September

Ekkóch aramas lón fansoun Jesus we, rese chék menemenéch ren angéchún le asukul, nge ra pwal mochen silei seni pwal och mettóch. Nge lupwen ese mochen féri manaman, iwe rese chúen mochen etiwa. (Mat. 16:4) Met ewe Paipel a apasa? Iei met ewe soufós Aisea a makkeei usun ewe Messaia: “Esap osomong le fos ika alapatä mwelian, esap pwal leüömong le kapas won ekewe al.” (Ais. 42:1, 2) Jesus ese féri an angangen afalafal lón ewe napanap an epwe einga aramas. Ese kaú wakkatteen imwenfel, ese úféúf ekkewe sókkun úf mi asokkaaló ekkewe néúwisin lamalam, are ese mochen án aramas repwe kér ngeni ekkewe itelap mi átekiatáái. Lón án Jesus kapwúng, ese mochen féri manaman pwe epwe einga King Herotes. (Luk. 23:8-11) Jesus a fen féri ekkóch manaman, nge a fen kon nefótófót wóón an afalafala ewe kapas allim. A ereni néún kewe chón káé, “iei popun ai feito.”​—Mark. 1:38. w21.05 4 ¶9-10

Sia kúkkútta chókkewe “letiper a páengeni ar repwe etiwa ewe enlet mi awora manaw esemuch.” (Föf. 13:48, NW) Ren ach sipwe álisi chókkana le wiliti chón káé, a lamot ach sipwe álisiir le (1) weweiti, (2) etiwa, me (3) apwénúetá met ra káé seni ewe Paipel. (Kol. 2:6, 7; 1 Tes. 2:13) Meinisin chón ewe mwichefel ra tongeni álisi ekkewe chón káé ren ar isetiw leenien áppirú lón ar pwári ngeni ekkena minefé pwe ra tongeer, me ar etiwaéchúúr atun ra fiti ekkewe mwich. (Joh. 13:35) A lamot án ewe mi wisen káé ngeni ewe chón káé epwe pwal awora watteen fansoun me achocho le álisi le likitaló ekkewe lúkú are eéreni mi “pöchökül.” (2 Kor. 10:4, 5) Eli epwe fitu maram óm álisi ena emén an epwe féri ekkewe siwil lón manawan, iwe ló, ló, ló, epwe tikeri an mochen papatais. Nge epwe watte feiéchún ach achocho. w21.07 3 ¶6

Sia unusen lúkúlúk pwe minne sia afalafala, ina ewe enlet, me napanapen án Chón Pwáraatá Jiowa fel lón ei fansoun, ina met Jiowa a etiwa? Aposel Paulus a fókkun lúkúlúk pwe minne a lúkú ina ewe enlet. (1 Tes. 1:5) Ese chék lúkú ena pokiten a eselipato pwapwaan, nge a fókkun káéfichi án Kot we Kapas. A lúkú pwe “kapasen lon ekewe Toropwe mi Pin meinisin ra pop seni Ngünün Kot.” (2 Tim. 3:16) Met a káé? Lón an káé ewe Kapasen Kot, a kúna ekkewe pisekin ánnet mi alúkúlúk pwe Jesus i ewe Messaia mi pwonetiw, ekkewe pisekin ánnet ekkewe néúwisin lamalamen Jus rese mochen etiwa. Ra apasa pwe ra afalafala aramas ewe enlet usun Kot, nge ra féri minne Kot a oput. (Tit. 1:16) Paulus ese usun ekkena néúwisin lamalam. Ese chék fili met epwe lúkú seni án Kot we Kapas me met esap lúkú. A chék mmólnetá le afalafala me apwénúetá “unusen ekiekin Kot.”​—Föf. 20:27. w21.10 18 ¶1-2

Inaamwo ika kich ewe sia wisen afalafal me asukula aramas, nge a lamot ach sipwe chemeni pwe Kot, ewe a wisen ámááraatá. (1 Kor. 3:6, 7) Me ren Jiowa pwe a aúchea manawen meinisin aramas. A ngenikich ewe feiéch ach sipwe angangfengen me Néún we lón ewe angangen ionifengeni aramas seni mwú meinisin me mwen sópwólóón ei ótót. (Ak. 2:7) Sia tongeni aléllééi ach angangen afalafal ngeni eú angangen seláni aramas. Nge kich sia usun chón eú kúmien seláni aramas mi titiiló pwe repwe álisi chókkewe mi sapoló fán eú séén. Inaamwo ika eli fitemén chék me lein ekkena mi ireló repwe manaw, nge ewe angang meinisin ekkena chón selániir ra féri, a fókkun aúchea. Pwal ina chék usun ren ewe angang sia féri lón ewe angangen afalafal. Sise silei ika fitemén sipwe chúen tongeni selániir seni án Satan ei ótót. Nge Jiowa a tongeni néúnéú ese lifilifil ié me leich le álisiir. Iei alon Andreas seni Bolivia: “Ua silei pwe atun emén a káé ewe enlet me papatais, a fis pokiten án chómmóng angangfengen le álisi.” Amwo sipwe pwal eáni ena esin ekiek mi pwúng usun ach angangen afalafal. Ika sia féri ena, Jiowa epwe efeiéchúkich, me ach angangen afalafal epwe ina eú popun ach enletin pwapwa. w21.05 19 ¶19-20

Emén chón ssárei man a mochen liapeni are nieló emén man. A tongeni áeá sókkopaten ssár usun chék met emén me lein ekkewe tipitipin chón oururu Hiop a fós usun. (Hiop 18:8-10) Ifa usun emén chón ssárei man a otupwaalong emén man lón an we ssár? A kan káéfichi napanapen ewe man. Ia a kan ló ie, met a kan sani, me met epwe paapa. Satan a usun ena chón ssárei man. A káéfichi napanapach, a silei ia sia ló ie, me met sia sani. Mwirin a féri an we ssár, me a áneánei pwe epwe liapenikich lón ewe atun sise fen tepereni. Iwe nge, ewe Paipel a erenikich pwe ika sia ttup sia chúen tongeni sú. A pwal áiti ngenikich ifa usun sipwe túmúnúkich pwe site ttup lón ekkena ssár. Lamalamtekia me tipemmóng, ikkena án Satan kewe ruu ssár mi kon ngiir. Ren fitengeréú ier, Satan a fen sópwéch le áeá ekkena napanap mi ngaw. A usun emén chón ssár mi otupwaalong ekkewe machchang lón an we nikáttup. (Jer. 5:26) Nge sia tongeni túmúnúkich seni án Satan ssár. Ifa usun? Jiowa a fen pwár ngenikich met ekkewe Satan a kan áeá le otupu aramas.​—2 Kor. 2:11. w21.06 14 ¶1-2

Chienach kewe chinnap mi tuppwél iir mi aúchea. Án Kot we Kapas a erá pwe meten mékúrer mi uwaan a usun epa mwaramwar. (SalF. 20:29) Iwe nge, a tongeni mecheres ach sipwe tunaló aúchear. Ekkewe alúwél me fépwúl iir mi mirititi pwe ekkewe chinnap ra aúchea, repwe eáni eú feiéch mi aúchea mi lap seni pisek aúchea. Ekkewe chinnap mi tuppwél ra aúchea me ren Jiowa Kot. A silei ika iir met sókkun aramas me lón, me a aúcheani napanaper kewe mi múrinné. A pwapwa atun ra áiti ngeni ekkewe mi kúkkún seniir sileier kewe lón ar angang ngeni ren fite, fite ier. (Hiop 12:12; SalF. 1:1-4) Jiowa a pwal aúcheani ar likiitú. (Mal. 3:16) A wor ar kewe osukosuk lón manawer, nge ra chúen akkapéchékkúla ar lúkú Jiowa. Ar ápilúkúlúk fán iten mwachkkan a péchékkúleló lap seni ewe atun ra kerán káé ewe enlet. Me Jiowa a tongeer pokiten ra sópweló le esilefeili itan we inaamwo ika ra “chinlap.”​—Kölf. 92:12-15. w21.09 2 ¶2-3

Fán ekkóch, a éch ach sipwe kan ekketittina ika pwata sia féri ekkóch mettóch. Eli sia tongeni pwisin eisinikich: ‘Ua meefi pwapwa atun chék ua ekieki pwe ua múrinné lap seni ekkewe ekkóch? Ua achocho lón ewe mwichefel pokiten ua chék mochen upwe múrinné lap seni meinisin, are mwaren emén? Are ua chék fen mochen angang ngeni Jiowa úkúkún ai tufich?’ Ewe Paipel a pesekich ach sisap apépékich ngeni ekkewe ekkóch. Pwata? Eú popun, pún ika sia ekieki pwe sia angangéch lap seni pwiich kewe, iwe sia tongeni wiliti emén mi lamalamtekia. Nge ika sia ekieki pwe pwiich kewe ra angangéch lap senikich, iwe sia tongeni lichippúng. (Rom. 12:3) A lamot ach sipwe chechchemeni pwe Jiowa a panikicheto ngeni I, esap pokiten sia liéch are átéch, angangéch le fós are iteféúló, nge pokiten sia tipemecheres le tongei i me aúseling ngeni Néún we.​—Joh. 6:44; 1 Kor. 1:26-31. w21.07 14-15 ¶3-4

Ren ach sipwe aséfésefáli letipach me ekiekich, a lamot ach sipwe iótek, káé án Kot we Kapas, me ekilon. Apwénúetá lón pwisin manawom ekkena mettóch, me kútta án Jiowa álillis. An we ngún mi fel epwe álisuk le okkufu óm mochen apépééi pwisin en ngeni ekkewe ekkóch. Jiowa epwe pwal álisuk le esilla me mwittir urusawu lólówó are lamalamtekia ika ra poputá le mááritá lón letipom. (2 Kron. 6:29, 30) Jiowa a silei masouen letipach. A pwal silei pwe sia fiffiu ngeni ekkewe etipetip mi ngaw án ei fénúfan me pwisin ach kewe apwangapwangen tipis. Lupwen Jiowa a kúna úkúkún ach achocho le fiffiu ngeni ekkena mettóch, an tongekich a fen lallapóló. Ren ach sipwe weweiti úkúkún meefien Jiowa usuch, a eáni eú áwewe usun ewe riri lefilen emén inelap me néún we ménúkol. (Ais. 49:15) A ifan me ekinamween ach silei pwe ina úkúkún alóllóólun án Jiowa tongekich atun a kúna ach achocho úkúkún ach tufich le angang ngeni! w21.07 24-25 ¶17-19

A tongeni lapóló ach pwapwa ika sia angang weires lón ese lifilifil met a kewis ngenikich lón án Jiowa angang. Sipwe ‘awora unusen ach fansoun’ lón ewe angangen afalafal, me unusen álisatá mwékútúkútún ewe mwichefel. (Föf. 18:5; Ipru 10:24, 25) Ammólnaéchúetá ekkewe mwich pwe kopwe tongeni uwawu meefiom mi apéchékkúla chón mwich. Ngeni leten óm apwénúetá meinisin óm kewe kinikin lón ach kewe mwich lón weekday. Ika a kewis ngonuk óm kopwe álillis lón eú angang lón ewe mwichefel, kopwe warekkái me uwólúkúlúk lón óm angang. Kosap ekieki pwe eú angang ka kewis ngeni le féri ese lamot, iwe ese pwal lamot óm kopwe áeáéchú óm fansoun le féri. Achocho le elipwákéchukóló. (SalF. 22:29) Lapólóón óm angang weires lón óm angang ngeni Jiowa me lón wisom kewe, epwe ina mwittirilóón feffeitáóm me lapólóón óm pwapwa. (Kal. 6:4) Kopwe pwal kúna pwe epwe mecheresiló óm pwapwa atun ekkewe ekkóch ra wiseni eú wis ka fókkun mochen wiseni.​—Kal. 5:26. w21.08 22 ¶11

Sisap lamalamtekia, nge sipwe tipemecheres le káé seni Jiowa. Lamalamtekia a tongeni áweiresi ach sipwe álleasochisi án Jiowa emmwen usun chék án eú semmwen tongeni áweiresi féún ngasangasen emén. Ekkewe Farisi ra fókkun lamalamtekia pwe iwe rese mochen lúkú ekkewe pisekin ánnet mi fataffatéch pwe a nóm ren Jesus án Kot we ngún mi fel, me i néún Kot. (Joh. 12:37-40) Ar lamalamtekia a fókkun efeiengaw pwe a eppetiir ar resap eáni ewe manaw esemuch. (Mat. 23:13, 33) A ifa me aúchean ach sipwe sópweló le chék mut ngeni án Kot we Kapas me an we ngún mi fel ar repwe siwili napanapach kewe me émúrinnéló ach ekiek me ach kewe kefil! Pokiten James a tipetekison, iwe a tipemecheres le káé seni Jiowa. Ren an tipetekison a wiliti emén chón afalafal mi lipwákéch. w22.01 10 ¶7

Lupwen sia ‘likitü le iotek,’ sia tongeni lúkúlúk pwe Semach we lón láng a aúselingakich. (Kol. 4:2) Ikaamwo eli sia ekieki pwe a mmang le pélú eú ach iótek, nge Jiowa a pwonei pwe epwe pélúweni “lon fansoun ach osupwang” are fansoun mi fich. (Ipru 4:16) Ina popun sisap fókkun ekiekingaw ngeni Jiowa ika pwe ese mwittir fis eú mettóch sia ekieki itá an epwe fis. Áwewe chék, chómmóng ra fen ikkióteki ren fite ier án ewe Mwúún Kot epwe asopwaló ei ótót mi ngaw. Jesus a pwal mwo nge erá pwe sipwe ióteki ena. (Mat. 6:10) Nge esap fókkun eú alen tipachem an epwe apwangapwangoló án emén lúkú pokiten ewe sópwólóón ese war lón ewe fansoun aramas ra ekieki! (Ap. 2:3; Mat. 24:44) Sia mirit ika sia chék wikkiti Jiowa me ikkiótek ngeni ren lúkú. Ewe sópwólóón epwe war lón ewe fansoun mi fich, pún Jiowa a fen filaaló “ewe rän are ewe kulok” an epwe war lón. Me ena rán, epwe ina ewe rán mi múrinné ngeni meinisin.​—Mat. 24:36; 2 Pet. 3:15. w21.08 10 ¶10-11

Ekkewe chinnap mi tipetekison ra mirititi pwe atun ra chinnapeló rese chúen tongeni féri ewe úkúkún angang ra fen piin féri me lóóm. Áwewe chék, ren ekkewe chónemmwen mi wisen sáifetál. Atun a 70 ieriir, ewe mwicheich a ewisa ngeniir pwal eú wis. A tongeni áweires ena. Ra fókkun pwapwa le ákkálisi pwiir kewe Chón Kraist. Nge ra weweiti pwe a fen éch ika ekkewe Chón Kraist mwán mi kúkkún seniir repwe wisen féri ena angang. Ina popun ra eáni án ekkewe chón Lefi me lóóm ekiek, iir kewe rese chúen angang lón ewe imwenfel mangaku atun a 50 ieriir. Ekkena chón Lefi iir chinnap ra chék pwapwa lón ese lifilifil angang ra eáni. Ra unusen aúcheani ekkewe angang mi suuk ngeniir me féri úkúkún ar tufich le álisi ekkewe mi kúkkún seniir. (Num. 8:25, 26) Lón ei fansoun, inaamwo ika ekkewe chónemmwen mi wisen sáifetál ra úkútiw le chuchchuuri chómmóng mwichefel, nge ra fókkun álilliséch me apéchékkúla chón ar mwichefel. w21.09 8-9 ¶3-4

Lón Lukas 15:11-32, Jesus a eáni eú kapas áwewe mi achchúngú letipach usun ewe nau mi mwálecheló. Ena alúwél a ú ngeni seman we, sú seni imwan we, me sáiló ngeni “eu fanü mi toau.” Me ikena ie, a eáni eú manaw mi limengaw. Nge atun a weiresiló manawan, a poputá le ekieki usun met ekkewe a féri. A mirititi pwe manawan a fen éch atun a nóm ren seman we. Jesus a erá pwe “a nela lelukan.” A filatá an epwe liwiniti imwan we me tingorei seman we an epwe omusaaló tipisin. A lamot án ena nau mirititi pwe a fen chómmóng an kefilingaw. A lamot an epwe pwal ekkesiwil! Ewe nau mi mwálecheló a pwári pwe a enletin aier ren met a féri. Ei kapas áwewe, esap chék eú pwóróus mi achchúngú letipach. Ekkewe kapasen emmwen lón ena kapas áwewe a álilliséch ngeni ekkewe mwán mi ásimaw atun ra mochen silei ika emén mi féri eú tipis mi chou a enletin aier. w21.10 5 ¶14-15

Ifa ewe mettóch ese wor met a tongeni áchechcha are amwékútú? Iei met aposel Paulus a erá: “Ousipwe kilisou, pun sia mwüni eu mwü esap tongeni siwil. Ousipwe kilisou o fel ngeni Kot fän suföl me menin lon eu lapalap i epwe pwapwa ren.” (Ipru 12:28) Mwirin ewe sáingoon angangen áchechcha fénúfan, Mwúún Kot we chék epwe nónnóm. (Kölf. 110:5, 6; Tan. 2:44) Esap iei ewe atun sipwe olusaaló fansoun! A lamot án aramas repwe filatá met repwe féri. Ika repwe filatá le sópweló le penaatá ei fénúfan, repwe ninniiló. Ika ra filatá le angang ngeni Jiowa me ekkesiwili manawer ren ar repwe féri letipan, iwe repwe kúna manaw esemuch. (Ipru 12:25) Ewe angangen afalafal a tongeni álisi aramas lón ena kefil mi aúchea. Amwo sipwe chechchemeni alon ach we Samol Jesus ei: “Aramas repwe afalafalafeili ewe Pworausen Manau usun ewe Mwün Kot won unusen fanüfan, pwe epwe eu minen pwärätä ngeni aramas meinisin. Mürin epwapw tori fansoun sopolan.”​—Mat. 24:14. w21.09 19 ¶18-20

Ámi kana mwán mi ásimaw, a nóm remi ewe wis mi aúchea ámi oupwe oururu pwiimi kewe Chón Kraist, iir kewe mi wor emén lón ar famili a likitaló Jiowa. (1 Tes. 5:14) Ren ámi oupwe apéchékkúler, fós ngeniir mwen me mwirin ach kewe mwich. Chuuriir lón imwer kewe me etiir le iótek. Fitiir lón ewe angangen afalafal, are etiwer fán ekkóch ar repwe fiti ámi famili fel. A lamot ekkewe mwán mi ásimaw repwe túmúnú chókkewe mi meefi weires me úméúméch ngeniir me tongeer. (1 Tes. 2:7, 8) Jiowa ese “mochen pwe eman epwe pöütmwälila, nge a fen mochen pwe meinisin repwe ekieksefäl.” (2 Pet. 3:9) Ikaamwo emén a féri eú tipis mi chou, manawan a chúen aúchea me ren Kot. Chechchemeni pwe Jiowa a fen ménatiw eú watteen liwin fán iten aramas tipis, ina manawen Néún we mi áchengicheng. Fán tong, Jiowa a kúkkútta ifa usun epwe álisi ekkena esin aramas pwe repwe liwiniti. I a fókkun lúkúlúk pwe repwe féri ena, usun met sia kúna seni án Jesus we kapas áwewe usun ewe nau mi mwálecheló.​—Luk. 15:11-32. w21.09 30-31 ¶17-19

Eli kese chúen tongeni afalafal me asukula aramas usun chék me lóóm pokiten apwangapwangen inisum. Ka chúen tongeni pwapwa ren met ka tongeni féri. Áwewe chék ren pwóróusen King Tafit atun i me chienan kewe mwán ra ló seláni ar kewe famili me angei pisekiir kewe seni ekkewe chón Amalek. Rúúepúkú me lein ekkena mwán ra fókkun mélúlú le maun, ina popun ra chék nómmótiw pwe repwe masa pisekiir kewe. Tafit me chienan kana mwán ra win lón ena maun, me ra liapeni chómmóng pisek mi aúchea seni chón oputer kana. Iwe, Tafit a allúkú pwe epwe chék taitap án chókkewe mi fiti ena maun me chókkewe mi nómmótiw inet wóón winner kewe pisek. (1 Sam. 30:21-25) Ena pwóróus a áiti ngenikich och mettóch usun ach we angangen álisi aramas le wiliti Chón Kraist. Meinisin chókkewe iir mi achocho úkúkún ar tufich ra pwal tongeni kúna pwapwa atun emén minefé a poputá le sissileeló Jiowa me papatais. A kúna úkúkún ach angang weires me ach tongei, iwe a efeiéchúkich. A pwal áiti ngenikich ifa usun sipwe pwapwa lón wisach lón ewe angangen rás mi lap. (Joh. 14:12) Sia tongeni lúkúlúk pwe Kot epwe pwapwa rech ika sise achanú! w21.10 27-28 ¶15-17

Atun sia chichchinnapeló, eli sia meefi pwe a kisikisiló met sia tongeni féri fán iten Jiowa, esap usun me lepéchékkúlach. Eli mei pwúng pwe a kisikisiló péchékkúlach, nge sia tongeni áeá ewe tipachem me sile mi nóm rech le álisi ekkewe mi kúkkún senikich le unusen áeá ar tufich lón ar angang ngeni Jiowa me wiseni pwal ekkóch wis. A lamot án ekkewe chinnap repwe tipetekison ika ra mochen álisi ekkewe mi kúkkún seniir. Emén mi tipetekison, a eáni ewe ekiek pwe ekkewe ekkóch ra múrinné lap seni. (Fil. 2:3, 4) Ekkewe chinnap mi pwári ena napanap, ra mirititi pwe a sókkopat napanapen ach féri och mettóch, nge iir meinisin ra tipeeú ngeni ewe Paipel me a atufichiir le apwénúetá eú wis. Ina minne, resap ekieki pwe epwe chék taitap napanapen án meinisin féri och angang usun chék met ra féfféri me lóóm. (SalAf. 7:10) Ra tongeni álisi ekkewe mi kúkkún seniir atun ra apwóróusa ngeniir met ra fen káé, nge ra pwal weweiti pwe “napanapen ei fénúfan a sissiwil,” me eli epwe lamot ar repwe eérenaaló eú mineféén napanapen féri mettóch.​—1 Kor. 7:31, NW. w21.09 8 ¶1, 3

Jiowa esap fókkun tongeni ereni ekkewe chón fel ngeni ar repwe féri met mi limengaw. I a unusen pin. A ffat ena ren met a mak wóón ewe chéén kolt mi afout ngeni imwen ewe souasor mi lap we akkaw. Iei makken wóón ena chéén kolt: “Jiowa a pin.” (Eks. 28:36-38, NW) Makken wóón ena chéén kolt a alúkúlúkú ngeni meinisin mi kúna pwe Jiowa a unusen pin. Nge ifa usun ika emén chón Israel ese tongeni kúna makken ena chéén kolt pokiten ese tongeni kkan ngeni ena souasor mi lap? Epwe chúen tongeni silei pwe Jiowa a pin? Ewer. Emén me emén chón Israel ra fen rong ena atun ewe Allúk a álleawu me mwen ekkewe mwán, fefin me semirit. (Tut. 31:9-12) Ika ka nóm ikena, iwe eli kopwe rong ekkeei pwóróus: “Ngang ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot. . . . Oupwe pin, pun ngang üa pin.” “Oupwe pin fän itei, pun ngang ewe Samol mi Lapalap üa pin.”​—Lif. 11:44, 45; 20:7, 26. w21.12 3 ¶6-7

Ekkóch neman repwe aúreki met ra osupwangan lón pekin aion. Neman ra nóm lón eú leeni chómmóng aramasen lón ra osupwang me áweires kúnékúnen angang. Eli ese naf néúr moni le ataweei osupwangen ar famili. Are neman ewe mi wor an angangen moni lón ewe famili a máló, iwe ese chúen wor néún ewe famili moni le mééni met ra osupwangan. A lamot ach sipwe lúkúlúk wóón Jiowa lap seni ach sipwe aúreki ach kewe osukosuk. Chemeni pwe Jiowa a pwon pwe epwe awora ngenikich met sia osupwangan lón pekin aion ika sipwe akkomwa i lón manawach. (Mat. 6:32, 33) Fansoun meinisin I a kan apwénúetá an na pwon. (Tut. 8:4, 15, 16; Kölf. 37:25) Ika pwe Jiowa a túmúnú ekkewe machchang me ekkewe péén irá, iwe ese fókkun wor popun ach sipwe aúreki met sipwe áni are úfeni! (Mat. 6:26-30; Fil. 4:6, 7) Tong a amwékútú ekkewe sam me in ar repwe awora ngeni néúr kewe minne mi lamot ngeniir lón pekin aion, pwal ina usun ren Semach we lón láng, tong a pwal amwékútú an epwe awora ngeni néún kewe aramas minne mi lamot ngeniir lón pekin aion. w21.12 16-17 ¶4-5; 18 ¶8

A fen wor emén a fen piin fókkun elichippúnguk, eli pwal mwo nge emén chienom Chón Kraist? Áwewe chék ren pwóróusen Josef, inaamwo ika pwisin pwiin kewe ra kirikiringaw ngeni, nge a fen nefótófót wóón an angang ngeni Jiowa, ewe mi enletin efeiéchú ren an likiitú me mosonottam. Ló, ló, ló, Josef a tongeni omusaaló chókkewe iir mi tipis ngeni me a kúna úkúkún án Jiowa efeiéchú i. (Ken. 45:5) Sia pwal usun Josef, sipwe kúna ourur atun sia ririéch ngeni Jiowa me likit ngeni an epwe áwena ewe féfférún pwúngúngaw. (Kölf. 7:17; 73:28) Ika ka riáfféú ren eú féfférún pwúngúngaw are pwal ren ekkóch popun, kopwe chemeni pwe Jiowa a kkan ngeni “chokewe mi luketatakis.” (Kölf. 34:18) A tongeok pokiten óm mosonottam me óm isetá wóón óm kewe weires. (Kölf. 55:22) I ewe Soukapwúng wóón unusen fénúfan. A kúna meinisin met a fis. (1 Pet. 3:12) Itá kopwe tipemecheres le witi án Jiowa epwe álisuk atun ka nóm fán weires kese tongeni ataweei? w21.08 11 ¶14; 12 ¶16

A eú alen tipachem ach sipwe áeá manawach le féri ekkewe mettóch mi apwapwaai letipen Jiowa. A lamot ach sipwe filatá minne mi múrinné. Fán ekkóch, ach filatá ifa usun sipwe áeáéchú ach fansoun a kapachelong ach kefil lefilen ruu mettóch ese wor ngawer. Sia tongeni kúna pwúngún ena ren met a fis atun Jesus a ló chuuri Maria me Marta. Marta a fókkun pwapwa án Jesus etto chuuriir ina minne a ammólnatá watteen mwéngé fán itan. Nge pwiin we Maria, a mwot ngeni Jesus me aúseling ngeni met a eáni asukul. Minne Marta a féri ese ngaw, iwe nge, Jesus a apasa pwe Maria “a filätä ewe mettoch mi aüchea.” (Luk. 10:38-42) Mwirin och fansoun, neman Maria a ménúkaaló met sókkun mwéngé ra ammólnatá lón ena atun, nge sia lúkú pwe ese fókkun ménúki met a káé seni Jesus. Maria a fókkun aúcheani ena mwochomwochen fansoun a nóm ren Jesus, sipwe pwal aúcheani ach fansoun ngeni Jiowa. w22.01 27 ¶5-6

Inaamwo ika Ahap a átekisonatiw pwisin i mwen mesen Jiowa, nge minne a féri mwirin, a pwári pwe ese enletin aier. Ese achocho le amóeló ewe angangen fel ngeni Paal seni mwúún we. Ese pwal apéchékkúla ekkewe aramas ar repwe fel ngeni Jiowa. Mwirin málóón Ahap, Jiowa a pwári an ekiek usun. Néún Kot we soufós itan Jehu a erá pwe Ahap i emén “aramasangau.” (2 Kron. 19:1, 2) Iwe ekieki ei, ika Ahap a enletin aier, saminne ena soufós epwe erá pwe i emén mwán mi aramasangaw, mi oputa Jiowa. A ffat pwe inaamwo ika a pwá pwe Ahap a ekis niamameló ren met a féri, nge ese fókkun unusen aier. Met sia tongeni káé seni pwóróusen Ahap? Atun Elias a ereni Ahap pwe chón an we famili repwe angei chappen met a féri, Ahap a mwékút me átekisonatiw pwisin i. A éch minne a féri. Nge minne a féri mwirin, a pwári pwe ese aier seni letipan. Ina minne, ren ach sipwe aier, a lamot ach sisap chék erá pwe sia niamameló ren met ewe sia féri. w21.10 3 ¶4-5, 7-8

Aisea i emén soufós me neman pwúlúwan we a pwal eáni angangen emén soufós pwe Paipel a kér ngeni, soufós fefin. (Ais. 8:1-4, NW) A ffat pwe iir me rúúemén, Aisea me pwúlúwen we, ra nefótófót wóón ar fel ngeni Jiowa. Lón ei fansoun ekkewe pean pwúpwúlú ra pwal tongeni áppirú Aisea me pwúlúwan we le féri úkúkún met ra tongeni féri lón án Jiowa angang. Ra tongeni apéchékkúla ar lúkúlúk wóón Jiowa ren ar káé ekkewe oesini lón Paipel me ppii ifa usun ra pwénúetá fansoun meinisin. (Tit. 1:2) Ra tongeni ekieki met repwe féri pwe repwe álisatá pwénúetáán ekkewe pwal ekkóch oesini lón Paipel. Áwewe chék, ra tongeni álillis lón pwénúetáán án Jesus we oesini usun esilefeilin ewe kapas allim wóón unusen fénúfan mwen warotoon ewe sópwólóón. Lapólóón án eú pean pwúpwúlú lúkúlúk wóón pwénúetáán ekkewe oesini lón Paipel, pwal ina lapólóón ar repwe mochen angang ngeni Jiowa úkúkún ar tufich. w21.11 16 ¶9-10

Jesus a nochchei túmúnún inan we, pún usun itá a fen má seni pwúlúwan we. Jesus a tongei me ekieki Maria, a lúkú ngeni Johannes túmúnún inan we, pwe a silei pwe epwe túmúnú lón pekin ngún. Seni ena rán feiló, Johannes a usun néún Maria me a túmúnú usun nge inan we. A ifan me wakkatteen án Jesus tongei ena fefin mi aúchea mi túmúnúéchú seni leuputiwan, me mi útá únúkkún lupwen epwele máló! Met sia tongeni káé seni alon Jesus kana? Ach riri ngeni pwiich kewe Chón Kraist a tongeni péchékkúl seni ach riri ngeni pwisin chón ach famili. Eli chón ach famili repwe oputakich are pwal mwo nge likitikicheló, nge Jesus a pwonei pwe ika sia fitipachei Jiowa me an we mwicheich, sipwe “angei liwinin mi fokun watte” lap seni met a péút senikich. Chómmóng repwe wiliti néúch át me nengngin, me inach are semach mi tongekich. (Mark. 10:29, 30) Met meefiom ren óm kapachelong lón ena famili lón pekin ngún iir mi tipeeúfengen ren ar lúkú, ar tongei Jiowa, me ar tongfengen lefiler?​—Kol. 3:14; 1 Pet. 2:17. w21.04 9-11 ¶7-8

Atun sia eáni tong enlet, sia fókkun achocho úkúkún ach tufich le álisi ekkewe ekkóch. Chómmóng chienach kewe Chón Kraist lón ei fansoun, ra usun chék ekkewe Chón Kraist lón fansoun lóóm ren ar filatá le pwári tong enlet ngeni chiener kewe chón lúkú pwal mwo nge ngeni chókkewe rese sissileer lón féúféún aramas. Áwewe chék, atun ra silei pwe a fis ngeniir feiengaw watte, ra mwittir le mochen silei ifa usun repwe álillis. Atun emén lón ewe mwichefel a nóm lón weires, ra mwittir kútta alen ifa usun repwe álisi. Ra usun ekkewe popun Chón Kraist lón Masetonia ren ar féri lap seni met mi lamot lón ar álillis. Ra fangóló ar fansoun me pisekiir “nge pwal lap seni ar tongeni” pwe repwe álisi pwiir kewe mi nóm lón osupwang. (2 Kor. 8:3) Ekkewe mwán mi ásimaw lón ei fansoun, ra pwal tongeni apúnga chiechier kewe lón ewe mwichefel atun ra kúna ar kirekiréch le álisi ekkewe ekkóch. Ekkena esin kapasen apéchékkúl lón fansoun fich, a apéchékkúla chienach kewe Chón Kraist le chék lillikiitú.​—Ais. 32:1, 2. w21.11 11 ¶14; 12 ¶21

Fán ekkóch, a lamot ngenikich meinisin kapasen fén. Fán ekkóch, eli sipwe tingorei emén sia ésúfélú an epwe fénékich. Pwal fán ekkóch, eli emén mwán Chón Kraist mi ekiekikich epwe erenikich pwe sipwele “tur lon tipis” me sipwe niamameló me mwirin. (Kal. 6:1) Are eli epwe torikich eú kapasen fén atun emén a áwenakich mwirin ach féri eú tipis watte. Ese lifilifil popun an torikich eú kapasen fén, nge a lamot sipwe aúseling ngeni. Ach féri ena, a múrinné ngenikich me a tongeni amanawakich! (SalF. 6:23) Ach ei lesenin rán ikenái a pese ngenikich ach sipwe ‘rongorong . . . än ekewe chon tipachem kapas.’ Ese wor emén aramas a silei mettóch meinisin, a chék wor emén mi silelap lap senikich. (SalF. 12:15) Ina popun ach aúseling ngeni kapasen fén a pwári pwe sia tipetekison. A pwári pwe sia silei úkúngawach me mirititi pwe a lamot ngenikich álillis ren ach sipwe tikeri met ekkewe sia achocho ngeniir. Iei alon ewe King mi tipachem Salomon: “Are a wor chomong chon öüröür, a fisiöch mine ra ekiekietä.”​—SalF. 15:22. w22.02 8 ¶1-2

Ese naf án emén epwe chék apasa pwe a niamam me mwirin an féri eú tipis mi chou. A lamot an epwe siwili an ekiek. A lamot an epwe úkú seni ekkewe mettóch mi ngaw a féfféri nge epwe álleasochisi Jiowa. (Is. 33:14-16) Ewe mettóch mi fókkun lamot án ewe mi tipis epwe féri, ina an apéchékkúlasefáli an riri ngeni Jiowa. Met sipwe féri ika emén chiechiach a féri eú tipis mi chou? Ika sia túkúmaaló tipisin emén chienach, iwe sia atolonga lón feiengaw. Sise tongeni amonomonaló tipis, pokiten Jiowa a kúna mettóch meinisin. (SalF. 5:21, 22) Ka tongeni álisi chienom we ren óm ákkáchema ngeni pwe ekkewe mwán mi ásimaw ra mochen álisi. Ika ese mochen fós ngeni ekkewe mwán mi ásimaw, iwe a lamot óm kopwe wisen fós ngeniir. Óm féri ena a pwári pwe ka enletin mochen álisi chienom na. w21.10 7 ¶19-21

Kich meinisin sia tongeni áppirú Jesus me akkomwa osupwangen ekkewe ekkóch lap seni pwisin kich. Ewe Paipel a apasa pwe i “a lapalapeni lapalapen eman chon angang.” (Fil. 2:7) Emén slave, are chón angang, a kútta ifa usun epwe apwapwaai néún masta. Nge pokiten kich néún Jiowa chón angang me sia angang fán iten pwiich kewe, sia mochen alapaaló ach angang ngeni Jiowa me álillis ngeni pwiich kewe. Pwisin eisinuk ekkeei esin kapas eis: ‘Ua kan tipemecheres le áeá ai fansoun me péchékkúlei le álisi ekkewe ekkóch? Ua kan tipemecheres le álillis atun elimelimen eú leenien mwichelap are lón túmúnún ewe Leenien Mwich?’ Eli ka meefi pwe a lamot óm kopwe alapaaló óm pennúkúóló pwisin mochenum, nge ka meefi pwe kese mochen féri. Ika ina, tingormaú ngeni Jiowa lón iótek. Wenechar ngeni le ereni met meefiom, me tingorei an epwe fang ngonuk óm ‘mochen me om tufichin apwönüetä letipan.’​—Fil. 2:13. w22.02 23 ¶9-11

Jesus a pwári kirekiréch ren an tipepwetete me tipemecheres, pwal mwo nge lón ekkewe atun mi áweires. (Mat. 11:29, 30) Áwewe chék, atun ewe fin Kanaan a tingormaú ngeni an epwe echikara néún we, ese mochen féri an na tingor me mwan, nge atun neminna a pwári watteen an lúkú, iwe a echikara néún we fán kirekiréch. (Mat. 15:22-28) Ikaamwo Jesus a kirekiréch, nge ese pireir le fénéú ekkewe ekkóch. Fán ekkóch, a pwári an kirekiréch ren an áwenewenawu an fénéú chókkewe a tongeer. Áwewe chék, atun Petrus a sótun epiita Jesus an esap féri letipen Jiowa, Jesus a apwúngú i mwen mesen ekkewe pwal ekkóch chón káé. (Mark. 8:32, 33) Ese féri ena ren an epwe ásáwa Petrus, nge ren an epwe áiti ngeni eú lesen me éúréúra pwal ekkewe ekkóch chón káé ar resap lamalamtekia. Ese wor tipemwaramwar pwe Petrus a ekis sáw, nge a kúna álilliséchún án Jesus áwena. Ren ach sipwe enletin kirekiréch ngeni chókkewe sia tongeer, fán ekkóch a lamot ach sipwe áwenewena ngeniir ach fénér. Atun ka féri ena, kopwe áppirú Jesus ren óm alónga óm kapasen fén wóón ekkewe kapasen emmwen lón án Kot we Kapas. w22.03 11 ¶12-13

Sia fel ngeni Jiowa atun sia mwareiti i. (Kölf. 34:1) Sia mwareiti Jiowa atun sia apwóróusa ngeni aramas ach aúcheani napanapan kewe me an angang mi amwarar. Ika sia fókkun kilisou ngeni, epwe wor chómmóng mettóch mi múrinné sipwe ereni ekkewe ekkóch usun i. Lupwen sia ekieki usun meinisin ekkewe mettóch mi múrinné Jiowa a fen féri fán itach, epwe wor chómmóng popun sipwe mwareiti i. Ewe angangen afalafal a suuki ngenikich eú alen ach sipwe eáni asorun mwareiti Kot, “iei ewe asor sia eäni ren tinawach.” Usun chék ach ekiekiéchú me mwan met sipwe apasa lón ach iótek ngeni Jiowa, sipwe pwal ekiekiéchú met sipwe apasa ngeni chókkewe sipwe fós ngeniir lón ewe angangen afalafal. Sia mochen ach asoren mwareiti Kot epwe fókkun múrinné. Ina popun sia mwasangasang atun sia áiti ngeni aramas ewe enlet. w22.03 21 ¶8