Pagbantay sa “Tingog sa mga Estranyo”

“Dili gayod sila mosunod sa usa ka estranyo apan mokalagiw gikan kaniya, tungod kay wala sila makaila sa tingog sa mga estranyo.”—JUAN 10:5.

1, 2. (a) Unsay reaksiyon ni Maria sa dihang gitawag siya ni Jesus sa ngalan, ug unsay gipamulong ni Jesus sa miagi nga giilustrar niining maong hitabo? (b) Unsay makapaarang kanato sa pagpabiling suod kang Jesus?

ANG nabanhawng Jesus nakamatikod sa usa ka babaye nga nagtindog duol sa iyang walay-sulod nga lubnganan. Nakaila kaayo siya sa babaye. Si Maria Magdalena kadto. Duolan sa duha ka tuig sa miagi, gipagula niya ang demonyo gikan kang Maria. Sukad niadto mikuyog si Maria kaniya ug sa iyang mga apostoles, nga nag-atiman sa ilang adlaw-adlaw nga mga panginahanglan. (Lucas 8:1-3) Apan, niining tungora si Maria naghilak, naguol pag-ayo tungod kay nakita niya si Jesus nga namatay, ug karon bisan ang iyang lawas nawala na! Busa gipangutana siya ni Jesus: “Babaye, nganong naghilak ka man? Kinsa man ang imong gipangita?” Kay naghunahunang siya mao ang hardinero, si Maria mitubag: “Senyor, kon imo siyang gikuha, sultihi ako kon diin nimo siya gibutang, ug kuhaon ko siya.” Dayon si Jesus miingon: “Maria!” Dihadiha, naila ni Maria ang naandang paagi nga si Jesus makigsulti kaniya. “Magtutudlo!” malipayon siyang mipatugbaw. Ug siya migakos kang Jesus.—Juan 20:11-18.

² Kining maong asoy nag-ilustrar sa makapatandog nga paagi kon unsay giingon ni Jesus sa miagi. Nagtandi sa iyang kaugalingon sa usa ka magbalantay ug sa iyang mga sumusunod ngadto sa mga karnero, siya miingon nga ang magbalantay motawag sa iyang kaugalingong mga karnero sa ngalan ug sila makaila sa iyang tingog. (Juan 10:3, 4, 14, 27, 28) Sa pagkatinuod, maingon nga ang usa ka karnero makaila sa magbalantay niini, si Maria usab nakaila sa iyang Magbalantay, si Kristo. Tinuod usab kini sa mga sumusunod ni Jesus karon. (Juan 10:16) Maingon nga ang mailahon nga dalunggan sa karnero makapaarang niini sa pagpabiling duol sa magbalantay niini, ang atong espirituwal nga pagkamailahon usab makapaarang kanato sa pagsunod gayod sa mga lakang sa atong Maayong Magbalantay, si Jesu-Kristo.—Juan 13:15; 1 Juan 2:6; 5:20.

 3. Unsa ang pipila ka mga pangutana nga mosantop sa hunahuna labot sa ilustrasyon ni Jesus bahin sa toril?

³ Apan, sumala sa mao gihapong ilustrasyon, ang katakos sa karnero sa pag-ila sa tingog sa mga tawo makapaarang niini sa pagkaila dili lang sa higala niini kondili usab sa kaaway niini. Hinungdanon kaayo kana tungod kay kita adunay malipotong mga magsusupak. Kinsa sila? Sa unsang paagi sila nagalihok? Sa unsang paagi mapanalipdan nato ang atong kaugalingon? Aron mahibaloan, tan-awon nato kon unsa pay giingon ni Jesus diha sa iyang ilustrasyon bahin sa toril.

‘Siya nga Dili Mosulod Agi sa Pultahan’

 4. Sumala sa ilustrasyon bahin sa magbalantay, kang kinsa mosunod ang mga karnero, ug kang kinsa sila dili mosunod?

⁴ Si Jesus nag-ingon: “Siya nga mosulod agi sa pultahan maoy magbalantay sa mga karnero. Pagabuksan siya sa magbalantay sa pultahan, ug ang mga karnero magpatalinghog sa iyang tingog, ug pagatawgon niya sa ngalan ang iyang kaugalingong mga karnero ug pagagiyahan sila paingon sa gawas. Sa mapagawas na niya ang tanan nga iyaha, siya molakaw nga magauna kanila, ug ang mga karnero mosunod kaniya, tungod kay nakaila man sila sa iyang tingog. Dili gayod sila mosunod sa usa ka estranyo apan mokalagiw gikan kaniya, tungod kay wala sila makaila sa tingog sa mga estranyo.” (Juan 10:2-5) Matikdi, tulo ka higayon nga gigamit ni Jesus ang pulong “tingog.” Duha ka higayon nga siya naghisgot bahin sa tingog sa magbalantay, apan sa ikatulong higayon, iyang gihisgotan ang “tingog sa mga estranyo.” Unsang matanga sa estranyo ang gitumong ni Jesus dinhi?

 5. Nganong dili nato abiabihon ang matang sa estranyo nga gihisgotan sa Juan kapitulo 10?

⁵ Si Jesus wala maghisgot sa matang sa estranyo nga buot natong abiabihon—usa ka pulong nga sa orihinal nga pinulongan sa Bibliya nagpasabot ug “gugma sa mga estranyo.” (Hebreohanon 13:2) Sa ilustrasyon ni Jesus, ang estranyo dili dinapit nga bisita. Siya “dili mosulod sa toril agi sa pultahan kondili mokatkat sa laing dapit.” Siya usa ka “kawatan ug mang-aagaw.” (Juan 10:1) Kinsa ang unang indibiduwal nga gihisgotan diha sa Pulong sa Diyos nga nahimong kawatan ug mang-aagaw? Si Satanas nga Yawa. Makita nato ang pamatuod diha sa basahon sa Genesis.

Sa Dihang Unang Nadungog ang Tingog sa Usa ka Estranyo

6, 7. Nganong si Satanas takos tawgong estranyo ug kawatan?

⁶ Ang Genesis 3:1-5 naghubit kon sa unsang paagi ang tingog sa usa ka estranyo nadungog dinhi sa yuta sa unang higayon. Sumala sa asoy, giduol ni Satanas ang unang babaye, si Eva, pinaagi sa usa ka bitin ug nakigsulti kaniya sa malinglahong paagi. Tinuod, niining maong asoy si Satanas dili literal nga gitawag ug “usa ka estranyo.” Bisan pa niana, ang iyang mga lihok nagpakita nga sa daghang paagi siya sama sa estranyo nga gihubit diha sa ilustrasyon ni Jesus nga nasulat sa Juan kapitulo 10. Tagda ang pipila ka kasamahan.

⁷ Si Jesus nag-ingon nga ang estranyo dili direktang moduol sa iyang biktimahon diha sa toril. Sa samang paagi, si Satanas dili direktang miduol sa iyang biktima, nga migamit ug bitin. Kining malansisong paagi nagyagyag kon kinsa gayod si Satanas—usa ka malipotong manunugok. Dugang pa, ang tuyo sa estranyo diha sa toril mao ang pagkawat sa karnero gikan sa tag-iya niini. Gani, siya mas grabe pa kay sa usa ka kawatan, tungod kay ang iyang tumong mao man usab ang ‘pagpatay ug paglaglag.’ (Juan 10:10) Sa samang paagi, si Satanas usa ka kawatan. Naglimbong kang Eva, iyang gikawat ang pagkamaunongon ni Eva sa Diyos. Dugang pa, gipahinabo usab ni Satanas ang kamatayon nganha sa mga tawo. Busa, siya usa ka mamumuno.

 8. Sa unsang paagi gituis ni Satanas ang mga pulong ug motibo ni Jehova?

⁸ Ang pagkadili-matinud-anon ni Satanas nadayag sa paagi nga iyang gituis ang mga pulong ug motibo ni Jehova. “Tinuod ba nga miingon ang Diyos nga dili gayod kamo makakaon gikan sa tanang kahoy?” nangutana siya kang Eva. Si Satanas nagpakaaron-ingnong nakurat, nga daw siya nag-ingon: ‘Nganong dili man makataronganon ang Diyos?’ Siya midugang: “Nasayod ang Diyos nga sa mismong adlaw nga kamo mokaon gikan niini ang inyong mga mata mangabuka.” Matikdi ang iyang giingon: “Nasayod ang Diyos.” Sama ra nga si Satanas miingon: ‘Nasayod ko kon unsay nasayran sa Diyos. Nasayod ko sa iyang mga motibo, ug kini daotan.’ (Genesis 2:16, 17; 3:1, 5) Ikasubo, sila si Eva ug Adan namati sa tingog sa estranyo ug nagpahinabog kaalaotan sa ilang kaugalingon ug sa ilang mga anak.—Roma 5:12, 14.

 9. Nganong dahomon nato nga madungog karon ang tingog sa mga estranyo?

⁹ Si Satanas migamit ug susamang mga paagi sa pagpahisalaag sa katawhan sa Diyos karon. (Pinadayag 12:9) Siya mao “ang amahan sa bakak,” ug kadtong kinsa, sama kaniya, mosulay sa pagpahisalaag sa mga alagad sa Diyos maoy iyang mga anak. (Juan 8:44) Matikdan nato ang pipila ka paagi diin ang tingog niining maong mga estranyo madungog karon.

Kon sa Unsang Paagi Madungog Karon ang Tingog sa mga Estranyo

10. Unsa ang usa ka paagi diin madungog ang tingog sa mga estranyo?

¹⁰ Malimbongong mga pangatarongan. Si apostol Pablo nag-ingon: “Ayaw kamo pagpadani sa nagkadaiya ug langyaw nga mga pagtulon-an.” (Hebreohanon 13:9) Unsang matanga sa mga pagtulon-an? Sanglit kini ‘makadani kanato,’ klaro nga ang gitumong ni Pablo mao ang mga pagtulon-an nga makapahuyang sa atong espirituwal nga pagkatimbang. Kinsay nagsulti nianang langyaw nga mga pagtulon-an? Giingnan ni Pablo ang grupo sa Kristohanong mga ansiyano: “Gikan sa inyong taliwala may mga tawo nga motungha ug magsultig tinuis nga mga butang aron ipahilayo ang mga tinun-an ngadto kanila.” (Buhat 20:30) Sa pagkatinuod, sama sa adlaw ni Pablo, ang ubang mga indibiduwal karon nga bahin kanhi sa Kristohanong kongregasyon misulay sa pagpahisalaag sa mga karnero pinaagi sa pagsultig “tinuis nga mga butang”—dili-bug-os tinuod ug bug-os nga mga bakak. Sumala sa pagkapahayag niini ni apostol Pedro, sila naggamit ug “mini nga mga pulong”—mga pulong nga kaamgid sa kamatuoran apan sa pagkatinuod sama ra ka walay-pulos sa mini nga kuwarta.—2 Pedro 2:3.

11. Sa unsang paagi ang giingon sa 2 Pedro 2:1, 3 nagyagyag sa paagi ug tumong sa mga apostata?

¹¹ Giyagyag pa ni Pedro ang mga paagi sa mga apostata pinaagi sa pag-ingon nga sila “sa hilom magpasulod ug malaglagong mga sekta.” (2 Pedro 2:1, 3) Maingon nga ang kawatan sa ilustrasyon ni Jesus bahin sa toril dili mosulod “agi sa pultahan kondili mokatkat sa laing dapit,” ang mga apostata usab mohinok pagduol kanato. (Galacia 2:4; Judas 4) Unsay ilang tumong? Si Pedro midugang: “Sila magpahimulos kaninyo.” Sa pagkatinuod, bisan pag pakamatarongon sa mga apostata ang ilang kaugalingon, ang tinuod nga tumong sa mga manunugok mao ang ‘pagpangawat ug pagpatay ug paglaglag.’ (Juan 10:10) Pagbantay sa maong mga estranyo!

12. (a) Sa unsang paagi ang atong mga panagkauban magpameligro kanato sa tingog sa mga estranyo? (b) Unsay kasamahan tali sa mga taktika ni Satanas ug nianang sa mga estranyo karon?

¹² Makadaot nga mga kauban. Ang tingog sa mga estranyo mahimong madungog pinaagi niadtong atong gipakig-ubanan. Ang makadaot nga panagkauban ilabinang nagpameligro sa mga batan-on. (1 Corinto 15:33) Hinumdomi, gipili ni Satanas si Eva—ang mas bata ug menos ug kasinatian sa unang tawhanong magtiayon. Iyang gikombinsir si Eva nga sobrang gilimitehan ni Jehova ang iyang kagawasan, sa dihang sa pagkatinuod wala kana buhata ni Jehova. Si Jehova nahigugma sa iyang tawhanong mga linalang ug nagtinguha sa ilang kaayohan. (Isaias 48:17) Sa susama karon, ang mga estranyo mosulay sa pagkombinsir kaninyong mga batan-on nga ang inyong Kristohanong mga ginikanan sobrang naglimite sa inyong kagawasan. Unsay epekto sa maong mga estranyo diha kaninyo? Usa ka Kristohanong batan-on nga babaye miangkon: “Sa makadiyot ang akong pagtuo naluya sa usa ka sukod tungod sa akong mga klasmet. Magsige silag sulti nga ang akong relihiyon mapig-oton ug dili-makataronganon.” Bisan pa niana, ang tinuod mao nga ang inyong mga ginikanan nahigugma kaninyo. Busa sa dihang ang inyong mga eskolmet mosulay sa pagkombinsir kaninyo nga dili mosalig sa inyong mga ginikanan, ayaw pagpahisalaag sama kang Eva.

13. Unsang maalamong dalan ang gisunod ni David, ug unsa ang usa ka paagi nga kita makasundog kaniya?

¹³ Mahitungod sa makadaot nga mga panagkauban, ang salmistang si David miingon: “Wala ako molingkod uban sa mga tawo sa kabakakan; ug dili ako mosulod uban niadtong magpakaaron-ingnon.” (Salmo 26:4) Sa makausa pa, namatikdan ba ninyo ang kinaiya nga kasagarang gipakita sa mga estranyo? Ilang gitago kon kinsa sila—sama ra nga gitago ni Satanas kon kinsa siya pinaagi sa paggamit sa usa ka bitin. Karon, gitago usab sa pipila ka imoral nga mga tawo kon kinsa sila o ug ang ilang tinuod nga tumong pinaagi sa paggamit sa Internet. Diha sa mga chat room, ang hiwi nga mga hamtong magpakaaron-ingnon ganing mga batan-on aron madani kamo sa lit-ag. Mga batan-on, palihog magmabinantayon gayod kamo basig madaot kamo sa espirituwal.—Salmo 119:101; Proverbio 22:3.

14. Sa unsang paagi ang mga tigbalita, usahay, nagmantala sa tingog sa mga estranyo?

¹⁴ Bakak nga mga akusasyon. Bisan tuod ang pipila ka balita bahin sa mga Saksi ni Jehova dili mapihigon, usahay ang mga tigbalita gigamit sa pagsibya sa mapihigong tingog sa mga estranyo. Pananglitan, sa usa ka nasod usa ka balita ang bakak nga nag-ingon nga ang mga Saksi nagpaluyo sa pagmando ni Hitler panahon sa Gubat sa Kalibotan II. Sa laing nasod, usa ka balita ang nag-akusar nga ang mga Saksi nangguba sa mga simbahan. Diha sa ubay-ubayng mga nasod ang mga tigbalita nag-akusar nga ang mga Saksi dili magpatambal sa ilang mga anak ug tinuyo usab nga nagkonsentir sa grabeng mga sala nga gihimo sa mga isigkamagtutuo. (Mateo 10:22) Bisan pa niana, ang sinserong mga tawo nga nakaila kanato nakaamgo nga bakak ang maong mga akusasyon.

15. Nganong dili maalamon nga motuo sa tanang gipresentar diha sa media?

¹⁵ Unsay angay natong buhaton kon kita mag-atubang ug mga akusasyon nga gipakaylap sa tingog nianang maong mga estranyo? Angay natong patalinghogan ang tambag sa Proverbio 14:15: “Si bisan kinsa nga walay kasinatian motuo sa tagsatagsa ka pulong, apan ang usa nga maalamon magapalandong sa iyang mga lakang.” Dili maalamon nga motuo sa tanang gipresentar ingong kamatuoran diha sa media. Bisan tuod wala kini magpasabot nga dili na kita motuo sa tanang sekular nga impormasyon, naamgohan gayod nato nga “ang tibuok kalibotan nailalom sa gahom sa usa nga daotan.”—1 Juan 5:19.

“Sulayi ang Inspiradong mga Pahayag”

16. (a) Sa unsang paagi ang kinaiya sa literal nga mga karnero nag-ilustrar nga tinuod ang giingon ni Jesus diha sa Juan 10:4? (b) Unsay gidasig kanato sa Bibliya nga buhaton?

¹⁶ Apan, unsaon nato sa pagseguro kon kaha kita nakiglabot sa usa ka higala o sa usa ka kaaway? Aw, si Jesus nag-ingon nga ang mga karnero mosunod sa magbalantay “tungod kay nakaila man sila sa iyang tingog.” (Juan 10:4) Dili ang literal nga panagway sa magbalantay ang magtukmod sa mga karnero sa pagsunod kaniya; kondili ang iyang tingog. Usa ka basahon bahin sa mga kayutaan sa Bibliya nag-asoy nga ang usa ka bisita nangangkon kanhi nga ang mga karnero makaila sa ilang magbalantay pinaagi sa iyang sinina, dili sa iyang tingog. Usa ka magbalantay mitubag nga ang tingog maoy mailhan sa mga karnero. Aron pamatud-an kini, nakig-ilis siya ug sinina sa bisita. Nga nagsul-ob ug besti sa magbalantay, ang bisita mitawag sa mga karnero, apan wala sila mosanong. Wala sila makaila sa iyang tingog. Bisan pa niana, sa dihang ang magbalantay mitawag kanila, bisan tuod nagtakoban siya, ang mga karnero nanuol dayon. Busa ang usa ka tawo mora tingalig magbalantay tan-awon, apan alang sa mga karnero, wala kana magpamatuod nga siya usa gayod ka magbalantay. Ang mga karnero, sa pagkatinuod, nag-analisar sa tingog sa nagtawag, nga nagtandi niana sa tingog sa magbalantay. Gisultihan kita sa Pulong sa Diyos nga buhaton ang susama niana—‘sulayan ang inspiradong mga pahayag aron masuta kon kini nagagikan ba gayod sa Diyos.’ (1 Juan 4:1; 2 Timoteo 1:13) Unsay motabang kanato sa pagbuhat niana?

17. (a) Sa unsang paagi kita masinati sa tingog ni Jehova? (b) Ang kahibalo bahin kang Jehova makapaarang kanato sa pagbuhat sa unsa?

¹⁷ Masabot nga kon mas makaila kita sa tingog o mensahe ni Jehova, mas dali natong mamatikdan ang tingog sa usa ka estranyo. Gipunting sa Bibliya kon sa unsang paagi maugmad nato ang maong kahibalo. Kini nag-ingon: “Ang imong mga igdulungog makadungog ug pulong sa imong luyo nga mag-ingon: ‘Mao kini ang dalan. Lakaw kamo niini.’” (Isaias 30:21) Ang “pulong” sa luyo nato naggikan sa Pulong sa Diyos. Sa matag higayon nga mobasa kita sa Pulong sa Diyos, kita makadungog, ingnon ta, sa tingog sa atong Dakong Magbalantay, si Jehova. (Salmo 23:1) Busa, kon magsige kita ug tuon sa Bibliya, mas masinati kita sa tingog sa Diyos. Sa baylo, kanang maong pagkasinati pag-ayo makapaarang kanato sa pagmatikod dayon sa tingog sa mga estranyo.—Galacia 1:8.

18. (a) Unsay nalangkit sa pagkaila sa tingog ni Jehova? (b) Sumala sa Mateo 17:5, nganong angay natong sugton ang tingog ni Jesus?

¹⁸ Unsa pay nalangkit sa pagkaila sa tingog ni Jehova? Gawas pa sa pagkadungog, kini naglangkit ug pagsugot. Matikdi pag-usab ang giingon sa Isaias 30:21. Ang Pulong sa Diyos nag-ingon: “Mao kini ang dalan.” Oo, pinaagi sa pagtuon sa Bibliya, atong madungog ang mga pagtultol ni Jehova. Dayon, siya nagsugo: “Lakaw kamo niini.” Gusto ni Jehova nga ipadapat nato ang atong nadunggan. Busa, pinaagi sa pagpadapat sa atong nakat-onan, atong gipakita nga kita wala lamang makadungog sa tingog ni Jehova kondili namati usab niana. (Deuteronomio 28:1) Ang pagsugot sa tingog ni Jehova nagpasabot usab ug pagsugot sa tingog ni Jesus, kay si Jehova mismo nagsulti kanato sa pagbuhat niana. (Mateo 17:5) Unsay gisulti ni Jesus, ang Maayong Magbalantay, nga atong buhaton? Siya nagtudlo kanato sa paghimog mga tinun-an ug sa pagsalig “sa matinumanon ug maalamong ulipon.” (Mateo 24:45; 28:18-20) Ang pagsugot sa iyang tingog nagkahulogan ug kinabuhing dayon alang kanato.—Buhat 3:23.

‘Sila Mokalagiw Gikan Kaniya’

19. Unsay angay natong reaksiyon sa tingog sa mga estranyo?

¹⁹ Nan, unsay angay natong reaksiyon sa tingog sa mga estranyo? Sama sa reaksiyon sa mga karnero. Si Jesus miingon: “Dili gayod sila mosunod sa usa ka estranyo apan mokalagiw gikan kaniya.” (Juan 10:5) Duha ang atong reaksiyon. Una, kita ‘dili gayod mosunod’ sa usa ka estranyo. Oo, isalikway gayod nato ang usa ka estranyo. Gani, sa Biblikanhong Grego, ang mga pulong “dili gayod” nagpasabot sa labing puwersadong paagi sa pagpakita ug pagsalikway diha sa maong pinulongan. (Mateo 24:35; Hebreohanon 13:5) Ikaduha, kita “mokalagiw gikan kaniya,” o motalikod kaniya. Mao lamang kana ang hustong reaksiyon nga atong ipakita niadtong kansang mga pagtulon-an wala mahiuyon sa tingog sa Maayong Magbalantay.

20. Sa unsang paagi kita mosanong sa dihang nag-atubang sa (a) malimbongong mga apostata, (b) makadaot nga mga kauban, (c) mapihigon nga balita sa media?

²⁰ Busa, sa dihang nag-atubang niadtong nagpahayag ug apostatang mga ideya, gusto natong buhaton ang giingon sa Pulong sa Diyos: “Ipunting ang inyong mata kanila nga nagapahinabog pagkabahinbahin ug mga higayon sa pagkapandol sukwahi sa pagtulon-an nga inyong nakat-onan, ug likayan sila.” (Roma 16:17; Tito 3:10) Sa susama, ang Kristohanong mga batan-on nga nag-atubang sa mga kapeligrohan sa makadaot nga panagkauban gustong magpadapat sa tambag ni Pablo kang Timoteo: “Kalagiw gikan sa tinguha nga iya sa pagkabatan-on.” Ug sa dihang mag-atubang sa bakak nga mga akusasyon diha sa media, atong hinumdoman ang dugang tambag ni Pablo kang Timoteo: “Sila [kadtong mamati sa tingog sa mga estranyo] moliso ngadto sa bakak nga mga sugilanon. Apan, ikaw, maghupot ug maayong panghunahuna sa tanang butang.” (2 Timoteo 2:22; 4:3-5) Bisan unsa tingali ka makapadani ang tingog sa mga estranyo, kita mokalagiw gikan sa tanan nga makadaot sa atong pagtuo.—Salmo 26:5; Proverbio 7:5, 21; Pinadayag 18:2, 4.

21. Unsang balos ang nagpaabot niadtong nagsalikway sa tingog sa mga estranyo?

²¹ Pinaagi sa pagsalikway sa tingog sa mga estranyo, ang dinihogan-sa-espiritu nga mga Kristohanon mosanong sa giingon sa Maayong Magbalantay diha sa Lucas 12:32. Didto si Jesus miingon kanila: “Ayaw kahadlok, gamayng panon, tungod kay giuyonan sa inyong Amahan ang paghatag kaninyo sa gingharian.” Sa susama, ang “ubang mga karnero” mahinamong nagpaabot nga makadungog sa giingon ni Jesus: “Umari, kamong gipanalanginan sa akong Amahan, panunda ninyo ang gingharian nga giandam alang kaninyo sukad pa sa pagkatukod sa kalibotan.” (Juan 10:16; Mateo 25:34) Pagkamakapadasig nga balos ang nagpaabot kanato kon atong isalikway ang “tingog sa mga estranyo”!

Nahinumdom Ka Ba?

• Sa unsang paagi mihaom si Satanas sa kahubitan sa estranyo nga gihisgotan diha sa ilustrasyon ni Jesus bahin sa toril?

• Sa unsang paagi madungog karon ang tingog sa mga estranyo?

• Sa unsang paagi maila nato ang tingog sa mga estranyo?

• Unsay angay natong reaksiyon sa tingog sa mga estranyo?

[Hulagway sa panid 15]

Nailhan ni Maria si Kristo

[Hulagway sa panid 16]

Ang estranyo dili direktang moduol sa mga karnero

[Hulagway sa panid 18]

Unsay atong reaksiyon sa tingog sa mga estranyo?