Ang Mahigugmaong Kahikayan ni Jehova sa Pamilya
“Tungod niining maong katarongan ako magaluhod sa atubangan sa Amahan, kang kinsa nagadawat ug ngalan ang matag usa ka pamilya sa langit ug sa yuta.”—EFESO 3:14, 15.
1, 2. (a) Alang sa unsa nga gilalang ni Jehova ang hut-ong sa pamilya? (b) Unsang papel ang kinahanglang dulaon sa pamilya karon diha sa kahikayan ni Jehova?
GILALANG ni Jehova ang hut-ong sa pamilya. Pinaagi niana, mihimo siya ug labaw pa kay sa pagtagbaw sa panginahanglan sa tawo ug pag-ubanay, pagpaluyo, o pagsuoray. (Genesis 2:18) Ang pamilya maoy kasangkapan nga pinaagi niana ang mahimayaong katuyoan sa Diyos sa pagpuno sa yuta pagatumanon. Iyang gisultihan ang unang minyong magtiayon: “Sumanay ug dumaghan kamo ug pun-on ninyo ang yuta ug magagahom kamo niini.” (Genesis 1:28) Ang mainit ug maamomahong palibot sa pamilya mapuslanon alang sa daghang mga anak nga matawo unya kang Adan ug Eva ug sa ilang mga kaliwat.
2 Kadtong unang magtiayon, hinunoa, mipili sa dalan sa pagkamasinupakon—nga may malaglagong mga sangpotanan sa ilang kaugalingon ug sa ilang mga anak. (Roma 5:12) Busa ang pamilyahanong kinabuhi karon maoy baliktad sa gitinguha sa Diyos niana. Sa gihapon, ang pamilya nagpadayon nga may hinungdanong dapit sa kahikayan ni Jehova, nga nagsilbing usa ka lintunganay nga hut-ong sa Kristohanong katilingban. Kini wala isulti tungod sa kakulang ug apresasyon alang sa maayong buhat nga ginahimo sa daghang dili-minyong mga Kristohanon sa atong taliwala. Hinunoa, among giila ang dakong amot nga nahimo sa mga pamilya usab sa espirituwal nga kahimsog sa Kristohanong organisasyon sa katibuk-an. Ang malig-ong mga pamilya nagahimog malig-ong mga kongregasyon. Apan, sa unsang paagi ang imong pamilya makalahutay atubangan sa mga kalisod karong adlawa? Agig tubag, atong susihon kon unsay ikasulti sa Bibliya bahin sa kahikayan sa pamilya.
Ang Pamilya sa Karaang Kapanahonan
3. Unsay mga papel sa bana ug asawa diha sa patriarkal nga pamilya?
3 Gitamay ni Adan ug Eva ang kahikayan sa Diyos sa pagkaulo. Apan ang mga lalaki sa pagtuo, sama kang Noe, Abraham, Isaac, Jacob, ug Job, tukmang mikuha sa ilang mga dapit, ingong mga ulo sa pamilya. (Hebreohanon 7:4) Ang patriarkal nga pamilya nahisama sa usa ka gamay nga kagamhanan, ang amahan naglihok ingong relihiyosong pangulo, magtutudlo, ug maghuhukom. (Genesis 8:20; 18:19) Ang mga asawa may hinungdanong papel usab, nag-alagad dili ingong mga ulipon kondili luyoluyong mga manedyer sa panimalay.
4. Sa unsang paagi ang pamilyahanong kinabuhi nausab ilalom sa Moisesnong Kasugoan, apan unsang papel ang padayong ginadula sa mga ginikanan?
4 Sa dihang nahimong nasod ang Israel sa 1513 W.K.P., ang kasugoan sa pamilya nahimong ikaduha sa Kasugoan sa nasod nga gihatag pinaagi kang Moises. (Exodo 24:3-8) Ang gahom sa paghimog desisyon, apil sa mga butang may kalabotan sa kinabuhi-ug-kamatayon, karon gihatag ngadto sa tinudlong mga maghuhukom. (Exodo 18:13-26) Ang mga saserdote nga Levihanon maoy nagdumala sa mga butang may kalabotan sa mga halad sa ilang pagsimba. (Levitico 1:2-5) Bisan pa, ang amahan nagpadayon sa pagdula ug hinungdanong papel. Gitambagan ni Moises ang mga amahan: “Kining mga pulonga nga gisugo ko kanimo niining adlawa kinahanglang magapaibabaw sa imong kasingkasing; ug igatudlo mo kini sa dakong kakugi sa imong mga anak ug magasulti ka mahitungod niini sa magalingkod ikaw sa imong balay ug sa magalakaw ikaw sa dalan ug sa imong paghigda ug sa imong pagbangon.” (Deuteronomio 6:6, 7) Ang mga inahan dunay dakong impluwensiya. Ang Proverbio 1:8 nagsugo sa mga batan-on: “Pamati, anak ko, sa pahimangno sa imong amahan, ug ayaw isalikway ang balaod sa imong inahan.” Oo, sulod sa kahikayan sa awtoridad sa iyang bana, ang Hebreohanong asawa mahimong magpakanaog—ug magpatuman—sa balaod sa pamilya. Siya kinahanglang pasidunggan sa iyang mga anak bisan kon siya tigulang na.—Proverbio 23:22.
5. Sa unsang paagi gibatbat sa Moisesnong Kasugoan ang dapit sa mga anak diha sa kahikayan sa pamilya?
5 Ang dapit sa mga anak klaro usab nga gibatbat sa Kasugoan sa Diyos. Nagkanayon ang Deuteronomio 5:16: “Tahora ang imong amahan ug ang imong inahan, ingon sa gisugo kanimo ni Jehova nga imong Diyos; aron pagalugwayan ang imong mga adlaw ug aron magamaayo kini kanimo didto sa yuta nga igahatag kanimo ni Jehova nga imong Diyos.” Ang pagkawalay-pagtahod sa mga ginikanan maoy labing seryosong sala ubos sa Moisesnong Kasugoan. (Exodo 21:15, 17) “Kon may bisan kinsa nga tawo nga nagasulti ug pasipala batok sa iyang amahan ug sa iyang inahan,” matud pa sa Kasugoan, “siya pagapatyon gayod.” (Levitico 20:9) Ang pagsukol sa imong mga ginikanan sama ra sa pagsukol batok sa Diyos mismo.
Ang Papel sa Kristohanong mga Bana
6, 7. Nganong ang mga pulong ni Pablo diha sa Efeso 5:23-29 daw bag-o ngadto sa iyang unang-siglong mga magbabasa?
6 Ang Kristiyanidad naghatag ug dugang katin-awan bahin sa kahikayan sa pamilya, ilabina sa papel sa bana. Sa gawas sa Kristohanong kongregasyon, maoy naandan sa mga bana sa unang siglo ang pagtratar sa ilang mga asawa sa mabangis, madaogdaogong paagi. Ang mga babaye gihikawan sa pangunang mga katungod ug dignidad. Ang The Expositor’s Bible nag-ingon: “Ang edukadong Grego nangasawa aron lang magpaanak. Ang iyang mga katungod wala magbutang ug limitasyon sa seksuwal nga pangibog sa iyang bana. Ang gugma dili bahin sa kontrata sa kasal. . . . Ang ulipon-babaye walay mga katungod. Ang iyang lawas gamiton sumala sa kagustohan sa iyang tag-iya.”
7 Sa ingon niini nga palibot, gisulat ni Pablo ang mga pulong sa Efeso 5:23-29: “Ang bana mao ang ulo sa iyang asawa maingon nga ang Kristo mao ang ulo sa kongregasyon, siya ingon nga mao ang manluluwas niini nga lawas. . . . Kamong mga bana, padayong higugmaa ang inyong mga asawa, maingon nga ang Kristo nahigugma usab sa kongregasyon ug gitugyan ang iyang kaugalingon alang niana . . . Ang mga bana kinahanglang maghigugma sa ilang mga asawa sama sa ilang kaugalingong lawas. Siya nga nahigugma sa iyang asawa nahigugma sa iyang kaugalingon, kay walay tawo nga modumot sa kaugalingon niyang unod; apan iyang gipakaon ug gimahal kini.” Alang sa unang-siglong mga magbabasa, kining mga pulonga maoy bag-ong butang. Ang The Expositor’s Bible nag-ingon: “Walay laing butang ang mopatim-aw nga mas bag-o ug mas istrikto diha sa Kristiyanidad, kon itandi sa malaw-ay nga moralidad sa panahon, kay sa Kristohanong panglantaw sa kaminyoon. . . . [Kini] nagbukas ug usa ka bag-ong yugto alang sa katawhan.”
8, 9. Unsang dili-maayong mga tinamdan ngadto sa mga babaye ang komun taliwala sa mga lalaki, ug nganong hinungdanong isalikway sa Kristohanong mga lalaki ang maong mga panglantaw?
8 Ang tambag sa Bibliya alang sa mga bana dili bag-ong butang karong adlawa. Bisan pa sa tanang mga hisgot-hisgot bahin sa kagawasan sa kababayen-an, ang mga babaye gilantaw gihapon sa kadaghanang mga lalaki ingong yanong mga butang alang sa seksuwal nga katagbawan. Nagtuo sa sugilambong nga ang mga babaye sa aktuwal malipay nga mandoan, gamhan, o daogdaogon, daghang mga lalaki sa pisikal ug sa emosyonal nagaabuso sa ilang mga asawa. Pagkamakauulaw alang sa usa ka Kristohanong lalaki nga magpadala sa kalibotanong kaisipan ug tratahon ang iyang asawa sa maabusohon nga paagi! “Ang akong bana maoy usa ka ministeryal nga alagad niadto ug tighatag ug publikong mga pakigpulong,” miingon ang usa ka Kristohanong babaye. Apan, siya mibutyag, “Biktima ako sa pagdagmal sa asawa.” Dayag, kining mga buhata maoy supak sa kahikayan sa Diyos. Kadtong tawhana talagsaon ra; siya nagkinahanglang mangayog tabang sa pagsagubang sa iyang kasuko kon buot niyang maangkon ang pag-uyon sa Diyos.—Galacia 5:19-21.
9 Ang mga bana gisugo sa Diyos nga magmahigugmaon sa ilang mga asawa sama sa ilang kaugalingong mga lawas. Ang pagdumili sa pagbuhat niini maoy pagsupak batok sa mismong kahikayan sa Diyos ug makadaot sa iyang relasyon uban sa Diyos. Ang mga pulong ni apostol Pedro matin-aw: “Kamong mga bana, magpadayon sa pagpakigpuyo sa samang paagi sa [inyong mga asawa] sumala sa kahibalo, nga magahatag kanila ug pasidungog ingon nga ngadto sa mahuyang nga sudlanan, . . . aron walay makababag sa inyong mga pag-ampo.” (1 Pedro 3:7) Ang pagtratar sa imong asawa nga mapintason may malaglagong epekto usab sa iyang espirituwalidad ug sa espirituwalidad sa inyong mga anak.
10. Unsa ang pila ka paagi diin ang mga bana makapasundayag sa pagkaulo sa samag-Kristo nga paagi?
10 Mga bana, ang inyong pamilya mouswag ubos sa imong pagkaulo kon inyong gamiton kini sa samag-Kristo nga paagi. Si Kristo wala gayod nagmapintas o nagmaabusohon. Sa kasukwahi, siya nakaingon: “Pagtuon kamo gikan kanako, kay ako maaghop ug mapaubsanon sa kasingkasing, ug makakaplag kamog pahulay alang sa inyong mga kalag.” (Mateo 11:29) Ang inyong pamilya makasulti ba ug ingon niana bahin kaninyo? Gitagad ni Kristo ang iyang mga tinun-an ingong mga higala ug misalig kanila. (Juan 15:15) Inyo bang gihatagan ang inyong asawa ug samang dignidad? Ang Bibliya miingon bahin sa “takos nga asawa”: “Ang kasingkasing sa iyang bana nagasalig kaniya.” (Proverbio 31:10, 11) Kana nagkahulogan nga hatagan siya ug igong kagawasan, dili siya pig-otan sa dili-makataronganong mga restriksiyon. Dugang pa, gidasig ni Jesus ang iyang mga tinun-an sa pagpahayag sa ilang mga pagbati ug mga opinyon. (Mateo 9:28; 16:13-15) Mao ba usab kanay imong gihimo diha sa imong asawa? O ginalantaw ba nimo ang makataronganong kasungian ingong paghagit sa imong awtoridad? Pinaagi sa pagtagad sa mga pagbati sa imong asawa imbes isalikway kini, ikaw sa aktuwal nagatukod sa iyang pagtahod alang sa imong pagkaulo.
11. (a) Sa unsang paagi maatiman sa mga amahan ang espirituwal nga mga panginahanglan sa ilang mga anak? (b) Nganong ang mga ansiano ug ministeryal nga mga alagad kinahanglang magpakitag maayong sulondan sa pag-atiman sa ilang mga pamilya?
11 Kon ikaw usa ka amahan, ikaw usab kinahanglang manguna sa pag-atiman sa espirituwal, emosyonal, ug pisikal nga mga panginahanglan sa imong mga anak. Kana nag-apil sa pagbaton ug maayong espirituwal nga rotina sa imong pamilya: kuyogan sila diha sa pag-alagad sa kanataran, pagdumala ug panagtuon sa Bibliya diha sa balay, paghisgot sa teksto sa adlaw. Makaiikag, ang Bibliya nagpakita nga ang usa ka ansiano o ministeryal nga alagad kinahanglang “usa ka lalaki nga nagadumala sa iyang kaugalingong panimalay sa maayong paagi.” Ang mga lalaki nga nag-alagad niining kapasidara angay nga maoy sulondang mga ulo sa pamilya. Bisag nagpas-an sila ug mabug-at nga lulan sa mga kaakohan sa kongregasyon, kinahanglang ilang unahon ang ilang kaugalingong mga pamilya. Gipakita ni Pablo kon ngano: “Kon sa pagkamatuod si bisan kinsang lalaki nga dili mahibalong magdumala sa iyang kaugalingong panimalay, unsaon niya pag-atiman ang kongregasyon sa Diyos?”—1 Timoteo 3:4, 5, 12.
Mapaluyohong Kristohanong mga Asawa
12. Unsay papel sa asawa diha sa Kristohanong kahikayan?
12 Usa ba ikaw ka Kristohanong asawa? Nan ikaw kinahanglan usab nga adunay hinungdanong papel sa kahikayan sa pamilya. Ang Kristohanong mga asawa gitambagan “sa paghigugma sa ilang mga bana, sa paghigugma sa ilang mga anak, sa pagkamabuot, maputli, kugihan sa panimalay, buotan, nagapasakop sa ilang masigka-bana.” (Tito 2:4, 5) Busa kinahanglang maningkamot ka nga mahimong usa ka sulondang asawa, huptan ang usa ka mahinlo ug makapalipay nga panimalay alang sa imong pamilya. Ang trabaho diha sa balay tingali makahago kaayo, apan kini dili makapamenos ni walay hinungdan. Ingong asawa, ikaw “nagadumala sa panimalay” ug hayan nagatagamtam ug igong kagawasan niining bahina. (1 Timoteo 5:14) Ang “takos nga asawa,” pananglitan, nagapamalit ug mga kinahanglanon sa panimalay, nagahimog mga transaksiyon labot sa balay-ug-yuta, ug may kinitaan pa pinaagi sa pagpalakaw ug gamayng negosyo. Dili ikahibulong nga naani niya ang pagdayeg sa iyang bana! (Proverbio, kapitulo 31) Siyempre, kining mga kinaugalingong mga lakang gihimo sulod sa mga giya nga gihatag sa iyang bana ingong iyang ulo.
13. (a) Nganong ang pagpasakop malisod alang sa pipila ka babaye? (b) Nganong mapuslanong magpasakop ang Kristohanong mga babaye sa ilang mga bana?
13 Ugaling, ang pagpasakop sa imong bana dili kanunay masayon. Dili tanang mga lalaki takos sa pagtahod. Ug tingali may igo kang katakos kon bahin sa pagpalakaw sa panalapi, pagplano, o pag-organisar. Tingali duna kay sekular nga trabaho ug nakahatag ug dako-dakong amot sa kita sa pamilya. O tingali nag-antos ka sa usa ka paagi gikan sa pagmando sa lalaki sa miagi ug nalisdan sa pagpasakop sa usa ka lalaki. Bisan pa, ang pagpakitag “halalom nga pagtahod,” o “kahadlok,” sa imong bana nagpasundayag sa imong pagtahod sa pagkaulo sa Diyos. (Efeso 5:33, Kingdom Interlinear; 1 Corinto 11:3) Ang pagpasakop bililhon usab sa kalamposan sa imong pamilya; kini motabang kanimo aron dili makaagom ang imong kaminyoon ug walay-hinungdang mga tensiyon ug mga kabug-at.
14. Unsay mahimong buhaton sa asawa kon siya dili-mouyon sa usa ka desisyon nga himoon sa iyang bana?
14 Apan, kini ba nagkahulogan nga kinahanglang magpakahilom ka kon gibati mo nga ang imong bana naghimog desisyon nga makadaot sa labing ikaayo sa pamilya? Dili usab. Ang asawa ni Abraham nga si Sarah wala maghilom sa dihang iyang nasabtan nga may usa ka hulga sa kaayohan sa iyang anak, si Isaac. (Genesis 21:8-10) Sa susama, tingali bation mo nga usa ka obligasyon ang pagpahayag sa imong mga pagbati usahay. Kon kini buhaton sa matinahurong paagi sa “hustong panahon,” ang diyosnong Kristohanong lalaki mamati. (Proverbio 25:11) Apan kon ang imong sugyot dili sundon ug walay seryosong paglapas sa prinsipyo sa Bibliya ang nalangkit, dili ba ang pagsupak sa kagustohan sa imong bana makapaluya-sa-buut? Hinumdomi, “ang tinuod nga maalamong babaye nagatukod sa iyang balay, apan ang buangbuang nagaguba niana sa iyang kaugalingong mga kamot.” (Proverbio 14:1) Ang usa ka paagi sa pagtukod sa imong balay mao ang pagkamapaluyohon sa pagkaulo sa imong bana, dayegon ang iyang nakab-ot nga mga kalamposan samtang kalmadong atubangon ang iyang mga kasaypanan.
15. Sa unsang mga paagi ang asawa makaambit sa disiplina ug pagbansay sa iyang mga anak?
15 Laing paagi sa pagtukod sa imong balay mao ang pag-ambit sa pagdisiplina ug sa pagbansay sa inyong mga anak. Pananglitan, ikaw makahimo sa imong bahin sa paghupot sa pagtuon sa Bibliya sa pamilya nga regular ug mapakalig-on. “Ayaw papahulaya ang imong kamot” kon bahin na sa pagpaambit sa mga kamatuoran sa Diyos uban sa imong mga anak sa tanang kahigayonan—sa dihang nagabiyahe o yanong nagapamalit uban kanila. (Ecclesiastes 11:6) Tabangi sila sa pag-andam sa ilang mga komento sa mga tigom ug sa mga bahin sa Teokratikanhong Tunghaan sa Ministeryo. Bantayi ang ilang mga panag-uban. (1 Corinto 15:33) Kon bahin na sa mga butang sa diyosnong mga sukdanan ug disiplina, ipahibalo sa inyong mga anak nga ikaw ug ang imong bana nagkahiusa. Ayaw itugot nga sila magpaaway kanimo ug sa imong bana aron matuman ang ilang gusto.
16. (a) Unsang panig-ingnan sa Bibliya ang nagsilbing pagpadasig sa nag-inusarang mga ginikanan ug niadtong naminyo sa mga dili-magtutuo? (b) Sa unsang paagi ang uban diha sa kongregasyon makatabang kanila?
16 Kon ikaw maoy usa ka nag-inusara nga ginikanan o dunay kapikas nga dili-magtutuo, malagmit ikaw ang manguna sa espirituwalidad. Tingalig malisod kini ug usahay makawala sa kadasig. Apan ayaw ug surender. Ang inahan ni Timoteo, si Eunice, milampos sa pagtudlo kaniya sa balaan nga Kasulatan “gikan sa pagkabata,” bisan pa nga siya naminyo sa usa ka dili-magtutuo. (2 Timoteo 1:5; 3:15) Ug daghan sa atong taliwala ang nagatagamtam sa samang kalamposan. Kon nagkinahanglan ka ug tabang niining bahina, maayong imong ipahibalo ang imong mga panginahanglan ngadto sa mga ansiano. Sila makahikay ug usa ka tawo sa pagtabang kanimo nga makatambong sa mga tigom ug sa paggawas sa pag-alagad sa kanataran. Mahimong ilang dasigon ang uban sa paglakip sa imong pamilya diha sa mga lingawlingaw sa gawas o sa mga tapoktapok. O sila makahikay nga adunay hanas nga magmamantala aron tabangan ka nga makasugod ug pagtuon sa pamilya.
Mapabilhong mga Anak
17. (a) Sa unsang paagi ang mga batan-on makaamot sa kaayohan sa pamilya? (b) Unsang panig-ingnan ang gihatag ni Jesus niining bahina?
17 Ang Kristohanong mga batan-on makaamot sa kaayohan sa pamilya pinaagi sa pagsunod sa tambag sa Efeso 6:1-3: “Mga anak, magmasinugtanon kamo sa inyong mga ginikanan diha sa Ginoo, kay kini matarong: ‘Tahura ang imong amahan ug ang imong inahan’; nga mao ang unang sugo nga may saad: ‘Aron magamaayo kini kanimo ug motaas ang imong kinabuhi dinhi sa yuta.’” Pinaagi sa pakigkooperar sa imong mga ginikanan, imong gipasundayag ang imong pagtahod kang Jehova. Si Jesu-Kristo hingpit ug dali niya nga ikapangatarongan nga ubos sa iyang dignidad ang pagpasakop sa mga ginikanang dili-hingpit. Bisan pa, “siya padayong nagpasakop kanila. . . . Ug si Jesus mitubo diha sa kaalam ug sa gidak-on ug sa kahimuot sa Diyos ug sa mga tawo.”—Lucas 2:51, 52.
18, 19. (a) Unsay kahulogan sa pagtahud sa imong mga ginikanan? (b) Sa unsang paagi ang panimalay mahimong usa ka dapit nga kapahulayan?
18 Dili ba angay nga imong tahuron usab ang imong mga ginikanan? Ang “pagtahud” dinhi nagkahulogang pag-ila sa hustong pagkatudlong awtoridad. (Itandi ang 1 Pedro 2:17.) Diha sa kadaghanang kahimtang ang maong pagtahud angay bisan pa kon dili-magtutuo ang imong mga ginikanan o wala maghatag ug maayong panig-ingnan. Kinahanglan imong tahuron ang imong mga ginikanan kon sila maoy sulondang mga Kristohanon. Hinumdomi, usab, nga ang disiplina ug giya nga gihatag sa imong mga ginikanan wala larawa aron pig-otan ka nga walay-katarongan. Hinunoa, kini maoy alang sa imong panalipod aron ikaw “padayong mabuhi.”—Proverbio 7:1, 2.
19 Nan, pagkamahigugmaong kahikayan ang pamilya! Kon ang mga bana, mga asawa, ug mga anak tanan mosunod sa mga lagda sa Diyos alang sa pamilyahanong kinabuhi, ang balay mahimong usa ka dalangpanan, usa ka dapit nga kapahulayan. Bisan pa, ang mga suliran nga nalangkit sa komunikasyon ug pagbansay sa anak tingali motungha. Hisgotan sa among sunod artikulo kon sa unsang paagi ang pipila niining mga sulirana masulbad.
Nakahinumdom Ka Ba?
◻ Unsa ang sulondang gihatag sa mahinadlokon-sa-Diyos nga mga bana, mga asawa, ug mga anak sa kapanahonan sa Bibliya?
◻ Unsang dugang katin-awan ang gihatag sa Kristiyanidad bahin sa papel sa bana?
◻ Unsang papel ang kinahanglang dulaon sa asawa diha sa Kristohanong pamilya?
◻ Sa unsang paagi ang Kristohanong mga batan-on makaamot sa kaayohan sa pamilya?
[Hulagway sa panid 9]
“Walay laing butang ang mopatim-aw nga mas bag-o ug mas istrikto diha sa Kristiyanidad, kon itandi sa malaw-ay nga moralidad sa panahon, kay sa Kristohanong panglantaw sa kaminyoon. . . . [Kini] nagbukas ug usa ka bag-ong yugto alang sa katawhan”
[Hulagway sa panid 10]
Ang Kristohanong mga bana nagadasig sa ilang mga asawa sa pagpahayag sa ilang mga pagbati, ginatagad kining mga pagbatia