BATO NGA PAMAG-ANG
Usa ka bato nga gipahiluna diha sa usa ka kanto sa usa ka tinukod diin mag-abot ang duha ka bungbong, nga mahinungdanon kaayo sa pagdugtong ug sa pagpatapot niini. Sagad nga gitabas ingong rektanggulong mga bloke, ang mga batong pamag-ang sa naandan gipahiluna diha sa mga tumoy ug sa mga kilid nga sal-angsal-ang gikan sa patukoranan ngadto sa ibabaw o atop sa usa ka tinukod. Busa, diha sa usa ka kanto, ang kiliran sa usa ka bato makita diha sa ubos o sa ibabaw nga tumoy sa sunod nga bato.
Ang pangunang bato nga pamag-ang mao ang patukoranan nga batong pamag-ang, usa ka lig-on kaayong bato nga kasagarang gipili alang sa publikong mga tinukod ug mga paril sa siyudad. Ang patukoranan nga batong pamag-ang mahimong gamiton ingong giya samtang ipahiluna ang ubang mga bato, ug usa ka tunton ang gamiton alang niini aron nga ang mga bato tul-id nga ikapahiluna. Ang tanang uban pang bato kinahanglang ipahiuyon sa patukoranan nga batong pamag-ang aron ang tinukod maayong pagkatukod. Usahay, dagko kaayo ang patukoranan nga batong pamag-ang. Gitapot usab sa patukoranan nga batong pamag-ang ang mga bahin sa usa ka gambalay.
Ang laing hinungdanon nga batong pamag-ang mao ang “pangulong bato sa pamag-ang” (Sal 118:22), ug dayag nga kini nga ekspresyon nagtumong sa kinaibabwan ug busa maoy kinatas-an sa usa ka tinukod. Pinaagi niini ang duha ka bungbong nga mag-abot sa kanto tapoton sa ibabaw aron kini dili mabungkag ug ang tinukod dili mahagsa.
Dihay kalipay ug pagdayeg kang Jehova sa dihang gipahiluna ang patukoranan sa templo sa adlaw ni Zorobabel. (Esd 3:10, 11) Dugang pa, gitagna nga sa dihang si Zorobabel ‘magpagula sa pangulong bato,’ adunay mga pagsinggit labot niini nga “Pagkamakabibihag! Pagkamakabibihag!” (Zac 4:6, 7) Apan, ang kasubo ug kalaglagan nagpaabot sa Babilonya, kay si Jehova nagtagna: “Ang katawhan dili mokuha gikan kanimo ug usa ka bato ingon nga pamag-ang o bato alang sa mga patukoranan, tungod kay ikaw mahimong awaaw hangtod sa panahong walay tino.”—Jer 51:26.
Mahulagwayon ug Simbolikong Paggamit. Labot sa pagkatukod sa yuta, ang Diyos nangutana kang Job: “Kinsay nagpahiluna sa bato nga pamag-ang niini?” Ang yuta, nga diha niana ang mga tawo nagpuyo ug nagtukod ug daghang bilding, gipakasama sa dako kaayong tinukod nga may batong pamag-ang. Ang pagpahiluna niini, nga dili ikapasidungog kang bisan kinsang tawo, kay ang tawo wala pa man malalang, nakaaghat sa langitnong ‘mga anak sa Diyos’ sa pagsinggit ug pagdayeg.—Job 38:4-7.
Ang pipila ka hubad naggamit sa “(mga) batong pamag-ang” sa paghubad sa usa ka Hebreohanong pulong (pin·nahʹ), nga adunay pangunang kahulogan nga “kanto” apan kini gigamit usab sa mahulagwayong paagi alang sa usa ka pangulo ingong “pamag-ang” sa pagdepensa o pagpaluyo, busa nagtumong sa usa ka sinaligan. Busa, sa Isaias 19:13 ang pipila ka hubad migamit ug “(mga) batong pamag-ang” (RS; AT; AS), samtang ang uban migamit ug “mga dakodako” (Le) ug “mga pangulo” (Mo), nga susama gayod sa Bag-ong Kalibotang Hubad nga naghubad niini ingong “mga sinaligan.” (Tan-awa usab ang 1Sa 14:38; Zac 10:4, diin ang Hebreohanong pulong sa literal nagkahulogang “(mga) torre sa eskina,” ug kini sa mahulagwayong paagi nagtumong sa inila o hinungdanong mga tawo, o mga dakodako.) Ang maong pagpadapat sa ‘pamag-ang’ ngadto sa usa ka sinaligan mopatim-aw nga hinungdanon tungod sa simbolikong kapadapatan sa “batong pamag-ang” diha sa Mesiyanikong tagna.
Si Jesu-Kristo gihisgotan sa Kasulatan ingong ang “patukoranang bato nga pamag-ang” sa Kristohanong kongregasyon, nga gipakasama ngadto sa usa ka espirituwal nga balay. Pinaagi kang Isaias, si Jehova nagtagna nga Siya magpahimutang sa Zion ingong usa ka patukoranan ug ‘usa ka bato, usa ka sinulayang bato, ang bililhong pamag-ang sa usa ka seguradong patukoranan.’ (Isa 28:16) Si Pedro nagkutlo ug nagpadapat niini nga tagna ngadto kang Jesu-Kristo labot sa “patukoranang bato nga pamag-ang” nga diha niana ang tagsatagsa ka dinihogang mga Kristohanon gitukod ingong “buhing mga bato,” aron mahimong usa ka espirituwal nga balay o templo ni Jehova. (1Pe 2:4-6) Sa susama, gipakita ni Pablo nga ang mga membro sa Kristohanong kongregasyon gitukod “ibabaw sa patukoranan sa mga apostoles ug mga manalagna, samtang si Kristo Jesus mao ang patukoranang bato nga pamag-ang,” diin ang tibuok tinukod nga nahiusa kaniya ug takdong nadugtong “nagatubo ngadto sa pagkahimong usa ka balaang templo alang kang Jehova,” usa ka dapit alang Kaniya nga pagapuy-an pinaagi sa espiritu.—Efe 2:19-22.
Ang Salmo 118:22 nagbutyag nga ang bato nga gisalikway sa mga magtutukod nahimong “pangulong bato sa pamag-ang” (Heb., roʼsh pin·nahʹ). Si Jesus nagkutlo ug nagpadapat niini nga tagna sa iyang kaugalingon ingong ang “pangulong bato nga pamag-ang” (Gr., ke·pha·leʹ go·niʹas, pangulong bato nga pamag-ang). (Mat 21:42; Mar 12:10, 11; Luc 20:17) Maingon nga ang kinaibabwang bato sa usa ka tinukod daling makita, si Jesu-Kristo usab mao ang kinaibabwang bato sa Kristohanong kongregasyon sa mga dinihogan, nga gipakasama sa espirituwal nga templo. Si Pedro nagpadapat usab sa Salmo 118:22 ngadto kang Kristo, nga nagpakitang siya mao ang “bato” nga gisalikway sa mga tawo apan gipili sa Diyos nga mahimong “ulohan sa pamag-ang.”—Buh 4:8-12; tan-awa usab ang 1Pe 2:4-7.