Kahadloki si Jehova ug Tumana ang Iyang mga Sugo
“Kahadloki ang matuod nga Diyos ug tumana ang iyang mga sugo. Kay kini mao ang tibuok nga obligasyon sa tawo.”—ECCLESIASTES 12:13.
1, 2. (a) Sa unsang paagi ang pagkahadlok manalipod kanato sa pisikal nga paagi? (b) Nganong ang maalamong mga ginikanan maningkamot nga matisok ang maayong matang sa kahadlok diha sa ilang mga anak?
“MAINGON nga ang kaisog magpameligro sa kinabuhi, ang kahadlok manalipod niana,” miingon si Leonardo da Vinci. Ang pagpaisog-isog, o binuang nga kaisog, mopugong sa usa ka tawo sa pagkaamgo sa kapeligrohan, samtang ang kahadlok magpahinumdom kaniya nga mag-amping. Pananglitan, kon mopaduol kita sa ngilit sa pangpang ug motan-aw kon unsa ka lawom ang atong mahulogan, kadaghanan kanato kinaiyanhong moatras. Sa susama, ang usa ka maayong matang sa kahadlok dili lamang mopatungha ug usa ka maayong relasyon uban sa Diyos, sumala sa atong nakat-onan sa nag-unang artikulo, kondili motabang usab sa pagpanalipod kanato batok sa kadaot.
2 Apan, ang pagkahadlok sa daghang modernong-adlaw nga mga kapeligrohan kinahanglang kat-onan. Tungod kay ang mga bata wala mahibalo sa mga kapeligrohan sa elektrisidad o sa trapiko sa siyudad, sila dali rang makaagom sa grabeng aksidente.a Ang maalamong mga ginikanan maningkamot nga matisok ang maayong matang sa kahadlok diha sa ilang anak, nga sublisubling magpasidaan kanila sa mga kapeligrohan sa ilang palibot. Ang mga ginikanan nahibalo nga kining maong kahadlok makaluwas sa kinabuhi sa ilang mga anak.
3. Ngano ug sa unsang paagi si Jehova nagpasidaan kanato bahin sa espirituwal nga mga kapeligrohan?
3 Si Jehova adunay susamang kabalaka alang sa atong kaayohan. Ingong mahigugmaong Amahan, siya nagtudlo kanato pinaagi sa iyang Pulong ug sa iyang organisasyon aron makabaton kita ug kaayohan. (Isaias 48:17) Ang usa ka bahin niining programa sa Diyos sa pagtudlo naglakip sa pagpasidaan kanato nga ‘sublisubli’ mahitungod sa espirituwal nga mga laang aron maugmad nato ang maayong matang sa kahadlok sa maong kapeligrohan. (2 Cronicas 36:15; 2 Pedro 3:1) Latas sa kasaysayan daghang espirituwal nga mga katalagman ang malikayan unta ug dakong pag-antos ang masanta ‘kon giugmad lang unta sa katawhan ang ilang kasingkasing sa pagkahadlok sa Diyos ug sa pagtuman kanunay sa tanan niyang kasugoan.’ (Deuteronomio 5:29) Niining “makuyaw nga mga panahong lisod sagubangon,” sa unsang paagi maugmad nato ang atong kasingkasing sa pagkahadlok sa Diyos ug paglikay sa espirituwal nga kapeligrohan?—2 Timoteo 3:1.
Likayi ang Daotan
4. (a) Unsang pagdumot ang angayng ugmaron sa mga Kristohanon? (b) Unsay bation ni Jehova sa makasasalang panggawi? (Tan-awa ang potnot.)
4 Ang Bibliya nag-ingon nga “ang pagkahadlok kang Jehova mao ang pagdumot sa daotan.” (Proverbio 8:13) Ang usa ka leksikon sa Bibliya naghubit niining maong pagdumot ingong “emosyonal nga tinamdan ngadto sa mga tawo ug mga butang nga gikontrahan, gikayugtan, gitamay ug dili gustong makita o makalambigit sa usa.” Busa ang diyosnong kahadlok naglakip sa pangsulod nga pag-ayad o kayugot sa tanang daotan sa mga mata ni Jehova.b (Salmo 97:10) Magtukmod kini kanato sa paglikay sa daotan, sama ra nga moatras kita gikan sa ngilit sa pangpang sa dihang ang atong kinaiyanhong kahadlok mopasidaan kanato. “Diha sa pagkahadlok kang Jehova ang usa magapahilayo sa daotan,” nag-ingon ang Bibliya.—Proverbio 16:6.
5. (a) Sa unsang paagi mapalig-on nato ang atong diyosnong kahadlok ug ang atong pagdumot sa daotan? (b) Unsay gitudlo kanato sa kasaysayan sa nasod sa Israel bahin niini?
5 Mapalig-on nato kining maayong matang sa kahadlok ug pagdumot sa daotan pinaagi sa pagpamalandong sa makadaot nga mga sangpotanan nga dili-kalikayang ipahinabo sa sala. Ang Bibliya nagpasalig kanato nga atong maani ang atong gipugas—kita man nagpugas sumala sa unod o sumala sa espiritu. (Galacia 6:7, 8) Tungod niini si Jehova klarong naghubit sa dili-kalikayang mga resulta sa pagsalikway sa iyang mga sugo ug pagtalikod sa matuod nga pagsimba. Kon wala panalipdi sa Diyos, ang gamay, walay-panalipod nga nasod sa Israel sakopon na unta sa mabangis ug gamhanang mga silingan. (Deuteronomio 28:15, 45-48) Ang makapasubong sangpotanan sa pagkamasinupakon sa Israel detalyadong girekord diha sa Bibliya “ingong pasidaan” aron nga makat-onan nato ang pagtulon-an ug maugmad ang diyosnong kahadlok.—1 Corinto 10:11.
6. Unsa ang pipila ka pananglitan diha sa Kasulatan nga mapalandong nato aron makakat-on sa diyosnong kahadlok? (Tan-awa ang potnot.)
6 Gawas pa sa nahitabo sa nasod sa Israel sa katibuk-an, ang Bibliya naundan sa tinuod-kinabuhi nga mga eksperyensiya sa mga tawo nga nadaog sa kasina, imoralidad, kahakog, o garbo.c Ang uban niining mga tawhana nag-alagad kang Jehova sulod sa daghang tuig, apan sa usa ka malisod nga yugto sa ilang kinabuhi, nakulangan silag kahadlok sa Diyos, ug ilang giani ang mapait nga sangpotanan. Ang pagpamalandong nianang maong mga pananglitan diha sa Kasulatan makapalig-on sa atong determinasyon nga dili mohimo sa mao gihapong mga sayop. Pagkamakapaguol kon kita maghulat nga duna usay mahitabo nga trahedya una pa sundon ang tambag sa Diyos! Kasukwahi sa kasagarang gituohan, ang eksperyensiya—ilabina tungod sa pagpatuyang—dili mao ang kinamaayohang magtutudlo.—Salmo 19:7.
7. Kinsay dapiton ni Jehova sa iyang mahulagwayong tolda?
7 Ang laing gamhanang rason sa pag-ugmad ug diyosnong kahadlok mao ang atong tinguha sa pag-amping sa atong relasyon uban sa Diyos. Mahadlok kita nga dili-makapahimuot kang Jehova tungod kay atong gipabilhan ang iyang pakighigala. Kinsay giisip sa Diyos nga usa ka higala, ang usa nga iyang dapiton sa iyang mahulagwayong tolda? Ang usa lamang “nga naglakaw nga walay-ikasaway ug nagabuhat sa pagkamatarong.” (Salmo 15:1, 2) Kon pabilhan nato kining bulahang relasyon uban sa atong Maglalalang, mag-amping kita sa paglakaw nga walay-ikasaway sa iyang mga mata.
8. Sa unsang paagi gibalewala sa pipila ka Israelinhon sa adlaw ni Malaquias ang pakighigala uban sa Diyos?
8 Ikasubo, gibalewala sa pipila ka Israelinhon sa adlaw ni Malaquias ang ilang pakighigala uban sa Diyos. Imbes mahadlok ug magpasidungog kang Jehova, sila naghalad ug masakiton ug piang nga mga mananap diha sa iyang halaran. Ang ilang kakulang sa diyosnong kahadlok gisumbalik-silaw usab sa ilang tinamdan ngadto sa kaminyoon. Aron makaminyo ug batan-ong mga babaye, ilang gibulagan ang mga asawa sa ilang pagkabatan-on tungod lamang sa gagmayng mga hinungdan. Giingnan sila ni Malaquias nga gidumtan ni Jehova ang “pagdiborsiyo” ug nga ang ilang maluibong espiritu nagpahilayo kanila sa Diyos. Unsaon man pag-uyon sa Diyos sa ilang mga halad sa dihang ang halaran sa mahulagwayong paagi natabonan sa mga luha—sa mapait nga mga luha nga gipaagay sa ilang gitalikdan nga mga asawa? Ang maong dayag nga kawalay-pagtahod sa iyang mga sukdanan nagtukmod kang Jehova sa pagpangutana: “Hain man ang kahadlok kanako?”—Malaquias 1:6-8; 2:13-16.
9, 10. Sa unsang paagi ikapakita nato nga atong gipabilhan ang pakighigala ni Jehova?
9 Karong panahona, nakita usab ni Jehova ang kaguol sa daghang inosenteng mga kapikas ug sa mga anak nga gipasakitan pag-ayo sa hakog ug imoral nga mga bana ug mga amahan o bisan mga asawa ug mga inahan. Tinong nakapaguol kini kaniya. Ang usa ka higala sa Diyos molantaw sa mga butang sa paagi sa paglantaw sa Diyos niini ug maningkamot sa pagpalig-on sa iyang kaminyoon, pagsalikway sa kalibotanong panghunahuna nga magpakaway-bili sa bugkos sa kaminyoon, ug ‘pagkalagiw sa pakighilawas.’—1 Corinto 6:18.
10 Diha sa kaminyoon maingon man sa ubang mga bahin sa atong kinabuhi, ang pagdumot sa tanan nga daotan sa mga mata ni Jehova, duyog sa lalom nga apresasyon sa iyang pakighigala, moresulta sa pabor ug pag-uyon ni Jehova. Si apostol Pedro hugot nga miingon: “Tinong naila ko nga ang Diyos dili mapihigon, apan sa matag nasod ang tawo nga mahadlok kaniya ug magabuhat sa pagkamatarong dalawaton kaniya.” (Buhat 10:34, 35) Daghan kitag Kasulatanhong mga panig-ingnan nga nagpakita kon sa unsang paagi ang diyosnong kahadlok magtukmod sa mga tawo sa pagbuhat kon unsay husto diha sa lainlaing masulayon nga mga sirkumstansiya.
Tulo ka Tawo nga Nahadlok sa Diyos
11. Ilalom sa unsang mga sirkumstansiya nga si Abraham gipahayag nga “mahinadlokon-sa-Diyos”?
11 Dunay usa ka tawo sa Bibliya nga gihubit mismo ni Jehova ingong iyang higala—ang patriarka nga si Abraham. (Isaias 41:8) Ang diyosnong kahadlok ni Abraham nasulayan sa dihang gihangyo siya sa Diyos nga ihalad ang iyang bugtong anak, si Isaac, nga pinaagi kaniya tumanon sa Diyos ang iyang saad nga ang kaliwat ni Abraham mahimong usa ka dakong nasod. (Genesis 12:2, 3; 17:19) Makalabang ba niining masakit nga pagsulay ang “higala ni Jehova”? (Santiago 2:23) Sa gutlo nga giisa ni Abraham ang iyang kutsilyo aron patyon si Isaac, ang manulonda ni Jehova miingon: “Ayaw pagbakyawa ang imong kamot batok sa bata ug ayaw gayod pagbuhata ang bisan unsa ngadto kaniya, kay karon akong nahibaloan nga ikaw mahinadlokon-sa-Diyos sa pagkaagi nga wala nimo idumili gikan kanako ang imong anak, ang imong bugtong anak.”—Genesis 22:10-12.
12. Unsay nagpalihok sa diyosnong kahadlok ni Abraham, ug sa unsang paagi kita makapakita ug susamang espiritu?
12 Bisan tuod si Abraham sa miagi nagpamatuod sa iyang kaugalingon nga usa ka tawong nahadlok kang Jehova, nianang panahona siya nagpadayag sa iyang diyosnong kahadlok sa talagsaong paagi. Ang iyang pagkaandam nga mohalad kang Isaac maoy labaw pa kay sa pagpakita lamang ug matinahorong pagsugot. Si Abraham natukmod sa bug-os nga pagsalig nga tumanon sa iyang langitnong Amahan ang Iyang saad pinaagi sa pagbanhaw kang Isaac kon gikinahanglan. Sumala sa gisulat ni Pablo, si Abraham “bug-os kombinsido nga kon unsa ang iyang [sa Diyos] gisaad siya usab makahimo sa pagbuhat.” (Roma 4:16-21) Andam ba kitang motuman sa kabubut-on sa Diyos bisan sa dihang magkinahanglan kini ug dagkong mga pagsakripisyo? Aduna ba kitay bug-os nga pagsalig nga ang maong pagsugot mosangpot sa layog-abot nga mga benepisyo, nga nahibalo nga si Jehova maoy “tigganti sa mga matinuorong nagapangita kaniya”? (Hebreohanon 11:6) Mao kanay tinuod nga pagkahadlok sa Diyos.—Salmo 115:11.
13. Nganong si Jose hustong makahubit sa iyang kaugalingon ingong usa ka tawo nga ‘nahadlok sa matuod nga Diyos’?
13 Susihon nato ang laing panig-ingnan sa diyosnong kahadlok nga nagalihok—kanang kang Jose. Ingong ulipon sa panimalay ni Potipar, si Jose adlaw-adlaw nga nag-atubang sa pagpit-os nga makighilawas. Dayag nga walay paagi nga malikayan niyang magkita siya ug ang asawa sa iyang agalon, kinsa kanunayng nagpaibog kaniya. Sa kataposan, sa dihang iyang “gihawiran siya,” siya ‘mikalagiw ug migawas.’ Unsay nagtukmod kaniya sa pagtalikod dayon sa daotan? Sa walay duhaduha, ang pangunang hinungdan mao ang pagkahadlok sa Diyos, ang tinguha nga malikayan ang paghimo ‘niining dakong pagkadaotan ug makasala gayod batok sa Diyos.’ (Genesis 39:7-12) Si Jose hustong makahubit sa iyang kaugalingon ingong usa ka tawo nga ‘nahadlok sa matuod nga Diyos.’—Genesis 42:18.
14. Sa unsang paagi ang kaluoy ni Jose nagsumbalik-silaw ug tinuod nga pagkahadlok sa Diyos?
14 Katuigan sa ulahi naatubang ni Jose ang iyang mga igsoon, kinsa walay-kasingkasing nga nagbaligya kaniya ngadto sa pagkaulipon. Dali ra unta niyang gamiton ang ilang hilabihang panginahanglan ug pagkaon ingong kahigayonan nga panimaslan ang sayop nga ilang nahimo kaniya. Apan ang pagpanglupig sa mga tawo wala magsumbalik-silaw ug pagkahadlok sa Diyos. (Levitico 25:43) Busa, sa dihang nakita ni Jose ang igong pamatuod nga nag-usab na ang iyang mga igsoong lalaki, siya maluluy-ong nagpasaylo kanila. Sama kang Jose, ang atong diyosnong kahadlok magtukmod kanato nga daogon ang daotan pinaagi sa maayo, ug mopugong kanato sa pagkahulog ngadto sa pagsulay.—Genesis 45:1-11; Salmo 130:3, 4; Roma 12:17-21.
15. Nganong ang panggawi ni Job nakapalipay sa kasingkasing ni Jehova?
15 Si Job maoy laing talagsaong panig-ingnan sa usa nga nahadlok sa Diyos. Si Jehova miingon sa Yawa: “Imo bang gipunting ang imong kasingkasing kang Job nga akong alagad, nga walay usa nga sama kaniya sa yuta, usa ka tawo nga walay-ikasaway ug matul-id, mahadlokon sa Diyos ug naglikay sa daotan?” (Job 1:8) Sulod sa daghang tuig, ang walay-ikasaway nga panggawi ni Job nakapalipay sa kasingkasing sa iyang langitnong Amahan. Si Job nahadlok sa Diyos tungod kay nahibalo siya nga mao kana ang hustong butang nga buhaton ug ang labing maayong paagi sa pagkinabuhi. “Tan-awa! Ang pagkahadlok kang Jehova—mao kana ang kaalam,” mipatugbaw si Job, “ug ang pagpahilayo gikan sa daotan mao ang pagsabot.” (Job 28:28) Ingong minyo nga tawo, si Job wala motan-aw nga maibogon sa batan-ong mga babaye, ni naghambin siya ug mapanapawong mga laraw diha sa iyang kasingkasing. Bisan tuod ug bahandianon nga tawo, wala siya mosalig sa mga bahandi, ug gisalikway niya ang tanang matang sa idolatriya.—Job 31:1, 9-11, 24-28.
16. (a) Sa unsang mga paagi si Job nagpasundayag ug mahigugmaong-kalulot? (b) Sa unsang paagi gipakita ni Job nga siya wala maghikaw sa pagpasaylo?
16 Apan, ang pagkahadlok sa Diyos nagpasabot ug pagbuhat kon unsay maayo maingon man sa pagtalikod sa kon unsay daotan. Busa, si Job nagpakita ug mabinationg kaikag sa mga buta, bakol, ug kabos. (Levitico 19:14; Job 29:15, 16) Si Job nakasabot nga “ang bisan kinsa nga nagahikaw sa iyang isigkaingon ug mahigugmaong-kalulot, iyang pagabiyaan usab bisan ang kahadlok sa Labing Gamhanan.” (Job 6:14) Ang paghikaw sa mahigugmaong-kalulot mahimong maglakip sa paghikaw sa pagpasaylo o paghambin ug kayugot. Ubos sa pagtultol sa Diyos, si Job miampo alang sa iyang tulo ka kauban, nga nakahatag kaniya ug dakong kaguol. (Job 42:7-10) Makapakita ba kita ug susamang mapasayloong espiritu ngadto sa usa ka isigkamagtutuo nga nakapasakit tingali kanato sa usa ka paagi? Ang usa ka sinsero nga pag-ampo alang sa kaayohan sa usa nga nakapasilo kanato dakog mahimo sa pagtabang kanato nga mabuntog ang kayugot. Ang maayong mga butang nga natagamtam ni Job tungod sa iyang diyosnong kahadlok maghatag kanatog pasiunang talan-awon sa ‘dagayang pagkamaayo nga gitipigan ni Jehova alang niadtong nangahadlok kaniya.’—Salmo 31:19; Santiago 5:11.
Pagkahadlok sa Diyos Kontra Pagkahadlok sa Tawo
17. Unsay mahimo kanato sa pagkahadlok sa tawo, apan nganong ang maong pagkahadlok mubo nga panglantaw?
17 Samtang ang pagkahadlok sa Diyos motukmod kanato sa pagbuhat kon unsay matarong, ang pagkahadlok sa tawo makapahuyang sa atong pagtuo. Tungod niini, sa dihang nagdasig sa mga apostoles nga mahimong masiboton nga mga magwawali sa maayong balita, giingnan sila ni Jesus: “Ayaw ninyo kahadloki silang makapatay sa lawas apan dili makapatay sa kalag; apan hinunoa kahadloki ninyo siya nga makalaglag sa kalag ug sa lawas sa Gehenna.” (Mateo 10:28) Ang pagkahadlok sa tawo maoy mubo nga panglantaw, miingon si Jesus, kay ang mga tawo dili makalaglag sa atong kalaoman sa umaabot nga kinabuhi. Dugang pa, kita nahadlok sa Diyos tungod kay kita nakaamgo sa iyang makalilisang nga gahom, nga kon itandi niana, ang gahom sa tanang nasod wala ra sa kumingking. (Isaias 40:15) Sama kang Abraham kita adunay bug-os nga pagsalig sa gahom ni Jehova sa pagbanhaw sa Iyang matinumanong mga alagad. (Pinadayag 2:10) Busa, makaingon kita uban ang pagsalig: “Kon ang Diyos dapig kanato, kinsa ang batok kanato?”—Roma 8:31.
18. Sa unsang paagi gantihan ni Jehova kadtong nahadlok kaniya?
18 Kon ang naglutos kanato maoy usa ka membro sa pamilya o maton diha sa eskuylahan, makaplagan nato nga “sa pagkahadlok kang Jehova adunay lig-on nga pagsalig.” (Proverbio 14:26) Makaampo kita sa Diyos alang sa kusog, nga nahibalo nga siya mamati kanato. (Salmo 145:19) Si Jehova dili gayod malimot niadtong nahadlok kaniya. Pinaagi sa iyang manalagnang si Malaquias, gipasaligan niya kita: “Niadtong panahona kadtong mga nahadlok kang Jehova nagsultihanay sa usag usa, ang matag usa sa iyang isigkaingon, ug si Jehova nagpadayon sa pagtagad ug sa pagpamati. Ug usa ka basahon sa handomanan gisulat sa iyang atubangan alang kanila nga nahadlok kang Jehova ug kanila nga nagapalandong sa iyang ngalan.”—Malaquias 3:16.
19. Unsang mga matanga sa kahadlok ang matapos, apan unsang matanga ang magpabilin sa walay kataposan?
19 Ang panahon haduol na sa dihang ang tanan dinhi sa yuta mosimba kang Jehova ug ang pagkahadlok sa tawo mahanaw na. (Isaias 11:9) Ang pagkahadlok sa gutom, sakit, krimen, ug gubat mawala na usab. Apan ang pagkahadlok sa Diyos magpabilin hangtod sa kahangtoran samtang ang iyang matinumanong mga alagad sa langit ug sa yuta magpadayon sa pagpakita kaniya ug angayang pagtahod, pagsugot, ug pasidungog. (Pinadayag 15:4) Sa kasamtangan, hinaot nga kitang tanan magpatalinghog sa inspiradong tambag ni Solomon: “Ayaw itugot nga masina ang imong kasingkasing sa mga makasasala, kondili magmahadlokon ka kang Jehova sa tibuok adlaw. Kay sa ingon aduna unyay ugma-damlag, ug ang imong paglaom dili mahanaw.”—Proverbio 23:17, 18.
[Mga footnote]
a Ang ubang mga hamtong mawad-an sa ilang kahadlok sa kapeligrohan sa dihang ang ilang trabaho magkinahanglan nga sila makaatubang kanunay sa peligrosong mga situwasyon. Sa dihang gipangutana kon nganong daghang panday ang naputlag tudlo, ang usa ka batid nga artesano mitubag lamang: “Nawala ang ilang kahadlok nianang tulin kaayong mga gabas nga dekoryente.”
b Si Jehova mismo mibati niining maong kayugot. Pananglitan, ang Efeso 4:29 naghubit sa law-ayng pinulongan ingong “mangil-ad nga mga sulti.” Ang Gregong pulong nga gigamit alang sa “mangil-ad” sa literal nagtumong sa nagkadunot nga prutas, isda, o karne. Ang maong termino tatawng naghulagway sa pag-ayad nga atong bation ngadto sa maabusohon o law-ay nga pinulongan. Sa samang paagi, ang mga idolo kasagarang gihubit diha sa Kasulatan ingong “makaluod.” (Deuteronomio 29:17; Ezequiel 6:9) Ang atong kinaiyanhong pagbatig kaluod sa tai, o kinalibang, motabang kanato sa pagsabot sa pagbati sa Diyos ug kayugot alang sa bisan unsang matang sa idolatriya.
c Agig pananglitan, palandonga ang Kasulatanhong mga asoy bahin kang Cain (Genesis 4:3-12); David (2 Samuel 11:2–12:14); Gehazi (2 Hari 5:20-27); ug Uzzias (2 Cronicas 26:16-21).
Nahinumdom Ka Ba?
• Sa unsang paagi makat-onan nato ang pagdumot sa daotan?
• Sa unsang paagi ang ubang mga Israelinhon sa adlaw ni Malaquias nagbalewala sa pakighigala ni Jehova?
• Unsay atong makat-onan gikan kang Abraham, Jose, ug Job bahin sa pagkahadlok sa Diyos?
• Unsa nga kahadlok ang dili gayod mawagtang, ug ngano?
[Hulagway sa panid 19]
Itisok sa maalamong mga ginikanan ang maayong matang sa kahadlok diha sa ilang mga anak
[Hulagway sa panid 20]
Maingon nga ang kahadlok makapalikay kanato gikan sa kapeligrohan, ang diyosnong kahadlok makapalikay kanato gikan sa kon unsay daotan
[Hulagway sa panid 23]
Nagpabilin ang pagkahadlok ni Job sa Diyos bisan pag giatubang sa tulo ka mini nga mga higala
[Credit Line]
From the Bible translation Vulgata Latina, 1795