ANSIYANO, TIGULANG NGA LALAKI

Ang Hebreohanong pulong nga za·qenʹ ug ang Gregong pulong nga pre·sbyʹte·ros, nga parehong nagkahulogang “tigulang nga lalaki” o “ansiyano,” gigamit dili lamang alang sa mga tawong tigulang (Gen 18:11; Deu 28:50; 1Sa 2:22; 1Ti 5:1, 2) o sa mas tigulang tali sa duha ka tawo (Luc 15:25) kondili gigamit usab sa linaing paagi ngadto sa mga naghupot ug awtoridad ug responsibilidad sa usa ka komunidad o nasod. Ang ulahi nga diwa mao ang labing komon nga gigamit diha sa Hebreohanon ug sa Kristohanon Gregong Kasulatan.

Ang tigulang nga lalaki sagad nga gitamod sukad pa sa karaang kapanahonan, gitahod tungod sa iyang kasinatian ug kahibalo ug tungod sa kaalam ug maayong panghukom nga ipatungha niana. Sa daghang nasod ang mga tawo nagpasakop sa pagtultol sa ilang tigulang nga mga lalaki, sa tigulang nga mga membro sa ilang mga banay o kaha niadtong ilado tungod sa ilang kahibalo ug kaalam. Tungod niana ang ekspresyon nga “tigulang nga lalaki” adunay dobleng kahulogan nga gigamit diha sa pisikal nga diwa o kaha sa pagtumong sa usa ka posisyon o katungdanan. Ang mga paghisgot sa ‘mga ansiyano [“mga dignitaryo,” JB] sa yuta sa Ehipto’ ug ‘sa mga ansiyano sa Moab ug sa mga ansiyano sa Midian’ wala maglangkob sa tanang tigulang nga mga lalaki sa maong mga nasod apan gigamit sa pagtumong niadtong nag-alagad ingong konseho alang sa pagdumala ug paggiya sa mga kalihokan sa nasod; sila mao ang “mga prinsipe [Heb., sa·rimʹ; “mga pangulo,” AT]” sa maong mga nasod.​—Gen 50:7; Num 22:4, 7, 8, 13-15; Sal 105:17, 21, 22.

Sa samang paagi ang mga ekspresyon nga “mga ansiyano sa Israel,” “mga ansiyano sa katigoman,” “mga ansiyano sa akong katawhan,” ‘mga ansiyano sa yuta,’ gigamit niining opisyal nga diwa, nga wala magtumong sa tanang tigulang nga mga lalaki sa nasod sa Israel. (Num 16:25; Lev 4:15; 1Sa 15:30; 1Ha 20:7, 8) Sa pipila ka kahimtang diin ang zeqe·nimʹ (tigulang nga mga lalaki) makita nga walay naghubit nga mga pulong, ang konteksto angayng sutaon kon kini gipadapat ba lamang sa tigulang nga mga lalaki o niadtong adunay opisyal nga katungdanan sa pagkapangulo.

Mga Ansiyano sa Israel. Una pa sa Pagpanggula, ang mga Israelinhon aduna nay ilang “mga ansiyano” nga magpresentar sa mga butang ngadto sa katawhan, magsilbing ilang mga tigpamaba, ug mohimog mga desisyon. Sa dihang siya mibalik sa Ehipto, si Moises gitugon nga isulti ngadto sa mga ansiyano ang iyang buhaton, ug kini sila, o labing menos ang kadagkoan taliwala kanila, mikuyog kaniya sa dihang siya miadto sa atubangan ni Paraon.​—Ex 3:16, 18.

Sa dihang si Moises, ingong hawas sa Diyos, nagpresentar sa pakigsaad sa Balaod ngadto sa nasod, ang opisyal nga “mga ansiyano” maoy naghawas sa katawhan sa paghimog pakigsaad uban kang Jehova. (Ex 19:3-8) Sa ulahi, sa dihang ang mga Israelinhon nagreklamo bahin sa mga kahimtang didto sa kamingawan, si Moises, nga mibating bug-at na kaayo alang kaniya ang pagdumala sa nasod, misugid sa maong suliran ngadto kang Jehova. Unya ang Diyos misugo kang Moises: “Tigomon mo alang kanako ang kapitoan ka lalaki sa mga ansiyano sa Israel, nga imong nailhan nga sila mga ansiyano sa katawhan ug mga opisyal nila, . . . ug magkuha ako ug bahin sa espiritu nga anaa kanimo ug ibutang ko kini kanila, ug sila motabang kanimo sa pagpas-an sa luwan.” (Num 11:16, 17) Kini nga “mga ansiyano” sa teokratikanhong paagi gitudlo alang niini nga pag-alagad. (Num 11:24, 25) Busa gigamit sila ni Jehova nga makig-ambit sa responsibilidad ingong mga pangulo ug tagdumala kauban ni Moises.

Sa ulahi, ang nagbalhinbalhin pagpuyo nga mga Israelinhon nagsakop sa Yutang Saad ug mibalik sa naandang pagtukod ug permanenteng mga puloy-anan didto sa kalungsoran ug kasiyudaran, sama sa ilang paagi sa pagkinabuhi sa Ehipto. Niana ang mga ansiyano nahimong tagdumala sa katawhan sa ilang komunidad. Sila nagsilbing usa ka hugpong sa mga magtatan-aw alang sa ilang kaugalingong mga komunidad, nga nagtaganag mga maghuhukom ug mga opisyal aron sa pagpatunhay sa kalinaw, kahapsay, ug espirituwal nga kahimsog.​—Deu 16:18-20; 25:7-9; Jos 20:4; Ru 4:1-12.

Ang mga paghisgot sa ‘tibuok Israel, sa mga ansiyano niini ug sa mga pangulo niini ug sa mga maghuhukom niini ug sa mga opisyal niini’ (Jos 23:2; 24:1), ‘sa mga ansiyano sa Israel ug sa tanang pangulo sa mga tribo, sa mga pangulo sa mga balay sa mga amahan’ (2Cr 5:2), wala magpasabot nga ang “mga pangulo,” “mga maghuhukom,” ug “mga opisyal” maoy lahi gikan sa “mga ansiyano” apan nagpakita nga kadtong gihisgotan sa maong espesipikong paagi naghupot ug usa ka katungdanan taliwala sa hugpong sa mga ansiyano.​—Itandi ang 2Ha 19:2; Mar 15:1.

Kadtong nag-alagad ingong “mga ansiyano” sa nasod gitawag sa mga ekspresyon nga “mga ansiyano sa Israel” (1Sa 4:3; 8:4), ‘mga ansiyano sa yuta’ (1Ha 20:7), “mga ansiyano sa katigoman” (Huk 21:16), o, human mabahin ang gingharian, ‘mga ansiyano sa Juda ug Jerusalem’ alang sa habagatang gingharian.​—2Ha 23:1.

Sama sa daghang hari ug mga saserdote sa Israel, ang “mga ansiyano” sa katibuk-an dili matinumanon sa ilang kaakohan ngadto sa Diyos ug sa katawhan. (1Ha 21:8-14; Eze 7:26; 14:1-3) Tungod kay nawad-an sa pagpaluyo sa Diyos, ang ‘mga batang lalaki mahimong ilang mga prinsipe’ ug ang ‘usa nga dili kaayo tinamod moatake batok sa usa nga pagapasidunggan.’ (Isa 3:1-5) Busa, gipasiugda sa Hebreohanong Kasulatan nga ang pagkaedaran lamang dili igo, nga “ang pagkaubanon maoy usa ka purongpurong sa katahom” kon “makaplagan kini sa dalan sa pagkamatarong.” (Pr 16:31) Dili lamang “kadtong dagaya sa mga adlaw ang maalamon, ni kadtong mga tigulang lamang ang makasabot sa paghukom” kondili kadtong kinsa, duyog sa ilang kasinatian, gigiyahan sa espiritu sa Diyos ug kinsa nakabaton ug pagsabot sa iyang Pulong.​—Job 32:8, 9; Sal 119:100; Pr 3:5-7; Ecc 4:13.

Ang pagdumala pinaagi sa hugpong sa “mga ansiyano” nagpadayon sa tibuok kasaysayan sa nasod bisan sa panahon sa pagkadestiyero ngadto sa Babilonya ug human mapasig-uli ngadto sa Juda. (Jer 29:1; Esd 6:7; 10:7, 8, 14) Sa dihang si Jesus dinhi sa yuta, ang “mga ansiyano” (Gr., pre·sbyʹte·roi) aktibo sa mga kalihokan sa katawhan, diha sa komunidad (Luc 7:3-5) ug sa tibuok nasod. “Ang katigoman sa mga ansiyano” (Gr., pre·sby·teʹri·on) sa Jerusalem mao ang pangunang tinubdan sa pagsupak kang Jesus ug sa iyang mga tinun-an.​—Luc 22:66; Buh 22:5.

Mga Ansiyano sa Kristohanong Kongregasyon. Kon lantawon pinasukad sa maong impormasyon, dili lisod sabton ang mga paghisgot bahin sa “mga ansiyano” (pre·sbyʹte·roi) sa Kristohanong kongregasyon. Sama sa unodnong Israel ingon man usab sa espirituwal nga Israel, ang “mga ansiyano” maoy responsable sa pagdumala sa kongregasyon.

Sa adlaw sa Pentekostes, ang mga apostoles milihok ingong usa ka lawas diin si Pedro ang nagsilbing tigpamaba nga gipalihok sa gibubo nga espiritu sa Diyos. (Buh 2:14, 37-42) Tin-aw nga sila maoy “mga ansiyano” sa espirituwal nga diwa tungod sa ilang una ug suod nga pagpakig-uban kang Jesus ug sa pagsugo kanila mismo nga manudlo. (Mat 28:18-20; Efe 4:11, 12; itandi ang Buh 2:42.) Ang tinamdan niadtong nahimong mga magtutuo nagpakita nga ilang giila nga ang mga apostoles adunay awtoridad sa pagdumala sa bag-ong nasod ilalom ni Kristo (Buh 2:42; 4:32-37; 5:1-11) ug adunay awtoridad sa paghimog mga pagtudlo alang sa buluhaton, sa direkta ingong usa ka lawas o kaha pinaagig mga hawas, sama sa iladong panig-ingnan ni apostol Pablo. (Buh 6:1-6; 14:19-23) Sa dihang mitungha ang isyu bahin sa pagtuli, ang “mga ansiyano” duyog sa mga apostoles nagtigom aron hisgotan kini. Ang ilang desisyon gipahibalo sa mga kongregasyon sa tanang dapit ug gidawat ingong may awtoridad. (Buh 15:1-31; 16:1-5) Busa, maingon nga ang pipila ka “ansiyano” nag-alagad alang sa tibuok nasod sa Israel, sa ingon tin-awng kini nga “mga ansiyano” uban sa mga apostoles nahimong usa ka nagamandong lawas alang sa tibuok Kristohanong kongregasyon sa tanang kayutaan. Sa ulahi, si Pablo miadto sa Jerusalem ug nakigkita kang Santiago ug sa “tanang ansiyano,” nga nagsugilon kanila sa mga resulta sa iyang buluhaton ug midawat sa ilang tambag sa pipila ka butang.​—Buh 21:15-26.

Sa pipila ka kahimtang ang termino nga “tigulang nga mga lalaki” gigamit ingong katugbang sa batan-ong mga lalaki o ingong katumbas sa tigulang nga mga babaye nga wala maglangkit ug responsibilidad sa kongregasyon. Sa maong mga kahimtang, ang termino nagtumong lamang sa mga lalaki nga hingkod nag panuigon. (Buh 2:17, 18; 1Ti 5:1, 2) Kini gigamit usab sa pagtumong sa “mga tawo sa karaang kapanahonan.” (Heb 11:2) Apan, sa kasagarang mga kahimtang diha sa Kristohanon Gregong Kasulatan, ang “tigulang nga mga lalaki” o “mga ansiyano” mao kadtong mga nagdumala sa kongregasyon. Sa pipila ka teksto ang “mga ansiyano” gitawag nga “mga magtatan-aw” (Gr., e·piʹsko·poi; ‘mga obispo,’ KJ). Gigamit ni Pablo kini nga termino sa pagpakigsulti ngadto sa “mga ansiyano” gikan sa kongregasyon sa Efeso, ug iyang gipadapat kini kanila diha sa iyang sulat ngadto kang Tito. (Buh 20:17, 28; Tit 1:5, 7) Busa, kining duha ka termino nagtumong sa mao ra nga posisyon, ang pre·sbyʹte·ros nagpaila sa hamtong nga mga hiyas sa usa nga gitudlo, ug ang e·piʹsko·pos sa mga katungdanan nga nalangkit sa maong pagtudlo.

Mahitungod sa Gregong pulong nga pre·sbyʹte·ros, si Manuel Guerra y Gomez miingon: “Ang tukmang hubad sa termino [pre·sbyʹte·ros] diha sa halos kadaghanang teksto nga Helenistiko o Grego, nga naglungtad hangtod karon, maoy ansiyano [o, tigulang nga lalaki] nga samag kahulogan sa hamtong nga lalaki. Ang pagkahamtong sa paghukom ug ang katakos sa paghatag ug maalamong giya mao ang ilhanan niini. . . . Kon kini nga termino [pre·sbyʹte·ros] aduna man o kaha walay teknikal nga diwa diha sa Helenistiko ug sa Israelinhong mga kalibotan, kini nagpaila, dili sa masakitong tigulang, kondili sa hamtong nga lalaki, nga tungod sa iyang kasinatian ug kaalam angayan sa pagmando sa iyang banay o sa iyang katawhan.”​—Episcopos y Presbyteros, Burgos, Espanya, 1962, pp. 117, 257.

Dayag nga sa karaang Israel ang panuigon, sa pisikal nga diwa, mahinungdanon aron mahimong takos sa pag-alagad ingong “ansiyano.” (1Ha 12:6-13) Busa, usab, ang “mga ansiyano” o mga magtatan-aw diha sa Kristohanong kongregasyon dili mga batan-ong lalaki, ingon sa gipakita sa paghisgot sa apostol sa ilang pagbaton ug mga asawa ug mga anak. (Tit 1:5, 6; 1Ti 3:2, 4, 5) Apan, ang pisikal nga edad dili mao ang bugtong o pangunang basehanan, ingon sa gipakita sa uban pang gilatid nga mga kuwalipikasyon (1Ti 3:2-7; Tit 1:6-9), ni may espesipikong edad nga gitakda. Si Timoteo, kinsa nalangkit sa pagtudlo ug “mga ansiyano,” dayag nga giila usab ingong usa ka ansiyano bisan tuod medyo batan-on pa.​—1Ti 4:12.

Ang mga kinahanglanon alang sa katungdanan ingong “ansiyano” diha sa Kristohanong kongregasyon naglakip sa hataas nga sukdanan sa panggawi ug espirituwalidad. Ang katakos sa pagpanudlo, sa pagtambag, ug sa pagbadlong may dakong bahin aron ang usa makakab-ot sa sukdanan ingong “ansiyano.” (1Ti 3:2; Tit 1:9) Si Pablo maugdang nga nagsugo kang Timoteo nga “iwali ang pulong, magmadali diha niini sa paborableng panahon, sa masamok nga panahon, pamadlong, pagsaway, panambag, uban sa tanang hataas-nga-pailob ug arte sa pagpanudlo.” (2Ti 4:2) Ingong “mga magbalantay,” ang “mga ansiyano” maoy responsable sa espirituwal nga pagpakaon sa panon, ingon man sa pag-atiman niadtong nasakit sa espirituwal ug sa pagpanalipod sa panon batok sa samag-lobo nga mga elemento. (Buh 20:28-35; San 5:14, 15; 1Pe 5:2-4) Dugang pa, si Pablo, kinsa masiboton sa pagpanudlo diha “sa publiko ug sa balay ug balay,” nagpahinumdom kang Timoteo sa iyang responsibilidad nga ‘himoon ang buluhaton sa usa ka tig-ebanghelyo, tumanon sa bug-os ang iyang ministeryo.’​—Buh 20:20; 2Ti 4:5.

Ang matag Kristohanong kongregasyon adunay lawas sa “mga ansiyano” o “mga magtatan-aw” nga kanunayng gihisgotan diha sa plural nga porma, sama niadtong sa Jerusalem (Buh 11:30; 15:4, 6; 21:18), sa Efeso (Buh 20:17, 28), sa Filipos (Flp 1:1). “Ang lawas sa mga ansiyano” (Gr., pre·sby·teʹri·on) gihisgotan labot sa ‘pagpandong sa mga kamot’ nganha kang Timoteo. (1Ti 4:14) “Ang mga ansiyano” ingong mga magtatan-aw sa kongregasyon “nagdumala” sa ilang mga igsoon.​—Rom 12:8; 1Te 5:12-15; 1Ti 3:4, 5; 5:17.

Si Pablo ug Pedro, ingong “mga ansiyano” nga may apostolikanhong awtoridad, usahay nagsilbing magtatan-aw sa uban pang “mga ansiyano” sa pipila ka kongregasyon (itandi ang 1Co 4:18-21; 5:1-5, 9-13; Flp 1:1; 2:12; 1Pe 1:1; 5:1-5), sama kang apostol Juan ug sa mga tinun-an nga si Santiago ug Judas​—nga tanan maoy mga magsusulat ug mga sulat ngadto sa mga kongregasyon. Gitudlo ni Pablo si Timoteo ug Tito sa paghawas kaniya sa pipila ka dapit. (1Co 4:17; Flp 2:19, 20; 1Ti 1:3, 4; 5:1-21; Tit 1:5) Sa daghang kahimtang, kini nga mga tawo nakiglabot sa bag-ong natukod nga mga kongregasyon sa mga magtutuo; ang buluhaton ni Tito mao ang ‘pagtul-id sa mga butang nga depektoso [o kulang]’ diha sa mga kongregasyon sa Creta.

Si Pablo, Bernabe, Tito, ug dayag nga si Timoteo giingong nakigbahin sa pagtudlog mga lalaki ingong “mga ansiyano” diha sa mga kongregasyon. (Buh 14:21-23; 1Ti 5:22; Tit 1:5) Walay rekord nga ang maong mga pagtudlog mga ansiyano gihimo nga kinaugalingon sa mga kongregasyon. Sa pag-asoy sa pagbisita pag-usab ni Pablo ug Bernabe sa Listra, Iconio, ug Antioquia, ang Buhat 14:23 nag-ingon nga “nagtudlo silag mga ansiyano [Gr., khei·ro·to·neʹsan·tes] alang kanila diha sa matag kongregasyon” (“sa matag usa niini nga mga iglesya sila nagtudlog mga ansiyano,” JB; “sila nagtudlog mga ansiyano alang kanila sa matag iglesya,” RS). Mahitungod sa kahulogan sa Gregong berbo nga khei·ro·to·neʹo, kini ang giingon sa The Acts of the Apostles ni F. F. Bruce (1970, p. 286): “Bisan tuod ang diwa sa gigikanan sa pulong nga [khei·ro·to·neʹo] maoy ‘sa pagboto pinaagig pagtaas sa mga kamot’, kini gigamit sa diwa nga ‘pagpili’, ‘pagtudlo’: itandi ang samang pulong nga may prefix [pro, “sa atubangan”] sa x. 41.” Ang Greek-English Lexicon ni Liddell ug Scott, human ihatag ang komon nga mga kahulogan sa khei·ro·to·neʹo, nag-ingon: “sa ulahi, sa kasagaran, pagtudlo, . . . pagtudlo sa usa ka katungdanan diha sa Iglesya.” (Girebisar ni H. Jones, Oxford, 1968, p. 1986) Sa susama, ang Greek and English Lexicon to the New Testament ni Parkhurst (London, 1845, p. 673) nag-ingon: “Kon sundan sa accusative form, kini nagpasabot nga itudlo o ipahiluna sa katungdanan, bisan tuod walay mga pagboto.” Ang katungdanan nga niana kining Kristohanong mga lalaki gitudlo mao ang katungdanan sa “pagkaansiyano,” nga walay mga pagboto sa uban pinaagi sa pagtaas sa ilang mga kamot.

Sa dihang misulat kang Timoteo, si Pablo miingon: “Ang mga ansiyano nga nagdumala sa maayong paagi kinahanglang isipon nga takos sa doble nga pasidungog, ilabina silang naghago sa pagpanulti ug sa pagpanudlo.” (1Ti 5:17) Tungod sa misunod nga bersikulo (18) ug usab sa nahiuna nga paghisgot bahin sa pagpasidungog sa mga babayeng balo sa materyal nga paagi (ber 3-16), kining “doble nga pasidungog” dayag nga naglakip sa materyal nga tabang.

Kinsa ang “kawhaag-upat ka ansiyano” nga diha sa langitnong mga trono?

Diha sa basahon sa Pinadayag, ang termino nga pre·sbyʹte·roi makaplagan sa 12 ka higayon ug gipadapat ngadto sa espiritung mga linalang. Ang ilang palibot, besti, ug mga ginabuhat nagpaila kon kinsa sila.

Si apostol Juan nakakitag usa ka panan-awon labot sa trono ni Jehova didto sa langit, nga gilibotan ug 24 ka ubos nga mga trono diin naglingkod ang 24 ka ansiyano nga nagbestig puti nga panggawas nga besti ug may bulawang mga korona sa ilang mga ulo. (Pin 4:1-4) Samtang nagpadayon ang panan-awon, nakita ni Juan ang 24 ka ansiyano nga dili lamang sublisubli nga miyukbo sa pagsimba atubangan sa trono ni Jehova kondili nakigbahin usab sa lainlaing kalihokan diha sa panan-awon samtang kini nagpadayon. (Pin 4:9-11; 5:4-14; 7:9-17; 14:3; 19:4) Ilabina gayod nga nakita silang miduyog sa pagmantala sa Gingharian nga nagpailang si Jehova migamit na sa iyang dakong gahom ug misugod na sa pagmando ingong hari.​—Pin 11:15-18.

Sa karaang Israel, “ang mga ansiyano sa Israel” maoy naghawas ug namulong alang sa tibuok nasod. (Ex 3:16; 19:7) Sa samang paagi ang “mga ansiyano” mahimong mobarog, o mohawas, alang sa tibuok kongregasyon sa espirituwal nga Israel. Busa, ang 24 ka ansiyano nga naglingkod sa mga trono palibot sa Diyos lagmit nga naghawas gayod sa tibuok lawas sa dinihogang mga Kristohanon kinsa, nga nagmatinumanon hangtod sa kamatayon, nakadawat sa ganti nga langitnong pagkabanhaw ug sa mga trono nga haduol sa trono ni Jehova. (Pin 3:21) Ang numero nga 24 makahuloganon usab kay kini mao ang gidaghanon sa mga dibisyon sa mga saserdote nga giorganisar ni Haring David aron mag-alagad sa templo sa Jerusalem. Ang dinihogang mga Kristohanon mahimong “usa ka harianong pagkasaserdote.”​—1Pe 2:9; 1Cr 24:1-19; Luc 1:5-23, 57-66; Pin 20:6; tan-awa ang MAGTATAN-AW.