritu ug gahom.” Busa, ang balaang espiritu, kay dili persona, gipakita nga usa ka butang nga walay-personalidad, sama sa “gahom” nga gihisgotan usab sa maong bersikulo. (Buhat 10:36, 38, 40, 42) Susiha pag-ayo ang Bibliya, ug makakita kag dugang ebidensiya nga ang balaang espiritu dili usa nga may personalidad kondili usa ka aktibong puwersa nga makapuno sa mga tawo, makapalihok kanila, makatukmod kanila sa pagkalipay, ug mabubo diha kanila.

Sa kataposan, si apostol Pablo may maayong higayon sa pagpatin-aw sa Trinidad​—kon kini matuod pa nga doktrina​—sa dihang siya nagsangyaw sa mga taga-Atenas. Sa iyang pakigpulong, iyang gihisgotan ang ilang halaran “Alang sa Usa ka Diyos nga Wala Hiilhi” ug miingon: “Kining inyong gisimba nga wala ninyo hiilhi, mao kini ang akong ginamantala kaninyo.” Gimantala ba niya ang Trinidad? Wala. Iyang gihubit ang “Diyos nga nagbuhat sa kalibotan ug sa tanang butang nga anaa niini, siya, ingong Usa nga mao, ang Ginoo sa langit ug sa yuta.” Apan unsay ikasulti bahin kang Jesus? “[Ang Diyos] nakatudlo na ug adlaw nga iyang pagahukman ang gipuy-ang yuta diha sa pagkamatarong pinaagi sa usa ka tawo nga iyang gitudlo.” (Buhat 17:23, 24, 31) Walay ideya sa Trinidad dinha!

Sa pagkamatuod, nagpatin-aw si Pablo ug usa ka butang mahitungod sa mga katuyoan sa Diyos nga nagpahimong imposible nga si Jesus ug ang iyang Amahan maoy managsamang bahin sa Trinidad. Siya misulat: “Ang Diyos ‘magpasakop sa tanang butang ilalom sa iyang [Jesus] mga tiil.’ Apan sa dihang siya miingon nga ‘magpasakop ang tanang butang,’ dayag nga wala mahilakip niini ang usa nga nagpasakop sa tanang butang ilalom kaniya. Apan sa dihang ang tanang butang magpasakop na kaniya, nan ang Anak mismo magpasakop usab sa Usa nga nagpasakop sa tanang butang ngadto kaniya, aron ang Diyos mamahimong tanan ngadto sa tanan.” (1 Corinto 15:27, 28) Busa, ang Diyos mahimong labaw gihapon sa tanan, lakip kang Jesus.

Nan, ang Trinidad gitudlo ba sa Bibliya? Wala. Husto si John Robinson. Wala kini sa Bibliya, ni bahin kini sa “Kristohanong hunahuna.” Giisip mo ba kini nga hinungdanon sa imong pagsimba? Angay gayod. Si Jesus miingon: “Kini nagkahulogag kinabuhing walay kataposan, ang ilang pagkuha ug kahibalo kanimo, ang bugtong matuod nga Diyos, ug sa usa nga imong gipadala, si Jesu-Kristo.” (Juan 17:3) Kon seryoso kita sa atong pagsimba sa Diyos, hinungdanon nga kita makaila kaniya kon kinsa gayod siya, sumala sa iyang pagpadayag sa iyang kaugalingon kanato. Diha lamang nga kita sa pagkatinuod makaingon nga kita usa sa “matuod nga mga magsisimba” nga “nagasimba sa Amahan diha sa espiritu ug sa kamatuoran.”​—Juan 4:23.

[Mga footnote]

[Blurb sa panid 28]

Ang dalisay nga kahulogan sa Kasulatan tin-aw nga nagapakita nga si Jesus ug ang iyang Amahan dili usa ka Diyos

[Blurb sa panid 29]

Nganong wala ipadayag sa balaang espiritu nga si Jesus mao ang Diyos human sa Pentekostes 33 K.P.?