June

A fókkun weires nónnómun manawen ewe fefin mi má seni pwúlúwan, ese mwáál a weires ngeni an epwe kamé minne mi lamot ngeni. Nge a pwere ngeni eú ekkewe leenien asor me ánnifaalóng rúúeféú kúkkún moni, eli ese pwal mwo nge karar atun a ppúngúlóng lón ewe leenien asor. Jesus a silei met a ppúngúlóng, ekkewe rúúeféú féún lepta, ikkena ekkewe féún senis mi fókkun kisikis aúchear lón ena fansoun. Ese pwal mwo nge naf ngeni méén emén nichok, ewe machchang mi fókkun mékúkkún fán iten mwéngé. Jesus a fókkun mwaar ren ewe fefin mi má seni pwúlúwan. Ina popun a kérato néún kewe chón káé me itin ngeniir ena fefin me apasa: “Ei fefin mi wöüngau a mä pwülüan a uwalong chomong asor lon ewe lenien asor lap seni ekewe aramas meinisin.” Mwirin a áweweei: “Ir [ákkáeúin ekkewe mi pisekisek] meinisin ra uwalong somwen wöür, nge neminei seni an wöüngau a uwalong meinisin mine a wor ren, a fangala meinisin mine a manau seni.” (Mark. 12:43, 44) Lupwen ewe fefin mi tuppwél mi má seni pwúlúwan a waalong sáingoon néún moni lón ena rán, a isenalong manawan lepéún Jiowa.​—Kölf. 26:3. w21.04 6 ¶17-18

Jesus a chék ákkeáni ekiek mi pwúng lón unusen an afalafal wóón fénúfan. (Joh. 4:35, 36) A pwal mochen án néún kewe chón káé repwe ina usun. Atun Jesus a chúen nóm ren néún kewe chón káé, ra fókkun tinikken le afalafal. (Luk 10:1, 5-11, 17) Nge atun Jesus a ares me ninniiló, néún kewe chón káé ra tinikkopuló ren ekis fansoun. (Joh. 16:32) Mwirin án Jesus manawsefál a pese ngeniir ar repwe nefótófót wóón ewe angangen afalafal. Nge mwirin an feitá láng, ra fókkun tinikken le afalafal pwe iwe chón koputer kewe ra esiiter me apasa met ei mi mak lón ach ei lesenin rán. Jesus a emmweni ekkewe popun Chón Kraist lón ar angangen afalafal, me Jiowa a álisiir, iwe chómmóng ra etiwer. Áwewe chék, lón ewe Pentikost ier 33, a wor ina epwe 3,000 ra papatais. (Föf. 2:41) Me a mwittir chómmóngóló chóchóón ekkewe chón káé. (Föf. 6:7) Nge Jesus a fen oesini pwe ewe angangen afalafal epwe fen lapóló lón ekkeei ránin lesópwólóón.​—Joh. 14:12; Föf. 1:8. w21.05 14 ¶1-2

Ka chemeni ewe atun ka kerán mirititi pwe ka fen kúna ewe enlet? Me reom pwe itá meinisin repwe mochen etiwa minne ka lúkú, ka unusen lúkú pwe ewe pwóróus lón Paipel epwe émúrinnéló manawer lón ei fansoun, me atoto ngeniir ápilúkúlúk mi amwarar fán iten mwachkkan. (Kölf. 119:105) Ina popun ka mwasangasang le apwóróusa ngeni meinisin chiechiom kewe me aramasom ekkewe pwóróus mi enlet ka káé. Nge met a fis? Ka máirú pún chómmóng rese mochen etiwa met ka ereniir. Itá sisap máirú lupwen aramas rese mochen etiwa minne sia eáni afalafal. Lón fansoun Jesus we, lape ngeni aramas rese etiwa i, inaamwo ika a féri ekkewe manaman mi ánneta pwe Kot a nóm ren. Áwewe chék, án Jesus amanawa Lasarus ina eú manaman chón koputan kewe rese tongeni amwakena. Iwe ekkewe néúwisin lamalamen Jus rese lúkú pwe Jesus i ewe Messaia. Ra pwal mwo nge mochen nireló me Lasarus!​—Joh. 11:47, 48, 53; 12:9-11. w21.05 2 ¶1-2

Achocho le fiffiti ekkewe mwich. Ewe mwich epwe apéchékkúlok me kopwe pwal tongeni sissileeló chón ewe mwichefel. Chiechi ngeni chókkewe lón ewe mwichefel ka tongeni káé seniir inaamwo ika ra watte sonuk, are kúkkún sonuk, are iir chón ekis. Ewe Paipel a áchema ngenikich pwe tipachem “a nom ren ekewe chinlap.” (Hiop 12:12) Ekkewe mi mwukóló ra pwal tongeni káé chómmóng mettóch seni ekkewe iir mi kúkkún seniir lón ewe mwichefel. Tafit a fókkun kúkkún seni Jonatan, nge ena mettóch ese eppetiir ar repwe chiechiéchfengen. (1 Sam. 18:1) Tafit me Jonatan ra álillisfengen le angang ngeni Jiowa inaamwo ika ra kúna chómmóng osukosuk. (1 Sam. 23:16-18) Iei alon Irina emén Chón Kraist fefin i chék Chón Pwáraatá lón an we famili iei: “Pwiich kewe lón ewe mwichefel, ra tongeni wiliti chón ach famili lón pekin ngún, me Jiowa a tongeni néúnéú iir le ámmeef ngenikich pwe sise áláeménúló.” Chiechiom kewe ra mochen apéchékkúlok me álisuk, nge a lamot óm kopwe ereniir ifa usun repwe álisuk. w21.06 10-11 ¶9-11

Jesus a eáni eú kapas áwewe usun emén king me néún we chón angang. Ena king a omusa án néún we chón angang watteen liwinimmang ese tongeni muse ngeni. Nge mwirin, ena chón angang ese mochen omusa án chienan we chón angang liwinimmang mi fókkun kúkkún seni an we. Iwe ewe king a oturalong ena chón angang mi kichingaw lón imwen kalapus. Minne ewe chón angang a féri, ese chék áweiresi pwisin i, nge a pwal áweiresi ekkewe ekkóch. Áeúin, a kirikiringaw ngeni chienan we chón angang ren an “aturalong lon imwen fötek tori an epwe awesi an we liwinimang.” Oruuan, a áweiresi chienan kewe ekkóch chón angang iir mi kúna minne a féri. “Lupwen chiechian kewe chon angang ra küna met a fis, ra fokun weires ren.” (Mat. 18:30, 31) Pwal ina chék usun, minne sia féri a tongeni áweiresi ekkewe ekkóch. Met a tongeni fis ika sise mochen omusaaló emén mi féfféringaw ngenikich? Áeúin, sia eletipengawa ika sise mochen omusaaló tipisin, ika éménúngaw seni, me sise pwári pwe sia tongei. Oruuan, sia áweiresi ekkóch lón ewe mwichefel atun ra esilla pwe sise kinamwefengen me eménna. w21.06 22 ¶11-12

Aramas ra ffér pwe repwe áppirú Kot, nge Satan a sani le efisi ar repwe féri féffér mi limengaw. Atun Kot a “küna pwe än aramas föföringau a fokun wattela” lón fansoun Noa we, “a lamalamala ren an föri aramas won fanüfan, letipan a pwal fokun weires ren.” (Ken. 6:5, 6, 11) Itá seni ena atun nónnómun fénúfan a fen múrinnéló? Aapw ese! Ewe Tefil a fókkun pwapwa le kúna chéúfetálin sókkopaten sókkun féffér mi limengaw, kapachelong ekkewe féffér lefilen iir kewe esap iir pwúpwúlú, lefilen mwán me mwán, me fefin me fefin. (Ef. 4:18, 19) Satan a ákkáeúin pwapwa atun a tongeni efisi án chókkewe mi fel ngeni Jiowa ttur lón tipis. Fán án Satan nemenem, aramas rese chék “nemeni aramas o ariaföüür,” nge i a pwal túmúnúngaw ngeni ei fénúfan me ekkewe man ekkewe Jiowa a lúkú ngeni aramas túmúnúúr. (SalAf. 8:9; Ken. 1:28) Iwe, met mwirilóón? Ekkóch scientist ra erá pwe pokiten minne aramas ra féfféri, a tongeni amóeló eú million sókkun ménúmanaw lón ekkan ier. w21.07 12 ¶13-14

Ekkóch néún Kot kewe chón angang, ra kokotiw fán ar mengiringir pokiten met ekkewe ra mwáálliló wóór me lóóm. Ra chúen ekieki pwe Jiowa esap fókkun omusereló inaamwo ika ra fen tingorei an epwe omusereló me ra úkútiw le féfféri minne mi ngaw. Ika ka pwal eáni ena esin memmeef, iwe óm silei usun án Kot tipemecheres le pwári an tong enlet ngeni néún kewe chón angang, epwe álisuk le angang ngeni Jiowa fán pwapwa ren eú mwelien letip mi kinamwe. A tufich ena pokiten “chaan Jesus Nöün we a limetikich seni ach tipis meinisin.” (1 Joh. 1:7) Atun ka lichippúng ren ekkóch óm kewe mwáál, kopwe chemeni pwe Jiowa a fókkun mochen omusakoló ika ka aier. Nengeni usun án Tafit, ewe soumakken kélfel, eriri tong enlet ngeni omusaaló tipis. A makkeei: “Usun ekewe läng ra tekia seni fanüfan, iei usun an we tong ellet a tekia ngeni chokewe mi niuokusiti i. Pun usun meserän a toau seni epilen, iei usun a atoauala ach pupungau senikich.”​—Kölf. 103:11, 12. w21.11 5-6 ¶12-13

A lamot án emén mwán pwúpwúlú Chón Kraist epwe menniniiti pwúlúwan we. (1 Pet. 3:7) Ewe napanap mennin, a wewe ngeni án emén fókkun áfánni me súféliti ekkewe ekkóch. Áwewe chék, emén mwán pwúpwúlú epwe menniniiti pwúlúwan we ren an aúcheani. Esap kéúkúngaw ngeni wóón met ese tufichin féri. Me esap fókkun apépééi ngeni pwal ekkóch fefin. Epwe met meefien ewe fefin ika pwúlúwan we a féri ena? Pwúlúwen Rosa we esap emén Chón Pwáraatá Jiowa, a kan apépééi Rosa ngeni pwal ekkóch fefin. An kewe kapas mi ámmetek a áletipechowu Rosa me a pwal ámmeef ngeni pwe ese wor aúchean. Iei alon Rosa: “A kan lamot ngeniei kapasen áchem pwe Jiowa a aúcheaniei.” Nge, emén mwán pwúpwúlú Chón Kraist epwe menniniiti pwúlúwan we. A silei pwe an féri ena, a tongeni apéchékkúla an riri ngeni pwúlúwan we me Jiowa. Emén mwán pwúpwúlú mi menniniiti pwúlúwan, a kan mwareiti, ákkáchema ngeni pwe a tongei, me apúnga. w21.07 22 ¶7-8

Ka kan lichippúng ika ka resin witi eú óm pisek mi aúchea masouan nge ese war? Nge met meefiom ika ka rong pwe a wor popun mi aúchea an mmang? Ese mwáál kopwe mosonottam le witi. Än Salomon Fos 13:11 a áiti ngenikich popun a lamot ach sipwe mosonottam. A erá: “Eman mi wöümongola fän mecheres wöün epwe müttir kisikisila, nge eman mi ioni ekis me ekis fän weires wöün epwe lapala.” Met sia káé seni ena wokisin? Emén mi mirit, mi túmúnúéch me mosonottam lón an féri mettóch, epwe fókkun sópwéch. Än Salomon Fos 4:18 a áiti ngenikich pwe “ewe al ekewe chon pwüng ra fetal won a usun chök saramen ünümweerän mi chök sasaramala tori a unusen ränila.” Ena wokisin a weneiti napanapen án Jiowa pwáppwáraaló ngeni néún kewe aramas minne a tipeni. Iwe nge, a pwal tongeni weneiti napanapen án emén Chón Kraist feffeitá lón pekin ngún. Emén ese tongeni atapwala feffeitáán lón pekin ngún. A lamot fansoun. w21.08 8 ¶1, 3-4

A chómmóng ach angang atun a kakkanoto sópwólóón ei ótót. (Mat. 24:14; Luk. 10:2; 1 Pet. 5:2) Kich meinisin sia mochen unusen angang ngeni Jiowa úkúkún ach tufich. Chómmóng ra akkalapaaló ar angang. Ekkóch ra mochen pioneer, ekkóch ra mochen angang lón Bethel, are álillis lón kaútáán ekkewe imw sia áeá fán iten ach fel ngeni Jiowa. Chómmóng ekkewe mwán Chón Kraist ra achocho ar repwe wiliti chónálillisin mwichefel, are mwán mi ásimaw. (1 Tim. 3:1, 8) Jiowa a fókkun pwapwa ren an kúna úkúkún án néún kewe aramas mochen angang ngeni! (Kölf. 110:3) Nge ka lichippúng pokiten kese mwo tikeri eú mettóch ka achocho ngeni lón pekin ngún? Ika ewer, iwe iótek ngeni Jiowa usun me ereni meefiom. (Kölf. 37:5-7) Pwal och, tingorei ekkewe Chón Kraist mwán mi ásimaw ekkóch pesepes wóón ifa usun ka tongeni lipwákéchúló lón óm angang ngeni Kot, me mwirin achocho úkúkún óm tufich le apwénúetá ar emmwen. Ika ka féri ena, eli kopwe tufichin wiseni och wis are tikeri met ewe ka achocho ngeni. w21.08 20 ¶1; 21 ¶4

Ewe finesoufós mi má seni pwúlúwan, itan Anna, a 84 ierin nge “esap feila seni ewe imwenfel.” Jiowa a efeiéchú pokiten a lólló iteitan ren ewe imwenfel me a mut ngeni an epwe kúna ewe ménúkol Jesus. (Luk. 2:36-38) A chómmóng ekkewe chinnap lón ach ei fansoun iir mi tuppwél, iir leenien áppirú mi múrinné ngeni ekkewe mi kúkkún seniir. Epwe fókkun apéchékkúlakich ika sia awora fansoun le kapas eis ngeniir me aúseling atun ra apwóróusa pwapwaar lón ar angang ngeni Jiowa. Chienach kewe chinnap ra fókkun aúchea me ren Jiowa me an we mwicheich. Ra fen kúna úkúkún án Jiowa efeiéchú an we mwicheich lón chómmóng napanap me an efeiéchúúr. Ra fen káé ekkewe lesen mi aúchea seni met ekkewe ra fen mwáálliló wóór. Sipwe eáni ekiek pwe ra usun “eu lenien tipachem,” me káé seniir. (SalF. 18:4) Ika ka awora fansoun le sissileer, a tongeni péchékkúleló óm lúkú. w21.09 3 ¶4; 4 ¶7-8; 5 ¶11, 13

Aisea a áweweei pwe néún Jiowa kana aramas ra tongeni áeá “wöün ekewe mwü.” (Ais. 60:5, 16) Ren ekkewe sókkopaten sile me tufich mi wor ren ekkena mwán me fefin mi aúchea mi etiwa ewe enlet, ewe angangen afalafal a tori 240 fénú me a kawor néúch kewe puk lón lap seni 1,000 fós. Lón ei fansoun sópwólóón, ewe angangen amwékútúkútú ekkewe mwú a efisi án aramas repwe filatá met repwe féri. Itá repwe álisatá ewe Mwúún Kot, are repwe lúkúlúk wóón ekkewe mwúún fénúfan? Ina eú kefil a lamot án meinisin repwe féri. Ikaamwo néún Jiowa kewe aramas ra álleasochisi allúkún ewe mwú ra nóm ie, nge rese fókkun angolong lón mwékútúkútún politics. (Rom 13:1-7) Ra silei pwe ewe Mwúún Kot chék, ina ewe epwe enletin ataweei án aramas kewe osukosuk. Ena Mwú ese pop seni ei fénúfan.​—Joh. 18:36, 37. w21.09 17-18 ¶13-14

Lupwen emén en mi fókkun tongei a likitaló Jiowa, a fókkun lamot óm kopwe sópweló le apéchékkúla pwisin en me pwal chón óm we famili. Ifa usun kopwe féri ena? Kútta álillis seni Jiowa ren óm achocho le ákkálleani an we Kapas, me ekilon wóón me pwal fiffiti ach kewe mwich. Iei alon Joanna, pwiin we me seman we ra likitaló ewe enlet: “A kisikisiló ai aúrek atun ua álleani pwóróusen ekkewe aramas lón Paipel ren choweán Apikael, Ester, Hiop, Josef, me Jesus. Pwóróuseer a apéchékkúlaei me álisiei le eáni ekiek mi múrinné mi ekinamweeló ewe metek ua meefi.” Lupwen ka meefi watteen weires, kosap úkútiw le iótek ngeni Jiowa. Tingormaú ngeni ach we Kot mi tong an epwe álisuk le eáni an ekiek me “aiti ngonuk ewe al kopwe fetal won o emwenuk.” (Kölf. 32:6-8) Ewer, ese mwáál epwe fókkun áweires ngonuk óm kopwe ereni Jiowa met ka wesewesen meefi. Nge Jiowa a wesewesen weweiti metekin letipom. A mochen óm kopwe iinaawu ngeni masouen letipom.​—Eks. 34:6; Kölf. 62:7. w21.09 28 ¶9-10

Mwirin ewe Pasofer lón ewe ier 32, aposel Petrus, James, me Johannes ra kúna eú lángipwi mi amwarar. Wóón eú chuuk mi tekiatá, eli wóón ewe chuuk Hermon, Jesus a wililó mwen meser. “Won mesan a saramaram usun akkar, nge üfan kana ra fokun pwechela o molupolup.” (Mat. 17:1-4) Ekkewe aposel ra rong án Kot apasa: “Iei i nei mi achengicheng üa fokun pwapwa ren, oupwe aüselinga!” Ekkena úlúmén aposel ra pwári pwe ra aúseling ngeni Jesus ren minne ra féri lón manawer. Sa mochen áppirú ar leenien áppirú. Sia fókkun kilisou ren án Jiowa awora ngenikich emmwen mi múrinné me ren ewe “möküren mwichefel,” Jesus Kraist. (Ef. 5:23) Amwo sipwe áppirú aposel Petrus, James, me Johannes ren ach úppós le “aüselinga” Jesus. Ach féri ena epwe atoto ngenikich chómmóng feiéch iei me pwapwafóchófóch lón mwachkkan. w21.12 22 ¶1; 27 ¶19

Emén Chón Kraist lón Korint a koon ren pwúlúwen seman we. Aposel Paulus a ereni ekkewe chón Korint ar repwe atowu. Féfféringawen ena mwán a eingawaló ekkóch chón ewe mwichefel. Ekkóch rese pwal mwo nge chúen ekieki ássáwen féfférún! (1 Kor. 5:1, 2, 13) Mwirin och fansoun, Paulus a silei pwe ena mi féri tipis a enletin aier! Paulus a ereni ekkewe mwán mi ásimaw: “Oupwe amusala tipisin ätewe o echipa letipan.” Iei popun an ereniir ena: “Pwe esap tolong lon letipeta mi fokun watte.” Paulus a tongei ena mwán mi aier. Ena aposel ese mochen kúna án ena mwán fókkun letipechou ren met a féri pwe ete úkútiw le kútta omusomusen an tipis. (2 Kor. 2:5-8, 11) Ekkewe mwán mi ásimaw ra usun Jiowa le mochen pwári úméúméch. Repwe apwúngúchowu ewe mi féri tipis ika mi lamot, nge repwe pwal pwári úméúméch ngeni úkúkún ar tufich. Ika rese fókkun apwúngú ewe mi tipis, iwe rese pwári úméúméch, nge ra fen penaatá minne mi ngaw. w21.10 11 ¶12-15

Metekin letip a tongeni lélé ngeni eú kinás. Ekkóch ra chék kúkkún, nge ekkóch ra watte. Áwewe chék, atun sia suuki eché taropwe, eli a tongeni kinás aútún péúch ren kenin. A tongeni fókkun metek, nge mwirin eú are ruu rán, eli sisap mwo nge fen chemeni ia we e kinás ia. Pwal ina chék usun, ekkóch ra ámetekikich, nge saminne e pwal watte. Áwewe chék, eli emén chienach epwe apasa are féri och mettóch epwe ámetekikich, nge sia tongeni mwittir omusaaló. Nge ika a watte kinásach, eli emén tokter epwe teei me ootáini. Ika sia ouru are attapakkisi kinásach na, epwe mómmang me lapóló. A eletipechou pwe eli emén a féfféri ena sókkun atun a fókkun chou ren emén. Eli a chék ekkekieki metekin letipan me úkúkún met ena emén a féri ngeni. Nge chókkewe mi akkamwéchú ar song, ra chék pwisin tipis ngeniir. A ifa me múrinnéén ach álleasochisi ei kapasen emmwen lón ach ei lesenin rán ikenái. w21.12 12 ¶15

Áwewe chék iei eú pwóróus. Emén mwán mi ásimaw a lólilen ren án emén chienan kefil wóón úfan are foutan. Ena mwán mi ásimaw a tongeni eisini pwisin i, ‘A wor eú popun me ren Paipel ai upwe fós ngeni?’ Pokiten ewe mwán mi ásimaw ese mochen ereni pwisin meefian, eli epwe angei meefien pwal emén mwán mi ásimaw, are emén chón afalafal mi ásimaw. Ra tongeni pwóróusfengen wóón án Paulus ei kapasen fén usun úfach me foutach. (1 Tim. 2:9, 10) Paulus a fós usun ekkóch kapasen emmwen ese kon tichik usun úfen Chón Kraist, itá epwe úkúkéch, fich, me esap eitengawa Jiowa. Nge Paulus ese tichikietiw met emén epwe úféúf are esap úféúf. A silei pwe a wor án ekkewe Chón Kraist pwúúng le pwisin fili met repwe úféúf, nge esap chék ú ngeni án Paipel emmwen. Ina popun, ekkewe mwán mi ásimaw repwe ppii ika án emén kefil wóón úfan are foutan a pwári mirit are a elingaaló Jiowa. A lamot ach sipwe chechchemeni pwe a tongeni sókkofesen án rúúemén Chón Kraist mi ásimaw kefil, nge esap weween pwe emén a pwúng nge emén a mwáál. Sisap sótun oumwesi pwiich kewe ar repwe féri met sia ekieki pwe a pwúng. w22.02 16 ¶9-10

A wor popun mi pwúng ach sipwe pwári tong enlet lefilach. Ikkefa ekkóch me leir? Iei pélúwan seni ekkeei mwitún seni Paipel: “Kosap mwüt ngeni kirikiröch me allükülük repwe sü senuk . . . Are kopwe föri ei, kopwe küna ümöümöch me iteüöch me ren Kot me aramas.” “Eman mwän mi eäni kirikiröch a püsin feiöch ren.” “Eman mi eäni pwüng me kirikiröch epwe manauatam.” (SalF. 3:3, 4; 11:17; 21:21) Ekkena mwitún ra affata úlúngát popun pwata a lamot ach sipwe pwári tong enlet. Áeúin, ach pwári tong enlet a efisi aúcheach me ren Kot. Oruuan, ach pwári tong enlet a atoto ngenikich feiéch. Áwewe chék, ach eáni tong enlet a anúkúchara ach ririéch ngeni ekkewe ekkóch. Aúlúngátin, atun sia pwári tong enlet, sipwe kúna feiéch lón mwachkkan kapachelong ewe manaw esemuch. Ewer, a wor popun mi pwúng ach sipwe apwénúetá alon Jiowa ei: “Oupwe eáni tong enlet me úméúméch lefilemi.” w21.11 8 ¶1-2

Ika ekkewe sóssót a toruk lóóm are lón ei fansoun ra pwári pwe óm lúkú ese péchékkúl, kosap letipengaw. Kopwe fen ekieki pwe iei ewe fansoun kopwe áeá le apéchékkúlaló óm lúkú. Iótek ngeni Jiowa seni unusen letipom, ákkáeúin atun a toruk watteen osukosuk. Mirititi pwe Jiowa a tongeni awora ewe álillis mi lamot ngonuk ren an néúnéú chón óm famili me chiechiom kewe. Lupwen ka mut ngeni Jiowa an epwe álisuk le likiitú ngeni ekkewe sóssót ka kúna lón ei fansoun, epwe lapóló óm lúkúlúk pwe i epwe álisuk le likiitú ngeni ekkewe sóssót epwe toruk lón mwachkkan. Jesus a álisi néún kewe chón káé le mirititi ekkewe atun ra osupwangen lúkú. Nge a lúkúlúk pwe ren án Jiowa álillis repwe tongeni pworacho ngeni ekkewe sóssót repwe kúna lón ekkewe fansoun epwe feito. (Joh. 14:1; 16:33) I a lúkúlúk pwe lúkú mi péchékkúl a tongeni álisi ewe mwich mi fókkun chóchó le manawewu seni ewe riáfféú mi lapalap. (Pwär. 7:9, 14) Kopwe nóm leir ika ka achocho úkúkún óm tufich lón ei fansoun le apéchékkúlaló óm lúkú!​—Ipru 10:39. w21.11 25 ¶18-19

Lón ei fansoun sise tongeni ekieki pwe Jiowa epwe féri eú manaman pwe epwe túmúnúkich. Nge sia silei pwe meinisin chókkewe mi lúkúlúkú Jiowa repwe eáni manaw esemuch inaamwo ika ra máló lón ei fansoun. Ekiseló chék sipwe kúna sóssótun ach lúkúlúk wóón án Jiowa tufichin túmúnúkich. Atun Kok seni Makok, ewe mwichen mwúún aramas epwe maunei néún Kot aramas, eli sipwe ekieki pwe ra tongeni nikicheló. A lamot ach sipwe lúkúlúk pwe Jiowa a tongeni selánikich me epwe selánikich. Me ren chón ekkewe mwú pwe kich sia usun siip, ese wor chón túmúnúúr. (Is. 38:10-12) Esap wor ach pisekin maun me sise sile fiu. Chón ekkewe mwú repwe ekieki pwe a chék mecheres ar repwe okkufukich. Rese silei pwe néún Jiowa kewe chónláng ra mmólnetá le selánikich, nge kich sia silei ena pokiten a wor ach lúkú. Ewer, chón ekkewe mwú rese silei ena pokiten rese lúkú Kot. Repwe fókkun máirú atun ekkewe chónláng repwe wisen fiu fán itach!​—Pwär. 19:11, 14, 15. w22.01 6 ¶12-13

Jiowa a aúcheani meinisin pwiich kewe, iwe itá úrúrún sipwe pwal aúcheaniir. A lamot ach sipwe tipemecheres le féri úkúkún ach tufich le túmúnúúr me chúngúúr. Ika sia silei pwe sia fen ámeteki are asonga emén, itá úrúrún sisap chék tunaló me ekieki pwe itá ewe emén epwe wisen omusakicheló are fen likitaló. Eli ikkefa popun án ekkóch song? Eli pokiten lón ar mámmááritá, ekkóch ra meefi pwe ese wor aúchear me ren aramas. Ekkóch, iir minefélóng lón ewe enlet, iwe resaamwo káé pwe a lamot ar repwe omusaaló tipisin ekkewe ekkóch atun ra mwáálliló. Ese lifilifil popun sia song are popun án ekkewe ekkóch song, nge a lamot ach sipwe kinamwefengensefál, nge a pwal lamot án ewe mi áchichchin are nisossong epwe mirititi pwe a lamot an esap kon ina usun. Iwe i epwe pwapwa me ririéch ngeni pwiin kewe. w21.06 21 ¶7

Jesus a weweiti meefiom. Atun sia nóm lón aúrek, sia kan pwapwa atun a wor emén chienach mi weweiti meefiach, nge ákkáeúin emén mi fen piin nóm lón ewe esin weires sia nóm lón. Jesus, i ena sókkun chiechi. A silei memmeefin letipechou me memmeefin ach nóm lón osupwang. A weweiti ach kewe apwangapwang me epwe nochchei ach sipwe angei ewe álillis mi lamot “lon fansoun ach osupwang.” (Ipru 4:15, 16) Usun chék án Jesus etiwa án ewe chónláng álillis lón ewe tánipiin Ketsemane, a pwal lamot ach sipwe tipemecheres le etiwa án Jiowa álillis mi kawor ese lifilifil ika seni eú néúch kewe puk, eú video, eú afalafal, are ren án emén mwán mi ásimaw are emén chienach lón ewe mwichefel chuurikich. (Luk. 22:39-44) Jiowa epwe ngonuk an we “kinamwe” me apéchékkúlok. Atun sia iótek, sipwe angei “än Kot kinamwe mi tekia seni ach tongeni weweiti.”​—Fil. 4:6, 7. w22.01 18-19 ¶17-19

Fansoun meinisin Jiowa a féri minne mi pwúng. Iwe nge a tongeni weires ach sipwe lúkúlúkú chókkewe mi tupuni Jiowa. Eli sia ekieki ika chókkewe mi wor wiser lón án Jiowa we mwicheich ra enletin fiti án Jiowa emmwen are pwisin ar. Jiowa a lúkúlúkú chókkewe i a filiretá pwe repwe emmweni an we mwicheich me ewe mwichefel. Ina popun, ika sise lúkúlúkú chókkana, iwe sise tongeni erá pwe sia lúkúlúk wóón Jiowa. Lón ei fansoun, Jiowa a emmweni an we mwicheich wóón fénúfan ren “ewe chon angang mi allükülük o tipachem.” (Mat. 24:45) Ena chón angang a usun ewe mwichen soupwúngúpwúng lón fansoun ekkewe popun Chón Kraist lón an emmweni néún Kot kewe aramas wóón unusen fénúfan me an awora emmwen ngeni ekkewe mwán mi ásimaw lón ekkewe mwichefel. Iwe ekkewe mwán mi ásimaw ra nochchei ar repwe apwénúetá ena emmwen lón ekkewe mwichefel. Sia pwári pwe sia lúkúlúk pwe a pwúng minne Jiowa a féri fansoun meinisin ren ach álleasochisi ewe emmwen sia angei seni an we mwicheich me seni ekkewe mwán mi ásimaw. w22.02 4 ¶7-8

A ifan me pwapwaach me feiéchúch ren ach wiliti Chón Pwáraatá Jiowa! Sia pwapwa atun sia álisi “chókkewe letiper a páái ngeni ar repwe etiwa ewe enlet mi atoto manaw esemuch” me wiliti Chón Kraist. (Föf. 13:48, NW) Sia usun Jesus le meefi an “uren pwapwa ren Ngünmifel” atun néún kewe chón káé ra apwóróusa ngeni sópwéchúr lón ewe angangen afalafal. (Luk. 10:1, 17, 21) Iei án aposel Paulus pesepes ngeni Timoty: “Kopwe püsin tümwünuk, kopwe pwal tümwünü mine ka afalafal won.” Paulus a pwal erá: “Pun are kopwe föri iei usun, kopwe püsin amanauok me chokewe mi aüselingok.” (1 Tim. 4:16) Iwe, ach angangen afalafal a amanawa aramas. Sia fókkun túmúnúfichi pwisinkich, pokiten kich chón wiliposun án Kot we Mwú. Sia mochen pwe féfférúch iteitan epwe elingaaló Jiowa me pwári pwe sia lúkú ewe pwóróus allim sia afalafala. (Fil. 1:27) Sia pwári pwe sia ‘tümwünü mine sia afalafal won,’ ren ach ammólnaéchú minne sipwe eáni afalafal, me ren ach tingorei Jiowa an álillis me mwen ach sipwe ló afalafal. w21.10 24 ¶1-2

Emén mi eáni “ewe manau mi fö” a áppirú Jiowa. Emén mi napanapeni ekkewe napanap mi fé, a pwári ren an eáni uwaan án Kot we ngún mi fel me mut ngeni ena manaman an epwe nemeni an ekiek, memmeef, me féffér. Áwewe chék, a tongei Jiowa me néún kewe aramas. (Mat. 22:36-39) Ena sókkun aramas a chék pwappwapwa inaamwo ika a likiitú fán weires. (Jas. 1:2-4) I emén chón efisatá kinamwe. (Mat. 5:9) A mosonottam me kirekiréch ngeni aramas. (Kol. 3:13) A aúcheani minne mi múrinné me a féri. (Luk. 6:35) A pwári ren an féffér pwe a fókkun lúkú Seman we lón láng. (Jas. 2:18) A chék kinamwe me nemenifichi meefian atun aramas ra mochen fiu ngeni me asonga. (1 Kor. 9:25, 27; Tit. 3:2) A lamot ach sipwe eáni meinisin ekkewe napanap mi mak lón Kalatia 5:22, 23 me pwal ekkewe ekkóch lón ekkewe wokisin ren ach sipwe éúféúfa ngenikich ewe manaw mi fé. w22.03 8-9 ¶3-4

Ekkewe mwán mi ásimaw ra tongeni áppirú ewe aposel Paulus esap chék lón ar afalafal imw me imw, nge ar repwe pwal mmólnetá me tipemecheres le afalafal ineet chék mi suuk ngeniir. (Ef. 6:14, 15) Ekkewe mwán mi ásimaw ra pwal tongeni áppirú Paulus le áeá ar fansoun lón ewe angangen afalafal le ákkáiti ekkewe ekkóch, kapachelong ekkewe chónálillisin mwichefel. (1 Pet. 5:1, 2) Nge ekkewe mwán mi ásimaw resap kon áeá watteen ar fansoun le féri wiser pwe esap chúen wor ar fansoun le fiti ewe angangen afalafal. (Mat. 28:19, 20) Ren an epwe naf ar fansoun le féri ekkewe angang mi lamot repwe féri, fán ekkóch a lamot resap etiwa pwal ekkóch wis. Mwirin ar ekieki ena fiti iótek, ese mwáál repwe mirititi pwe ika repwe etiwa pwal och angang resap chúen tongeni féri ekkewe mettóch mi kon lamot, áwewe chék, ar famili fel, tinikken lón ewe angangen afalafal, are áiti néúr kewe ifa usun repwe féri ena angang. Ra tongeni lúkúlúk pwe Jiowa a weweiti minne ra mochen féri pwe repwe itepék me rúúepek lón ar féri wiser kewe meinisin. w22.03 27 ¶4, 7; 28 ¶8

Ka chemeni ewe atun ka ekis pireir le wiliti emén Chón Pwáraatá Jiowa? Eli ka meefi pwe kese fókkun tongeni afalafal imw me imw. Are eli ka niwokkus ren án chón óm famili are chiechiom kewe repwe oputok. Ika ina, iwe, ka tongeni weweiti meefien noum we chón káé ika a pwal ina usun meefian. Jesus a erá pwe ekkóch ra tongeni eáni ena esin niwokkus. Iwe nge, a apéchékkúla néún kewe chón káé ar resap mut ngeni niwokkus an epwe aúkaretiw le akkangang ngeni Jiowa. (Mat. 10:16, 17, 27) Ákkáiti ngeni noum we chón káé an epwe ereni ekkewe ekkóch usun an lúkú. Eli néún Jesus kewe chón káé ra niwokkus atun a tiiniireló pwe repwe afalafal. Nge Jesus a álisiir ren an ereniir ia repwe afalafal ie, me met repwe eáni afalafal. (Mat. 10:5-7) Ifa usun ka tongeni áppirú Jesus? Álisi noum we chón káé le silei ineet atun a tongeni afalafal. Áwewe chék, eisini ika a silei ié epwe tongeni kúna álillis seni eú pwóróus mi enlet seni Paipel. Iwe mwirin, álisi le ammólnatá met epwe apasa ren óm áiti ngeni ifa usun epwe áweweei ena pwóróus mi enlet fán mecheres. w21.06 6-7 ¶15-16

Iei alon ekkóch iir mi manawewu seni eú chechchechin fénú mi fis lón Nepal lón ewe 2015: “Lón chék fitu minich, ekkewe imw watte minen lóóm ra poputá le tatiw. Meinisin ra chék rúké . . . Chómmóng aramas ra erá eli a fis ren chék ruu minich. Nge me rei, usun a kon ttam.” Iwe nge iei, a fiffis eú sókkun chchech lón chómmóng telinimw are fénú. Iei met ewe soufós Akai a makkeei: “Iei alon ewe Samol mi Unusen Manaman, ‘Mürin fansoun mochomoch üpwe achechasefäli läng me fanüfan.’” (Ak. 2:6) Ewe chchech Akai a fós usun esap usun eú wesewesen chchechin fénú mi atoto tatakkis. Nge a fen efisi minne mi múrinné. Iei pwisin alon Jiowa ngenikich: “Üpwe amwökütükütü mwün fanüfan meinisin, wöür meinisin epwe tori ei leni, üpwe pwal aurala ei Imwenfel ren ling.” w21.09 14 ¶1-3

Ika ka mochen chiechi ngeni emén a lamot kopwe fóffós ngeni me pwár ngeni meefiom. Pwal ina usun ren ach chiechi ngeni Jiowa, lupwen sia pwáraawu ach memmeef, ach ekiek, me ach kewe aúrek ngeni lón iótek sia pwári ach lúkúlúk lón I me silei pwe a tongekich. (Kölf. 94:17-19; 1 Joh. 5:14, 15) Chiechi ngeni chiechiach kewe mi tuppwél, iir liffangach me ren Jiowa. (Jas. 1:17) Semach we lón láng a chúngúkich ren an awora ngenikich ach famili lón pekin ngún iir mi “tongeekich fansoun meinisin.” (SalF. 17:17) Lón néún aposel Paulus we taropwe ngeni chón Kolose, a féúni ekkóch Chón Kraist mi álisi me a erá pwe “a fokun watte ar alilis.” (Kol. 4:10, 11) A pwal mwo nge lamot ngeni Kraist Jesus álillis, me a aúcheani ewe álillis a angei seni chiechian kewe chónláng me aramas. (Luk. 22:43) Ach ereni emén chiechiach mi ásimaw ach kewe lólilen esap ina esissillen ach apwangapwang, nge fen ina eú minen túmún. w21.04 24-25 ¶14-16

Met kopwe féri ika féfférún emén chienom Chón Kraist a fókkun aosukosukok? Achocho úkúkún óm tufich le efisi kinamwe. Seppiti Jiowa lón iótek. Tingorei an epwe álisi ewe emén mi asongok me álisuk le kúna napanapan kewe mi múrinné a tongei ren. (Luk. 6:28) Ika kese tongeni ménúkaaló minne pwiium we a féri, ekieki ika ifa usun kopwe fós ngeni. A éch ika ka kan ekieki pwe esap turun tipan an epwe eletipengawók. (Mat. 5:23, 24) Lupwen ka fós ngeni, ekieki pwe saminne a mochen ámetekuk. Nge ifa usun ika ese mochen awora kinamwe? “Oupwe songomangfengen.” Sópweló chék le kinamwe ngeni pwiium we. (Kol. 3:13) Nge lap seni meinisin, kosap amwéchú óm song ren, pún a tongeni atai óm ririéch ngeni Jiowa. Kosap fókkun mut ngeni och mettóch an epwe áchepetekuk. Ika ka féri ena, ka ánnetatá pwe ka tongei Jiowa lap seni meinisin.​—Kölf. 119:165. w21.06 23 ¶15