ITI SA SALAMPATI

Ang kahubitan sa paglikos sa Samaria nga gihimo sa Siryanhon nga si Haring Ben-hadad nag-asoy nga ang nahitabong gutom misamot gayod nga tungod niana “ang usa ka ulo sa asno mibili ug kawaloan ka pirasong plata, ug ang ikaupat nga bahin sa usa ka cab sa iti sa salampati mibili ug lima ka pirasong plata.” (2Ha 6:​24, 25) Ang kantidad sa usa ka ulo sa asno maoy mga $176 (kon ang ‘mga pirasong plata’ maoy mga siklo) ug “ang ikaupat nga bahin sa usa ka cab [0.3 L] sa iti sa salampati” nagkantidad ug mga $11. Kini nagpakita nga, tungod sa kanihit sa pagkaon, ang bukogon, nipis ug unod nga ulo sa asno maoy mahal kaayo nga pagkaon (bisan tuod nga ang asno maoy mahugaw nga hayop sumala sa Moisesnong Balaod), ug bisan gani ang iti sa salampati mahal kaayo. Ang paghisgot sa iti sa salampati nakapahinabog dakong diskusyon kon literal ba kini nga termino ug kon unsay pulos niini sa pumapalit.

Giduso ang mga argumento nga ang terminong “iti sa salampati” lagmit gigamit sa pagtumong sa usa ka matang sa tanom. Hinunoa, walay ebidensiya nga ang mga tanom nga giingon niadtong mipabor niini nga panglantaw nailhan sukad masukad sa ngalang iti sa salampati o nga ang maong mga tanom mabatonan sa mga tawo nga natanggong sulod sa Samaria tungod sa paglikos.

Kadtong midawat sa literal nga kahulogan niini nga ekspresyon, sa baylo, nabahin kon unsay pulos niini nga iti. Giingon sa pipila nga ang iti sa salampati dugay nang gigamit sa mga tawo sa Tungang Sidlakan ingong abono sa pagpananom ug mga sandiya, apan daw makataronganon nga ang mga tawo nga hapit nang mamatay tungod sa gutom maghunahuna gayod kon unsay ilang makaon dihadiha inay sa pananom nga ang abot mabatonan pa sa ubay-ubayng mga bulan.

Daghan ang nagtuo nga ang iti sa salampati gihimo gayong pagkaon, ug nagpunting nga ang nakaingon niini mao ang gutom ug ang tumang kalisdanan mao nga ang mga tawo napugos sa pagkaon niini tungod sa hilabihang kagutom. Bisan tuod gituyo nga mahimong grabe ug mabangis aron makapahinabog kaluya gumikan sa kahadlok, ang pagpanghulga sa opisyal ni Senakerib nga si Rabsake nga ang paglikos sa Asirya magpahinabo sa katawhan sa Jerusalem sa ‘pagkaon sa ilang kaugalingong hugaw ug sa pag-inom sa ilang kaugalingong ihi’ lagmit adunay tinuod nga pasukaranan. (2Ha 18:27) Bisan tuod ang pangagpas nga ang literal nga hugaw sa tawo nga gihimong pagkaon hilabihan ra kaluod, dili kini pasukaranan nga isalikway lamang kini nga panglantaw. Ang kamatuoran nga grabe kaayo ang gutom sa Samaria nga tungod niana giluto ug gikaon sa mga babaye ang ilang kaugalingong mga anak nagpakita nga sila mikaon na lamang gayod ug bisan unsa. (2Ha 6:26-29) Bisan tuod giingon sa uban nga ang iti gamay ra kaayog ikahatag nga sustansiya, kini nga katarongan dili gayod maghanaw sa posibilidad nga gipalit kini ingong pagkaon, kay ang mga tawo nga hilabihang nag-antos sa kagutom sagad walay maayong paminsar, mokaon ug bisan unsa aron lamang mahuwasan ang kahapdos sa tiyan.

Tingali ang mas katuohan nga pangagpas mao ang pangagpas sa pipila ka rabbi nga nagtuo nga ang iti gigamit ingong sugnod. Adunay pipila ka asoy sa Bibliya nga susama niini, sanglit ang manalagnang si Ezequiel gisugo sa paglarawan sa samang alaot nga mga kahimtang tungod sa paglikos nga tinong modangat sa Jerusalem pinaagi sa pagluto sa iyang pagkaon ginamit ang kinalibang ingong sugnod. (Eze 4:12-17) Ang gipauga nga kinalibang sa mga baka gihimong komon nga sugnod sa daghang bahin sa yuta hangtod karong adlawa. Kon husto kini nga panglantaw, nan ang asoy lagmit naghisgot lamang sa bili sa pagkaon (nga niining bahina mao ang ulo sa asno) ug sa bili sa sugnod alang sa pagluto niini. Ang misunod nga mga bersikulo nagpakita nga ang mga tawo wala pay gikaon nga hilaw nga unod.