KAMOT

Ang tumoy nga bahin sa bukton. Ang “kamot,” ingon sa paggamit sa Kasulatan, usahay maglakip sa pulso, sama sa Genesis 24:​22, 30, 47 ug Ezequiel 16:​11, diin ang mga pulseras gisul-ob diha sa “mga kamot,” ug sa Maghuhukom 15:​14, diin gihisgotan ang mga gapos diha sa “mga kamot” ni Samson. Makita sa gibuhat sa kamot ang gahom sa bukton ug kini ang nagkontrolar niini, busa, sa daghang kahimtang nga kini makita diha sa mahulagwayong pagkasulti, ang ideya sa “gigamit nga gahom” mahimong ikalangkit sa pulong nga “kamot.” (Ex 7:4; 13:3; Deu 2:15; Luc 1:66) Sanglit ang tawhanong kamot hanas kaayo ug mapailin-ilinon ug maoy usa ka bahin sa lawas nga pinaagi niini malampos ang buluhaton, gigamit kini sa simbolikong paagi diha sa daghang teksto sa Bibliya aron ipaila ang daghang matang sa aksiyon.

Ang komon nga Hebreohanong termino alang sa “kamot” mao ang yadh; usahay ang pulong nga kaph gihubad nga “kamot,” apan sa literal kini nagkahulogang “palad.” (Job 22:​30, ftn sa Rbi8) Ang kasagarang termino sa Grego alang sa “kamot” mao ang kheir.

Mga Pagkompas sa Kamot ug ang mga Kahulogan Niini. Ang mga kamot gigamit sa pagkompas aron ipahayag ang lainlaing mga butang. Kini gibayaw diha sa pag-ampo, nga ang mga palad sagad ipatumong sa langit sa dihang mangamuyo (2Cr 6:12; Neh 8:6); giisa sa pagpanumpa (Gen 14:22); gigamit sa paghikap sa baba ingong usa ka paagi sa pagsaludo (Job 31:27); gipakpak tungod sa kalipay, sama sa pag-abiba (2Ha 11:12) o sa kasuko o sa pagyubit (Num 24:10; Job 27:23; Nah 3:19); giwarawara sa paghulga (Isa 10:32); gipatong ibabaw sa ulo o gihawid sa balat-ang tungod sa kasubo o kasakit (2Sa 13:19; Jer 30:​5, 6); gihugasan ug tubig sa pagpaila sa seremonyal nga kahinlo, pagkainosente, o pagpahigawas sa kaugalingon gikan sa responsibilidad.​—Mat 15:​1, 2; 27:24; itandi ang Sal 26:​5, 6; 51:​1, 2; tan-awa ang POSTURA UG MGA LIHOK.

Mahulagwayon ug Simbolikong mga Paggamit.  Ang kamot usahay gigamit sa paghawas sa tawo mismo, sama sa paghangyo ni David kang Nabal alang sa pagkaon: “Ihatag lamang, palihog, ang bisan unsa nga makaplagan sa imong kamot.” (1Sa 25:8) Kini nagtumong usab sa katibuk-ang disposisyon o kalihokan sa usa ka tawo (Gen 16:12), o kini nagpasabot sa iyang responsibilidad nga manubag sa iyang mga gibuhat.​—Gen 9:5; Eze 3:​18, 20.

Ang mga kamot sa mga saserdote gipuno ni Moises ug mga halad sa panahon sa ilang pagpahiluna-sa-katungdanan ingong bahin sa seremonyas nga nagsangkap kanila sa simbolikong paagi, nga ‘nagpuno sa ilang mga kamot’ sa awtoridad ug gahom alang sa pagkasaserdote.​—Lev 8:25-27, 33; tan-awa ang PUN-ON ANG KAMOT SA GAHOM.

Si Jehova nagpasalig kang Jacob nga ang iyang anak nga lalaking si Jose “magbutang sa iyang kamot ibabaw sa imong mga mata,” nga mao, magpapiyong sa mga mata ni Jacob inigkamatay niya. (Gen 46:4) Kini nga pribilehiyo sa naandan maoy iya unta sa panganay. Busa kining mga pulonga dili lamang nagpasalig kang Jacob nga ang iyang pinalanggang anak nga si Jose magpabilin duol kaniya sa nahibiling katuigan sa kinabuhi sa tigulang nga patriarka kondili lagmit nagtagna usab nga ang katungod sa pagkapanganay, nga giwala ni Ruben, mahiadto kang Jose.

Ang Diyos sa simbolikong paagi gihisgotan nga naggamit sa iyang “kamot,” sa ato pa, sa gahom nga iyang gigamit, sa pagpalampos sa buluhaton; ang pipila sa maong mga pananglitan mao: ang paglalang (Sal 8:6; 102:25); paglaglag sa iyang mga kaaway (Isa 25:​10, 11); pagluwas sa iyang katawhan (Ex 7:​4, 5); pagpasundayag sa pabor ug gahom ngadto sa nagapangita kaniya (Esd 8:22); pagtagana (Sal 104:28; 145:16); ug pagtabang (Isa 11:11). Si Elihu miingon nga ang mga gamhanan mobiya nga “dili pinaagig kamot,” ug ang bato sa matagnaong damgo ni Nabucodonosor gisapsap gikan sa bukid “dili pinaagi sa mga kamot”; sa matag kahimtang kini nagkahulogan nga ang maong buhat nahitabo, dili pinaagi sa tawhanong mga kamot, kondili pinaagi sa gahom ni Jehova.​—Job 34:​1, 20; Dan 2:​34, 44, 45.

Ang ‘sa, anaa sa, o ilalom sa kamot sa usa’ nagpasabot nga mailalom sa gahom o pagmando sa maong tawo (Gen 9:2; 41:35; Job 2:6; 1Pe 5:6; itandi ang Gen 37:21), o lagmit nga kini nagkahulogang “anaa sa imong pagbuot” o ‘sa pag-atiman sa usa’ (Gen 16:​6, itandi ang Le; Gen 42:​37, itandi ang RS; Luc 23:46; Ju 10:​28, 29). Ang mga pulong nga “uban ang binayaw nga kamot” nagpasabot sa pagkakusganon, pagkamadaogon (Ex 14:8); ang ‘pagpalig-on sa mga kamot’ nagpasabot sa paghatag ug gahom o pagtagana ug pagsangkap (Esd 1:6); ang ‘pagpaluya sa mga kamot’ nagpasabot sa pagpahugno sa pagsalig (Jer 38:4); ang ‘pagbutang sa kinabuhi sa usa diha sa iyang kamot’ nagpasabot sa pagpameligro sa iyang kinabuhi (1Sa 19:5; Job 13:14). Ang “paglamanohay” gibuhat sa dihang mohimog panaad (Esd 10:19) o mohimog garantiya alang sa lain (Pr 6:1-3; 17:18; 22:26); ang ‘pagbutang sa kamot nganha sa’ nagpasabot ug pagbuhat (Deu 15:​10, itandi ang KJ); ang ‘pagbutang sa kamot nganha sa mga kabtangan sa uban’ nagpasabot sa pagkawat o paggamit sa mga kabtangan sa dili-hustong paagi (Ex 22:​7, 8, 10, 11); ang ‘hinlo nga mga kamot’ nagpasabot sa pagkainosente (2Sa 22:21; itandi ang Sal 24:​3, 4); ang ‘mga kamot nga napuno sa dugo’ nagpasabot sa pagbuno (Isa 1:15; 59:​3, 7); ang ‘pagsampong sa baba pinaagi sa kamot’ nagpasabot sa pagpakahilom (Huk 18:19); ang ‘paghuyhoy sa mga kamot’ nagpasabot sa pagkawala sa kadasig (2Cr 15:7; tan-awa usab ang Isa 35:3; Heb 12:​12, 13); ug ang ‘pagbukhad sa kamot’ nagpasabot sa pagkamahinatagon (Deu 15:11).

Ang “diyutay pa nga pagkiyugpos sa mga kamot sa paghigda” magpakabos sa tapolan. (Pr 6:9-11) Siya gihubit nga luya kaayo sa pagkuha sa iyang kamot gikan sa panaksang pangbangkete aron ibalik kini sa iyang baba. (Pr 26:15) Ang mapasagarong tawo nga “nagatrabaho uban sa usa ka kamot nga taspokan mahimong kabos,” samtang ang kugihang kamot makabaton ug bahandi.​—Pr 10:4.

Ang ubang Hebreohanong idiom nga mga ekspresyon maylabot sa kamot mao: ang ‘ibutang ang imong kamot uban sa’ nagkahulogang pakigtambayayong, pagtabang (Ex 23:1; 1Sa 22:17); ang “pinaagi sa kamot sa” nagpasabot nga ubos sa paggiya sa (Ex 38:21) o pinaagi sa (Ex 4:13; Lev 8:36; 10:11); ang ‘iyang kamot dili makakab-ot,’ o ang ‘iyang kamot wala makakab-ot niini,’ nagpasabot nga wala siyay igong kahinguhaan (sa pinansiyal) (Lev 14:21); ang ‘kon unsay makuha sa iyang kamot’ nagpasabot sa kon unsay iyang maarangan (Num 6:21); ang ‘mga kamot sa usa ka espada’ nagpasabot sa gahom sa espada (Job 5:20); ang ‘kamot sa dila’ nagpasabot sa gahom sa dila (Pr 18:21); ang ‘kinabuhi sa imong kamot’ nagpasabot sa pagbalik sa imong kusog (Isa 57:10); ang ‘pagtak-op sa kamot’ sa usa ka tawo gikan sa iyang igsoon nagpasabot sa pagkumkom sa iyang kamot sa pagtabang kaniya.​—Deu 15:​7, KJ.

Si Jehova nag-ingon sa mga Israelinhon nga kinahanglang ilang ihigot ang iyang mga pulong “ingong usa ka timaan diha sa [ilang] kamot” (Deu 6:6-8; 11:18) ug nga iyang gikulit ang Zion diha sa iyang mga palad (Isa 49:14-16), nga nagpasabot sa makanunayong paghinumdom ug pagtagad. Uban ang samang kahulogan, gisultihan ni Jehova ang mga eunuko nga nangupot sa iyang pakigsaad nga siya mohatag kanila sulod sa iyang balay ug “usa ka monyumento” (o, dapit; sa literal, usa ka “kamot”). (Isa 56:​4, 5) Ang Bibliya naghisgot sa mga magsisimba sa Diyos ingong nagsulat sa simbolikong paagi diha sa ilang mga kamot sa mga pulong, “Iya ni Jehova,” sa ingon nagpaila nga sila iyang mga ulipon. (Isa 44:5) Sa samang paagi ang “marka” sa “mapintas nga mananap” nga diha sa tuong kamot nagsimbolo sa pagtagad, debosyon, ug aktibong pagpaluyo nga gihatag sa usa ngadto sa “mapintas nga mananap” ug sa “larawan” niini, sanglit ang mga kamot sa usa ka tawo maoy gigamit sa pagbuhat sa buluhaton alang sa usa ka tawo nga iyang gialagaran.​—Pin 13:​16, 17; 14:​9, 10; 20:4.

Pagtapion sa mga Kamot. Gawas sa pagkupot, ang mga kamot gitapion diha sa usa ka tawo o sa usa ka butang tungod sa nagkalainlaing mga katuyoan. Apan ang sagad nga kahulogan sa maong buhat mao ang pagtudlo alang sa usa ka katungdanan, ang pagpakita nga ang usa ka tawo o butang gidawat, o giila, sa usa ka tinong paagi. Sa panahon sa seremonyas sa pagpahiluna-sa-katungdanan sa pagkasaserdote, si Aaron ug ang iyang mga anak nga lalaki nagtapion sa ilang mga kamot sa ulo sa torong baka ug sa duha ka laking karnero nga ihalad, sa ingon nag-ila nga kini nga mga hayop gihalad alang kanila tungod sa ilang pagkahimong mga saserdote ni Jehova nga Diyos. (Ex 29:​10, 15, 19; Lev 8:​14, 18, 22) Sa dihang nagtudlo kang Josue ingong iyang sumusunod sumala sa sugo sa Diyos, si Moises nagtapion sa iyang kamot diha kang Josue, kinsa human niadto “napuno sa espiritu sa kaalam” ug busa nakahimo sa pagpanguna sa Israel sa hustong paagi. (Deu 34:9) Ang mga kamot gitapion diha sa mga tawo aron sa pagpaila nga sila makadawat ug panalangin. (Gen 48:14; Mar 10:16) Gihikap ni Jesu-Kristo o gitapion ang iyang mga kamot diha sa mga tawo nga iyang giayo. (Mat 8:3; Mar 6:5; Luc 13:13) Ang gasa sa balaang espiritu gihatag diha sa pipila ka higayon pinaagi sa pagtapion sa mga kamot sa mga apostoles.​—Buh 8:14-20; 19:6.

Mga pagtudlo sa pag-alagad. Sa Kristohanong kongregasyon ang mga pagtudlo sa hamtong nga mga lalaki alang sa mga posisyon o sa mga katungdanan sa kaakohan gihimo usab pinaagi sa pagtapion sa mga kamot niadtong giawtorisahan sa pagbuhat niini. (Buh 6:6; 1Ti 4:14) Tungod sa impluwensiya sa maong tinudlong mga lalaki ug sa panig-ingnan nga ilang ipakita, si apostol Pablo nagtambag kang Timoteo: “Ayaw gayod pagdali sa pagpandong sa imong mga kamot kang bisan kinsa; ni mahimong mag-aambit sa mga sala sa uban.” Kini nagpasabot nga dili itudlo ang usa ka lalaki nga dili una tagdon ang iyang mga kuwalipikasyon, kay basin kining tawhana dili makatuman sa iyang katungdanan sa hustong paagi, ug si Timoteo lakip nga mabasol tungod sa mosangpot unya nga suliran.​—1Ti 5:22.

Ang Tuong Kamot. Ang tuong kamot giisip nga hinungdanon kaayo sa simbolikong paagi. Si Jose wala mahimuot sa dihang gibaylo ni Jacob ang iyang mga kamot aron itapion ang iyang tuong kamot kang Epraim, ang manghod nga anak nga lalaki ni Jose. Apan gituyo kini ni Jacob, sa paghatag kang Epraim sa mas labaw nga panalangin. (Gen 48:13-20) Ang pagkaanaa sa tuong kamot sa usa ka magmamando mao ang labing hinungdanong posisyon, sunod sa magmamando mismo (Sal 110:1; Buh 7:​55, 56; Rom 8:34; 1Pe 3:22), o usa ka posisyon nga iyang gipaboran. (Mat 25:33) Si Jesus gihisgotan diha sa panan-awon sa Pinadayag ingong adunay pito ka bituon sa pito ka kongregasyon diha sa iyang tuong kamot. Sa ato pa, ang tanang lawas sa mga ansiyano nakabaton sa iyang pag-uyon ug ilalom sa iyang bug-os nga pagkontrolar, gahom, ug pagtultol.​—Pin 1:​16, 20; 2:1.

Ang pagkupot sa Diyos sa tuong kamot sa usa ka tawo magpalig-on sa maong tawo. (Sal 73:23) Sagad ang tuong kamot sa usa ka manggugubat mao ang gigamit sa paggunit sa espada, ug kini dili maprotektahan sa taming nga anaa sa wala nga kamot. Busa, ang usa ka higala mobarog o makig-away diha sa iyang tuong kamot ingong usa ka tiglaban ug tigpanalipod. Kini nga kahimtang gigamit sa mahulagwayong paagi maylabot sa tabang ug panalipod sa Diyos alang niadtong nag-alagad kaniya.​—Sal 16:8; 109:​30, 31; 110:5; 121:5.

Ang magsusulat sa Ecclesiastes nag-ingon: “Ang kasingkasing sa maalamon anaa sa iyang tuong kamot, apan ang kasingkasing sa hungog anaa sa iyang walang kamot.” Sa laing pagkasulti, ang tawong maalamon mokiling alang sa kaayohan, sa paborable nga dalan, apan ang hungog mokiling ngadto sa daotan nga dalan.​—Ecc 10:2.

Mga Direksiyon. Ang Hebreohanong mga ekspresyon alang sa “tuo nga kamot” (Heb., ya·minʹ) ug sa “wala nga kamot” (Heb., semoʼlʹ ) gihubad usab nga “habagatan” ug “amihanan” (Gen 14:15; Sal 89:12), sanglit ang mga direksiyon giisip gikan sa panglantaw sa usa ka tawo nga nag-atubang sa S. Busa, ang H anaa dapit sa iyang tuo.​—1Sa 23:​19, 24.

Ubang mga Paggamit. Ang “kamot” (Heb., yadh) gigamit usab alang sa “daplin” (Ex 2:5), o ‘sa kiliran sa’ (Neh 3:​4, 5, 7); sa “baybayon” (Num 24:24); ug alang sa ‘mga mitsa’ sa mga kuwadrong bayanan sa tabernakulo (Ex 26:17; itandi ang panaplin sa KJ). Ang Hebreohanong pulong nga kaph (sagad gihubad nga “palad” ug “kamot”) gigamit alang sa “lapalapa” sa tiil (Gen 8:9), alang sa mga kopa (“mga kutsara,” KJ) sa tabernakulo ug sa templo (Ex 25:29; Num 7:​84, 86; 2Ha 25:14), ug alang sa “piyakpiyak” (sa paa sa usa ka tawo) o sa “lubyok” (sa usa ka lambuyog). (Gen 32:​25, 32; 1Sa 25:29) Ang yadh (kamot) ug kaph (palad; kamot) gihubad sa lainlaing paagi ngadto sa uban pang Cebuano nga mga termino.

Ang ‘mga hakop,’ sa mahulagwayong paagi, nagpasabot ug pagkadagaya, o ang “usa lamang ka hakop” mahimong magkahulogan ug diyutay lamang (1Ha 17:12) o sa usa ka diyutayng bahin (Ecc 4:6), sumala sa konteksto.​—Tan-awa ang BUKTON; KUMAGKO; PAGHUGAS SA MGA KAMOT, PAGHUNAW.