Atong May-Kinutobang Pagpasakop sa Labawng mga Pagbulot-an
“Busa adunay maugdang nga hinungdan nga kamo magpasakop.”—ROMA 13:5.
1. Unsang lisod nga kasinatian ang naagoman sa mga Saksi ni Jehova diha sa mga kamot sa labawng mga pagbulot-ang Nazi, ug kadto tungod ba kay “ginabuhat ang daotan”?
NIADTONG Enero 7, 1940, si Franz Reiter ug lima pa ka batan-ong Austriano gipatay pinaagi sa gilotina. Sila maoy Bibelforscher, mga Saksi ni Jehova, ug sila namatay kay sila dili makabakyaw ug armas sumala sa tanlag alang sa Pagmando ni Hitler. Si Reiter usa sa libolibong mga Saksi nga namatay tungod sa ilang pagtuo sa ikaduhang gubat sa kalibotan. Daghan pang uban nag-antos ug daghan nga mga tuig sulod sa mga kampo konsentrasyon. Sila bang tanan nag-antos pinaagi sa “ang espada” sa labawng mga pagbulot-ang Nazi kay “ginabuhat ang daotan”? (Roma 13:4) Dili gayod! Ang dugang mga pulong ni Pablo nagapakita nga ang maong mga Kristohanon nagsugot sa mga sugo sa Diyos sa Roma kapitulo 13, bisan pag sila nag-antos diha sa mga kamot sa pagbulot-an o awtoridad.
2. Unsa ang maugdang nga hinungdan sa pagpasakop sa labawng mga pagbulot-an?
2 Sa Roma 13:5, ang apostol misulat: “Busa adunay maugdang nga hinungdan nga kamo magpasakop, dili lamang tungod sa maong kapungot kondili tungod usab sa inyong tanlag.” Sa nangagi, si Pablo miingon nga ang pagdala sa pagbulot-an sa “ang espada” maoy usa ka maayong hinungdan nga magpasakop niana. Sa maong panahon, hinunoa, siya mihatag ug mas dakong hinungdan: ang tanlag. Kita manlimbasog sa pag-alagad sa Diyos “uban sa mahinlong tanlag.” (2 Timoteo 1:3) Ang Bibliya nagasugo kanato sa pagpasakop sa labawng mga pagbulot-an, ug kita mosugot kay buot natong buhaton kon unsay matarong sa panan-aw sa Diyos. (Hebreohanon 5:14) Sa pagkamatuod, ang atong binansay-sa-Bibliya nga tanlag magatukmod kanato sa pagsugot sa pagbulot-an bisan pag walay tawo ang presente sa pagsusi kanato.—Itandi ang Ecclesiastes 10:20.
“Kana ang Hinungdan nga Nagabayad Usab Kamo ug Buhis”
3, 4. Unsa ang dungog sa mga Saksi ni Jehova ug nganong makataronganong mobayad ug buhis?
3 Sa Nigeria pila ka tuig nga miagi, may mga kagubot mahitungod sa pagbayad ug buhis. Ubay-ubayng kinabuhi ang nakalas, ug gipatawag sa mga awtoridad o pagbulot-an ang kasundalohan. Misulod ang mga sundalo sa usa ka Kingdom Hall diin gihimo ang usa ka tigom ug nangutana sa katuyoan sa tigom. Sa pagkahibalong kadto usa ka tigom sa pagtuon sa Bibliya sa mga Saksi ni Jehova, ang opisyal nga nagdumala mimando sa mga sundalo sa pagbiya, nga miingon: “Ang mga Saksi ni Jehova dili mga samokan kon bahin sa buhis.”
4 Kadtong Nigerianong mga Saksi may dungog sa pagkinabuhing nahiuyon sa mga pulong ni Pablo: “Tungod sa maong hinungdan nagabayad usab kamo ug buhis, kay sila mga sulugoon sa katilingban nga kanunay nagaalagad niining katuyoana mismo.” (Roma 13:6) Sa gihatag ni Jesus ang lagda, ‘Ibayad ninyo ang mga butang ni Cesar kang Cesar,’ siya naghisgot bahin sa pagbayad ug buhis. (Mateo 22:21) Ang sekular nga mga pagbulot-an nagatagana sa mga karsada, proteksiyon sa kapolisan, mga librarya, mga sistema sa transportasyon, mga tunghaan, mga serbisyo sa koreyo, ug labaw pa. Kasagarang gigamit nato kining mga taganaha. Angay lang nga bayran nato kini pinaagi sa atong mga buhis.
“Bayri Silang Tanan sa Angay nga Pabayran”
5. Unsay gipasabot sa pamulong “bayri silang tanan sa angay pabayran”?
5 Si Pablo nagpadayon: “Bayri silang tanan sa angay nga pabayran, kaniya nga magpabayad ug buhis, sa buhis; kaniya nga magpabayad sa alkabala, sa alkabala; kaniya nga buot kahadlokan, sa maong kahadlok; kaniya nga buot sa pasidungog, sa maong pasidungog.” (Roma 13:7) Ang pulong “tanan” nagasakop sa matag sekular nga pagbulot-an nga maoy publikong sulugoon sa Diyos. Walay mga eksepsion. Bisan pag kita magapuyo ilalom sa usa ka politikanhong sistema nga wala nato kagustohi sa personal, kita magabayad ug buhis. Kon ang mga relihiyon libre sa buhis sa dapit nga atong gipuy-an, ang mga kongregasyon makapahimulos niini. Ug sama sa ubang mga lungsoranon, ang mga Kristohanon makagamit sa bisan unsang legal nga mga tagana nga gihimo sa paglimite sa buhis nga ilang ibayad. Apan walay Kristohanon ang molikay sa pagbayad ug buhis sa ilegal nga paagi.—Itandi ang Mateo 5:41; 17:24-27.
6, 7. Nganong angay bayran nato ang buhis bisan pag ang kuwarta gamiton sa pagsuportar sa butang nga dili nato mauyonan o bisan pag lutoson kita sa pagbulot-an?
6 Apan, pananglit nga maorag dili makataronganon ang usa ka buhis. O komosta man kon ang bahin sa kuwarta sa buhis gamiton sa pagsuportar sa butang nga dili nato giuyonan, sama sa libreng mga aborsiyon, mga tipiganan sa dugo, o mga programa nga supak sa atong neyutral nga mga hunahuna? Bayran gihapon nato ang tanan natong buhis. Ang pagbulot-an mao ang magbaton sa responsabilidad alang sa paagi sa paggamit niini sa kuwarta sa buhis. Kita wala sugoa sa paghukom sa awtoridad o pagbulot-an. Ang Diyos mao ang “Maghuhukom sa yuta,” ug sa iyang kaugalingong panahon, siya magasudya sa mga kagamhanan kon giunsa nila paggamit ang ilang pagbulot-an. (Salmo 94:2; Jeremias 25:31) Hangtod nga kana mahitabo, bayran nato ang atong mga buhis.
7 Unsa na man kon lutoson kita sa awtoridad o pagbulot-an? Bayran gihapon nato ang mga buhis tungod sa matag-adlawng mga serbisyo nga ginahatag. Mahitungod sa mga Saksi nga nag-antos sa paglutos sa usa ka nasod sa Aprika, ang San Francisco Examiner miingon: “Maisip nimo sila nga sulundang mga lungsoranon. Kugi silang mobayad sa ilang mga buhis, moatiman sa masakiton, makigbugno sa iliterasiya.” Oo, kadtong gilutos nga mga Saksi nagbayad sa ilang mga buhis.
“Kahadlok” ug “Pasidungog”
8. Unsa ang “kahadlok” nga atong ihatag sa pagbulot-an?
8 Ang “kahadlok” sa Roma 13:7 dili tinalawan nga kahadlok kondili, hinunoa, pagtahod sa sekular nga pagbulot-an, kahadlok sa paglapas sa balaod niini. Kining pagtahora gihatag tungod sa katungdanang nalangkit, dili kanunay tungod sa indibiduwal nga nag-okupar sa katungdanan. Ang Bibliya, sa naghisgot nga matagnaon sa Romanong emperador si Tiberio, nagtawag kaniyang “usa nga talamayon.” (Daniel 11:21) Apan siya mao ang emperador, ug sa ingon, ang Kristohanon angay nga mahadlok ug magpasidungog kaniya.
9. Unsa ang pila ka paagi nga ihatag nato ang pasidungog sa tawhanong mga pagbulot-an?
9 Mahitungod sa pasidungog, ginasunod nato ang sugo ni Jesus nga dili mohatag sa mga titulo nga gipasukad sa relihiyosong katungdanan. (Mateo 23:8-10) Apan kon bahin sa sekular nga mga pagbulot-an, kita malipay sa pagtawag kanila pinaagi sa bisan unsang titulo nga tingali gipangayo sa pagpasidungog kanila. Gigamit ni Pablo ang terminong “Labing Halangdon” sa nakigsulti sa Romanong mga gobernador. (Buhat 26:25) Si Daniel nagtawag kang Nabukodonosor nga “ginoo ko.” (Daniel 4:19) Karong adlawa, ang mga Kristohanon tingali mogamit sa mga ekspresyon sama sa “Imong Kahalangdon” o “Imong Kamahalan.” Sila tingali motindog inigsulod sa usa ka huwes sa korte o matinahorong moyukbo atubangan sa usa ka magmamando kon kana ang batasan.
May-Kinutobang Pagpasakop
10. Giunsa pagpakita ni Jesus nga may mga limitasyon sa kon unsay mapangayo sa tawhanong pagbulot-an gikan sa usa ka Kristohanon?
10 Sanglit ang mga Saksi ni Jehova magapasakop man sa tawhanong pagbulot-an, nganong si Franz Reiter ug daghan pang uban nag-antos? Kay ang atong pagpasakop maoy may-kinutoban o relatibo, ug ang pagbulot-an dili kanunay moila nga may gibutang nga mga limitasyon sa Bibliya sa kon unsay mapangayo niini. Kon ang pagbulot-an mangayo sa butang nga makalapas sa nabansay Kristohanong tanlag, kini magalapas sa gihatag-sa-Diyos nga limitasyon. Gipaila kini ni Jesus sa miingon siya: “Ibayad . . . ang mga butang ni Cesar ngadto kang Cesar, apan ang mga butang sa Diyos ngadto sa Diyos.” (Mateo 22:21) Sa dihang si Cesar mangayo sa butang nga iya sa Diyos, kinahanglang atong ilhon nga ang Diyos ang angay unahon.
11. Unsang prinsipyo nga nagapasundayag nga adunay mga limitasyon sa kon unsay mapangayo sa tawhanong pagbulot-an ang kaylap nga gidawat?
11 Kini bang baroganana maalsahon o maluibon? Dili gayod. Kini, sa pagkamatuod, maoy pagpadako sa usa ka prinsipyo nga giila sa kadaghanang sibilisadong mga nasod. Sa ika-15ng siglo, ang usa ka Peter von Hagenbach gihusay tungod sa pagsugod sa usa ka pagmandong makalilisang sa dapit sa Uropa nga iyang gigamhan. Ang iyang depensa, nga siya nagsunod lamang sa mga mando sa iyang agalon o ginoo, ang Duke sa Burgundy, wala dawata. Ang maong pangangkon nga ang usa ka tawong mohimog mga kapintasan dili manubag kon siya nagasunod sa mga mando sa usa ka labawng pagbulot-an gihimo sa ubay-ubayng panahon sukad niadto—ilabina gayod sa Nazi nga mga kriminal sa gubat atubangan sa Internasyonal nga Hukmanan sa Nuremberg. Ang pangangkon kasagaran nga gisalikway. Ang Internasyonal nga Hukmanan miingon sa hukom niini: “Ang mga indibiduwal dunay internasyonal nga mga katungdanan nga molabaw sa nasyonal nga mga obligasyon sa pagkamasinugtanon nga gipatuman sa tinagsa ka estado.”
12. Unsa ang pila ka Kasulatanhong mga panig-ingnan sa mga alagad sa Diyos nga wala mosugot sa dili-makataronganong mga gipangayo sa pagbulot-an?
12 Ang mga alagad sa Diyos kanunay nag-ila nga adunay mga limitasyon sa pagpasakop nga ilang angay ihatag sa labawng mga pagbulot-an. Sa panahon nga si Moises natawo sa Ehipto, gisugo ni Paraon ang duha ka Hebreohanong mananabang sa pagpatay sa tanang bag-ong-natawong Hebreohanong mga batang lalaki. Ugaling, giluwas sa mga mananabang nga buhi ang mga masuso. Nasayop ba sila sa pagsupak kang Paraon? Wala, sila nagsunod sa ilang hinatag sa Diyos nga tanlag, ug ang Diyos nagpanalangin kanila tungod niadto. (Exodo 1:15-20) Sa dihang ang Israel nadistiyero sa Babilonya, gibaod ni Nabukodonosor nga ang iyang opisyales, apil ang mga Hebreohanon nga si Sadrak, Mesak, ug Abednego, moyukbo atubangan sa usa ka imahen nga gibutang sa kapatagan sa Dura. Ang tulo ka Hebreohanon wala mosunod. Sayop ba sila? Dili, sanglit ang pagsunod sa sugo sa Hari magpasabot sa pagsupak sa balaod sa Diyos.—Exodo 20:4, 5; Daniel 3:1-18.
“Sugta ang Diyos Ingong Magmamando”
13. Unsang panig-ingnan ang gihatag sa unang mga Kristohanon kon bahin sa may-kinutobang pagsugot sa labawng mga pagbulot-an?
13 Sa susama, sa dihang gisugo sa Hudiyong mga pagbulot-an si Pedro ug si Juan nga mohunong sa pagwali bahin kang Jesus, sila mitubag: “Kon matarong ba sa panan-aw sa Diyos ang pagpatalinghog kaninyo inay kay sa Diyos, hukmi sa inyong kaugalingon.” (Buhat 4:19; 5:29) Sila dili makapabiling hilom. Ang magasing The Christian Century nag-awhag sa pagtagad nganha sa laing sumala-sa-tanlag nga baroganan nga gibatonan sa unang mga Kristohanon sa nag-ingon kini: “Ang labing unang mga Kristohanon wala mag-alagad sa armadong kusog. Si Roland Bainton miingon nga ‘gikan sa kataposan sa Bag-ong Testamento nga yugto hangtod sa dekada A.D. 170-180 walay ebidensiya bahin sa mga Kristohanon diha sa kasundalohan’ (Christian Attitudes Toward War and Peace [Abingdon, 1960], pp. 67-8). . . . Si Swift miingon nga si Justin Martyr ‘nag-isip nga kasagaran nga ang mga Kristohanon molikay sa mapintasong mga buhat.’”
14, 15. Unsay pila ka prinsipyo sa Bibliya nga naggahom sa may-kinutobang pagsugot sa unang mga Kristohanon sa tawhanong mga pagbulot-an?
14 Nganong ang unang mga Kristohanon wala mag-alagad nga mga sundalo? Sa tino, ang matag usa mainampingong nagtuon sa Pulong ug mga balaod sa Diyos ug naghimo sa iyang personal nga desisyon pinasukad sa iyang gibansay-sa-Bibliya nga tanlag. Sila neyutral, “dili bahin sa kalibotan,” ug ang ilang neyutralidad nagdili kanila sa pagdapig sa mga away niining kalibotana. (Juan 17:16; 18:36) Dugang pa, sila iya sa Diyos. (2 Timoteo 2:19) Ang paghatag sa ilang mga kinabuhi alang sa Estado magpasabot sa paghatag kang Cesar sa butang nga iya sa Diyos. Dugang pa, sila bahin sa internasyonal nga panag-igsoonay nga nabugkos sa gugma. (Juan 13:34, 35; Colosas 3:14; 1 Pedro 4:8; 5:9) Sila dili makabakyaw ug armas nga sumala sa maayong tanlag uban ang posibilidad nga makapatay sa isigka-Kristohanon.
15 Dugang pa niini, ang mga Kristohanon dili makaduyog sa popular relihiyosong mga saulog, sama sa pagsimba sa emperador. Ingong resulta, sila giisip nga “katingad-an ug peligrosong mga tawo, ug kinaiyanhong natahap kanila ang uban sa katawhan.” (Still the Bible Speaks, ni W. A. Smart) Bisan pag si Pablo misulat nga ang mga Kristohanon angay ‘bayran siya nga angay kahadlokan, sa maong kahadlok,’ sila wala malimot sa ilang labaw nga pagkahadlok, o pagtahod, kang Jehova. (Roma 13:7; Salmo 86:11) Si Jesus mismo miingon: “Ayaw ninyo pagkahadloki sila nga magapatay sa lawas apan dili makapatay sa kalag; apan kahadloki hinuon ninyo ang makapatay sa kalag ug lawas sa Gehenna.”—Mateo 10:28.
16. (a) Sa unsang mga bahin nga kinahanglang timbangon pag-ayo sa mga Kristohanon ang ilang pagpasakop sa labawng mga pagbulot-an? (b) Unsay giilustrar sa kahon diha sa panid 27.
16 Ingong mga Kristohanon, giatubang nato ang susamang mga hagit karong adlawa. Dili kita makaambit sa bisan unsang modernong bersiyon sa pagsimbag diyosdiyos o idolatriya—kon kaha kini masimbahong mga lihok alang sa usa ka imahen o simbolo o pagpasidungog sa kaluwasan nganha sa usa ka tawo o organisasyon. (1 Corinto 10:14; 1 Juan 5:21) Ug sama sa unang mga Kristohanon, dili kita makakompromiso sa atong Kristohanong neyutralidad.—Itandi ang 2 Corinto 10:4.
“Usa ka Malumong Kinaiya ug Lalom nga Pagtahod”
17. Unsang tambag ang gihatag ni Pedro ngadto niadtong nagaantos tungod sa tanlag?
17 Si apostol Pedro misulat bahin sa atong sumala-sa-tanlag nga baroganan ug miingon: “Kon ang usa ka tawo, tungod sa tanlag ngadto sa Diyos, magaantos sa mga kagul-anan ug magaantos sa inhustisya, kini butang nga kahimut-anan.” (1 Pedro 2:19) Oo, kahimut-anan sa Diyos sa dihang ang Kristohanon mobarog nga malig-on bisan pa sa paglutos, ug anaa ang dugang benepisyo nga mapalig-on ug madalisay ang pagtuo sa Kristohanon. (Santiago 1:2-4; 1 Pedro 1:6, 7; 5:8-10) Si Pedro misulat usab: “Kon ugaling paantoson kamo tungod sa pagkamatarong, kamo malipayon. Bisan pa niana, ang tumong sa ilang kahadlok ayaw ninyo pagkahadloki ni kamo makuyawan. Apan balaana ninyo si Kristo ingon nga Ginoo diha sa inyong mga kasingkasing, nga andam sa kanunay nga motubag atubangan sa tanan nga mangutana sa hinungdan sa paglaom nga anaa kaninyo apan buhata kana uban sa malumong kinaiya ug lalom nga pagtahod.” (1 Pedro 3:14, 15) Tinuod gayod nga makatabang nga tambag!
18, 19. Sa unsang paagi ang tinamdan sa lalom nga pagtahod ug pagkamakataronganon makatabang kon ang pagbulot-an mohatag ug mga limitasyon sa atong kagawasan sa pagsimba?
18 Sa dihang motungha ang paglutos tungod kay dili hisabtan sa pagbulot-an ang Kristohanong baroganan o tungod kay gidaot sa relihiyosong mga lider ang mga Saksi ni Jehova nganha sa pagbulot-an o awtoridad, ang pagpadayag sa mga kamatuoran ngadto sa awtoridad o pagbulot-an basin mosangpot sa pagkahupay sa pagpiit. Kay may malumong kinaiya ug lalom nga pagtahod, ang Kristohanon dili mosukol sa lawasnong paagi batok sa mga maglulutos. Hinunoa, gamiton niya ang tanang legal nga paagi nga anaa sa pagdepensa sa iyang pagtuo. Unya itugyan niya ang mga butang diha sa mga kamot ni Jehova.—Filipos 1:7; Colosas 4:5, 6.
19 Ang lalom nga pagtahod moagak usab sa Kristohanon sa pagbuhat kutob sa iyang mahimo, nga dili molapas sa iyang tanlag, sa pagsugot sa pagbulot-an. Pananglitan, kon idili ang mga tigom sa kongregasyon, ang mga Kristohanon mangitag dili kaayo dayag nga paagi sa pagpadayon sa pagkaon diha sa lamesa ni Jehova. Ang Kinalabwang Pagbulot-an, si Jehova nga Diyos, nagasulti kanato pinaagi ni Pablo: “Mamalandong kita alang sa pagdinasigay sa usag usa ngadto sa paghigugma ug sa mga maayong binuhatan, sa dili pagbiya sa atong panagkatigom ingon nga nabatasan sa uban.” (Hebreohanon 10:24, 25) Apan ang maong mga panagkatigom mahimo sa maalamong paagi. Bisan pag diyutay ra ang presente, kita makasalig nga panalanginan sa Diyos ang maong mga kahikayan.—Itandi ang Mateo 18:20.
20. Kon idili ang publikong pagwali sa maayong balita, unsaon pag-atubang sa mga Kristohanon ang kahimtang?
20 Sa susamang paagi, ang pila ka pagbulot-an nagdili sa publikong pagwali sa maayong balita. Ang mga Kristohanon nga nagpuyo ilalom kanila mahinumdom nga, pinaagi ni Jesus mismo, ang Kinalabwang Pagbulot-an miingon: “Ang maayong balita kinahanglang igawali una sa tanang kanasoran.” (Marcos 13:10) Busa, sila nagasugot sa Kinalabwang Pagbulot-an bisan kon unsay mahitabo sa ilang kaugalingon. Sa dihang posible, ang mga apostol nagwali sa dayag ug sa balay-balay, apan adunay ubang paagi sa pag-abot sa mga tawo, sama sa dili-pormal nga pagsangyaw. (Juan 4:7-15; Buhat 5:42; 20:20) Kasagaran ang mga pagbulot-an dili manghilabot sa buluhatong pagwali kon ang Bibliya lang ang gamiton—nga magapasiugda sa panginahanglan nga ang tanang Saksi kinahanglang mabansay pag-ayo sa pagpangatarongan pinasukad sa Kasulatan. (Itandi sa Buhat 17:2, 17.) Pinaagi sa pagkahimong maisogon, apan matinahoron, ang mga Kristohanon kasagaran makakitag paagi sa pagsugot kang Jehova nga dili dapiton ang kapungot sa labawng mga pagbulot-an.—Tito 3:1, 2.
21. Kon dili mohunong si Cesar sa iyang paglutos, unsang dalan ang kinahanglang pilion sa mga Kristohanon?
21 Apan, usahay ang pagbulot-an dili mohunong sa paglutos sa mga Kristohanon. Unya, sa hinlong tanlag, kita mahimong mag-antos na lamang sa pagbuhat kon unsay matarong. Miatubang sa pagpili ang batan-ong si Franz Reiter: ikompromiso ang iyang pagtuo o kaha mamatay. Sanglit siya dili makahunong sa pagsimba sa Diyos, maisogon niyang gidawat ang iyang kamatayon. Sa gabii una siya mamatay, si Franz misulat sa iyang inahan: “Patyon na ako ugma sa buntag. Ang akong kusog maoy gikan sa Diyos, sama nga kini matuod sa kanunay sa tanang matuod nga mga Kristohanon sa nangagi . . . Kon ikaw mobarog nga malig-on hangtod sa kamatayon, kita magkakita pag-usab sa pagkabanhaw.”
22. Unsang paglaom ang atong nabatonan, ug unsay angay natong buhaton kasamtangan?
22 May adlaw ra ang tanang tawo mailalom sa usa ra ka kasugoan, ang iya ni Jehova nga Diyos. Hangtod sa maong panahon, kinahanglang sundon nato diha sa maayong tanlag ang kahikayan sa Diyos ug ipadayon ang atong may-kinutobang pagpasakop ngadto sa labawng mga pagbulot-an samtang sa samang higayon magasugot sa atong Soberanong Ginoo nga si Jehova sa tanang butang.—Filipos 4:5-7.
Nahinumdom Ka Ba?
◻ Unsa ang maugdang nga hinungdan sa pagpasakop sa labawng mga pagbulot-an?
◻ Nganong kita dili angay magpanuko sa pagbayad sa buhis nga ipahamtang ni Cesar?
◻ Unsang matang sa pasidungog ang atong ihatag sa pagbulot-an?
◻ Nganong ang atong pagpasakop kang Cesar maoy may-kinutoban lamang?
◻ Kon kita lutoson tungod kay si Cesar mangayo sa butang iya sa Diyos, unsay angay nga atong sanong?
[Kahon sa panid 27]
Pagtahod, dili pagsimba
Usa ka buntag panahon sa klase, si Terra, usa ka batan-ong Canadianong Saksi ni Jehova, nakamatikod nga gidala sa iyang magtutudlo ang usa ka kaubang estudyante sa gawas sa klasehanan sa pila ka gutlo. Sa wala madugay, ang magtutudlo mahilomong naghangyo kang Terra nga mokuyog siya kaniya ngadto sa opisina sa prinsipal.
Sa pag-abot didto, namatikdan ni Terra ang usa ka Canadianong bandera nga gibuklad ibabaw sa talad sa prinsipal. Gisugo sa magtutudlo si Terra nga lowaan ang bandera! Misugyot siya nga sanglit si Terra dili man mokanta sa nasodnong awit o mosaludar sa bandera, walay katarongan nganong dili niya mabuhat kana. Mibalibad si Terra, nga misaysay nga bisan pag ang mga Saksi ni Jehova dili mosimba sa bandera, sila motahod niana.
Balik sa klasehanan, ang magtutudlo nagpahibalo nga bag-o pa siyang mihimog eksperimento. Gidala niya ang duha ka estudyante nga tinagsa ngadto sa opisina sa prinsipal ug gisugo sila sa paglowa diha sa bandera. Ang nahauna nakig-ambit sa patriotikong mga seremonyas, apan gilowaan niya ang bandera sa gisugo siya sa pagbuhat niana. Nga kasukwahi, si Terra wala mokanta sa nasodnong awit o mosaludar sa bandera; bisan pa niana, midumili siya sa pagpasipala sa bandera sa maong paagi. Gipunting sa magtutudlo nga si Terra mao ang nagpakita sa angay nga pagtahod.—1990 Yearbook of Jehovah’s Witnesses.
[Picture Credit Lines sa panid 23]
French Embassy Press & Information Division
USSR Mission to UN