Laprev ki profesi Labib i vin vre
DAN SANT LAVIL RONM, ITALI, I ANNAN EN MONIMAN KI ATRAKTE BANN VIZITER SORTI PARTOU DAN LEMONN. SA MONIMAN I ONOR TITUS, ENN BANN LANPERER KI DIMOUNM TI BYEN KONTAN.
Sa moniman ki apel Arch of Titus in ganny fer dan en fason pour montre en levennman enportan ki’n arive dan listwar bann Romen. Me bokou dimoun pa konnen ki sa moniman i osi annan pour fer avek Labib. Sa moniman i montre ki bann profesi Labib i vin vre dan en fason egzakt.
EN LAVIL POU GANNY DETRIR
Dan premye syek, Lanpir Romen ti kontrol depi Langleter ek Gaul (ki konmela i Lafrans) ziska Lezip. I ti annan lape ek prosperite dan sa rezyon. Me parmi bann pei ki Lanpir Romen ti kontrole, Zide ti enn ki ti donn bokou problenm.
Dapre Encyclopedia of Ancient Rome: “Dan tou bann teritwar ki Ronm ti kontrole, i ti napa bokou ki ti annan sa kalite laenn parey i ti egziste ant Zide ek [Ronm]. Bann Zwif pa ti kontan ki zot ti anba kontrol en nasyon etranze ki pa ti respekte zot tradisyon e bann Romen pa ti kapab toler bann Zwif ki ti antete.” Bokou Zwif ti annan lespwar ki en lerwa ti pou vin sov zot e fer Izrael vin parey avan. Me lannen 33, Zezi ti dir ki Zerizalenm ti pou fer fas avek en katastrof.
Zezi ti dir: “Sa letan pou arive ler ou bann lennmi pou konstri en gran baraz avek bann poto pwent toultour ou, zot pou anserkle ou e atak ou dan tou kote. Zot pou kraz ou e detri ou bann zanfan, zot pa pou kit en ros lo en lot dan ou.”—Lik 19:43, 44.
Sa bann parol ki Zezi ti dir ti fer son bann disip konfize. De zour pli tar, letan zot ti pe get tanp Zerizalenm, enn parmi zot ti dir: “Ansenyan, pa sa bann batiman ek miray ros i vreman zoli!” Anfet, serten ros ki tanp ti ganny fer avek ti plis ki 11 met longer, 5 met larzer e 3 met oter! Me Zezi ti reponn: “Me konsernan sa bann keksoz ki zot pe vwar, sa letan pou arive ler ni menm en ros lo en lot pa pou reste, tou pou ganny zet ater.”—Mark 13:1; Lik 21:6.
Zezi ti osi dir zot: “Ler zot vwar Zerizalenm antoure avek bann kan larme, alor konnen ki son destriksyon in aprose. Ki bann ki dan Zide i konmans sov dan montanny, ki bann ki dan lavil i sove e sa bann ki dan lakanpanny pa antre dan lavil.” (Lik 21:20, 21) Eski parol Zezi ti vin vre?
DESTRIKSYON SA LAVIL
Tranntrwa-z-an ti pase e bann zabitan Zide ti ankor pe soufer akoz bann Romen ti ankor pe domin zot. Lannen 66, Gessius Florus, en zofisye Romen ki ti Zide ti vol larzan dan bwat kontribisyon kot tanp. Bann Zwif ti ankoler e en group zot ti antre Zerizalenm, touy larme Romen e deklar zot lendepandans.
Apepre trwa mwan pli tar, plis ki 30,000 solda Romen anba kontrol Sestis Galis ti vin Zerizalenm pour aret sa rebelyon. Zot ti antre dan sa lavil e esey rod en fason pour antre dan tanp. Apre sa, zot ti kit sa lavil san okenn rezon. Bann rebel Zwif ti byen kontan e deswit, zot ti tay deryer larme Romen. Vi ki larme Romen ek bann rebel Zwif ti’n kit lavil Zerizalenm, bann Kretyen ti ekout lavertisman Zezi e sov dan montanny par lao Larivyer Zourden.—Matye 24:15, 16.
Son lannen apre, bann Romen anba kontrol Zeneral Vespasian ek son garson Titus, ti rekonmans zot latak kont bann zabitan Zide. Me zis apre ki Lanperer Nero ti mor lannen 68, Zeneral Vespasian ti retourn Ronm pour vin lanperer e i ti kit 60,000 solda avek Titus pour kontiny sa latak Zide.
An Zen lannen 70, Titus ti donn lord son bann solda pour koup bann pye dibwa dan lakanpanny Zide pour fer bann poto pwent e konstri en gran baraz 7 kilomet toultour Zerizalenm. Ver Septanm, bann Romen ti’n fini bril lavil ek son tanp e vol sa ki i ti annan ladan. Zot pa ti kit en ros lo en lot, zis parey Zezi ti predir. (Lik 19:43, 44) Dapre en resers, “apepre 500,000 dimoun ti mor dan Zerizalenm e dan lezot landrwa dan sa pei.”
EN LERWA I GANNY LAVIKTWAR
Dan lannen 71, Titus ti retourn Itali e tou dimoun dan lavil ti fer en lamars pour selebre enn parmi bann pli gran laviktwar ki’n deza annan dan sa kapital.
Lafoul ti admir sa kantite larises ki Titus ti’n retourn avek sorti Zide. Zot ti admir bann bato, gran flot ki ti montre bann senn lager ek bann keksoz ki ti’n ganny vole dan tanp Zerizalenm.
Lannen 79, Titus ti vin lanperer dan plas son papa. Me zis de-z-an apre, Titus ti mor san ekspekte. Son frer Domitian, ti vin lanperer e i ti konstrir en moniman laviktwar an loner Titus.
THE ARCH OF TITUS OZORDI
Ozordi, plizyer santenn milye dimoun ki vizit Ronm, i admir sa moniman. Bokou dimoun i vwar sa moniman konman en gran travay lar. Serten i vwar li konman en loner pour lanperer Titus e pour lezot i montre destriksyon Zerizalenm ek son tanp.
Par kont, pour bann dimoun ki kontan lir Labib, sa moniman i montre en keksoz pli enportan. The Arch of Titus i en laprev ki nou kapab annan konfyans ki bann profesi Labib pou vin vre e ki zot egzakt. Sa moniman i osi en laprev ki bann profesi in ganny enspire par Bondye.—2 Pyer 1:19-21.