Pagkamalahutayon​—Hinungdanon Alang sa mga Kristohanon

“Idugang sa inyong pagtuo . . . ang pagkamalahutayon.”​—2 PEDRO 1:5, 6.

1, 2. Nganong kinahanglang molahutay kitang tanan hangtod sa kataposan?

GIDUAW sa nagapanawng magtatan-aw ug sa iyang asawa ang isigka-Kristohanon nga nubentahon na ang edad. Daghang dekada ang iyang nagugol sa bug-os panahong ministeryo. Samtang nagsultihanay sila, nahinumdom ang tigulang nga igsoon bahin sa pipila ka pribilehiyo nga iyang gitagamtam sa katuigang nanglabay. “Apan,” mahay pa niya samtang misugod sa pagtubod ang mga luha sa iyang nawong, “karon diyutay na lamang ang akong mahimo.” Gibuksan sa nagapanawng magtatan-aw ang iyang Bibliya ug gibasa ang Mateo 24:13, diin gikutlo si Jesu-Kristo nga nag-ingon: “Ang molahutay hangtod sa kataposan mamaluwas.” Unya ang magtatan-aw mitan-aw sa minahal nga igsoon ug miingon: “Ang kataposang buluhaton natong tanan, bisag unsa pa kadaghan o kadiyutay sa atong mahimo, mao ang paglahutay hangtod sa kataposan.”

² Oo, ingong Kristohanon kitang tanan kinahanglang molahutay hangtod sa kataposan niining sistema sa mga butang o hangtod sa kataposan sa atong mga kinabuhi. Walay laing paagi nga madawat ang pag-uyon ni Jehova alang sa kaluwasan. Kita anaa sa usa ka lumba sa kinabuhi, ug kita kinahanglang “modagan nga malahutayon” hangtod sa kataposan. (Hebreohanon 12:1) Gipasiugda ni apostol Pedro ang pagkahinungdanon niining hiyasa sa dihang iyang giawhag ang iyang isigka Kristohanon: “Idugang sa inyong pagtuo . . . ang pagkamalahutayon.” (2 Pedro 1:5, 6) Apan unsa man gayod ang pagkamalahutayon?

Pagkamalahutayon​—Kon Unsay Kahulogan Niini

3, 4. Unsay kahulogan sa paglahutay?

³ Unsay kahulogan sa paglahutay? Ang Gregong berbo alang sa “paglahutay” (hy·po·meʹno) sa literal nagkahulogang “pabilin o pabilin sa ilalom.” Kini makita 17 ka higayon diha sa Bibliya. Sumala sa mga leksikograpo nga si W. Bauer, F. W. Gingrich, ug F. Danker, kini nagkahulogang “pabilin imbes mokalagiw . . . , pabilin sa imong gibarogan, pag-agwanta.” Ang Gregong nombre alang sa “paglahutay” (hy·po·mo·neʹ) makita kapin sa 30 ka higayon. Mahitungod niini, ang A New Testament Wordbook, ni William Barclay, nag-ingon: “Kini mao ang kinaiya nga makaantos sa mga butang, dili moampo na lamang, kondili adunay nagadilaab nga paglaom . . . Kini mao ang kalidad nga mopahimo sa tawo sa pagbarog atubangan sa hangin. Kini mao ang hiyas nga mopahimo sa labing malisod nga pagsulay nga himaya tungod kay saylo sa kasakit kini makakita sa tumong.”

⁴ Nan, ang paglahutay mopaarang kanato nga magpabilin diha sa atong gibarogan ug dili mawad-ag paglaom atubangan sa kakulian o mga kalisod. (Roma 5:3-5) Kini makakita saylo pa sa kasakit karon ngadto sa tumong​—ang ganti, o gasa, sa kinabuhing walay kataposan, sa langit o sa yuta man.—​Santiago 1:12.

Paglahutay​—Ngano?

5. (a) Nganong ang tanang mga Kristohanon “kinahanglang molahutay”? (b) Sa unsang duha ka matang nga mahimong mabahin ang atong mga pagsulay?

⁵ Ingong mga Kristohanon, kitang tanan “kinahanglang molahutay.” (Hebreohanon 10:36) Ngano? Sa panguna tungod kay kita “magaatubang ug nagkalainlaing mga pagsulay.” Ang Gregong teksto dinhi sa Santiago 1:2 nagsugyot ug usa ka wala dahoma o wala paabota nga engkuwentro, sama sa usa ka tawo nga harongon ug kawatan. (Itandi ang Lucas 10:30.) Kita magaatubang ug mga pagsulay nga mahimong bahinon sa duha ka matang: kadtong komon sa mga tawo ingong sangpotanan sa napanunod nga sala, ug kadtong motungha tungod sa atong diyosnong debosyon. (1 Corinto 10:13; 2 Timoteo 3:12) Unsa ang pipila niini?

6. Giunsa pag-antos sa usa ka Saksi sa dihang nag-atubang ug masakit nga balatian?

⁶ Grabe nga sakit. Sama kang Timoteo, kinahanglang lahutayon sa ubang mga Kristohanon ang “kanunay nga pagmasakit.” (1 Timoteo 5:23) Ilabina kon magaatubang ug balikbalik, tingali sakit kaayo, nga balatian nga kita kinahanglang gayod nga mag-antos, sa pagpabilin sa atong gibarogan, uban sa tabang sa Diyos ug dili wad-on ang panan-aw sa atong Kristohanong paglaom. Palandonga ang pananglitan sa usa ka Saksi nga bag-o pang nag-50 kinsa nakigbisog sa dugay, malisod nga pakig-away batok sa kusog nga nagatubong tumor nga makamatay. Bisan sa duha ka operasyon siya nagpabiling malig-on sa iyang desisyon nga dili magpadugang ug dugo. (Buhat 15:28, 29) Apan mitubo pag-usab ang tumor diha sa iyang tiyan ug nagpadayon sa pagdako duol sa iyang taludtod. Samtang kini nagtubo, iyang naagoman ang dili-matukib nga sakit sa lawas nga walay igong tambal ang makahupay. Bisan pa, siya mitan-aw saylo sa presenteng kasakit ngadto sa ganti sa kinabuhi diha sa bag-ong kalibotan. Siya nagpadayon sa pagpakig-ambit sa iyang nagdilaab nga paglaom sa mga doktor, nars, ug mga bisita. Siya milahutay hangtod sa kataposan​—ang kataposan sa iyang kinabuhi. Ang imong suliran sa panglawas tingali dili peligroso o sama ka sakit sa giagoman niadtong minahal nga igsoon, apan kini mahimong dako gihapon nga pagsulay sa pagkamalahutayon.

7. Unsang matang sa kasakit ang nalangkit sa paglahutay alang sa uban natong espirituwal nga mga igsoong lalaki ug babaye?

⁷ Emosyonal nga kasakit. Matag karon ug unya, ang ubang katawhan ni Jehova magaatubang ug “kasakit sa kasingkasing” nga maoy resulta sa “usa ka naluya nga espiritu.” (Proverbio 15:13) Ang grabeng depresyon komon niining “kritikal nga panahon nga malisod sagubangon.” (2 Timoteo 3:1) Ang Science News sa Disyembre 5, 1992, mitaho: “Ang gidaghanon sa grabe, sagad makakuhag-kusog nga depresyon midugang sa matag nagsunod nga kaliwatan nga natawo sukad sa 1915.” Ang hinungdan sa maong depresyon nagkalainlain, gikan sa sikolohikal nga butang ngadto sa masakit dili-maayong mga naagoman. Alang sa ubang mga Kristohanon, ang paglahutay naglangkit ug adlaw-adlaw nga pagpakigbisog sa pagpabilin sa ilang gibarogan atubangan sa emosyonal nga kasakit. Bisan pa, sila dili mosurender. Sila nagapabiling matinumanon kang Jehova bisan pa sa mga luha.​—Itandi ang Salmo 126:5, 6.

8. Unsang pagsulay sa panalapi ang atong maatubang?

⁸ Ang nagkalainlaing mga pagsulay nga atong masugat mahimong maglakip sa grabeng kalisod sa panalapi. Sa dihang ang usa ka igsoon sa New Jersey, T.B.A., kalit nga nawad-an ug trabaho, masabtan nga siya nabalaka sa pagpakaon sa iyang pamilya ug dili mawad-an sa iyang pinuy-anan. Apan, wala mawala ang iyang panan-aw sa paglaom sa Gingharian. Samtang nangita siya ug laing trabaho, iyang gipahimuslan ang higayon sa pag-alagad ingong oksilyare payunir. Sa kataposan, siya nakakita ug trabaho.​—Mateo 6:25-34.

9. (a) Sa unsang paagi ang kamatayon sa usa ka minahal nagkinahanglag pagkamalahutayon? (b) Unsang kasulatan ang nagpakita nga dili sayop ang magpatulo ug mga luha sa kaguol?

⁹ Kon ikaw nakaagi na nga nawad-an ug minahal sa kinabuhi diha sa kamatayon, gikinahanglan ang pag-antos nga molungtad ug dugay human nga ang mga tawo sa imong palibot mobalik na sa ilang normal nga rotina. Tingali makita pa nimo nga ilabinang malisod alang kanimo tuig-tuig ang panahon sa tuig nga namatay ang usa nimo ka minahal. Ang pag-antos sa pagkanamatyan wala magkahulogan nga sayop ang pagpatulog mga luha sa kaguol. Kinaiyanhon ang pagbakho sa kamatayon sa usa nga atong gihigugma, ug kini dili timaan sa kakulag pagtuo sa paglaom sa pagkabanhaw. (Genesis 23:2; itandi ang Hebreohanon 11:19.) Si Jesus “mihilak” human nga namatay si Lasaro, bisan tuod nga Iyang masaligong gisultihan si Marta: “Ang imong igsoon mobangon.” Ug si Lasaro tinuod nga mibangon!​—Juan 11:23, 32-35, 41-44.

10. Nganong ang katawhan ni Jehova adunay talagsaong panginahanglan sa pagkamalahutayon?

¹⁰ Dugang pa sa paglahutay sa mga pagsulay nga komon sa tanang tawo, ang katawhan ni Jehova adunay talagsaong panginahanglan sa paglahutay. “Kamo mahimong mga tumong sa pagdumot sa tanang kanasoran tungod sa akong ngalan,” mipasidaan si Jesus. (Mateo 24:9) Siya usab miingon: “Kon ako ilang gilutos, kamo usab ilang pagalutoson.” (Juan 15:20) Nganong may ingon niana nga pagdumot ug paglutos? Tungod kay bisag asa pa kita nagpuyo niining kalibotana ingong mga alagad sa Diyos, si Satanas maningkamot sa pagbungkag sa atong integridad kang Jehova. (1 Pedro 5:8; itandi ang Pinadayag 12:17.) Alang niini gipahinabo kanunay ni Satanas ang grabeng paglutos, nga nagabutang sa atong paglahutay sa grabe nga pagsulay.

11, 12. (a) Unsang pagsulay sa pagkamalahutayon ang naagian sa mga Saksi ni Jehova ug sa ilang kabataan sa mga tuig sa 1930 ug sa sayo nga mga tuig sa 1940? (b) Nganong ang mga Saksi ni Jehova dili mosaludo sa bandera?

¹¹ Pananglitan, sa mga tuig sa 1930 ug sayo sa mga tuig sa 1940, ang mga Saksi ni Jehova ug ang ilang mga anak sa Tinipong Bansa ug sa Canada nahimong mga tumong sa paglutos tungod kay sila dili mosaludo sa emblema sa nasod tungod sa mga katarongan sa konsensiya. Gitahod sa mga Saksi ang emblema sa nasod nga ilang gipuy-an, apan ilang gisunod ang prinsipyo nga anaa sa Kasugoan sa Diyos diha sa Exodo 20:4, 5: “Dili ka magbuhat ug usa ka linilok nga larawan o sa dagway sa bisan unsang butanga nga atua sa itaas sa langit o dinhi sa ilalom sa yuta o anaa sa tubig sa ilalom sa yuta. Dili mo iyukbo ang imong kaugalingon kanila ni mag-alagad kanila, tungod kay ako si Jehova nga imong Diyos usa ka Diyos nga nagapangayog eksklusibong debosyon.” Sa dihang gipalagpot ang pipila ka kabataang Saksi nga nagtungha tungod kay nagtinguha sila sa pagtumong sa ilang pagsimba diha kang Jehova nga Diyos lamang, ang mga Saksi nagtukod ug mga Eskuylahan sa Gingharian aron sila katudloan. Kining mga estudyanteha mibalik sa publikong mga eskuylahan sa dihang giila sa Korte Suprema sa Tinipong Bansa ang ilang relihiyosong baroganan, sama sa gihimo sa nalamdagan nga mga nasod karong adlawa. Apan, ang maisogong paglahutay niining mga batan-ona nahimong usa ka maayo kaayong panig-ingnan ilabina sa mga batan-ong Kristohanon karong panahona nga tingali magaatubang ug pagbiaybiay tungod kay sila naningkamot sa pagkinabuhi sa mga sukdanan sa Bibliya.​—1 Juan 5:21.

Ang mga Saksi ni Jehova dili mosaludo sa bandera sa bisan unsang nasod tungod sa mga katarongan sa Kristohanong konsensiya. Ilang gitahod ang bandera sa nasod nga ilang ginapuy-an, apan ilang gilantaw ang pagsaludo sa bandera ingong usa ka buhat sa pagsimba ug diyos-diyos. Ilang gitumong ang ilang pagsimba ngadto kang Jehova nga Diyos lamang.​—Exodo 20:4, 5; Mateo 4:10.

¹² Ang nagkalainlaing pagsulay nga atong maatubang​—kadtong komon sa mga tawo ug kadtong atong atubangon tungod sa atong Kristohanong pagtuo​—nagpaila kon nganong gikinahanglan nato ang pagkamalahutayon. Apan sa unsang paagi kita makalahutay?

Lahutay Hangtod sa Kataposan​—Sa Unsang Paagi?

13. Sa unsang paagi itagana ni Jehova ang pagkamalahutayon?

¹³ Ang katawhan sa Diyos adunay tino nga bentaha kay sa tawong wala mag-alagad kang Jehova. Alang sa tabang, kita makapangaliyupo sa “Diyos nga nagatagana ug pagkamalahutayon.” (Roma 15:5) Nan, sa unsang paagi itagana ni Jehova ang pagkamalahutayon? Ang usa ka paaging iyang itagana kini maoy pinaagi sa mga panig-ingnan sa paglahutay nga narekord diha sa iyang Pulong, ang Bibliya. (Roma 15:4) Samtang atong palandongon kini, dili lamang madasig kita sa paglahutay kondili kita usab makakat-on ug daghan kon unsaon sa paglahutay. Palandonga ang duha ka talagsaong mga panig-ingnan​—ang maisogong paglahutay ni Job ug ang hingpit nga paglahutay ni Jesu-Kristo.​—Hebreohanon 12:1-3; Santiago 5:11.

14, 15. (a) Unsang mga pagsulay ang giantos ni Job? (b) Sa unsang paagi nakalahutay si Job sa mga pagsulay nga iyang giatubang?

¹⁴ Sa unsang mga kahimtang nga nasulayan ang pagkamalahutayon ni Job? Giantos niya ang kalisod sa panalapi sa dihang nawala kaniya ang kadaghanan sa iyang mga kabtangan. (Job 1:14-17; itandi ang Job 1:3.) Gibati ni Job ang kasakit sa pagkanamatyan sa dihang ang tanang napulo niya ka anak namatay sa alimpulos. (Job 1:18-21) Iyang naagoman ang grabe, masakit kaayo nga balatian. (Job 2:7, 8; 7:4, 5) Gipugos siya sa iyang kaugalingong asawa sa pagbiya sa Diyos. (Job 2:9) Ang suod nga mga kauban misultig masakit, dili-maluluton, ug dili-tinuod nga mga butang. (Itandi ang Job 16:1-3 ug Job 42:7.) Hinunoa, latas niining tanan, si Job mibarog sa iyang gibarogan, nagpabiling maunongon. (Job 27:5) Ang mga butang nga iyang giantos susama sa mga pagsulay nga ginaatubang sa katawhan ni Jehova karong adlawa.

¹⁵ Sa unsang paagi nakalahutay si Job niadtong maong mga pagsulay? Usa ka butang nga nakalig-on kaayo ni Job mao ang paglaom. “Bisan ang kahoy adunay paglaom,” siya miingon. “Kon kini putlon, manalingsing kini pag-usab, ug ang iyang bag-ong sanga dili mohunong sa pagtubo.” (Job 14:7) Unsa man ang paglaom ni Job? Sumala sa gipakita sa pipila ka bersikulo sa ulahi, siya miingon: “Kon ang tawo mamatay mabuhi pa ba siya pag-usab? . . . Ikaw motawag, ug ako motubag kanimo. Kay ikaw mangandoy [o, maghandom] sa buhat sa imong mga kamot.” (Job 14:14, 15) Oo, nakita ni Job ang saylo pa sa iyang presente nga kasakit. Siya nahibalo nga ang iyang mga pagsulay dili magpadayon hangtod sa kataposan. Sa labing dako kinahanglang mag-antos siya hangtod sa kamatayon. Ang iyang malaomong gipaabot mao nga si Jehova, nga mahigugmaong nagatinguha sa pagbanhaw sa mga patay, magabanhaw kaniya.​—Buhat 24:15.

16. (a) Unsay atong nakat-onan bahin sa pagkamalahutayon gikan sa panig-ingnan ni Job? (b) Unsa ka tinuod alang kanato ang paglaom sa Gingharian, ug ngano?

¹⁶ Unsay atong nakat-onan gikan sa paglahutay ni Job? Aron makalahutay hangtod sa kataposan, dili gayod nato wad-on ang atong paglaom. Hinumdomi, usab, nga ang pagkatino sa paglaom sa Gingharian nagkahulogan nga ang bisan unsang pag-antos nga atong sagubangon “lumalabay.” (2 Corinto 4:16-18) Ang atong bililhong paglaom lig-ong gipasukad sa saad ni Jehova bahin sa usa ka panahon sa haduol nga umaabot sa dihang “iyang pagapahiran ang tanang luha gikan sa [atong] mga mata, ug ang kamatayon mawala na, ni may pagminatay ni paghilak ni kasakit.” (Pinadayag 21:3, 4) Kana nga paglaom, nga “dili mopahigawad” kanato, magbantay gayod sa atong panghunahuna. (Roma 5:4, 5; 1 Tesalonica 5:8) Kinahanglang tinuod kini kanato​—tinuod kaayo nga pinaagi sa atong mga mata sa pagtuo, atong malarawan ang atong kaugalingon diha sa bag-ong kalibotan​—wala na makigbisog sa sakit ug depresyon apan nagalakaw sa matag adlaw nga maayog panglawas nga may malinawon nga hunahuna; wala nay kabalaka bahin sa kalisod sa panalapi kondili nagakinabuhi diha sa kasegurohan; wala na magminatay sa kamatayon sa mga minahal kondili bation ang kahinam nga makakita kanila diha sa pagkabanhaw. (Hebreohanon 11:1) Kon wala kanang maong paglaom kita madaog gayod sa atong presenteng mga pagsulay nga tungod niana kita mosurender na. Uban sa atong paglaom, pagkadako nga padasig kini kanato sa pagpadayon sa pagpakig-away, sa pagpadayon sa paglahutay hangtod sa kataposan!

17. (a) Unsang mga pagsulay ang gilahutay ni Jesus? (b) Ang grabeng kasakit nga giantos ni Jesus tingali makita diha sa unsa nga kamatuoran? (Tan-awa ang potnot.)

¹⁷ Ang Bibliya nag-awhag kanato sa “pagtutok pag-ayo” kang Jesus ug ‘palandongon siya pag-ayo.’ Unsang mga pagsulay ang iyang giantos? Ang uban niini maoy resulta sa sala ug pagkadili-hingpit sa uban. Gilahutay ni Jesus dili lamang ang “pagsupak sa mga makasasala” kondili ang mga suliran nga mibangon taliwala sa iyang mga tinun-an, apil ang ilang pag-awayay kanunay bahin sa kon kinsa ang labing dako. Labaw pa niana, iyang naagoman ang walay-sama nga pagsulay sa pagtuo. Iyang “giantos ang kahoy sa pagsakit.” (Hebreohanon 12:1-3; Lucas 9:46; 22:24) Malisod gani bisan ang paghanduraw sa mental ug pisikal nga pag-antos nga nalangkit sa kasakit sa paglansang ug sa kaulawan nga pagapatyon ingong mapanamastamason.a

18. Sumala kang apostol Pablo, unsang duha ka butang ang nakapalig-on kang Jesus?

¹⁸ Unsay nagpaarang kang Jesus sa paglahutay hangtod sa kataposan? Naghisgot si apostol Pablo ug duha ka butang nga nakapalig-on kang Jesus: ‘pangamuyo ug mga pangaliyupo’ ug usab “ang kalipay nga gibutang sa iyang atubangan.” Si Jesus, ang hingpit nga Anak sa Diyos, wala maulaw sa pagpangayog tabang. Siya miampo “uban ang kusog nga pagsinggit ug mga paghilak.” (Hebreohanon 5:7; 12:2) Ilabina sa dihang nagkahiduol na ang iyang labing dakong pagsulay nga iyang nakitang hinungdanong mag-ampo alang sa kusog sa makadaghang higayon ug sa kinasingkasing. (Lucas 22:39-44) Sa pagtubag sa mga pangamuyo ni Jesus, wala kuhaa ni Jehova ang pagsulay, apan iyang gilig-on si Jesus nga makalahutay niana. Si Jesus miantos usab tungod kay siya nagtan-aw saylo pa sa kahoy sa pagsakit ngadto sa ganti​—ang kalipay nga iyang maangkon tungod sa pagbalaan sa ngalan ni Jehova ug sa paglukat sa tawhanong panimalay gikan sa kamatayon.​—Mateo 6:9; 20:28.

19, 20. Sa unsang paagi ang panig-ingnan ni Jesus makatabang kanato sa pagbaton ug realistikanhong hunahuna kon unsay nalangkit sa pagkamalahutayon?

¹⁹ Gikan sa panig-ingnan ni Jesus, kita nakakat-on ug daghang butang nga makatabang kanato sa pagbaton ug realistikanhon nga hunahuna kon unsay nalangkit sa paglahutay. Ang dalan sa paglahutay dili masayon. Kon kita nalisdan sa paglahutay sa usa ka partikular nga pagsulay, makalipay ang pagkasayod nga tinuod usab kana bisan kang Jesus. Aron makalahutay hangtod sa kataposan, kita kinahanglang mag-ampo kanunay alang sa kusog. Kon pagasulayon tingali bation usahay nato nga dili-takos nga moampo. Apan gidapit kita ni Jehova sa pagbubo sa atong mga kasingkasing kaniya ‘tungod kay may kahingawa man siya kanato.’ (1 Pedro 5:7) Ug tungod sa gisaad ni Jehova diha sa iyang Pulong, gipaobligar niya ang iyang kaugalingon sa pagtagana sa “gahom nga labaw sa kasarangan” ngadto kanila nga mosangpit kaniya diha sa pagtuo.​—2 Corinto 4:7-9.

²⁰ Usahay kinahanglang molahutay kita uban ang mga luha. Alang kang Jesus ang kasakit sa kahoy sa pagsakit dili hinungdan sa pagkalipay. Hinunoa, ang kalipay mao ang ganti nga gibutang sa iyang atubangan. Sa atong bahin dili realistikanhon ang paglaom nga kita magmalipayon ug magmasadya kanunay kon kita ginasulayan. (Itandi ang Hebreohanon 12:11.) Hinunoa, pinaagi sa pagtan-aw sa unahan ngadto sa ganti, kita makaarang sa “pag-isip niining tanan nga kalipay” bisan kon magaatubang kita ug labing masulayon nga mga kahimtang. (Santiago 1:2-4; Buhat 5:41) Ang importante mao nga kita magpabiling malig-on​—bisan kon kini inubanag mga luha. Gawas pa, si Jesus wala mag-ingon, ‘Siya nga nakapatulog labing diyutayng mga luha ang mamaluwas’ kondili, “Siya nga molahutay hangtod sa kataposan mao ang mamaluwas.”​—Mateo 24:13.

21. (a) Diha sa 2 Pedro 1:5, 6, kita giawhag sa pagdugang ug unsa diha sa atong pagkamalahutayon? (b) Unsang mga pangutana ang hisgotan sa sunod nga artikulo?

²¹ Busa ang paglahutay hinungdanon sa kaluwasan. Apan diha sa 2 Pedro 1:5, 6, kita giawhag sa pagdugang ug diyosnong debosyon sa atong pagkamalahutayon. Unsa ang diyosnong debosyon? Sa unsang paagi nalangkit kini sa paglahutay, ug sa unsang paagi imong mabatonan kini? Kining mga pangutanaha hisgotan sa sunod nga artikulo.

[Footnote]

Idugang sa Inyong Pagkamalahutayon ang Diyosnong Debosyon

“Idugang sa inyong pagtuo ang . . . pagkamalahutayon, sa inyong pagkamalahutayon ang diyosnong debosyon.”​—2 PEDRO 1:5, 6.

1, 2. (a) Sugod sa katuigang 1930, unsay nahitabo sa mga Saksi ni Jehova ubos sa pagmando sa Nazi, ug ngano? (b) Unsay kahimtang sa katawhan ni Jehova ubos niining mapintas nga pagtratar?

MANGIOB nga yugto kadto sa ika-20ng siglo. Sugod sa katuigan sa 1930, libolibong mga Saksi ni Jehova sa kayutaan nga gimandoan sa Nazi dili-makataronganong gidakop ug gibalhog sa mga kampong konsentrasyon. Ngano? Tungod kay sila nangahas sa pagpabiling neyutral ug midumili sa pagsultig heil Hitler. Giunsa sila sa pagtratar? “Walay laing pundok sa mga binilanggo . . . nga grabeng gidagmalan sa kasundalohang SS sama sa giantos sa mga Estudyante sa Bibliya [mga Saksi ni Jehova]. Kadto maoy kapintasan nga gitiman-an sa usa ka walay-kataposan sunodsunod nga mga pagsakit sa lawas ug sa hunahuna, diin walay pulong sa kalibotan ang makatukib sa maong mga pagsakit.”​—Karl Wittig, usa ka kanhing opisyal sa kagamhanang Aleman.

² Unsay kahimtang sa mga Saksi? Diha sa iyang librong The Nazi State and the New Religions: Five Case Studies in Non-Conformity, si Dr. Christine E. King miingon: “Batok lamang sa mga Saksi [kon itandi sa ubang relihiyosong mga pundok] nga wala molampos ang kagamhanan.” Oo, ang mga Saksi ni Jehova sa katibuk-an mibarog sa ilang baroganan, bisan pa alang sa gatos-gatos kanila, kini nagkahulogag pag-antos hangtod sa kamatayon.

3. Unsay nagpaarang sa mga Saksi ni Jehova sa paglahutay sa grabeng mga pagsulay?

³ Unsay nagpaarang sa mga Saksi ni Jehova sa paglahutay sa maong mga pagsulay dili lamang sa Nazi Alemanya kondili sa tibuok kalibotan? Ang ilang langitnong Amahan nagtabang kanila sa paglahutay tungod sa ilang diyosnong debosyon. “Si Jehova mahibalo sa pagluwas sa mga tawong may diyosnong debosyon gikan sa pagsulay,” miingon si apostol Pedro. (2 Pedro 2:9) Sayo sa mao gihapong sulat, gitambagan ni Pedro ang mga Kristohanon: “Idugang sa inyong pagtuo ang . . . pagkamalahutayon, sa inyong pagkamalahutayon ang diyosnong debosyon.” (2 Pedro 1:5, 6) Busa ang pagkamalahutayon suod nga nalangkit sa diyosnong debosyon. Ngani, aron makalahutay hangtod sa kataposan, kinahanglang atong ‘tinguhaon ang diyosnong debosyon’ ug ipasundayag kana. (1 Timoteo 6:11) Apan unsa man gayod ang diyosnong debosyon?

Kon Unsa ang Diyosnong Debosyon

4, 5. Unsa ang diyosnong debosyon?

⁴ Ang Gregong nombre alang sa “diyosnong debosyon” (eu·seʹbei·a) mahimong hubaron sa literal ingong “hustong-pagtahod.”a (2 Pedro 1:6, Kingdom Interlinear) Kini nagkahulogang usa ka mainit kinasingkasing nga pagbati ngadto sa Diyos. Sumala ni W. E. Vine, ang adhetibong eu·se·besʹ, sa literal nagkahulogang “hustong-pagtahod,” nagpasabot “sa kusog diin, giniyahan sa balaang pagkahadlok sa Diyos, ginapadayag diha sa mahinalarong buluhaton.”​—2 Pedro 2:9, Int.

⁵ Ang ekspresyong “diyosnong debosyon” sa ingon nagpasabot sa pagtahod o debosyon alang kang Jehova nga nagapalihok kanato sa pagbuhat sa butang nga makapahimuot kaniya. Kini ginahimo bisan atubangan sa malisod nga mga pagsulay tungod kay atong gihigugma ang Diyos gikan sa kasingkasing. Kini maoy usa ka maunongon, personal nga pagkasuod kang Jehova nga ginapadayag sa paagi sa atong pagkinabuhi. Ang matuod nga mga Kristohanon giawhag sa pag-ampo nga makabaton unta sila ug “usa ka mahusay ug malinawon nga kinabuhi nga puno sa diyosnong debosyon.” (1 Timoteo 2:1, 2) Sumala sa mga leksikograpo nga si J. P. Louw ug E. A. Nida, “sa pipila ka pinulongan [ang eu·seʹbei·a] diha sa 1 Tm 2.2 tukmang hubaron ingong ‘pagkinabuhi sama sa buot sa Diyos nga maoy atong pagkinabuhi’ o ‘pagkinabuhi sumala sa gisugo kanato sa Diyos nga maoy angay natong pagkinabuhi.’”

6. Unsay kalabotan sa pagkamalahutayon ug sa diyosnong debosyon?

⁶ Kita karon dugang nakasabot sa kalangkitan sa pagkamalahutayon ug sa diyosnong debosyon. Sanglit kita nagakinabuhi sama sa buot sa Diyos nga maoy atong pagkinabuhi​—nga adunay diyosnong debosyon—​atong mapukaw ang kasuko sa kalibotan, nga tinong modalag mga pagsulay sa pagtuo. (2 Timoteo 3:12) Apan dili gayod mahitabo nga kita maaghat sa pag-antos sa maong mga pagsulay kon dili pa sa atong personal nga pagkasuod sa atong langitnong Amahan. Dugang pa, si Jehova mosanong sa maong kinasingkasing nga debosyon. Handurawa lang kon unsay iyang bation sa pagtan-aw gikan sa kalangitan ug makakita niadtong kinsa, tungod sa ilang debosyon kaniya, naningkamot sa pagpahimuot kaniya bisan pa sa tanang matang sa pagsupak. Dili ikahibulong nga siya andam sa “pagluwas sa katawhan nga may diyosnong debosyon gikan sa pagsulay”!

7. Nganong kinahanglang ugmaron ang diyosnong debosyon?

⁷ Kita, hinunoa, wala matawo nga adunay diyosnong debosyon, ni awtomatikong mabatonan kini gikan sa diyosnong mga ginikanan. (Genesis 8:21) Hinunoa, kini kinahanglang ugmaron. (1 Timoteo 4:7, 10) Kinahanglang kita maghago sa pagdugang ug diyosnong debosyon diha sa atong pagkamalahutayon ug sa atong pagtuo. Kini, matud pa ni Pedro, nagkinahanglag “kinasingkasing nga paningkamot.” (2 Pedro 1:5) Nan, sa unsang paagi atong mabatonan ang diyosnong debosyon?

Sa Unsang Paagi Atong Mabatonan ang Diyosnong Debosyon?

8. Sumala kang apostol Pedro, unsa ang yawi sa pagbaton sa diyosnong debosyon?

⁸ Gipatin-aw ni apostol Pedro ang yawi sa pagbaton sa diyosnong debosyon. Siya miingon: “Hinaot ang dili-takos nga kalulot ug kalinaw modagaya unta kaninyo pinaagi sa tukmang kahibalo sa Diyos ug kang Jesus nga atong Ginoo, sanglit ang iyang balaang gahom naghatag kanato nga madagayaon sa tanang butang bahin sa kinabuhi ug sa diyosnong debosyon, pinaagi sa tukmang kahibalo sa usa nga nagtawag kanato sa himaya ug kaayo.” (2 Pedro 1:2, 3) Busa sa pagdugang ug diyosnong debosyon diha sa atong pagtuo ug pagkamalahutayon, kinahanglang kita motubo diha sa tukma, sa ato pa, bug-os, o hingpit, nga kahibalo bahin kang Jehova nga Diyos ug kang Jesu-Kristo.

9. Sa unsang paagi ikailustrar nga ang pagbaton ug tukmang kahibalo sa Diyos ug kang Kristo naglangkit ug labaw pa kay sa pagkaila kon kinsa sila?

⁹ Unsay kahulogan sa pagbaton ug tukmang kahibalo sa Diyos ug kang Kristo? Sa tin-aw, kini naglangkit ug labaw pa kay sa pagkaila lamang kon kinsa sila. Sa pag-ilustrar: Tingali nakaila ka kon kinsa ang imong tapad nga silingan ug tingali timbayaon mo siya sa ngalan. Apan magpahulam ka ba kaniya ug dakong kantidad nga kuwarta? Dili gawas kon nakaila ka gayod kon unsang matanga siya nga pagkatawo. (Itandi ang Proverbio 11:15.) Sa susama, ang pagkaila kang Jehova ug kang Jesus sa tukma, o sa bug-os, nagkahulogan ug labaw pa kay sa yanong pagtuo nga sila naglungtad ug nakaila sa ilang mga ngalan. Aron andam nga moantos sa mga pagsulay alang kanila bisan hangtod sa kamatayon, kita kinahanglang suod nga nakaila kanila. (Juan 17:3) Unsay nalangkit niini?

10. Ang pagbaton sa tukmang kahibalo bahin kang Jehova ug kang Jesus nalangkit sa unsang duha ka butang, ug ngano?

¹⁰ Ang pagbaton sa husto, o hingpit, nga kahibalo bahin kang Jehova ug kang Jesus naglangkit ug duha ka butang: (1) pagkaila kanila ingong mga persona​—sa ilang mga hiyas, mga pagbati, ug mga dalan​—ug (2) pagsundog sa ilang panig-ingnan. Ang diyosnong debosyon nalangkit sa usa ka kinasingkasing, personal nga pagkasuod kang Jehova ug ginapakita pinaagi sa paagi sa atong pagkinabuhi. Busa, aron mabatonan kana kinahanglang makaila kita kang Jehova sa personal ug bug-os nga nasinati sa iyang kabubut-on ug mga dalan kutob sa maarangan sa tawo. Ang tinuod nga pagkaila kang Jehova, kang kansang dagway kita gilalang, kinahanglang atong gamiton ang maong kahibalo ug maningkamot nga mahisama kaniya. (Genesis 1:26-28; Colosas 3:10) Ug sanglit hingpit nga gisundog ni Jesus si Jehova sa iyang gisulti ug gibuhat, ang tukmang pagkaila kang Jesus maoy usa ka hinungdanong tabang nga maugmad ang diyosnong debosyon.​—Hebreohanon 1:3.

11. (a) Sa unsang paagi atong mabatonan ang tukmang kahibalo sa Diyos ug kang Kristo? (b) Nganong hinungdanong mamalandong sa atong ginabasa?

¹¹ Nan, sa unsang paagi atong mabatonan ang maong tukmang kahibalo sa Diyos ug kang Kristo? Pinaagi sa makugihong pagtuon sa Bibliya ug sa pinasukad sa Bibliya nga mga publikasyon.b Apan, aron ang atong personal nga pagtuon sa Bibliya mosangpot sa atong pagkabaton ug diyosnong debosyon, hinungdanong gahinan gayod nato ug panahon ang pagpalandong, sa ato pa, paghinuktok, o pagpaminsar, sa atong ginabasa. (Itandi ang Josue 1:8.) Nganong kini importante? Hinumdomi nga ang diyosnong debosyon maoy usa ka mainit, kinasingkasing nga pagbati ngadto sa Diyos. Diha sa Kasulatan, ang pagpamalandong gilangkit kanunay sa mahulagwayong kasingkasing​—ang tawo sa kinailadman. (Salmo 19:14; 49:3; Proverbio 15:28) Kon kita mamalandong nga mapabilhon sa atong ginabasa, kini mosuhop ngadto sa tawo sa kinailadman, nga sa ingon makapukaw sa atong mga pagbati, makatandog sa atong mga emosyon, ug makaimpluwensiya sa atong panghunahuna. Diha lamang nga ang pagtuon makalig-on sa atong personal nga pagkasuod kang Jehova ug mopalihok kanato sa pagkinabuhi sa paagi nga makapahimuot sa Diyos bisan sa atubangan sa mahagiton nga mga kahimtang o malisod nga mga pagsulay.

Pagbansay sa Diyosnong Debosyon Diha sa Balay

12. (a) Sumala kang Pablo, sa unsang paagi mabansay sa Kristohanon ang diyosnong debosyon diha sa panimalay? (b) Nganong atimanon sa matuod nga mga Kristohanon ang tigulang nga mga ginikanan?

¹² Ang diyosnong debosyon kinahanglang bansayon una diha sa panimalay. Miingon si apostol Pablo: “Kon ang babayeng balo may mga anak o mga apo, patun-a una kini sila sa pagbansay sa diyosnong debosyon diha sa ilang kaugalingong panimalay ug sa paghatag kanunay sa nahiangayng balos ngadto sa ilang mga ginikanan ug mga apohan, kay kini dalawaton sa panan-aw sa Diyos.” (1 Timoteo 5:4) Ang pag-atiman sa tigulang nga mga ginikanan, sumala sa giingon ni Pablo, maoy usa ka pagpasundayag sa diyosnong debosyon. Ang matuod nga mga Kristohanon nagahatag sa maong pag-atiman dili tungod kay usa kini ka katungdanan kondili tungod sa gugma sa ilang mga ginikanan. Labaw pa niana, hinunoa, sila nahibalo gayod sa bili nga gibutang ni Jehova diha sa pag-atiman sa imong pamilya. Sila nahibalo nga ang ilang pagdumili sa pagtabang sa ilang mga ginikanan sa panahon nga nanginahanglan katumbas sa ‘pagsalikway sa Kristohanong pagtuo.’​—1 Timoteo 5:8.

13. Nganong ang pagbansay sa diyosnong debosyon diha sa panimalay mahimong usa ka tinuod nga hagit, apan unsang katagbawan ang mosangpot gikan sa pag-atiman sa imong ginikanan?

¹³ Sa pagkatinuod, dili kanunay masayon ang pagbansay sa diyosnong debosyon diha sa balay. Ang mga membro sa pamilya tingali nabulag sa lagyong mga distansiya. Ang dagkong kabataan tingali may kaugalingon nang mga pamilya nga ginaatiman ug tingali nagkapangka-pangka pa sa panginabuhi. Ang kinaiyahan o ang sukod sa pag-atiman nga gikinahanglan sa ginikanan makadaot sa pisikal, mental, ug emosyonal nga panglawas sa usa nga nagatagana sa pag-atiman. Bisan pa, adunay tinuod nga katagbawan sa pagkasayod nga ang pag-atiman sa imong ginikanan dili lamang katumbas sa “nahiangay nga balos” kondili makapahimuot usab sa Usa “kang kinsa ang matag-usa ka banay sa langit ug sa yuta nakautang ug ngalan.”​—Efeso 3:14, 15.

14, 15. Iasoy ang usa ka pananglitan sa diyosnong pag-atiman sa bahin sa mga anak alang sa ginikanan.

¹⁴ Tagda ang tinuod makapatandog nga pananglitan. Si Ellis ug ang lima sa iyang mga igsoong lalaki ug babaye nag-atubang ug usa ka tinuod nga hagit sa pag-atiman sa ilang amahan diha sa balay. “Niadtong 1986 ang akong amahan na-stroke, nga nakaparalisar sa iyang tibuok lawas,” miingon si Ellis. Ang unom ka anak nagpulihay sa pag-atiman sa panginahanglan sa ilang amahan, gikan sa pagligo kaniya ngadto sa pagtino nga kanunayng mabalhin-balhin ang iyang posisyon sa paghigda aron dili siya matugkan ug mga samad-samad tungod sa kanunayng paghigda. “Siya among basahan, pakig-estoryahan, patokaran ug musika. Wala kami mahibalo kon siya nahibalo ba kon unsay nagakahitabo sa iyang palibot, apan gitagad namo siya sama nga daw nakamatikod siya sa tanang butang.”

¹⁵ Nganong giayo man pagtagad sa mga anak ang ilang amahan? Si Ellis nagpadayon: “Human nga namatay ang among inahan niadtong 1964, nag-inusara si Papa sa pagpadako kanamo. Sa maong panahon, ang among edad maoy gikan sa 5 ngadto sa 14. Siya anaa ug andam kanunay sa pagtabang kanamo sa maong panahon; kami ania alang kaniya karon.” Sa matin-aw, dili masayon ang paghatag ug sama nga pag-atiman, ug ang mga anak usahay mangaluya. “Apan kami nahibalo nga temporaryo nga suliran ang kahimtang sa among amahan,” miingon si Ellis. “Kami nagapaabot sa panahon sa dihang mapasig-uli ang maayong panglawas sa among amahan ug magkakita pag-usab sa among inahan.” (Isaias 33:24; Juan 5:28, 29) Sa pagkatinuod, ang maong debotadong pag-atiman sa ginikanan makalipay gayod sa kasingkasing sa Usa nga maoy naghatag ug sugo sa kabataan sa pagtahod sa ilang mga ginikanan!c​—Efeso 6:1, 2.

Diyosnong Debosyon ug ang Ministeryo

16. Unsa ang pangunang katarongan sa atong ginahimo diha sa ministeryo?

¹⁶ Sa dihang dawaton nato ang imbitasyon ni Jesus sa ‘pagsunod kaniya kanunay,’ kita mailalom sa balaang sugo sa pagsangyaw sa maayong balita sa Gingharian ug sa paghimog mga tinun-an. (Mateo 16:24; 24:14; 28:19, 20) Sa matin-aw, ang pagpakigbahin diha sa ministeryo maoy usa ka Kristohanong obligasyon niining “kataposang mga adlaw.” (2 Timoteo 3:1) Apan, ang atong motibo sa pagsangyaw ug sa pagpanudlo kinahanglang saylo pa kay sa yanong katungdanan o obligasyon. Ang lalom nga paghigugma alang kang Jehova kinahanglang mao ang pangunang katarongan sa atong ginahimo ug kon pilay atong mahimo diha sa ministeryo. “Kay gikan sa kadagaya sa kasingkasing magasulti ang baba,” miingon si Jesus. (Mateo 12:34) Oo, kon ang atong mga kasingkasing nagaawas sa gugma alang kang Jehova, kita maaghat sa pagpamatuod bahin kaniya ngadto sa uban. Kon ang gugma sa Diyos mao ang atong motibo, ang atong ministeryo mahimong usa ka makahuloganong pagpasundayag sa atong diyosnong debosyon.

17. Sa unsang paagi atong maugmad ang hustong motibo alang sa pag-alagad?

¹⁷ Sa unsang paagi atong maugmad ang hustong motibo alang sa ministeryo? Palandonga nga mapabilhon ang tulo ka rason nga gihatag kanato ni Jehova sa paghigugma kaniya. (1) Atong gihigugma si Jehova tungod sa iyang nahimo na kanato. Wala pay molabaw sa gugma nga iyang gipakita kay sa pagtagana sa lukat. (Mateo 20:28; Juan 15:13) (2) Atong gihigugma si Jehova tungod sa iyang ginahimo karon alang kanato. Kita adunay kagawasan sa pagsulti uban kang Jehova, kinsa nagatubag sa atong mga pag-ampo. (Salmo 65:2; Hebreohanon 4:14-16) Samtang atong gihatagan ug pangunang pagtagad ang mga intereses sa Gingharian, atong matagamtam ang mga panginahanglan sa kinabuhi. (Mateo 6:25-33) Kita nagadawat ug walay-hunong nga tagana sa espirituwal nga pagkaon nga nagatabang kanato sa pagsagubang sa mga suliran nga atong maatubang. (Mateo 24:45) Ug atong nabatonan ang panalangin sa pagkahimong bahin sa usa ka tibuok-kalibotan nga Kristohanong panag-igsoonay nga tinuod nga nagabulag kanato gikan sa nahibilin sa kalibotan. (1 Pedro 2:17) (3) Atong gihigugma usab si Jehova tungod sa iyang pagabuhaton pa alang kanato. Tungod sa iyang gugma, kita “malig-ong nagakupot sa tinuod nga kinabuhi”​—walay kataposang kinabuhi sa umaabot. (1 Timoteo 6:12, 19) Kon atong palandongon ang gugma ni Jehova alang kanato, siyempre ang atong mga kasingkasing mopalihok kanato nga debotadong makig-ambit sa pagpakigsulti sa uban bahin kaniya ug sa iyang hamiling mga katuyoan! Dili na kinahanglang sultihan pa kita sa uban kon unsay himoon diha sa ministeryo. Ang atong mga kasingkasing mopalihok kanato sa pagbuhat kutob sa atong mahimo.

18, 19. Unsang kakulian ang nabuntog sa usa ka igsoong babaye aron makabahin sa pag-alagad?

¹⁸ Bisan sa atubangan sa malisod nga mga kahimtang, ang usa ka kasingkasing nga napukaw sa diyosnong debosyon madasig sa pagsulti. (Itandi ang Jeremias 20:9.) Kini gipakita sa kaso ni Stella, nga usa ka maulawon kaayo nga Kristohanong babaye. Sa iyang unang pagsugod sa pagtuon sa Bibliya, siya naghunahuna, ‘dili gayod ako makahimo sa pagpamalay-balay!’ Siya mipatin-aw: “Maghilom lang ako kanunay. Dili gayod ako makaduol sa uban aron makasugod ug kokabildohay.” Samtang iyang gipadayon ang iyang pagtuon, ang iyang gugma alang kang Jehova midako, ug nakaugmad siya ug nagakalayong tinguha sa pagpakigsulti sa uban mahitungod kaniya. “Mahinumdoman ko nga gisultihan ang akong magtutudlo sa Bibliya, ‘Gusto ko kaayong makigsulti, apan dili gayod ako makahimo, ug kana nakatugaw gayod kanako.’ Dili gayod nako kalimtan ang iyang gisulti kanako: ‘Stella, magmapasalamaton ka nga may tinguha ka nga makigsulti.’”

¹⁹ Wala magdugay, nakita ni Stella ang iyang kaugalingon nga nagpamatuod sa iyang tapad nga silingan. Unya iyang gihimo ang usa ka butang nga alang kaniya maoy usa ka dako kaayong lakang​—siya nakigbahin sa balay-ug-balay nga pag-alagad sa unang higayon. (Buhat 20:20, 21) Siya nahinumdom: “Akong gisulat ang akong presentasyon. Apan gikuyawan kaayo ako bisan tuod anaa kini sa akong atubangan, gikulbaan kaayo ako bisan sa pagtan-aw lang sa akong mga nota!” Karon, kapin nag 35 ka tuig nga milabay, si Stella kinaiyanhon nga maulawon gihapon. Apan, iyang gihigugma ang pag-alagad sa kanataran ug nagpadayon sa makahuloganong pagpakig-ambit niana.

20. Unsang panig-ingnan ang nagpakita nga dili bisan ang paglutos o pagkabilanggo makapatak-om sa mga baba sa debotadong mga Saksi ni Jehova?

²⁰ Bisan ang paglutos o pagkabilanggo dili makapatak-om sa baba sa debotadong mga Saksi ni Jehova. Tagda ang pananglitan ni Ernst ug Hildegard Seliger sa Alemanya. Tungod sa ilang pagtuo, tali kanilang duha sila nakagugol ug 40 ka tuig diha sa mga kampong konsentrasyon sa Nazi ug mga bilanggoan sa Komunista. Bisan diha sa bilanggoan, sila nagpadayon sa pagwali sa ubang mga binilanggo. Nahinumdom si Hildegard: “Giklasipikar ako sa opisyales sa bilanggoan nga peligroso kaayo, tungod kay, sumala pa sa usa ka babayeng guwardiya, maghisgot ako bahin sa Bibliya sa tibuok adlaw. Busa ako gibutang sa selda sa silong.” Human nga sila gihatagan ug kagawasan sa kataposan, gipahinungod ni Brader ug Sister Seliger ang ilang bug-os panahon diha sa Kristohanong ministeryo. Silang duha matinumanong nag-alagad hangtod sa ilang kamatayon, si Brader Seliger niadtong 1985 ug ang iyang asawa niadtong 1992.

21. Unsay kinahanglan natong buhaton aron ikadugang ang diyosnong debosyon diha sa atong pagkamalahutayon?

²¹ Pinaagi sa makugihong pagtuon sa Pulong sa Diyos ug sa paggahin ug panahon sa mapabilhong pagpamalandong bahin sa atong nakat-onan, kita motubo diha sa tukmang kahibalo mahitungod kang Jehova nga Diyos ug kang Jesu-Kristo. Kini, sa baylo, mosangpot sa atong pagkabaton ug mas dakong sukod nianang hamili nga hiyas​—diyosnong debosyon. Kon walay diyosnong debosyon wala gayoy kalagmitan nga maantos ang nagkalainlaing mga pagsulay nga modangat kanato ingong mga Kristohanon. Busa atong sundon ang tambag ni apostol Pedro, nga padayong ‘idugang sa atong pagtuo ang pagkamalahutayon ug sa atong pagkamalahutayon ang diyosnong debosyon.’​—2 Pedro 1:5, 6.