GAT

[Pug-anan sa Bino].

Usa ka siyudad sa magkaabin nga mga ginoo sa mga Filistehanon. (1Sa 6:​17, 18) Kay kini nahimutang sa S sa Kapatagan sa Filistia, ang Gat adunay mahinungdanong bahin sa pagpulipuli sa mga Israelinhon ug sa mga Filistehanon sa pagdominar sa maong dapit. Ang Gat maoy dapit nga natawhan ni Goliat ug sa ubang higanteng mga manggugubat, ug giokupar kini sa mga Anakim sa panahon nga ang Israel mitabok sa Jordan aron sa pagsulod sa Yutang Saad. (Jos 11:22; 1Sa 17:4; 2Sa 21:15-22; 1Cr 20:4-8) Ang mga molupyo sa Gat gitawag ug mga Gitihanon.​—Jos 13:3.

Ang pagpanakop ni Josue sa Yutang Saad wala maglakip sa teritoryo nga giokupar sa mga Filistehanon. Kini pagahimoon pa sa ulahi. Bisan pa niana, sa dihang gisugo ni Jehova si Josue nga ipahat ang teritoryo ngadto sa mga tribo, ang pahat sa Juda naglakip sa teritoryo diin nahimutang ang Gat.​—Jos 13:​2, 3; 15:​1, 5, 12.

Sa wala hisgoti nga mga panahon, ang mga Epraimnon ug ang mga Benjaminhon nakigsangka sa mga Gitihanon, sumala sa lakbit nga pag-asoy niini diha sa mga talaan sa kagikan.​—1Cr 7:​20, 21; 8:13.

Sa adlaw ni Samuel ang nailog nga arka sa pakigsaad gidala ngadto sa Gat, nga misangpot ug mga katalagman sa mga molupyo sa siyudad. (1Sa 5:​8, 9) Wala madugay human niadto, gibuntog sa Israel ang mga Filistehanon, ug ang pipila ka siyudad nga giilog sa mga Filistehanon gikan sa Israel “nahibalik sa Israel gikan sa Ekron hangtod sa Gat.” (1Sa 7:14) Sa ulahi, sa dihang gipatay ni David ang Gitihanong higante nga si Goliat, gigukod sa Israel ang mga Filistehanon hangtod sa Ekron ug sa Gat.​—1Sa 17:​23, 48-53.

Human niini, sa dihang si David napugos sa pagkalagiw gikan kang Saul, siya midangop sa Gat. Sa dihang ang mga alagad ni Akis nga hari sa Gat miingon: “Dili ba kini mao si David nga hari sa yuta?” Si David nahadlok ug nagpakaaron-ingnon nga nabuang aron makaikyas. (1Sa 21:10-15) Gitagik ni David ang duha ka salmo agig paghinumdom niini nga kasinatian didto sa Gat. (Sal 34:Sup; 56:Sup) Apan, sa sunod nga pagduaw ni David sa Gat siya miadto dili ingong nag-inusara nga kagiw, kondili ingong pangulo sa 600 ka manggugubat ug sa ilang mga pamilya. Walay duhaduha nga nagtinguhang mabatonan ang pagpaluyo ni David batok kang Saul, si Akis naghatag kaniya ug sa iyang mga tawo ug luwas nga pinuy-anan sa lungsod sa Ziklag hangtod sa pagkamatay ni Saul 16 ka bulan sa ulahi, nga human niana si David mibalhin ngadto sa Hebron. (1Sa 27:2–​28:2; 29:1-11; 2Sa 1:1; 2:​1-3) Sa iyang awit sa pagbangotan tungod kang Saul ug Jonatan, gihisgotan ni David nga ang balita bahin sa kamatayon ni Saul makapahinabog pagmaya ug pagsadya sa Filistehanong mga siyudad sa Gat ug Askelon.​—2Sa 1:20.

Sa panahon sa paghari ni David, ang Gat ug ang sakop nga mga lungsod niini nailalom sa mga kamot sa Israel. (1Cr 18:1) Ang pipila ka lalaki gikan sa Gat nahimong maunongong mga tigpaluyo ni David, ug sa dihang si David mikalagiw tungod kang Absalom, dihay 600 ka Gitihanon nga lakip niadtong miuban kaniya. (2Sa 15:18) Apan sa panahon sa pagmando ni Solomon, si Akis gitawag gihapon ingong hari sa Gat. (1Ha 2:39-41) Lagmit si Akis maoy usa ka basalyong prinsipe ug dili usa ka hari sa naandan nga diwa. (Tan-awa ang MAGKAABIN NGA MGA GINOO.) Ang manununod ni Solomon nga si Rehoboam nagtukod pag-usab ug nagpalig-on sa Gat.​—2Cr 11:5-8.

Si Haring Hazael sa Sirya nag-ilog sa Gat gikan kang Haring Jehoas sa Juda human sa ika-23 nga tuig ni Jehoas (876 W.K.P.). (2Ha 12:​6, 17) Lagmit gayod nga nabawi sa mga Filistehanon ang pagkontrolar sa siyudad sa ulahi, kay si Uzzias nag-ilog niini pag-usab sa panahon sa iyang pagpakiggubat kanila. (2Cr 26:​3, 6) Ang manalagnang si Amos ug, dayon, si Miqueas naghisgot sa Gat ingong usa ka langyaw nga siyudad. (Am 6:2; Miq 1:10) Human sa pagpanghambog ni Sargon nga hari sa Asirya sa pagbuntog niini wala madugay human niadtong 740 W.K.P., wala nay dugang makasaysayanhong mga paghisgot sa Gat, ug ang ulahi nga mga paghisgot sa Bibliya bahin sa Filistehanong mga siyudad wala na maglakip niini.​—Sof 2:4; Jer 25:​17, 20; Zac 9:​5, 6.

Ang tukmang nahimutangan sa Gat wala mahibaloi. Bisan tuod ubay-ubayng mga dapit ang gisugyot, ang arkeolohikanhong mga pagpangubkob sa kadaghanan niini nga mga dapit dili motakdo sa makasaysayanhong kahubitan sa siyudad sa Gat. Ang pipila ka eskolar karon mopabor sa Tell es-Safi (Tel Zafit), 18.5 km (11.5 mi) sa SHS sa Asdod. Si Yohanan Aharoni miingon: “Sanglit walay motakdo nga bungdo niini nga rehiyon nga mas duol sa habagatan, angay natong tagdon pag-usab ang unang gisugyot nga katumbas sa Gat nga mao ang Tell es-Safi. Kini maoy dako ug talagsaong dapit nga may usa ka ubos nga siyudad nianang panahona nga milukop sa tiilan niini nga diha niana nadiskobrehan ang daghang Filistehanong gamit nga kulonon. Ang nahimutangan niini diha sa dapit diin ang Wadi es-Sant (ang Walog sa Elah) mosulod sa kasadpang Sepela motakdo gayod sa asoy bahin sa kadaogan ni David batok kang Goliat nga Gitihanon. Ang ilang panag-away nahitabo sa halayong sidlakan tali sa Socoh ug Azeka (1 Sam. 17.1), ug human niana gigukod sa mga Israelinhon ang mga Filistehanon ‘hangtod sa Gat . . . ug sa mga ganghaan sa Ekron, mao nga nangapukan ang nasamdang mga Filistehanon diha sa dalan gikan sa Saaraim hangtod sa Gat ug Ekron’ (ber. 52).”​—The Land of the Bible, gihubad ug giedit ni A. Rainey, 1979, p. 271.