Si Kristo Nagasulti Ngadto sa mga Kongregasyon
“Mao kini ang mga butang nga ginaingon sa nagkupot sa pito ka bituon diha sa iyang tuong kamot.”—PINADAYAG 2:1.
1, 2. Nganong angay kitang maikag sa giingon ni Kristo ngadto sa pito ka kongregasyon sa Asia Minor?
ANG bugtong Anak ni Jehova, si Jesu-Kristo, mao ang Ulo sa Kristohanong kongregasyon. Aron ang kongregasyon sa iyang dinihogang mga sumusunod magpabiling walay lama, si Kristo nagpasundayag sa iyang pagkaulo pinaagi sa pagdayeg ug pagtul-id kanila. (Efeso 5:21-27) Dunay mga pananglitan niini diha sa Pinadayag mga kapitulo 2 ug 3, diin atong makita ang puwersado ug mahigugmaon nga mga mensahe ni Jesus ngadto sa pito ka kongregasyon sa Asia Minor.
2 Sa wala pa niya madungog ang giingon ni Jesus ngadto sa pito ka kongregasyon, si apostol Juan gipakitaan ug usa ka panan-awon “sa adlaw sa Ginoo.” (Pinadayag 1:10) Ang maong “adlaw” nagsugod sa dihang ang Mesiyanikong Gingharian natukod sa 1914. Busa, ang giingon ni Kristo ngadto sa mga kongregasyon hinungdanon kaayo niining kataposang mga adlaw. Ang iyang pagdasig ug tambag motabang kanato sa pagsagubang niining makuyaw nga mga panahon.—2 Timoteo 3:1-5.
3. Unsa ang mahulagwayong mga kahulogan sa ‘mga bituon,’ “mga manulonda,” ug ‘mga tangkawan nga bulawan’ nga nakita ni apostol Juan?
3 Nakita ni Juan ang hinimayang Jesu-Kristo, kinsa “nagkupot sa pito ka bituon diha sa iyang tuong kamot” ug kinsa “nagalakaw taliwala sa pito ka tangkawan nga bulawan,” o mga kongregasyon. Ang ‘mga bituon’ mao “ang mga manulonda sa pito ka kongregasyon.” (Pinadayag 1:20; 2:1) Usahay ang mga bituon nagsimbolo sa mga manulonda, apan dili mogamit si Kristo ug usa ka tawo sa pagsulat sa mga mensahe nga alang sa espiritung mga linalang. Busa, kining maong ‘mga bituon’ makataronganong nagpasabot sa dinihogan-sa-espiritu nga mga magtatan-aw, o lawas sa mga ansiyano. Ang terminong “mga manulonda” adunay kalabotan sa ilang papel ingong mga mensahero. Tungod kay midako ang organisasyon sa Diyos, “ang matinumanong piniyalan” nagtudlo usab ug takos nga mga lalaki sa “ubang mga karnero” ni Jesus ingong mga magtatan-aw.—Lucas 12:42-44; Juan 10:16.
4. Sa unsang paagi ang mga ansiyano makabenepisyo sa pagpamati sa giingon ni Kristo ngadto sa mga kongregasyon?
4 Ang ‘mga bituon’ anaa sa tuong kamot ni Jesus—ilalom sa iyang gahom, pagkontrolar, pag-uyon, ug proteksiyon. Busa, sila manubag kaniya. Pinaagi sa pagpatalinghog sa iyang gisulti sa matag usa sa pito ka kongregasyon, masabtan sa modernong-adlaw nga mga ansiyano kon sa unsang paagi nila dumalahon ang susamang mga situwasyon. Siyempre, ang tanang Kristohanon kinahanglang magpatalinghog sa Anak sa Diyos. (Marcos 9:7) Busa, unsay atong makat-onan pinaagi sa pagpamati samtang si Kristo nagasulti ngadto sa mga kongregasyon?
Ngadto sa Manulonda sa Efeso
5. Unsang matanga sa siyudad ang Efeso?
5 Gidayeg ug gibadlong ni Jesus ang kongregasyon sa Efeso. (Basaha ang Pinadayag 2:1-7.) Ang dako kaayong templo sa diyosang si Artemis nahimutang niining adunahan nga sentro sa komersiyo ug relihiyon sa kasadpang baybayon sa Asia Minor. Bisan tuod ang Efeso naghitak sa imoralidad, bakak nga relihiyon, ug salamangka, gipanalanginan sa Diyos ang ministeryo ni apostol Pablo ug sa uban pa nianang siyudara.—Buhat, kapitulo 19.
6. Sa unsang paagi ang maunongong mga Kristohanon karon susama niadtong sa karaang Efeso?
6 Gidayeg ni Kristo ang kongregasyon sa Efeso, nga nag-ingon: “Nahibalo ako sa imong mga buhat, ug sa imong kahago ug paglahutay, ug nga ikaw dili makaagwanta sa daotang mga tawo, ug nga gibutang mo sa pagsulay ang nanag-ingon nga sila mga apostoles, apan dili diay, ug nakaplagan mo nga sila mga bakakon.” Karon, ang mga kongregasyon sa matuod nga mga sumusunod ni Jesus adunay susamang rekord sa maayong mga buhat, paghago, ug paglahutay. Dili nila tugotan nga magpabilin sa kongregasyon ang mini nga mga igsoon kinsa gustong isipon ingong mga apostoles. (2 Corinto 11:13, 26) Sama sa mga taga-Efeso, ang maunongong mga Kristohanon karon “dili makaagwanta sa daotang mga tawo.” Busa, aron mahuptan ang kaputli sa pagsimba kang Jehova ug mapanalipdan ang kongregasyon, dili sila makig-uban sa dili-mahinulsolong mga apostata.—Galacia 2:4, 5; 2 Juan 8-11.
7, 8. Unsang seryosong problema ang naglungtad sa kongregasyon sa Efeso, ug unsay atong buhaton sa susamang situwasyon?
7 Bisan pa niana, ang mga Kristohanon sa Efeso dunay seryosong problema. “Ako adunay ikasulti batok kanimo,” miingon si Jesus, “nga imong gibiyaan ang gugma nga imong nabatonan sa sinugdan.” Ang mga membro sa kongregasyon kinahanglang maghaling pag-usab sa ilang unang gugma kang Jehova. (Marcos 12:28-30; Efeso 2:4; 5:1, 2) Kitang tanan kinahanglang magbantay batok sa pagkahanaw sa atong unang gugma sa Diyos. (3 Juan 3) Apan komosta kon ang mga butang sama sa pagtinguha sa materyal nga mga bahandi o pagpangagpas sa kalingawan nahimong panguna diha sa atong kinabuhi? (1 Timoteo 4:8; 6:9, 10) Nan angay kitang mag-ampo nga kinasingkasing alang sa tabang sa Diyos aron mapulihan ang maong mga kiling ug dulot nga gugma alang kang Jehova ug pasalamat alang sa tanan nga nahimo niya ug sa iyang Anak alang kanato.—1 Juan 4:10, 16.
8 Giawhag ni Kristo ang mga taga-Efeso: “Hinumdomi kon gikan sa unsa ka nahulog, ug paghinulsol ug buhata ang mga buhat kaniadto.” Komosta kon dili nila buhaton kini? “Kon dili man,” miingon si Jesus, “ako moanha kanimo, ug akong kuhaon ang imong tangkawan gikan sa nahimutangan niini.” Kon ang tanang karnero mawad-an sa ilang unang gugma, ang “tangkawan,” o kongregasyon, dili na molungtad. Ingong masibotong mga Kristohanon, hinaot nga maningkamot kita pag-ayo aron padayong magsidlak ang kongregasyon sa espirituwal nga paagi.—Mateo 5:14-16.
9. Sa unsang paagi lantawon ang mga sektasekta?
9 Dalayegon nga gidumtan sa mga taga-Efeso “ang mga buhat sa sekta ni Nicolas.” Gawas pa sa giingon diha sa Pinadayag, walay tinong impormasyon bahin sa sinugdanan, mga pagtulon-an, ug mga tulumanon niining sektaha. Apan, tungod kay gisaway ni Jesus ang pagsunod sa mga tawo, kinahanglang padayon natong dumtan ang sektasekta, sama sa mga Kristohanon sa Efeso.—Mateo 23:10.
10. Unsay maeksperyensiyahan niadtong magpatalinghog sa ginaingon sa espiritu?
10 “Ang adunay igdulungog magpatalinghog sa ginaingon sa espiritu ngadto sa mga kongregasyon,” nag-ingon si Kristo. Sa dinhi pa sa yuta, si Jesus misulti ilalom sa impluwensiya sa espiritu sa Diyos. (Isaias 61:1; Lucas 4:16-21) Busa kinahanglang mamati kita sa ginasulti sa Diyos karon pinaagi kaniya nga nagasulti ubos sa paggiya sa balaang espiritu. Ilalom sa pagtultol sa espiritu, si Jesus nagsaad: “Kaniya nga magmadaogon itugot ko ang pagkaon sa kahoy sa kinabuhi, nga anaa sa paraiso sa Diyos.” Alang sa mga dinihogan, kinsa nagpatalinghog sa giingon sa espiritu, kini nagkahulogan ug pagkawalay-kamatayon didto sa langitnong “paraiso sa Diyos,” o sa mismong presensiya ni Jehova. Ang “dakong panon,” nga magpatalinghog usab sa ginaingon sa espiritu, makatagamtam sa usa ka yutan-ong paraiso diin sila magainom gikan sa “suba sa tubig sa kinabuhi” ug matambalan sa “mga dahon sa mga kahoy” sa masigkadaplin niini.—Pinadayag 7:9; 22:1, 2; Lucas 23:43.
11. Sa unsang paagi mapalambo nato ang gugma alang kang Jehova?
11 Ang mga taga-Efeso nawad-an sa ilang unang gugma, apan komosta kon ang susamang situwasyon motungha diha sa kongregasyon karon? Hinaot ang matag usa kanato magpalambo sa gugma alang kang Jehova pinaagi sa paghisgot bahin sa iyang mahigugmaong mga paagi. Ikapahayag nato ang atong pasalamat sa gugma nga gipakita sa Diyos sa pagtagana sa lukat pinaagi sa iyang pinalanggang Anak. (Juan 3:16; Roma 5:8) Kon angay, mahimo natong hisgotan ang gugma sa Diyos diha sa mga komento ug sa mga bahin sa programa panahon sa mga panagkatigom. Ikapakita nato ang atong gugma kang Jehova pinaagi sa pagdayeg sa iyang ngalan diha sa Kristohanong ministeryo. (Salmo 145:10-13) Oo, ang atong mga pulong ug buhat dakog mahimo sa paghaling pag-usab o pagpalig-on sa unang gugma sa kongregasyon.
Ngadto sa Manulonda sa Smirna
12. Unsay gipadayag sa kasaysayan mahitungod sa Smirna ug sa relihiyosong mga tulumanon didto?
12 Ang kongregasyon sa Smirna gidayeg ni Kristo, “‘ang Una ug ang Ulahi,’ kinsa namatay ug nabuhi pag-usab” pinaagi sa pagkabanhaw. (Basaha ang Pinadayag 2:8-11.) Ang Smirna (karon Izmir, Turkey) natukod diha sa kasadpang baybayon sa Asia Minor. Ang mga Grego mipuyo sa siyudad, ang mga Lydianhon naglaglag niana sa mga 580 W.K.P. Ang mga manununod ni Alejandrong Bantogan nagtukod pag-usab sa Smirna diha sa laing dapit. Nahimo kining bahin sa Romanhong probinsiya sa Asia ug maoy usa ka mauswagong sentro sa komersiyo nga ilado tungod sa maanindot nga publikong mga tinukod. Ang templo ni Tiberio Cesar diha niini naghimo niining sentro sa pagsimba sa emperador. Ang mga magsisimba kinahanglang magsunog ug usa ka pudyot nga insenso ug moingong “Si Cesar maoy Ginoo.” Ang mga Kristohanon dili mahimong mosunod niana tungod kay alang kanila “si Jesus maoy Ginoo.” Busa, sila nag-antos sa kasakitan.—Roma 10:9.
13. Bisan tuod kabos sa materyal, sa unsang diwa nga dato ang mga Kristohanon sa Smirna?
13 Gawas pa sa kasakitan, ang mga Kristohanon sa Smirna nag-antos sa kakabos, lagmit nag-antos sa kalisod sa ekonomiya tungod kay sila wala mosimba sa emperador. Ang modernong-adlaw nga mga alagad ni Jehova makasinati usab sa susamang mga pagsulay. (Pinadayag 13:16, 17) Bisan tuod kabos sa materyal, kadtong sama sa mga Kristohanon sa Smirna maoy dato sa espirituwal, ug mao gayod kana ang hinungdanon!—Proverbio 10:22; 3 Juan 2.
14, 15. Sa unsang paagi mahupayan ang mga dinihogan sa Pinadayag 2:10?
14 Kadaghanang mga Hudiyo sa Smirna maoy ‘sinagoga ni Satanas’ tungod kay sila nagsunod sa dili-kasulatanhong mga tradisyon, nagsalikway sa Anak sa Diyos, ug nagpasipala sa dinihogan-sa-espiritu nga mga sumusunod ni Jesus. (Roma 2:28, 29) Apan ang mga dinihogan mahupayan sa sunod nga isulti ni Kristo! Siya nag-ingon: “Ayaw kahadlok sa mga butang nga hapit na nimong antoson. Tan-awa! Ang Yawa padayong magabalhog sa pipila kaninyo sa bilanggoan aron kamo bug-os mabutang sa pagsulay, ug aron kamo makaagom ug kasakitan sulod sa napulo ka adlaw. Pamatud-i ang imong kaugalingon nga matinumanon bisan hangtod sa kamatayon, ug igahatag ko kanimo ang purongpurong sa kinabuhi.”—Pinadayag 2:10.
15 Si Jesus wala mahadlok nga mamatay tungod sa pagbayaw sa pagkasoberano ni Jehova. (Filipos 2:5-8) Bisan tuod si Satanas nakiggubat karon sa dinihogang mga nanghibilin, wala sila mahadlok sa mga butang nga kinahanglan nilang antoson ingong pundok—kasakitan, pagkabilanggo, o mapintas nga kamatayon. (Pinadayag 12:17) Sila mahimong mga mananaog sa kalibotan. Ug inay sa malawos nga pungpong sa mga bulak nga gipurongpurong sa mga mananaog sa paganong mga dula, gisaaran ni Kristo ang nabanhawng mga dinihogan ug “purongpurong sa kinabuhi” ingong dili-mamatay nga mga linalang sa langit. Pagkabililhong gasa!
16. Kon kita nakig-uban sa kongregasyon nga sama nianang sa karaang Smirna, unsang isyu ang angay natong hatagag pagtagad?
16 Komosta kon kita, ang ato mang paglaom maoy langitnon o yutan-on, nakig-uban sa usa ka kongregasyon nga sama sa karaang Smirna? Nan tabangan nato ang mga isigkamagtutuo sa paghatag ug pagtagad sa pangunang rason kon nganong gitugotan sa Diyos ang paglutos—ang isyu sa unibersohanong pagkasoberano. Ang matag maghuhupot sa integridad nga Saksi ni Jehova magpamatuod kang Satanas nga bakakon ug magpasundayag nga bisan ang usa ka linutos nga tawo mahimong usa ka dili-matarog nga tigpaluyo sa katungod sa Diyos nga momando ingong Unibersohanong Soberano. (Proverbio 27:11) Dasigon nato ang ubang mga Kristohanon sa paglahutay sa paglutos ug, ingong resulta, padayong mahuptan ang “pribilehiyo sa paghatag [kang Jehova] ug walay kahadlok nga sagradong pag-alagad uban ang pagkamaunongon ug pagkamatarong sa iyang atubangan sa tanan natong mga adlaw”—bisan hangtod sa hangtod.—Lucas 1:68, 69, 74, 75.
Ngadto sa Manulonda sa Pergamo
17, 18. Ang Pergamo maoy sentro sa unsang matang sa pagsimba, ug unsay mahimong moresulta sa pagdumili sa pagpakigbahin sa maong idolatriya?
17 Ang pagdayeg ug pagtul-id gihatag ngadto sa kongregasyon sa Pergamo. (Basaha ang Pinadayag 2:12-17.) Nahimutang mga 80 kilometros sa amihanan sa Smirna, ang Pergamo maoy siyudad nga natuphan sa paganong relihiyon. Ang Caldeanhong mga mago (mga astrologo) morag mikalagiw didto gikan sa Babilonya. Ang mga masakiton nanghugop ngadto sa Pergamo tungod sa nabantog nga templo ni Asclepius, ang bakak nga diyos sa panambal ug medisina. Ang Pergamo, nga dunay templo nga gipahinungod ngadto sa pagsimba kang Cesar Agusto, gitawag nga “pangunang sentro sa kulto sa emperador ilalom sa unang imperyo.”—Encyclopædia Britannica, 1959, Tomo 17, panid 507.
18 Sa Pergamo dihay halaran nga gipahinungod ngadto kang Zeus. Ang siyudad mao usab ang sentro sa dinasig-sa-Yawa nga pagsimba sa mga tawo. Dili ikatingala nga ang kongregasyon didto gikaingon nga nagpuyo sa dapit diin anaa “ang trono ni Satanas”! Ang pagdumili sa pagsimba sa emperador mahimong moresulta sa kamatayon sa usa nga nagbayaw sa pagkasoberano ni Jehova. Ang kalibotan nailalom gihapon sa gahom sa Yawa, ug ang nasodnong mga simbolo ginaidolo na karon. (1 Juan 5:19) Sukad sa unang siglo hangtod sa atong presenteng adlaw, daghang matinumanong mga Kristohanon ang gipamatay, sama sa tawong gitawag ni Kristo ug “Antipas, ang akong saksi, ang matinumanon, kinsa gipatay sa inyong kiliran.” Si Jehova nga Diyos ug si Jesu-Kristo mahinumdom gayod nianang maunongong mga alagad.—1 Juan 5:21.
19. Unsay gibuhat ni Balaam, ug batok sa unsa nga ang tanang Kristohanon angayng magbantay?
19 Naghisgot usab si Kristo bahin “sa pagtulon-an ni Balaam.” Kay hakog sa materyal nga bentaha, ang bakak nga manalagnang si Balaam misulay sa pagtunglo sa Israel. Sa dihang gihimo sa Diyos nga panalangin ang iyang tunglo, si Balaam nakigkunsabo sa Moabihanon nga Haring Balak ug naghaylo sa daghang Israelinhon sa pagbuhat ug idolatriya ug seksuwal nga imoralidad. Ang Kristohanong mga ansiyano kinahanglang mobarog nga malig-on dapig sa pagkamatarong sama kang Pinehas, kinsa milihok batok sa mga pagmaniobra ni Balaam. (Numeros 22:1–25:15; 2 Pedro 2:15, 16; Judas 11) Sa pagkatinuod, ang tanang Kristohanon kinahanglang magbantay batok sa idolatriya ug sa pagyuhot sa seksuwal nga imoralidad ngadto sa kongregasyon.—Judas 3, 4.
20. Kon dunay si bisan kinsang Kristohanon nga magsugod sa paghambin diha sa hunahuna sa mga panglantaw sa apostata, unsay angay niyang buhaton?
20 Ang kongregasyon sa Pergamo nameligro pag-ayo tungod kay gitugotan nila sa ilang taliwala “silang nangupot sa pagtulon-an sa sekta ni Nicolas.” Giingnan ni Kristo ang kongregasyon: “Paghinulsol. Kay kon dili man, ako moanha kanimo sa madali, ug ako makiggubat kanila pinaagi sa taas nga espada sa akong baba.” Ang mga tawong nagpasiugda sa mga sektasekta buot mohimog espirituwal nga kadaot sa mga Kristohanon, ug kadtong determinadong magpalambo sa mga pagkabahinbahin ug mga sekta dili makapanunod sa Gingharian sa Diyos. (Roma 16:17, 18; 1 Corinto 1:10; Galacia 5:19-21) Kon si bisan kinsang Kristohanon nagsugod sa paghambin diha sa iyang hunahuna sa mga panglantaw sa apostata ug gustong ipakaylap kana, kinahanglang mosanong siya sa pasidaan gikan kang Kristo! Aron maluwas siya gikan sa katalagman, kinahanglan siyang maghinulsol ug mangayog espirituwal nga tabang gikan sa mga ansiyano sa kongregasyon. (Santiago 5:13-18) Gikinahanglan ang dihadihang aksiyon, kay si Jesus nagdali sa pag-anhi aron sa pagpahamtang ug paghukom.
21, 22. Kinsay mokaon “sa tinagong mana,” ug unsay gisimbolohan niini?
21 Ang matinumanong dinihogan nga mga Kristohanon ug ang ilang maunongong mga kauban kinahanglang dili mahadlok sa umaabot nga paghukom. Ang mga panalangin nagpaabot sa tanan nga magpatalinghog sa tambag ni Jesus nga gihatag pinaagi sa pagtultol sa balaang espiritu sa Diyos. Pananglitan, ang mga dinihogan nga nagmadaogon batok sa kalibotan dapiton sa pagkaon “sa tinagong mana” ug hatagan ug “gamayng bato nga puti” nga dunay “bag-ong ngalan.”
22 Ang Diyos nagtagana ug mana aron sa pagpakaon sa mga Israelinhon panahon sa ilang 40-ka-tuig nga panaw agi sa kamingawan. Ang uban nianang maong “tinapay” gitipigan diha sa usa ka bulawang tibod sa sulod sa arka sa pakigsaad ug busa gitagoan diha sa Labing Balaang dapit sa tabernakulo, diin ang milagrosong kahayag nagsimbolo sa presensiya ni Jehova. (Exodo 16:14, 15, 23, 26, 33; 26:34; Hebreohanon 9:3, 4) Walay gitugotan sa pagkaon nianang tinago nga mana. Apan, human sa ilang pagkabanhaw ang dinihogang mga sumusunod ni Jesus magsul-ob sa pagkawalay-kamatayon, nga gisimbolohan sa pagkaon “sa tinagong mana.”—1 Corinto 15:53-57.
23. Unsay kahulogan sa “gamayng bato nga puti” ug sa “bag-ong ngalan”?
23 Ang gamayng bato nga itom gamiton sa pagpakanaog ug hukom diha sa Romanhong mga korte, samtang ang gamayng bato nga puti nagpasabot ug pagkaabsuwelto. Ang paghatag ni Jesus ug “gamayng bato nga puti” ngadto sa madaogong dinihogan nga mga Kristohanon nagpakita nga iyang isipon sila ingong inosente, putli, ug hinlo. Tungod kay ang mga Romano migamit usab ug gagmayng mga bato aron makasulod sa hinungdanong mga hitabo, ang “gamayng bato nga puti” mahimong magpasabot nga ang dinihogang alagad pasudlon ngadto sa usa ka dapit sa langit panahon sa kasal sa Kordero. (Pinadayag 19:7-9) Ang “bag-ong ngalan” dayag nga nagpasabot sa pribilehiyo nga mahiusa kang Jesus ingong kaubang mga magmamando sa langitnong Gingharian. Kining tanan makapadasig gayod sa mga dinihogan maingon man sa ilang mga kauban sa pag-alagad kang Jehova, kinsa naglaom nga mopuyo sa usa ka paraisong yuta!
24. Unsay angay natong baroganan labot sa apostasya?
24 Maayong hinumdoman nga ang kongregasyon sa Pergamo nameligro tungod sa mga apostata. Kon ang susamang situwasyon magpameligro sa espirituwal nga kaayohan sa kongregasyon nga atong gipakig-ubanan, bug-os natong isalikway ang apostasya ug magpadayon sa paglakaw diha sa kamatuoran. (Juan 8:32, 44; 3 Juan 4) Tungod kay ang mini nga mga magtutudlo o mga indibiduwal nga nakiling sa apostasya makadaot sa enterong kongregasyon, kinahanglang padayon kitang mobarog nga malig-on batok sa apostasya, nga dili gayod tugotan ang daotan nga pagpanghaylo nga mobabag kanato sa pagtuman sa kamatuoran.—Galacia 5:7-12; 2 Juan 8-11.
25. Ang mga mensahe ni Kristo ngadto sa unsang mga kongregasyon ang hisgotan sa sunod nga artikulo?
25 Kini maoy makapahinuklog kaayong mga pulong sa pagdayeg ug tambag nga gihatag sa hinimayang Jesu-Kristo ngadto sa tulo sa pito ka kongregasyon sa Asia Minor nga atong gihisgotan! Apan, sumala sa pagtultol sa balaang espiritu daghan usab siyag isulti ngadto sa upat pa ka kongregasyon. Kining mga mensahea, nga para sa Tiatira, Sardis, Filadelfia, ug Laodicea, hisgotan sa sunod nga artikulo.
Unsaon Nimo Pagtubag?
• Nganong angay kitang mamati sa gisulti ni Kristo sa mga kongregasyon?
• Sa unsang paagi makatabang kita sa paghaling pag-usab sa unang gugma sa kongregasyon?
• Nganong ikaingon nga ang kabos sa materyal nga mga Kristohanon sa karaang Smirna sa pagkatinuod maoy mga dato?
• Sa pagpalandong sa situwasyon sa kongregasyon sa Pergamo, sa unsang paagi isipon nato ang apostatang mga hunahuna?
[Mapa sa panid 10]
(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)
GRESYA
ASIA MINOR
Efeso
Smirna
Pergamo
Tiatira
Sardis
Filadelfia
Laodicea
[Hulagway sa panid 12]
Ang “dakong panon” makatagamtam sa yutan-ong paraiso
[Mga hulagway sa panid 13]
Ang ginalutos nga mga Kristohanon nagmadaogon batok sa kalibotan