Kapitulo 23

Ang Ikaduhang Kaalaotan​—Nagkabayo nga Kasundalohan

 1. Bisan pa sa mga paningkamot sa klero sa pagwagtang sa mga dulon, unsay nahitabo, ug unsay gipaila nga dunay umaabot nga duha pa ka kaalaotan?

SUKAD sa 1919, ang klero naglagot sa paghugpa sa simbolikong mga dulon diha sa Kakristiyanohan. Naningkamot sila sa pagwagtang sa mga dulon, apan mibalik gihapon kini nga mas nagkakusog pa. (Pinadayag 9:7) Ug dili lamang kana! Si Juan misulat: “Ang usa ka kaalaotan milabay na. Tan-awa! Duha pa ka kaalaotan ang moabot human niining mga butanga.” (Pinadayag 9:12) Dugang nga mga hampak sa pagsakit ang nagpaabot sa Kakristiyanohan.

 2. (a) Unsay nahitabo sa dihang ang ikaunom nga manulonda mihuyop sa iyang trompeta? (b) Unsay gihawasan sa ‘usa ka tingog nga gikan sa mga sungay sa halaran nga bulawan’? (c) Nganong upat ka manulonda ang gihisgotan?

² Diin gikan ang ikaduhang kaalaotan? Si Juan misulat: “Ug ang ikaunom nga manulonda mihuyop sa iyang trompeta. Ug gikan sa mga sungay sa halaran nga bulawan nga diha sa atubangan sa Diyos nadungog ko ang usa ka tingog nga nag-ingon ngadto sa ikaunom nga manulonda nga may trompeta: ‘Buhii ang upat ka manulonda nga gigapos didto sa dakong suba sa Euprates.’” (Pinadayag 9:13, 14) Ang pagbuhi sa mga manulonda mao ang tubag ngadto sa tingog nga naggikan sa mga sungay sa halaran nga bulawan. Kini ang bulawang halaran sa insenso, ug una pa niini, ang insenso sa bulawang mga panaksan nga gikan niining halarana kaduha gilangkit sa mga pag-ampo sa mga balaan. (Pinadayag 5:8; 8:3, 4) Busa, kining tingoga naghawas sa hiniusang mga pag-ampo sa mga balaan sa yuta. Sila nangaliyupo nga sila mismo luwason alang sa dugang aktibo nga pag-alagad ingong “mga mensahero” ni Jehova, kay kini ang lintunganay nga kahulogan sa Gregong pulong nga gihubad dinhi nga ‘mga manulonda.’ Nganong upat ka manulonda? Kining simbolikong numero daw nagpakita nga sila organisado kaayo sa pagkobre sa tibuok yuta.—Pinadayag 7:1; 20:8.

 3. Sa unsang paagi nahimong ‘ginapos didto sa dakong suba sa Euprates’ ang upat ka manulonda?

³ Sa unsang paagi nahimong ‘ginapos didto sa dakong suba sa Euprates’ ang mga manulonda? Sa karaang mga panahon ang suba sa Euprates mao ang amihanan-sidlakang utlanan sa yuta nga gisaad ni Jehova kang Abraham. (Genesis 15:18; Deuteronomio 11:24) Dayag nga ang mga manulonda gipugngan diha sa utlanan sa yuta nga gihatag sa Diyos kanila, o ang dapit sa yuta nga ilang pagalihokan, nga gipugngan sa pagsulod sa bug-os sa pag-alagad nga giandam ni Jehova alang kanila. Ang Euprates ilado usab nga nalangkit sa siyudad sa Babilonya, ug sa dihang napukan ang Jerusalem sa 607 W.K.P., ang unodnong mga Israelinhon nabihag didto sa 70 ka tuig, nga “gigapos didto sa dakong suba sa Euprates.” (Salmo 137:1) Sa tuig 1919, ang espirituwal nga mga Israelinhon nabilanggo usab sa susamang paagi, nga nagmasulub-on ug nangayog pagtultol kang Jehova.

 4. Unsang sugo ang nadawat sa upat ka manulonda, ug sa unsang paagi kini gituman?

⁴ Makapalipay nga si Juan nakaasoy: “Ug gibuhian ang upat ka manulonda, kinsa giandam na alang sa takna ug adlaw ug bulan ug tuig, sa pagpamatay sa ikatulo ka bahin sa mga tawo.” (Pinadayag 9:15) Si Jehova maoy estriktong Tigbantay sa Takna. Siya may orasan ug iyang gisunod kini. Busa, kining maong mga mensahero gibuhian nga eksakto sa eskedyul ug panahon sa pagtuman sa angay nilang pagabuhaton. Handurawa lang ang ilang kalipay sa dihang migula sila gikan sa pagkaulipon niadtong 1919, nga andam na alang sa buluhaton! Gisugo sila dili lamang sa pagsakit kondili “sa pagpamatay [gayod] sa ikatulo ka bahin sa mga tawo.” Kini maylabot sa mga hampak nga gipahibalo sa unang upat ka pagpatingog sa trompeta, nga nagsakit sa ikatulo ka bahin sa yuta, sa dagat, sa mga linalang sa dagat, sa mga tuboran ug sa mga suba, ug sa langitnong mga tuboran sa kahayag. (Pinadayag 8:7-12) Aduna pay dugang gihimo ang upat ka manulonda. Sila ‘nagpamatay,’ bug-os nga nagyagyag sa kahimtang sa Kakristiyanohan ingong patay sa espirituwal. Gituman kini pinaagi sa pagpalanog sa mga pahibalo nga gihimo sukad sa 1922 hangtod karon.

 5. Maylabot sa Kakristiyanohan, sa unsang paagi ang tingog sa ikaunom nga trompeta milanog niadtong 1927?

⁵ Hinumdomi nga mao pay pagpatingog sa langitnong manulonda sa ikaunom nga trompeta. Ingong tubag niana, ang ikaunom sa serye sa tinuig nga internasyonal nga mga kombensiyon sa mga Estudyante sa Bibliya gihimo sa Toronto, Ontario, Canada. Ang programa didto sa Dominggo, Hulyo 24, 1927, gisibya sa 53 ka estasyon sa radyo, ang kinadak-ang sistema sa pagsibya niadtong panahona. Lagmit minilyon ang nakadungog sa maong gipamulong nga mensahe. Una, giladlad sa usa ka walay-lipodlipod nga resolusyon ang Kakristiyanohan ingong patay sa espirituwal ug naghatag ug imbitasyon: “Niining takna sa kalibog si Jehova nga Diyos nag-awhag sa mga tawo sa pagbiya ug pagbulag gayod sa ‘Kakristiyanohan’ o sa ‘organisadong Kristiyanidad’ ug sa pagpahilayo gayod gikan niini . . . ; angayng ihatag sa mga tawo ang ilang kinasingkasing nga debosyon ug pagkamaunongon ngadto lamang kang Jehova nga Diyos ug sa iyang Hari ug gingharian.” Ang ulohan sa pakigpulong publiko nga misunod mao ang “Kagawasan Alang sa Katawhan.” Si J. F. Rutherford ang mihatag niini nga pakigpulong sa iyang naandang puwersado nga estilo, nga mihaom “sa kalayo ug sa aso ug sa asupre” nga maoy sunod nga nakita ni Juan diha sa panan-awon.

 6. Sa unsang paagi gihubit ni Juan ang nagkabayo nga kasundalohan nga sunod niyang nakita?

⁶ “Ug ang gidaghanon sa kasundalohang mga mangangabayo maoy duha ka tinagpulo ka libo ka tinagpulo ka libo: nadungog ko ang ilang gidaghanon. Ug ingon niini ang nakita ko sa mga kabayo diha sa panan-awon, ug sa mga nagkabayo kanila: sila may mga panagang sa dughan nga samag kalayo ang kapula ug samag hasinto ang kaasul ug samag asupre ang kadalag; ug ang mga ulo sa mga kabayo morag mga ulo sa mga leyon, ug gikan sa ilang mga baba nanggula ang kalayo ug aso ug asupre. Pinaagi niining tulo ka hampak ang ikatulo ka bahin sa mga tawo nangamatay, gumikan sa kalayo ug sa aso ug sa asupre nga nanggula gikan sa ilang mga baba.”—Pinadayag 9:16-18.

7, 8. (a) Ubos sa kang kansang pagtultol miasdang ang nagkabayo nga kasundalohan? (b) Sa unsang mga paagi ang nagkabayo nga kasundalohan kaamgid sa mga dulon nga nag-una niini?

⁷ Dayag nga kining nagkabayo nga kasundalohan miasdang ubos sa pagtultol sa upat ka manulonda. Pagkamakahahadlok nga talan-awon! Hunahunaa lang ang imong reaksiyon kon ikaw pa ang atakehon sa maong nag-asdang nga mga magkakabayo! Dayag nga mangurog ka sa kahadlok sa ila pa lang mga dagway. Apan imo bang namatikdan nga kining nagkabayo nga kasundalohan kaamgid sa mga dulon nga nag-una niini? Ang mga dulon daw sama sa mga kabayo; ang kasundalohan adunay mga kabayo. Busa, ang duha nalangkit sa usa ka teokratikanhong pagpakiggubat. (Proverbio 21:31) Ang mga dulon adunay mga ngipon nga sama nianang sa mga leyon; ang mga kabayo sa nagkabayo nga kasundalohan adunay mga ulo nga sama nianang sa mga leyon. Busa kining duha nalangkit sa maisogong Leyon sa tribo ni Juda, si Jesu-Kristo, nga ilang Lider, Komandante, ug Sulondan.—Pinadayag 5:5; Proverbio 28:1.

⁸ Ang mga dulon ug ang nagkabayo nga kasundalohan nakigbahin sa buluhaton ni Jehova sa paghukom. Ang mga dulon nanggula gikan sa aso nga maoy tilimad-on sa kaalaotan ug malaglagong kalayo alang sa Kakristiyanohan; gikan sa mga baba sa mga kabayo migula ang kalayo, aso, ug asupre. Ang mga dulon adunay puthaw nga mga panagang sa dughan, nga nagpasabot nga ang ilang mga kasingkasing gipanalipdan sa lig-ong debosyon sa pagkamatarong; ang nagkabayo nga kasundalohan nagsul-ob ug mga panagang sa dughan nga kolor pula, asul, ug dalag, nga naghulagway sa kalayo, aso, ug asupre sa makamatay nga mga mensahe sa paghukom nga nanggula gikan sa mga baba sa mga kabayo. (Itandi ang Genesis 19:24, 28; Lucas 17:29, 30.) Ang mga dulon adunay mga ikog nga sama sa mga tanga alang sa pagsakit; ang mga kabayo adunay mga ikog nga sama sa mga halas alang sa pagpatay! Daw nagpasabot kini nga kon unsay nasugdan sa mga dulon tibawason gayod sa nagkabayo nga kasundalohan hangtod matapos.

 9. Unsay gisimbolohan sa nagkabayo nga kasundalohan?

⁹ Busa, unsay gisimbolohan niining nagkabayo nga kasundalohan? Maingon nga gisugdan sa dinihogang Juan nga matang ang samag-trompeta nga pagpahayag sa paghukom ni Jehova bahin sa iyang pagpanimalos batok sa Kakristiyanohan, nga may awtoridad sa ‘pagpaak ug pagsakit,’ atong madahom nga ang mao gihapong buhi nga grupo mao ang gamiton sa ‘pagpatay,’ sa ato pa, sa pagyagyag nga ang Kakristiyanohan ug ang klero niini patay gayod sa espirituwal, nga gisalikway ni Jehova ug mahimo nang itambog sa “nagkalayong hudno” sa walay-kataposang kalaglagan. Sa pagkamatuod, ang tanang bahin sa Dakong Babilonya kinahanglang malaglag. (Pinadayag 9:5, 10; 18:2, 8; Mateo 13:41-43) Apan sa dili pa siya laglagon, gamiton una sa Juan nga matang “ang espada sa espiritu, nga mao, ang pulong sa Diyos,” sa pagyagyag sa samag-patay nga kahimtang sa Kakristiyanohan. Ang upat ka manulonda ug ang mga magkakabayo naghatag ug pagtultol niining mahulagwayong pagpatay sa “ikatulo ka bahin sa mga tawo.” (Efeso 6:17; Pinadayag 9:15, 18) Kini nagpakita sa hustong pag-organisar ug sa teokratikanhong pagtultol ubos sa pagdumala ni Ginoong Jesu-Kristo samtang moasdang na ang makalilisang nga panon sa mga magwawali sa Gingharian.

Duha ka Tinagpulo ka Libo ka Tinagpulo ka Libo

10. Sa unsang diwa nga ang nagkabayo nga kasundalohan may gidaghanong duha ka tinagpulo ka libo ka tinagpulo ka libo?

¹⁰ Sa unsang paagi nahimong duha ka tinagpulo ka libo ka tinagpulo ka libo (“myriad,” sa Iningles) ang gidaghanon niining nagkabayo nga kasundalohan? Ang pulong nga myriad literal nga may gidaghanong 10,000. Busa, ang duha ka myriad ka myriad mokabat ug 200 ka milyon.a Makalilipay nga minilyon na karon ang gidaghanon sa mga magwawali sa Gingharian, apan diyutay ra kaayo kini kon itandi sa ginatos ka milyon! Apan, hinumdomi ang mga pulong ni Moises sa Numeros 10:36: “Balik, Oh Jehova, sa tinagpulo ka libo ka linibo sa Israel.” (Itandi ang Genesis 24:60.) Sa literal, kana nagkahulogang ‘Balik ngadto sa tinagpulo ka minilyon sa Israel.’ Apan, ang Israel mikabat lamang ug mga duha ngadto sa tulo ka milyon sa mga adlaw ni Moises. Nan, unsay buot ipasabot ni Moises? Walay duhaduha nga iyang giisip ang mga Israelinhon nga dili maihap “sama sa mga bituon sa kalangitan ug sama sa mga lugas sa balas nga anaa sa baybayon,” inay kay maihap kini. (Genesis 22:17; 1 Cronicas 27:23) Busa, siya migamit sa mga pulong nga “tinagpulo ka libo” o “myriad” aron ipakita ang usa ka dako apan dili-tino nga gidaghanon. Busa, ang The New English Bible naghubad niining bersikuloha: “Magpahulay ka, GINOO sa dili-maihap nga linibo sa Israel.” Kini nahiuyon sa ikaduhang kahulogan sa pulong nga “myriad” nga makita sa Grego ug Hebreohanon nga mga diksiyonaryo: “dili-maihap nga panon,” usa ka “panon.”—The New Thayer’s Greek-English Lexicon of the New Testament; A Hebrew and English Lexicon of the Old Testament ni Gesenius, nga gihubad ni Edward Robinson.

11. Aron ang Juan nga matang mahimong tinagpulo ka libo bisan sa simbolikong diwa, unsa ang gikinahanglan?

¹¹ Apan, ang gidaghanon sa mga membro sa Juan nga matang nga ania pa sa yuta mas kubos pa sa 10,000—kubos pa sa usa ka literal nga myriad. Sa unsang paagi sila gipakasama sa dili-maihap nga linibong nagkabayo nga kasundalohan? Aron mahimong tinagpulo ka libo bisan sa simbolikong diwa, dili ba sila magkinahanglag tabang? Kana ang ilang gikinahanglan, ug tungod sa dili-takos nga kalulot ni Jehova, kana ilang nadawat! Diin gikan ang maong tabang?

12, 13. Unsang makasaysayanhong mga hitabo sa 1918 hangtod sa 1935 ang nagpakita kon diin gikan ang tabang?

¹² Gikan sa 1918 hangtod sa 1922, gisugdan sa Juan nga matang ang pagmantala sa makapalipay nga paglaom ngadto sa masulub-ong katawhan nga “minilyon nga buhi karon dili na gayod mamatay.” Niadtong 1923, gipadayag usab nga ang mga karnero sa Mateo 25:31-34 magapanunod sa kinabuhi sa yuta ubos sa Gingharian sa Diyos. Kini nga paglaom gipahibalo diha sa pulyetong Freedom for the Peoples, nga giluwatan sa internasyonal nga kombensiyon sa 1927. Sa unang bahin sa katuigan sa 1930, ang matarong nga Jehonadab nga matang ug ang “mga tawo nga nagapanghupaw ug nagaagulo” tungod sa makasubo nga espirituwal nga kahimtang sa Kakristiyanohan gipakita nga mao ang simbolikong mga karnero nga may paglaom nga mabuhi sa yuta. (Ezequiel 9:4; 2 Hari 10:15, 16) Sa pagtultol niining mga tawhana ngadto sa modernong-adlaw nga “mga siyudad nga dalangpanan,” ang The Watchtower sa Agosto 15, 1934, nag-ingon: “Nadunggan sa Jonadab nga matang ang tingog sa trompeta sa Diyos ug namati sila sa pasidaan pinaagi sa pagkalagiw ngadto sa organisasyon sa Diyos ug sa pagpakig-uban sa katawhan sa Diyos, ug sila kinahanglang magpabilin dinha.”—Numeros 35:6.

¹³ Sa 1935, ang mga sakop niining Jonadab nga matang ilabinang gidapit sa pagtambong sa kombensiyon sa mga Saksi ni Jehova sa Washington, D.C., U.S.A. Didto, sa Biyernes, Mayo 31, si J. F. Rutherford mihatag sa iyang gibantog nga pakigpulong nga “Ang Dakong Panon,” diin klaro niyang gipakita nga kining grupoha nga gihisgotan sa Pinadayag 7:9 mao usab ang mga karnero sa Mateo 25:33—usa ka dedikadong grupo nga may yutan-ong paglaom. Ingong timaan sa umaabot nga mga butang, nianang kombensiyona 840 ka bag-ong mga Saksi ang gibawtismohan, nga kadaghanan kanila sakop sa dakong panon.b

14. Aduna bay bahin ang dakong panon sa simbolikong pag-asdang sa nagkabayo nga kasundalohan, ug unsang resolusyon ang gipahayag niadtong 1963?

¹⁴ Aduna bay bahin kining dakong panon sa pag-asdang sa nagkabayo nga kasundalohan nga nagsugod niadtong 1922 ug gihatagag dakong pagpasiugda sa kombensiyon sa Toronto sa 1927? Ilalom sa pagtultol sa upat ka manulonda, ang dinihogang Juan nga matang, aduna gayod silay bahin! Sa “Walay Kataposang Maayong Balita” nga Asembliya sa 1963 nga gihimo sa tibuok kalibotan, sila miduyog sa Juan nga matang sa pagpahayag ug usa ka makapatandog nga resolusyon. Kini nag-ingon nga ang kalibotan “makaagom ug usa ka linog sa tibuok-kalibotang kalisod nga wala pa gayod masinatii sukad, ug ang tanang politikanhon nga mga institusyon niini ug ang modernong relihiyosong Babilonya niini pagauyogon hangtod mabungkag.” Ang resolusyon nagpahayag nga “among ipadayon sa pagmantala ngadto sa tanang katawhan nga walay pinalabi ang ‘walay kataposang maayong balita’ mahitungod sa Mesiyanikong gingharian sa Diyos ug mahitungod sa iyang mga paghukom, nga morag mga hampak ngadto sa iyang mga kaaway apan kinahanglang imantala alang sa kagawasan sa tanang tawo nga nagtinguha nga ang ilang pagsimba mahimong dalawaton sa Diyos nga Maglalalang pinaagi sa espiritu ug kamatuoran.” Kining maong resolusyon maikagong gisagop sa 24 ka asembliya sa tibuok kalibotan sa total nga gidaghanong 454,977 ka kombensiyonista, nga kapin sa 95 porsiyento sa nanambong sakop sa dakong panon.

15. (a) Sa 2005, pila ka porsiyento ang gilangkoban sa dakong panon sa mga magwawali nga gigamit ni Jehova sa kanataran? (b) Sa unsang paagi ang pag-ampo ni Jesus diha sa Juan 17:20, 21 nagpakita sa panaghiusa sa dakong panon ug sa Juan nga matang?

¹⁵ Ang dakong panon padayon nga nagpakita sa ilang bug-os nga pagpakighiusa sa Juan nga matang sa pagbubo sa mga hampak ngadto sa Kakristiyanohan. Sa 2005, ang dakong panon naglangkob ug kapin sa 99.8 porsiyento sa mga magwawali nga gigamit ni Jehova sa kanataran. Ang mga membro niini bug-os-kasingkasing nga nakighiusa sa Juan nga matang, nga mahitungod kanila si Jesus miampo diha sa Juan 17:20, 21: “Naghangyo ako, dili mahitungod kanila lamang, kondili mahitungod usab kanilang nagbutang ug pagtuo kanako pinaagi sa ilang pulong; aron nga silang tanan mahimong usa, ingon nga ikaw, Amahan, nahiusa kanako ug ako nahiusa kanimo, nga sila usab mahiusa unta kanato, aron nga ang kalibotan motuo nga ikaw nagpadala kanako.” Samtang nanguna ang dinihogang Juan nga matang ilalom ni Jesus, ang madasigong dakong panon nakigbahin uban kanila diha sa labing malaglagong pag-asdang sa nagkabayo nga kasundalohan sa tibuok kasaysayan sa tawo!c

16. (a) Sa unsang paagi gihubit ni Juan ang mga baba ug mga ikog sa simbolikong mga kabayo? (b) Sa unsang paagi giandam ang mga baba sa katawhan ni Jehova alang sa pag-alagad? (c) Unsa ang katumbas sa kamatuoran nga “ang ilang mga ikog samag mga halas”?

¹⁶ Ang maong mga magkakabayo nagkinahanglan ug mga kasangkapan alang sa pagpakiggubat. Ug katingalahan kaayo ang pagtagana ni Jehova niini! Si Juan naghubit niini: “Kay ang awtoridad sa mga kabayo anaa sa ilang mga baba ug sa ilang mga ikog; kay ang ilang mga ikog samag mga halas ug adunay mga ulo, ug pinaagi niini sila nagapangdaot.” (Pinadayag 9:19) Gitudlo ni Jehova ang iyang dedikado ug bawtismadong mga ministro alang niini nga pag-alagad. Pinaagi sa Teokratikanhong Tunghaan sa Ministeryo ug sa uban pang mga tigom sa kongregasyon ug mga tunghaan, siya nagtudlo kanila kon sa unsang paagi iwali ang pulong, aron sila makasulti nga may awtoridad pinaagi sa ‘dila sa mga natudloan.’ Iyang gibutang ang iyang mga pulong diha sa ilang baba ug gipadala sila aron sa pagpahibalo sa iyang mga paghukom “sa publiko ug sa balay ug balay.” (2 Timoteo 4:2; Isaias 50:4; 61:2; Jeremias 1:9, 10; Buhat 20:20) Ang Juan nga matang ug ang dakong panon nagbilin ug masakit nga mensahe, nga katumbas sa “mga ikog,” pinaagi sa linibo ka milyon nga mga Bibliya, libro, brosyur, ug mga magasin nga napanagtag sulod sa daghang katuigan. Ngadto sa ilang mga kaaway, nga gipasidan-an bahin sa nagsingabot nga ‘kadaot’ gikan kang Jehova, ang nagkabayo nga kasundalohan susama gayod sa duha ka tinagpulo ka libo ka tinagpulo ka libo.—Itandi ang Joel 2:4-6.

17. Ang mga Saksi ni Jehova may bahin ba sa pag-asdang sa nagkabayo nga kasundalohan diha sa kayutaan diin ang literatura dili ikapanagtag tungod kay gidili didto ang buluhaton? Ipatin-aw.

¹⁷ Ang madasigon kaayong bahin niining nagkabayo nga kasundalohan mao ang mga igsoon diha sa mga nasod diin gidili ang buluhaton sa mga Saksi ni Jehova. Sama sa mga karnero taliwala sa mga lobo, sila kinahanglang ‘magmabinantayon ingon sa mga halas apan inosente ingon sa mga salampati.’ Agig pagsugot kang Jehova, sila dili makahunong sa pagsulti bahin sa mga butang nga ilang nakita ug nadungog. (Mateo 10:16; Buhat 4:19, 20; 5:28, 29, 32) Sanglit diyutay lang o walay pinatik nga mga literatura nga ikapanagtag sa publiko, makaingon ba kita nga sila wala makigbahin sa pag-asdang sa nagkabayo nga kasundalohan? Dili gayod! Aduna silay mga baba ug gihatagan sila ni Jehova ug awtoridad sa paggamit niini aron ipahayag ang kamatuoran sa Bibliya. Ilang gihimo kini, sa di-pormal ug makapakombinsir nga paagi, nga nakasugod ug mga pagtuon sa Bibliya ug “nagpadangat sa daghan ngadto sa pagkamatarong.” (Daniel 12:3) Bisan tuod sila dili makaikot pinaagi sa ilang mga ikog sa diwa nga makabilin ug literatura nga may prangka nga mensahe, ang simboliko nga kalayo, aso, ug asupre nagagula sa ilang mga baba samtang sila nagpamatuod sa mataktikanhon ug maalamong paagi mahitungod sa nagsingabot nga adlaw sa kabayawan ni Jehova.

18. Pila ka pinulongan ug unsa ka daghang masakit nga inimprentang mensahe ang napanagtag niining nagkabayo nga kasundalohan?

¹⁸ Sa ubang mga dapit, ang literatura sa Gingharian nagpadayon sa pagyagyag sa Babilonyanhong mga doktrina ug mga binuhatan sa Kakristiyanohan, mao nga sa mahulagwayong paagi kini nakahatag kaniya ug nahiangayng kasakit. Pinaagi sa paggamit ug modernong mga paagi sa pag-imprenta, kining daghan kaayong nagkabayo nga kasundalohan sulod sa 68 ka tuig sa wala pa ang 2005 nakapanagtag na ug binilyon ka Bibliya, libro, magasin, ug mga brosyur diha sa kapin sa 450 ka pinulongan sa yuta—kapid-an ka pilo kay sa literal nga duha ka tinagpulo ka libo ka tinagpulo ka libo. Pagkasakit nga ikot ang gibilin niining maong mga ikog!

19, 20. (a) Bisan pag ang pangunang puntirya sa masakit nga mga mensahe mao ang Kakristiyanohan, unsay pagsanong sa ubang kayutaan nga gawas sa Kakristiyanohan? (b) Sa unsang paagi gihubit ni Juan ang reaksiyon sa mga tawo sa katibuk-an?

¹⁹ Kabubut-on ni Jehova nga kining masakit nga mensahe kinahanglang ‘magpatay sa ikatulo ka bahin sa mga tawo.’ Busa, ang pangunang puntirya niini mao ang Kakristiyanohan. Apan kini nakaabot sa kayutaan nga gawas sa Kakristiyanohan, lakip ang kayutaan diin nabantog kaayo ang pagkasalingkapaw sa mga relihiyon sa Kakristiyanohan. Duna bay mga tawo niini nga mga kayutaan nga nakigsuod kang Jehova tungod sa ilang pagkakita sa pagsakit niining dunot nga relihiyosong organisasyon? Dunay daghan! Maayog pagsanong ang mga maaghop ug mahigugmaong mga tawo nga nagpuyo sa mga dapit nga dili direktang naimpluwensiyahan sa Kakristiyanohan. Apan bahin sa mga tawo sa katibuk-an, si Juan naghubit sa ilang reaksiyon: “Apan ang nahibilin sa mga tawo nga wala mangamatay pinaagi niining maong mga hampak wala maghinulsol sa mga buhat sa ilang mga kamot, aron dili sila mosimba sa mga demonyo ug sa mga idolo nga bulawan ug plata ug tumbaga ug bato ug kahoy, nga dili makakita ni makadungog ni makalakaw; ug sila wala maghinulsol sa ilang mga pagbuno ni sa ilang espiritistikanhong mga buhat ni sa ilang pagpakighilawas ni sa ilang mga pagpangawat.” (Pinadayag 9:20, 21) Walay mahitabong tibuok-kalibotang pagkakombertir sa maong mga dili mahinulsolon. Ang tanan nga magpadayon sa ilang daotang dalan makadawat sa bug-at nga paghukom ni Jehova sa dakong adlaw sa iyang kabayawan. Apan “ang matag usa nga magatawag sa ngalan ni Jehova maluwas.”—Joel 2:32; Salmo 145:20; Buhat 2:20, 21.

²⁰ Ang atong nahisgotan maoy bahin lamang sa ikaduhang kaalaotan. Daghan pa ang mahitabo sa dili pa matapos kini nga kaalaotan, sama sa atong makita sa sunod nga mga kapitulo.

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 149]

Ang paghuyop sa ikaunom nga trompeta nagpahibalo sa ikaduhang kaalaotan

[Mga hulagway sa panid 150, 151]

Ang upat ka manulonda nagapanguna sa nagkabayo nga kasundalohan sa labing dakong pag-asdang sa kasaysayan

[Mga hulagway sa panid 153]

Ang dili-maihap nga nagkabayo nga kasundalohan nakapanagtag ug milyonmilyong publikasyon nga gipasukad sa Bibliya

[Mga hulagway sa panid 154]

Ang nahibilin sa mga tawo wala maghinulsol