Nakasulod Ka na ba sa Pahulay sa Diyos?
“Ang tawo nga nakasulod na sa kapahulayan sa Diyos nakapahulay na usab mismo gikan sa iyang kaugalingong mga buhat.”—HEBREOHANON 4:10.
1.Nganong ang pagpahulay tilinguhaon kaayo?
PAHULAY. Pagkamakapahayahay ug pagkamaanindot nga pulong! Nagkinabuhi sa karong kusog-ug-paso ug puliking kalibotan, ang kadaghanan kanato mouyon nga ang gamayng pahulay kahinangpan gayod. Batan-on man o tigulang, minyo o dili, kita tingali mobatig kalisod ug kakapoy gikan sa adlaw-adlawng pagkinabuhi. Alang niadtong adunay pisikal nga mga limitasyon o mga depekto, ang matag adlaw maoy usa ka hagit. Ingon sa gipamulong sa Kasulatan, “ang tanang kalalangan padayong nagaagulo nga tingob ug tingob nga anaa sa kasakit hangtod karon.” (Roma 8:22) Ang tawong nagpahulay dili kinahanglan nga tapolan. Ang pahulay maoy usa ka panginahanglan sa tawo nga angayng itagana.
2. Sukad kanus-a nagpahulay si Jehova?
2 Si Jehova nga Diyos mismo nagpahulay. Diha sa basahon sa Genesis, atong mabasa: “Ang mga langit ug yuta ug ang tibuok panon niini nahuman. Ug sa ikapitong adlaw natapos sa Diyos ang buhat nga iyang gihimo, ug siya mipahulay sa ikapitong adlaw gikan sa tanan niyang mga buhat nga iyang nahimo.” Gihatagag linaing kahulogan ni Jehova ang “ikapitong adlaw,” kay ang dinasig nga rekord nagpadayon sa pag-ingon: “Gipanalanginan sa Diyos ang ikapitong adlaw ug gihimo kanang balaan.”—Genesis 2:1-3.
Ang Diyos Nagpahulay Gikan sa Iyang Buhat
3. Unsay mga katarongan kon nganong dili ikaingon nga ang Diyos nagpahulay?
3 Nganong ang Diyos nagpahulay “sa ikapitong adlaw”? Sa pagkamatuod, siya wala magpahulay tungod kay siya gikapoy. Si Jehova adunay “dagayang dinamikong gahom” ug “dili maluya ni kapoyon.” (Isaias 40:26, 28) Ni nagpahulay ang Diyos tungod kay siya nagkinahanglang magpahayahay o magbag-o sa paso, kay gisultihan kita ni Jesus: “Ang akong Amahan padayong nagabuhat hangtod karon, ug ako padayong nagabuhat.” (Juan 5:17) Sa bisan hain niini nga kahimtang, “ang Diyos maoy usa ka Espiritu” ug wala kutohi sa lawasnong mga siklo ug mga panginahanglan sa pisikal nga mga linalang.—Juan 4:24.
4. Sa unsang paagi nga ang “ikapitong adlaw” lahi gikan sa nag-unang unom ka ‘mga adlaw’?
4 Sa unsang paagi makabaton kitag pagsabot sa katarongan kon nganong nagpahulay ang Diyos “sa ikapitong adlaw”? Pinaagi sa pagmatikod nga, bisag nahimuot kaayo sa iyang nahimo panahon sa hataas nga yugto sa nag-unang unom ka ‘adlaw’ sa paglalang, espesipiko niyang gipanalanginan ang “ikapitong adlaw” ug gideklarar kana nga “balaan.” Ang Concise Oxford Dictionary nagbatbat sa “balaan” ingong “eksklusibong gipahinungod o gigahin (ngadto sa usa ka diyos o sa usa ka relihiyosong katuyoan).” Busa, ang pagpanalangin ni Jehova “sa ikapitong adlaw” ug ang pagdeklarar niana nga balaan nagpaila nga kana ug ang iyang ‘pagpahulay’ hayan adunay kalangkitan sa iyang balaang kabubut-on ug katuyoan imbes sa bisan unsang mga panginahanglan sa iyang bahin. Unsa kana nga kalangkitan?
5. Unsay gipalihok sa Diyos sulod sa unang unom ka ‘mga adlaw’ sa paglalang?
5 Sulod sa iyang unom ka nag-unang ‘mga adlaw’ sa paglalang, gihimo ug gipalihok sa Diyos ang tanang siklo ug mga balaod nga nagmando sa mga kalihokan sa yuta ug sa tanang butang libot niana. Ang mga siyentipiko karon nagpakakat-on kon unsa ka tahom kini nga pagkadisenyo. Sa hinapos sa “adlawng ikaunom,” gilalang sa Diyos ang unang tawhanong paris ug gibutang sila diha sa “usa ka tanaman sa Eden, paingon sa silangan.” Sa kataposan, gipahayag sa Diyos ang iyang katuyoan labot sa tawhanong pamilya ug sa yuta pinaagi niining matagnaong mga pulong: “Sumanay ug dumaghan kamo ug pun-a ang yuta ug magagahom kamo niini, ug magbaton kamo ug pagbulot-an ibabaw sa isda sa dagat ug sa nagalupad nga mga linalang sa kalangitan ug sa matag buhing linalang nga nagalihok diha sa yuta.”—Genesis 1:28, 31; 2:8.
6. (a) Sa kataposan sa “adlawng ikaunom,” unsay gibati sa Diyos bahin sa tanan nga iyang nalalang? (b) Sa unsang diwa nga ang “ikapitong adlaw” balaan?
6 Sa natapos na ang “adlawng ikaunom,” ang asoy nagtug-an kanato: “Nakita sa Diyos ang tanang butang nga iyang gibuhat ug, tan-awa! kini maayo kaayo.” (Genesis 1:31) Ang Diyos natagbaw sa tanang butang nga iyang gihimo. Mao nga siya mipahulay, o mihunong, gikan sa dugang nga buhat sa paglalang may kalabotan sa yuta. Bisan pag hingpit ug matahom ang paraiso nga tanaman sa maong panahon, gamayng luna lamang ang gikobrehan niini, ug diha lamay duha ka tawhanong mga linalang sa yuta. Nagkinahanglan ug panahon aron ang yuta ug tawhanong pamilya makaabot sa kahimtang nga maoy katuyoan sa Diyos nga maabot. Alang niini nga katarongan, nagtudlo siya ug “ikapitong adlaw” nga magtugot sa tanan nga iyang nalalang sa nag-unang unom ka ‘mga adlaw’ nga mougmad sumala sa iyang balaang kabubut-on. (Itandi ang Efeso 1:11.) Sa dihang matapos na ang “ikapitong adlaw,” ang yuta mahimo na untang usa ka tibuok yuta nga paraiso nga pagapuy-an sa walay kataposan sa pamilya sa mga tawong hingpit. (Isaias 45:18) Ang “ikapitong adlaw” gigahin, o gipahinungod, ngadto sa kalamposan ug katumanan sa kabubut-on sa Diyos may kalabotan sa yuta ug katawhan. Niini nga diwa kini “balaan.”
7. (a) Sa unsang bahin nga ang Diyos mipahulay “sa ikapitong adlaw”? (b) Unsay misangpot sa tanan sa dihang ang “ikapitong adlaw” natapos?
7 Busa ang Diyos nagpahulay sa iyang buhat sa paglalang “sa ikapitong adlaw.” Daw sama kini nga siya mihunong ug gitugotan ang iya nang gisugdan sa pagpalihok nga mahuman. Siya bug-os nga nagtuo nga sa kataposan “sa ikapitong adlaw,” ang tanan mosangpot sumala gayod sa iyang katuyoan unta niini. Bisan pag may mga kababagan, kini mabuntog ra unta. Ang tanang tawong masinugtanon makapahimulos sa dihang ang kabubut-on sa Diyos bug-os nga matinuod. Walay makapugong niini tungod kay ang panalangin sa Diyos anaa “sa ikapitong adlaw,” ug kini iyang gihimong “balaan.” Pagkamahimayaong palaaboton alang sa mga tawong masinugtanon!
Ang Israel Wala Makasulod sa Pahulay sa Diyos
8. Kanus-a ug sa unsang paagi ang mga Israelinhon midangat sa pagsaulog sa Igpapahulay?
8 Ang nasod sa Israel nakapahimulos sa kahikayan ni Jehova sa trabaho ug pagpahulay. Bisan una pa mihatag sa mga Israelinhon sa Kasugoan diha sa Bukid sa Sinai, gisugo sila sa Diyos pinaagi kang Moises: “Timan-i nga si Jehova naghatag kaninyo sa igpapahulay. Mao nga siya naghatag kaninyo sa ikaunom ka adlaw ug tinapay alang sa duha ka adlaw. Magpuyo ang matag usa sa iyang kaugalingong dapit. Ayaw tugoting adunay mogula sa iyang kaugalingong dapit sa ikapitong adlaw.” Ang resulta mao nga “gituman sa katawhan ang igpapahulay sa ikapitong adlaw.”—Exodo 16:22-30.
9. Nganong ang kasugoan sa Igpapahulay tino nga usa ka gikahinangpang kausaban alang sa mga Israelinhon?
9 Kini nga kahikayan bag-o alang sa mga Israelinhon, nga bag-o pa lang giluwas gikan sa pagkaulipon sa Ehipto. Bisan pag ang mga Ehiptohanon ug ang uban nagsukod sa panahon pinaagig mga yugto nga lima ngadto sa napulo ka adlaw, walay kalagmitan nga ang naulipong mga Israelinhon gihatagan ug adlaw sa pagpahulay. (Itandi ang Exodo 5:1-9.) Busa makataronganon ang paghinapos nga gikahinangpan sa mga tawo sa Israel kini nga kausaban. Imbes lantawon ang kinahanglanong Igpapahulay ingong usa ka palas-anon o restriksiyon, sila dayag nga nalipay sa pagsunod niini. Sa pagkamatuod, gisultihan sila sa Diyos sa ulahi nga ang Igpapahulay magsilbi ingong usa ka pahinumdom sa ilang pagkaulipon sa Ehipto ug sa iyang pagluwas kanila.—Deuteronomio 5:15.
10, 11. (a) Pinaagi sa pagkamasinugtanon, unsa untay mapaabot sa mga Israelinhon nga pagatagamtamon? (b) Nganong ang mga Israelinhon wala makasulod sa kapahulayan sa Diyos?
10 Kon ang mga Israelinhon nga migula sa Ehipto uban kang Moises nagmasinugtanon pa unta, makapribilehiyo unta sila pagsulod sa gisaad nga “yuta nga nagaagas sa gatas ug dugos.” (Exodo 3:8) Didto matagamtam unta nila ang tinuod nga pahulay, dili lamang sa Igpapahulay kondili sa tibuok nilang kinabuhi. (Deuteronomio 12:9, 10) Apan, wala kana mahitabo. Mahitungod kanila, si apostol Pablo nagsulat: “Kinsa ba sila nga nakadungog apan nasuko sa hilabihan? Dili ba, sa pagkatinuod, ang tanan man nga migula sa Ehipto ilalom ni Moises? Dugang pa, kang kinsa gingil-aran ang Diyos sulod sa kap-atan ka tuig? Dili ba kanilang nakasala, kansang mga patayng lawas nangapukan didto sa kamingawan? Apan kang kinsa ba siya nanumpa nga sila dili makasulod sa iyang kapahulayan kundili ngadto kanilang milihok nga dili-masinugtanon? Busa atong nakita nga sila wala makasulod tungod sa kawalay pagtuo.”—Hebreohanon 3:16-19.
11 Pagkagamhanang leksiyon alang kanato! Tungod sa ilang kawalay-pagtuo kang Jehova, kana nga kaliwatan wala makabaton ug pahulay nga iyang gisaad kanila. Hinunoa, sila nangamatay sa kamingawan. Sila wala makaamgo nga ingong mga kaliwat ni Abraham, sila suod nga nalangkit sa kabubut-on sa Diyos sa pagtaganag mga panalangin alang sa tanang nasod sa yuta. (Genesis 17:7, 8; 22:18) Imbes molihok sumala sa kabubut-on sa Diyos, sila bug-os nga nalinga sa ilang kalibotanon ug hakog nga mga tinguha! Hinaot nga dili kita mahulog sa maong dalan!—1 Corinto 10:6, 10.
Usa ka Nahibiling Pagpahulay
12. Unsang palaaboton ang naglungtad gihapon alang sa unang-siglong mga Kristohanon, ug sa unsang paagi ilang makab-ot kini?
12 Human naghisgot sa kapakyasan sa Israel sa pagsulod sa kapahulayan sa Diyos tungod sa kawalay-pagtuo, giliso ni Pablo ang iyang pagtagad ngadto sa iyang mga isigkamagtutuo. Ingon sa gipamulong sa Hebreohanon 4:1-5, iyang gipasaligan sila nga “gibilin ang usa ka saad labot sa pagsulod sa kapahulayan [sa Diyos].” Giagda sila ni Pablo sa pagpasundayag ug pagtuo sa “maayong balita,” kay “kita nga mipasundayag ug pagtuo nagasulod niana nga kapahulayan.” Sanglit ang Kasugoan gikuha na man pinaagi sa halad lukat ni Jesus, si Pablo wala maghisgot dinhi sa pisikal nga pahulay nga gitagana sa Igpapahulay. (Colosas 2:13, 14) Pinaagi sa pagkutlo sa Genesis 2:2 ug Salmo 95:11, giawhag ni Pablo ang Hebreohanong mga Kristohanon sa pagsulod ngadto sa kapahulayan sa Diyos.
13. Sa pagkutlo sa Salmo 95, nganong gipasiugda ni Pablo ang pulong “karong adlawa”?
13 Ang posibilidad nga makasulod sa kapahulayan sa Diyos angay unta nga “maayong balita” sa Hebreohanong mga Kristohanon, maingon nga ang pagpahulay sa Igpapahulay angay unta nga “maayong balita” ngadto sa mga Israelinhon nga nag-una kanila. Busa, giawhag ni Pablo ang iyang isigkamagtutuo sa dili paghimog sayop sama sa nahimo sa Israel didto sa kamingawan. Nagkutlo nianang Salmo 95:7, 8 na karon, iyang gipasiugda ang pulong “karong adlawa,” bisan pag dugay na kaayong milabay sukad mipahulay ang Diyos gikan sa paglalang. (Hebreohanon 4:6, 7) Unsa ba ang punto ni Pablo? Ang punto mao nga ang “ikapitong adlaw,” nga gigahin sa Diyos aron ang iyang katuyoan sa yuta ug sa tawo bug-os nga matuman, nagpadayon pa. Busa, dinalian alang sa iyang isigkamagtutuong mga Kristohanon sa paglihok sumala niana nga katuyoan imbes magpalinga sa hakog nga mga tinguha. Siya sa makausa pa nagpalanog sa pasidaan: “Ayaw patig-aha ang inyong mga kasingkasing.”
14. Sa unsang paagi gipakita ni Pablo nga ang “kapahulayan” sa Diyos nagpabilin gihapon?
14 Dugang pa, si Pablo nagpakita nga ang saad nga “kapahulayan” dili kay pagpuyo lamang sa Yutang Saad ilalom sa pagpangulo ni Josue. (Josue 21:44) “Kay kon nagtultol pa si Josue kanila ngadto sa usa ka dapit nga kapahulayan,” si Pablo nangatarongan, “ang Diyos dili na unta mamulong pa sa ulahi ug laing adlaw.” Tungod niana, si Pablo nagdugang: “Adunay nagapabilin nga usa ka pagpahulay sa igpapahulay alang sa katawhan sa Diyos.” (Hebreohanon 4:8, 9) Unsa kanang “pagpahulay sa igpapahulay”?
Sulod Ngadto sa Kapahulayan sa Diyos
15, 16. (a) Unsang kahulogan ang makuha gikan sa terminong “pagpahulay sa igpapahulay”? (b) Unsay kahulogan sa ‘pagpahulay gikan sa kaugalingong mga buhat’?
15 Ang ekspresyong “pagpahulay sa igpapahulay” gihubad gikan sa Gregong pulong nga nagkahulogang “nagpahulay.” (Kingdom Interlinear) Si Propesor William Lane nag-ingon: “Ang termino nakadawat ug partikular nga kahulogan niini gikan sa instruksiyon sa Igpapahulay nga naugmad diha sa Hudaismo nga gibase sa Exodo 20:8-10, diin didto gipasiugda nga ang pagpahulay ug pagdayeg magkauban . . . Gipasiugda [niini] ang linain nga bahin sa kasadya ug kalipay, nga gipahayag sa paghimaya ug pagdayeg sa Diyos.” Nan, ang gisaad nga pahulay dili kay yanong pagkanahigawas gikan sa trabaho. Kini maoy usa ka kausaban gikan sa makalaay, walay-tumong nga paghago ngadto sa malipayong pag-alagad nga magpasidungog sa Diyos.
16 Gipakita kini pinaagi sa sunod nga mga pulong ni Pablo: “Kay ang tawo nga nakasulod na sa kapahulayan sa Diyos nakapahulay na usab mismo gikan sa iyang kaugalingong mga buhat, sama sa gibuhat sa Diyos gikan sa iyang kaugalingon [nga mga buhat].” (Hebreohanon 4:10) Ang Diyos wala mopahulay sa ikapitong adlaw sa paglalang tungod kay gikapoy. Hinunoa, siya mihunong sa yutan-ong buluhaton sa paglalang aron ang buhat sa iyang kamot mougmad ug modangat sa bug-os nga himaya, sa iyang kadayeganan ug kadungganan. Ingong bahin sa kalalangan sa Diyos, kita angayng mohaom usab ngadto niana nga kahikayan. Kita kinahanglang ‘mopahulay gikan sa atong kaugalingong mga buhat,’ sa ato pa, kita kinahanglang mohunong sa pagsulay sa pagpakamatarong sa atong kaugalingon atubangan sa Diyos sa pagpaningkamot nga makabaton ug kaluwasan. Hinunoa, kita kinahanglang magpakitag pagtuo nga ang atong kaluwasan nagadepende sa halad lukat ni Jesu-Kristo, diin ang tanang butang ikapahiuyon na usab sumala sa katuyoan sa Diyos.—Efeso 1:8-14; Colosas 1:19, 20.
Ang Pulong sa Diyos Gamhanang Nagalihok
17. Unsang dalan nga gisubay sa unodnong Israel ang atong kinahanglang likayan?
17 Ang mga Israelinhon wala makasulod sa gisaad nga kapahulayan sa Diyos tungod sa ilang pagkamasinupakon ug kawalay-pagtuo. Busa, giawhag ni Pablo ang Hebreohanong mga Kristohanon: “Buhaton nato ang kutob sa atong maarangan aron makasulod niana nga kapahulayan, kay basin ug may usa nga mahulog sa samang dagway sa pagkadili-masinugtanon.” (Hebreohanon 4:11) Ang kadaghanan sa unang-siglong mga Hudiyo wala magpasundayag ug pagtuo kang Jesus, ug daghan kanila nag-antos ug dako sa dihang ang Hudiyohanong sistema sa mga butang miabot sa kataposan niini sa 70 K.P. Pagkahinungdanon nga kita magpasundayag ug pagtuo sa pulong nga gisaad sa Diyos karon!
18. (a) Unsang mga katarongan ang gihatag ni Pablo sa pagpasundayag ug pagtuo sa pulong sa Diyos? (b) Sa unsang paagi ang pulong sa Diyos “mas hait kay sa bisan unsang espada nga duhay-sulab”?
18 Kita adunay maayong katarongan sa pagpasundayag ug pagtuo sa pulong ni Jehova. Si Pablo nagsulat: “Ang pulong sa Diyos buhi ug gamhanang nagalihok ug mas hait kay sa bisan unsang espada nga duhay-sulab ug modulot bisan pa hangtod sa pagbahin sa kalag ug espiritu, ug sa mga lutahan ug sa ilang uyok, ug arang makaila sa mga hunahuna ug mga tuyo sa kasingkasing.” (Hebreohanon 4:12) Oo, ang pulong, o mensahe, sa Diyos maoy “mas hait kay sa bisan unsang espada nga duhay-sulab.” Kinahanglang hinumdoman sa Hebreohanong mga Kristohanon kon unsay nahitabo sa ilang mga katigulangan. Wala magatagad sa paghukom ni Jehova nga sila mangamatay sa kamingawan, sila misulay sa pagsulod sa Yutang Saad. Apan si Moises nagpasidaan kanila: “Ang mga Amalekanhon ug ang mga Canaanhon anaa sa inyong atubangan; ug mangapukan gayod kamo sa espada.” Sa dihang ang mga Israelinhon sa pagkagahig-ulo nagpadayon, “ang mga Amalekanhon ug mga Canaanhon nga nagpuyo nianang bukira milugsong ug nagsugod sa pagpamatay kanila ug nagpatibulaag kanila bisan hangtod sa Horma.” (Numeros 14:39-45) Ang pulong ni Jehova mas mahait pa kay sa duhay-sulab nga espada, ug ang si bisan kinsa nga motuyo sa dili pagpanumbaling niini tino nga moani sa mga sangpotanan.—Galacia 6:7-9.
19. Unsa ka gamhanan nga ang pulong sa Diyos “modulot,” ug nganong ilhon nato nga kita may tulubagon sa Diyos?
19 Pagkagamhanan nga ang pulong sa Diyos “modulot bisan pa hangtod sa pagbahin sa kalag ug espiritu, ug sa mga lutahan ug sa ilang mga uyok”! Kini mosulod sa mga hunahuna ug mga motibo sa mga indibiduwal, sa mahulagwayon modulot hangtod ngadto sa uyok sa kinailadmang bahin sa mga bukog! Bisan pag ang mga Israelinhon nga gipagawas gikan sa pagkaulipon sa Ehipto misugot sa pagtuman sa Kasugoan, si Jehova nahibalo nga diha sa ilang mga kasingkasing sila wala magpabili sa iyang mga tagana ug mga kinahanglanon. (Salmo 95:7-11) Imbes tumanon ang iyang kabubut-on, sila nagkapuliki sa pagtagbaw sa ilang unodnong mga pangibog. Busa, wala sila makasulod ngadto sa gisaad sa Diyos nga pahulay, apan nangamatay sa kamingawan. Kinahanglan natong patalinghogan kana, kay “walay linalang nga dili dayag sa panan-aw [sa Diyos], apan ang tanang butang hubo ug naladlad nga bukas sa mga mata niya kang kinsa kita manubag.” (Hebreohanon 4:13) Hinaot nga atong tumanon ang atong pagpahinungod kang Jehova ug dili ‘magapanibog ngadto sa kalaglagan.’—Hebreohanon 10:39.
20. Unsay nagpaabot sa unahan, ug unsay atong kinahanglang himoon karon aron makasulod sa pahulay sa Diyos?
20 Bisan tuod ang “ikapitong adlaw”—adlaw sa pagpahulay sa Diyos—nagpadayon gihapon, siya nagtukaw alang sa katumanan sa iyang katuyoan labot sa yuta ug katawhan. Sa dili madugay, ang Mesiyanikong Hari, si Jesu-Kristo, molihok aron wagtangan ang yuta sa tanang magsusupak sa kabubut-on sa Diyos, lakip kang Satanas nga Yawa. Sa panahon sa Usa ka Libo ka Tuig nga Pagmando ni Kristo, ipadangat ni Jesus ug sa iyang 144,000 ka isigkamagmamando ang yuta ug katawhan ngadto sa kahimtang nga gimbut-an sa Diyos. (Pinadayag 14:1; 20:1-6) Karon na ang panahon alang kanato sa pagpamatuod nga ang atong mga kinabuhi nasentro sa kabubut-on ni Jehova nga Diyos. Imbes maningkamot sa pagpakamatarong sa atong kaugalingon atubangan sa Diyos ug unahon ang atong kaugalingong mga kaayohan, karon na ang atong panahon sa ‘pagpahulay gikan sa atong kaugalingong mga buhat’ ug bug-os-kasingkasing nga mag-alagad sa mga intereses sa Gingharian. Pinaagi sa paghimo niana ug sa pagpabiling matinumanon ngadto sa atong langitnong Amahan, si Jehova, atong mabatonan ang pribilehiyo sa pagtagamtam sa mga kaayohan sa kapahulayan sa Diyos karon ug hangtod sa kahangtoran.
Makapatin-aw Ka Ba?
◻ Alang sa unsang katuyoan nga nagpahulay ang Diyos “sa ikapitong adlaw”?
◻ Unsang kapahulayan unta ang matagamtam sa mga Israelinhon, apan nganong wala sila makasulod niana?
◻ Unsay atong kinahanglang himoon aron makasulod sa pahulay sa Diyos?
◻ Sa unsang paagi ang pulong sa Diyos buhi, gamhanan, ug mas hait kay sa bisan unsang espada nga duhay-sulab?
[Hulagway sa panid 16, 17]
Gibantayan sa mga Israelinhon ang Igpapahulay, apan sila wala makasulod sa kapahulayan sa Diyos. Nahibalo ka ba kon ngano?