Ang Kataposang mga Adlaw—Kagutmanan, Hampak, Polusyon—Ug Pagwali sa Gingharian

“Adunay laing matang sa gutom. Kini mao ang adlaw-adlaw nga gutom nga giantos sa kapin sa 700 milyong tawo. . . . Matag tuig kining dili-makitang pagkagutom nagapatayg abot sa 18 ngadto 20 milyong tawo—kapin sa doble sa gidaghanon nga namatay kada tuig panahon sa Gubat sa Kalibotan II.”—World Hunger—Twelve Myths, ni Frances Moore Lappé ug Joseph Collins.

SUMALA sa gitagna ni Jesus, ang atong kaliwatan dunay iyang bahin usab sa mga kagutmanan ug mga kanihit sa pagkaon apan dili kaayo makataronganon sa pila ka kaso kay sa nangaging mga kaliwatan. Ngano man? Kay ang modernong teknolohiya ug mga paagi sa komunikasyon ug transportasyon naghimo sa kagutmanan nga usa ka butang sa kagahapon. Bisan pa niana, ang mga yutaan ug mga politiko nagagamit sa mga tawo samag ordinaryong pitsas, nga walay pagsapayan sa giantos sa mga kabos ug mga walay yuta.

Ang kagutom ug kagutmanan nagapadayon sa paghasi sa Aprika. Niadto lamang Septiyembre 1987, gihatag ang pasidaan nga ang Etiopia giatake na usab samtang “ang kagutom kusog mikaylap nianang kabos nga Aprikanong nasod,” nagtaho ang The New York Times. Ang kanhing pangulo sa panghinabang sa kagutmanan nagpahayag: “Mopatim-aw nga karon mga lima ka milyong tawo ang apektado sa kagutmanan, ug wala kami masayod kon unsa ka grabe ang sangpotan niini.”

Sa samang panahon, ang mga taho gikan sa dako kaayong subkontinente sa India nagapintal ug laing mangilngig nga hulagway nga gipahinabo sa hulaw. Ang nasodnong Ministro sa Estado Alang sa Agrikultura miingon: “Mga 60 porsiento sa among katibuk-ang populasyon ang madaot niining hulawa.” Siya midugang nga “kining numeroha taas pa kaayo kay sa unaunang mga banabana ug nagkahulogang mga 470 milyon sa populasyong 780 milyon ang apektado.” Ato ba gayong masabtan ug madawat ang maong mga numero ug ilang epekto diha sa tawhanong pamilya?

Idugang sa makanunayong tuyok sa mga hitabo sa mga kagutmanan, mga baha, ug mga hulaw ang mangilngig nga bili sa kagutmanan panahon sa duha ka gubat sa kalibotan ug sa ilang epekto. Sumala sa gitaho sa usa ka magsusulat bahin sa kahimtang sa 1945-46: “May tibuok-kalibotang kanihit sa pagkaon ingong resulta sa gubat ug ang situwasyon sa tibuok Uropa . . . makatalagmanon. Sa wala madugay diha ang seryosong kagutmanan sa mga bahin sa Rusya ug sa Rumania ug sa Gresya libolibo ang nangamatay sa gutom. Bisan sa Britanya ang tinapay girasyon sa unang panahon sa kasaysayan sa nasod.”

Oo, ang kabayo nga maitom sa kagutmanan, nga ang nagsakay niini nagpalabyog sa timbangan sa kahanginan, nagadalagan agi sa kanasoran ug nagadalagan gihapon ibabaw sa katawhan.—Pinadayag 6:5, 6.

Kamatay ug Hampak

Gitagna ni Jesus nga ang bahin sa ilhanan sa kataposang mga adlaw mao ang “mga kamatay.” (Lucas 21:11) Ang atong ika-20ng siglo ba may bahin sa kamatay ug hampak? Sugod sa trangkaso Espanyola nga miatake sa pagkatapos sa Gubat sa Kalibotan I ug mihunos sa mga 20 milyong kinabuhi, ang katawhan, sama sa nangaging mga kaliwatan, gitakboyan sa mga sakit. Ug bisan sa mga kauswagan sa siyensiya ug sa medisina niining kataposang mga adlaw, ang kapildihan sa sakit ug pagkamatay mokabat gihapon sa minilyon kada tuig.

Sa datong Kasadpanhong kalibotan, madungog nato ang kanunayng mga hangyo sa pondong salapi ug mga tambal alang sa kanser, sakit sa kasingkasing, ug sa AIDS. Matuod, ginatos ka libo ang mamatay kada tuig gumikan niini ug sa ubang mga sakit. Bisan pa niana, adunay mga sakit nga nagapatayg minilyon kada tuig sa Aprika, Asia, ug Latin Amerika.

Sa iyang librong Mirage of Health, si René Dubos misulat: “Ang malaria, ubang impeksiyon sa protozoa, ug bitok mao ang tinubdan sa kasakitan sa kaisipan ug sa ekonomikanhon diha sa kalabanang kabos nga mga dapit.” Ingong resulta, “minilyonmilyong tawo sa Asia, Aprika, ug Latin Amerika ang nagaantos ug mamatay kada tuig gumikan sa sakit sa hookworm, Aprikanhong sleeping sickness, o malaria.” Ang kasakitang ipahinabo niining mga sakita dili masukod sa gidaghanon lamang sa mamatay gumikan niini nila. Si Dubos nagpahayag: “Ang mga sakit gumikan sa mikrobyo wala pa mabuntog.”

Si Dubos nagpadayon: “Sa kasukwahi, tungod sa kahakog sa [tawong puti] siya nagahatag ug siyentipikanhong kaambong sa bisan unsang diskobre nga maylabot sa iyang kaugalingong kaayohan.” Busa, mao kanay hinungdan ang Kasadpanhong kalibotan nagpasiugda sa kanser ug sa sakit sa kasingkasing—ug dili hikalimtan ang mga sakit nga gipasa sa sekso. Usa ka medikal nga magasin nagpahayag nga dunay mga tulo ka milyong bag-ong kaso sa gonorrhea matag tuig sa Tinipong Bansa lamang.

Apan kon kaha atong ginasusi ang abante o dili-abanteng kalibotan, atong makita ang ebidensiya sa ‘kabayo nga luspad sa Kamatayon ug ang makapatay nga hampak,’ ang ikaupat nga kabayo sa Apocalipsis.—Pinadayag 6:8.

Nagalaglag sa Yuta

Sa tibuok-kalibotang gidak-on, ang tawo nagalaglag na ug nagadaot sa delikadong katimbang sa kinaiyahan sa iyang kaugalingong nipis nga biosphere o biyospera pinaagi sa polusyon, pagpanghimulos, pagpasagad, ug pagpuril sa kalasangan.

Ang asidong ulan o panibuok, tungod sa pagsagol sa ulan ug niyebe uban sa mga binuga (nitrogen oxides ug asupre) gikan sa mga planta sa koryente nga gipaandar sa karbon ug aseite, nagaapektar sa mga kalanawan ug kalasangan sa Amihanang Hemispera. Sumala sa giingon sa mga magsusulat sa librong Earth: “Usa ka resulta sa pagpanibuok sa asido mao ang pagkausab sa daghang mga lanaw diha sa mga dapit sama sa New England ug Scandinavia gikan sa katugob ug mabungahong ecosystems ngadto sa kabos, usahay patay, nga mga katubigan. Pananglitan, ang tanang isda namatay diha sa ginatos ka lanaw sa Adirondacks, ug halos 50,000 Canadianong mga lanaw ang nameligrong mahidangat sa susamang dulnganan.”

Bahin sa kalasangan, daghan ang nagaantos sa “kamatayon sa lasang.” “Ang mga simtoma sa ‘kamatayon sa lasang’ napanid-an sa kalasangan sa Silangang Uropa, USSR, Italya, Espanya, Canada, Britanya ug sa ibabawng Tungang-kasadpan sa Amerika.” Ang samang mga magsusulat nagpadayon: “Sa usa ka diwa, ang katawhan nagahimog dako kaayong eksperimento, nga nagahilo sa kinadak-ang bahin sa usa ka hemispera (ug lagmit sa mga bahin sa laing hemispera), dayon nagapaabot sa pagtan-aw kon unsay mahitabo.”

Ang pagpit-os sa biyospera gipadako sa laing dili-mapapas nga hinungdan—ang populasyon sa kalibotan karong bag-o misaylo sa lima ka bilyon. Ang mga biyologong si Anne ug Paul Ehrlich nag-ingon: “Halos ang tanang matang sa kinabuhi sa Yuta nagaantos gumikan sa pagdaghan sa Homo sapiens.” Ang tawo nagadaghan ug nagapanghimulos. Ang umaabot nga mga kaliwatan kinahanglang mag-atiman sa ilang kaugalingon.

Ang mga suba, kadagatan, ug kalaworan gihugawan tungod sa walay-konsensiyang pag-abusar sa tawo sa maong mga kahinguhaan. Ang hugawng tubig, basura, ug kemikal nga mga maghuhugaw gilabay sa kalaworan samag kana lokal nga sudlanan sa basura, nga hingaping bahin sa kinabuhi sa yuta.

Busa, kini ang unang kaliwatan sa kasaysayan sa tawo nga literal nagalaglag sa yuta. Karon, sa unang panahon, ang tagna sa Pinadayag 11:18, nga nagaingong ang Diyos “magalaglag niadtong nagalaglag sa yuta,” mamatuman. Kinahanglang kana mahitabo sa tayuktok sa “panahon sa kataposan.”—Daniel 12:4.

Usa ka Linaing Buluhaton sa Pagpasidaan

May lain pang bahin sa tagna ni Jesus nga ginatuman sa talagsaong paagi. Gitagna niya nga ang usa ka dakong buluhaton sa pagwali, usa ka buluhaton sa pagpamatuod, ang pagabuhaton diha sa tanang nasod una moabot ang kataposan. (Mateo 24:14; Marcos 13:10) Ug kini pagabuhaton sulod sa panahon sa kinabuhi sa kaliwatan sa 1914. Kini naposible lamang sa ika-20ng siglo sa dihang ang modernong mga kauswagan sa transportasyon, komunikasyon, mga kompiyutir, ug pag-imprenta nagtugot sa mga Saksi ni Jehova sa pagpauswag sa ilang dako kaayong buluhatong edukasyonal diha sa mga 200 ka pinulongan sa tibuok yuta.

Karon ang mga Saksi nagagama sa magasing Bantayanang Torre diha sa 103 ka pinulongan! Kapin sa 13 milyong kopya sa matag isyu ang gipanagtag. Ang magasing imong ginabasa gipatik diha sa 54 ka pinulongan, ug kapin sa 11 milyong kopya ang gipatik sa matag isyu. Duolag tulo ka milyon ug tunga ka Saksi ang regular nga nagapahayag sa maayong balita sa Ginghariang kagamhanan sa Diyos diha sa ilang balay-balay nga ministeryo diha sa 210 ka nasod.

Kining linaing buluhaton gituman bisan pa sa tibuok-kalibotang paglutos nga gitagna usab ni Jesus alang sa matuod niyang mga sumusunod. Oo, ang kalihokan mismo ug paglahutay sa mga Saksi ni Jehova sa tibuok-kalibotang gilapdon maoy buhing pamatuod nga kita ania na sa kataposang mga adlaw!—Marcos 13:9, 10.

Haduol na ang Tayuktok

Busa, sa modernong katumanan sa tagna ni Jesus, kining tanang hitabo naglangkob sa daghag-bahin nga ilhanan sa malangkobon dili-makitang presensiya ni Jesus ug sa kataposang mga adlaw, o “konklusyon sa sistema sa mga butang.” (Mateo 24:3) (Tan-awa ang kahon sa panid 11.) Sila natingob sama sa usa ka jigsaw puzzle, nga nagahimog kompletong hulagway nga nagaingon, “Karon mao ang kataposang mga adlaw niining sistema sa mga butang.”—Tan-awa usab ang 2 Timoteo 3:1-5, 12, 13.

Bisan tuod daghan sa mga kahimtang gitagna ni Jesus sa tinagsa naglungtad usab sa nangaging mga kaliwatan, ang kombinasyon nianang tanan sa samang kaliwatan wala pa gayod mahitabo sukad masukad. Sumala sa atong nakita, ang pipila wala pa gayod mahitabo sa bisan unsang nangaging kaliwatan, ni nahitabo na gayod kana sila. Ang pipila nagapaabot pag kompletong pagkatuman sa dili pa matapos kining kaliwatana. Ug adunay ubang hitabo nga ginapaabot karon sa mga Saksi ni Jehova uban ang dakong kaikag. Kanang mga hitabo mao ang pasiuna sa pagpakaylap sa Diyos sa pagmando sa iyang Gingharian sa tibuok yuta. Busa ang pangutana karon mao, Unsay sunod?

[Kahon sa panid 7]

[Kahon sa panid 11]

Mga Tubag sa mga Pangutana sa Panid 7a

1. Mateo 24:7—Duha ka gubat sa kalibotan (1914-18; 1939-45); Katsilang Guerra Sibil (1936-39); Koreanong Gubat; Vietnam nga Gubat; Iraq-Iran; mga gubat sa Tunghang Sidlakan ug uban.

2. Mateo 24:7—Mga linog: 1920 ug 1932, Kansu, Tsina, 200,000 ug 70,000 patay nga tinagsa; 1923, Kanto, Hapon, 142,000 patay; 1935, Quetta, Pakistan, 60,000 patay; 1939, Chillán, Chile, 30,000 patay; 1939, Erzincan, Turkey, 30,000 patay; 1960, Agadir, Morocco, 12,000 patay; 1970, Peru, 66,700 patay; 1972, Managua, Nicaragua, 5,000 patay; 1976, Guatemala City, Guatemala, 23,000 patay; 1976, Tangshan, Tsina, 800,000 patay.

3. Lucas 21:11—Sakit sa kasingkasing; kanser; AIDS; onchocerciasis (river blindness); malaria; mga sakit nga gipasa sa sekso.

4. Lucas 21:11—Kagutmanan: 1920-21, amihanang Tsina, apektado ang gibanabanang 20 milyon; 1943-44, India, 1,500,000 patay; 1967-69, Nigeria, kapin sa 1,500,000 mga bata ang namatay; 1975-79, Kampuchea, 1,000,000 namatay; 1983-87, Itom nga Aprika, 22 milyong tawo ang apektado.

5. Mateo 24:11—Karismatik relihiyosong mga pangulo, TV nga mga mesiyas, ug mga guru nagapadayon sa paglimbong sa milyonmilyon.

6. Mateo 24:12; 2 Timoteo 3:13—Krimen, kapintasan, delingkuwensiya, ug pag-abusar sa droga kaylap sa kadaghanang bahin sa kalibotan. Ang patigayon sa droga sa kalibotan nagpatungha sa usa ka kaliwat sa mapintasong mga baron sa droga ug mga mamumuno.

7. Mateo 24:12—Ang mga ganghaan karon gitrangkahan ug girehasan; mga irong pangatake gigamit sa pagpanalipod sa propiedad; ang managsilingan kadaghanan mga estranghero.

8. Pinadayag 17:3, 8-11—Ang Liga sa Kanasoran ug ang Hiniusang Kanasoran.

9. Lucas 21:26—Ang duha ka gubat sa kalibotan nagpahinabog labihang pag-antos ug kagul-anan. Ang hulga sa pagkapuo pinaagig nukleyar nga armas sukad 1945 nakapakaylap sa kahadlok ug kagul-anan sa tibuok kalibotan.

10. Mateo 24:14—Kapin sa tulo ka milyong Saksi ni Jehova nagawali sa ‘maayong balita sa gingharian sa Diyos’ diha sa mga 200 ka pinulongan.

[Mga footnote]

[Mga Letrato sa panid 10]

Ang kagutmanan nagasakit sa dagkong mga bahin sa yuta

Ang tawo nagahugaw sa biyospera nga iyang gipakig-ambitan uban sa tanang ubang buhing linalang

Minilyonmilyong tawo ang gitakboyan sa nagkalainlaing sakit

Ang usa ka linaing buluhaton sa pagpasidaan ginahimo diha sa mga 200 ka pinulongan sa tibuok kalibotan

[Tinubdan sa Letrato sa panid 10]

FAO nga letrato