‘Sa i devret en memoryal pour zot’

“Sa zour i devret en memoryal pour zot e zot devret selebre sa zour konman en lafet pour Zeova.”​—EGZ. 12:14.

ESKI OU KAPAB EKSPLIKE?

Ki bann Izraelit Lezip ti bezwen fer pour prepar selebrasyon premye Lapak?

Kan ki Zezi ek son bann zapot ti manz dernyen Repa Lapak e ki ti arive pli tar sa zour?

Ki leson enportan nou kapab aprann atraver premye Lapak e osi dan liv Egzod?

1, 2. Ki lanniverser ki devret enteres tou Kretyen e akoz?

LER ou mazin lanniverser, kwa ki vin dan ou lespri? En dimoun marye i kapab dir: “Mon lanniverser maryaz.” Pour lezot i kapab en levennman istorik ki ganny selebre dan bokou landrwa, parey lendepandans zot pei. Me eski ou konn en lafet nasyonal ki’n ganny selebre pour plis ki 3,500 an?

² Wi, sa i Lapak. Sa ti mark liberasyon Izrael dan lesklavaz Lezip. Sa levennman i devret enportan pour ou. Akoz? Parski i annan pour fer avek serten laspe ki vreman enportan dan ou lavi. Ou kapab dir: ‘Me, kantmenm bann Zwif ti selebre Lapak, mwan mon pa en Zwif. Akfer mon devret enterese avek sa lafet?’ Larepons sa kestyon i kapab ganny trouve dan sa parol: ‘Kris, nou lanyo Lapak in ganny sakrifye.’ (1 Kor. 5:7) Pour konpran lenportans sa laverite, nou bezwen konn plis lo Lapak Zwif e pour egzaminen ki lyen sa i annan avek en konmann ki tou Kretyen in gannyen.

AKOZ LAPAK TI GANNY SELEBRE?

3, 4. Ki ti arive avan premye Lapak?

³ Plizyer santenn milyon dimoun dan lemonn pa Zwif, me selman zot annan serten konnesans lo sa levennman ki ti arive avan premye Lapak. Petet zot in lir sa dan liv Egzod, tann sa zistwar ganny rakonte oubyen zot in vwar en film baze lo sa levennman.

⁴ Kan bann Izraelit ti dan lesklavaz Lezip pour plizyer lannen, Moiz ek son frer Aaron ti ganny anvoye par Zeova kot Faraon pour demann li pour liber Son pep. Sa dirizan Ezipsyen ki ti arogan pa ti pou les bann Izraelit ale, alor Zeova ti frap sa pei avek bann fleo terib enn deryer lot. Finalman, Bondye ti frap zot avek en dizyenm fleo kot tou bann premye ne Ezipsyen ti mor e sa ti pous Faraon pour liber bann Izraelit.​—Egz. 1:11; 3:9, 10; 5:1, 2; 11:1, 5.

 5. Ki bann Izraelit ti pou bezwen fer pour zot kapab ganny sove? (Vwar portre lo paz 17.)

⁵ Me ki bann Izraelit ti pou bezwen fer avan ki zot ganny libere? I ti apepre le 21 oubyen 22 Mars 1513 A.N.L., dan sa mwan Ebre ki apel Abib, ki pli tar ti ganny apele Nizan.a Bondye ti dir ki dizyenm zour sa mwan, bann Izraelit ti devret konmans met zot pare pour fer serten keksoz le 14 Nizan. Sa zour ti konmans apre soley kouse akoz pour bann Ebre zot zour ti konmans e fini soley kouse. Le 14 Nizan, sak lakour ti pou bezwen touy en mal mouton (oubyen kabri) e pas en pe son disan lo lento ek lo sa de kote lankadreman laport. (Egz. 12:3-7, 22, 23) Sa fanmir ti pou bezwen manz roti mouton avek dipen san lelven. Lanz Bondye ti pou pas dan sa pei e touy tou premye ne bann Ezipsyen, me bann Izraelit obeisan ti pou ganny proteze e apre zot ti pou lib.​—Egz. 12:8-13, 29-32.

 6. Ki mannyer bann Izraelit ti devret vwar Lapak pli tar?

⁶ Se sa ki ti arive e bann Izraelit ti bezwen mazin zot liberasyon dan bann lannen ki ti pou swiv. Bondye ti dir zot: “Sa zour i devret en memoryal pour zot e zot devret selebre sa zour konman en lafet pour Zeova pandan zot bann zenerasyon. Sa i en lobligasyon pour en letan endefini, zot devret selebre sa zour.” Apre sa selebrasyon le 14 i ti pou annan en lot lafet ki ti pou dir set zour. Le 14 Nizan ti zour Lapak, me sa non Lapak ti osi kapab aplik pour sa wit zour lafet. (Egz. 12:14-17; Lik 22:1; Zan 18:28; 19:14) Lapak ti enn parmi sa bann lafet (“lanniverser,” The Bible in Living English) ki bann Ebre ti bezwen selebre sak lannen.​—2 Kron. 8:13.

 7. Ki Zezi ti entrodwir sa dernyen Lapak ki Zeova ti aprouve?

⁷ Konman bann Zwif ki ti anba Lalwa Moiz, Zezi ek son bann zapot ti selebre Lapak ki ti ganny fer tou le-z-an. (Mat. 26:17-19) Dernyen fwa zot ti fer sa, Zezi ti entrodwir en nouvo levennman ki son bann disip ti pou bezwen fer tou le-z-an, sa i Repa Senyer. Me ki zour zot ti pou selebre sa levennman?

KI ZOUR REPA SENYER TI GANNY FER?

 8. Kan nou mazin Lapak ek Repa Senyer ki kestyon sa i fer nou demande?

⁸ Vi ki Zezi ti entrodwir Repa Senyer zis apre sa dernyen Lapak ki Zeova ti aprouve, sa nouvo levennman ti pou tonm menm zour avek Lapak. Petet ou’n remarke ki dat Lapak Zwif lo bann kalandriye denozour i kapab diferan enn oubyen detrwa zour avek dat ki nou komemor lanmor Kris. Akoz i diferan? Komann ki Bondye ti donn bann Izraelit i reponn sa. Apre ki Moiz ti’n dir “lasanble antye Izrael i devret touy” en mouton, i ti dir kan zot ti devret fer sa le 14 Nizan.​—Lir Egzod 12:5, 6.b

 9. Dapre Egzod 12:6, kan ki mouton Lapak ti pou ganny touye? (Vwar osi sa bwat “Ki moman dan lazournen?”)

⁹ Pentatek (pentateuch) ek Haftorahs i montre ki Egzod 12:6 i dir ki sa mouton ti pou ganny touye “ant sa de swar.” Serten Labib i servi sa menm lekspresyon. Lezot, enkli liv bann Zwif (Tanakh) i tradwir li konman “dan labrin.” Lezot ankor i tradwir li konman “kan soley pe kouse” oubyen “apepre soley kouse.” Alor sa mouton ti pou ganny touye apre soley kouse, me fernwanr pa ti ankor fer o konmansman le 14 Nizan.

10. Dapre serten, kan ki sa mouton ti ganny touye me ki kestyon sa i fer nou demande?

¹⁰ Pli tar, serten Zwif ti panse ki i ti pou pran en ta letan pour touy tou sa bann mouton ki ti ganny anmennen kot tanp. Alor zot ti krwar ki Egzod 12:6 ti pe refer avek lafen 14 Nizan, ant ler soley ti pe konmans kouse (apre midi) ek lafen lazournen kan soley ti kouse. Me si sa ti leka, kan ki zot ti pou manz sa repa? Profeser Jonathan Klawans, en spesyalis dan listwar bann Zwif i fer vwar: “En nouvo zour i konmans ler soley i kouse, alor sa sakrifis i ganny fer le 14 me konmansman Lapak e sa repa i le 15, menm si liv Egzod pa mansyonnen sa bann dat dan lord.” I ti osi ekrir: “Liv bann profeser lalwa . . . pa ni menm pe dir nou ki mannyer Seder [repa Lapak] ti ganny fer avan destriksyon Tanp” lannen 70 N.L.​—Nou ki’n met an italik.

11. (a) Ki ti arive avek Zezi zour Lapak lannen 33 N.L.? (b) Akoz le 15 Nizan lannen 33 N.L. ti ganny apele “en gran” Saba? (Vwar not.)

¹¹ Alor nou annan tou rezon pour demande, ki zour Lapak ti ganny selebre lannen 33 N.L.? Le 13 Nizan anmezir sa zour ‘ki zot ofer lanyo Lapak’ ti pe aprose, Zezi ti dir Pyer ek Zan: ‘Al prepar repa Lapak pour nou manze ansanm.’ (Lik 22:7, 8) Zedi le 14 Nizan apre soley kouse, “ler ti arive” pour repa Lapak. Zezi ti pran repa Lapak avek son bann zapot e apre sa i ti entrodwir Repa Senyer. (Lik 22:14, 15) Sa zour swar i ti ganny arete e zize. Zezi ti ganny kloute apepre midi le 14 Nizan e i ti mor son apremidi menm. (Zan 19:14) Alor, ‘Kris, nou lanyo Lapak in ganny sakrifye’ menm zour ki lanyo Lapak ti ganny touye. (1 Kor. 5:7; 11:23; Mat. 26:2) Anmezir ki lafen sa lazournen ti aprose, Zezi ti ganny antere avan konmansman le 15 Nizan.c​—Lev. 23:5-7; Lik 23:54.

SINIFIKASYON MEMORYAL POUR OU

12, 13. Ki mannyer bann zanfan ti enplike dan selebrasyon Lapak bann Zwif?

¹² Me, annou vwar ki ti arive Lezip. Moiz ti dir ki dan lavenir pep Bondye ti devret selebre Lapak, sa ti en lobligasyon “pour en letan endefini.” Kan sa lafet ti ganny selebre tou le-z-an, bann zanfan ti pou demann zot paran bann kestyon konsernan sinifikasyon sa levennman. (Lir Egzod 12:24-27;d Det. 6:20-23) Alor, Lapak ti pou “en memoryal” ki menm bann zanfan ti kapab aprann bann leson avek.​—Egz. 12:14.

¹³ Anmezir ki i ti annan bann nouvo zenerasyon, bann papa ti pou eksplik zot garson sa bann leson enportan. Enn parmi, ti ki Zeova i kapab protez son bann adorater. Bann zanfan ti aprann ki i pa en Bondye dan vag ki difisil pour konnen. Zeova i en Bondye vivan e vre, i enterese avek son pep e i azir pour ed zot. I ti montre sa kan i ti protez premye ne bann Izraelit “ler i ti anvoy fleo lo bann Ezipsyen.” I ti gard zot bann premye ne vivan.

14. Bann paran Kretyen i kapab servi resi Lapak pour ed zot zanfan apresye kwa?

¹⁴ Bann paran Kretyen pa eksplik sinifikasyon Lapak sak lannen avek zot zanfan. Me, eski ou ansenny ou zanfan sa menm leson, setadir ki Bondye i protez son pep? Eski ou partaz avek zot ou konviksyon ki Zeova i ankor en vre proteksyon pour son pep? (Ps. 27:11; Iza. 12:2) Dan ki fason ou fer sa? Ou pa devret fer bann gran gran lektir annwiyan, me plito en bon konversasyon ki ou zanfan pou apresye. Fer zefor pour servi sa leson pour ankouraz ou fanmir pour grandi spirityelman.

15, 16. Ki nou kapab aprann lo Zeova atraver Lapak ek sa resi dan liv Egzod?

¹⁵ Nou pa zis aprann lo abilite Zeova pour protez son pep atraver Lapak. I ti osi delivre zot par fer zot sorti Lezip. Zis mazinen! Zot ti ganny gide par en kolonn nyaz ek dife. Lanmer Rouz ti separ an de e zot ti mars lo sek ant sa de gran miray delo. Kan zot ti’n ariv sen e sof lo lot kote lanmer zot ti vwar lanmer kraz larme Ezipsyen. Apre, bann Izraelit ki ti’n ganny delivre ti kapab dir: “Les mwan sant pour Zeova . . . I’n balans dan lanmer sa seval ek son kavalye. Ya i mon lafors ek mon pwisans, akoz i mon sover.”​—Egz. 13:14, 21, 22; 15:1, 2; Ps. 136:11-15.

¹⁶ Si ou annan zanfan, eski ou pe ed zot pour annan konfyans dan Zeova konman sa Enn ki delivre? Eski zot kapab vwar sa konviksyon dan ou, dan ou konversasyon oubyen ou bann desizyon? Sirman ou kapab enkli sa ki nou’n lir dan Egzod sapit 12-15 dan ou Ladorasyon Fanmir e montre ki mannyer Zeova ti delivre son pep. En lot fwa ou kapab montre ki mannyer Zeova ti delivre son pep dan lezot verse parey Akt 7:30-36 oubyen Danyel 3:16-18, 26-28. Wi, ki swa nou zenn oubyen aze nou devret annan konfyans ki Zeova pou delivre nou dan lavenir parey i ti delivre son pep dan letan Moiz.​—Lir 1 Tesalonisyen 1:9, 10.

NOU DEVRET RAPEL

17, 18. Kwa ki devret vin dan nou lespri kan nou mazin fason ki disan ti ganny servi premye Lapak?

¹⁷ Bann vre Kretyen pa komemor Lapak Zwif. Sa lanniverser ti form parti Lalwa Moiz e nou pa anba sa Lalwa. (Rom. 10:4; Kol. 2:13-16) O kontrer, i annan en lot levennman ki vreman enportan pour nou, sa i lanmor Garson Bondye. Kantmenm sa, i annan serten laspe dan selebrasyon Lapak ki ti ganny entrodwir Lezip ki annan lenportans pour nou.

¹⁸ Disan mouton ti bezwen ganny fannen lo lento ek lo sa de kote lankadreman laport pour bann Izraelit kapab ganny proteze. Ozordi, nou pa fer sakrifis zannimo zour Lapak ni okenn lezot moman. Me i annan en pli meyer sakrifis ki kapab prezerv nou lavi pour touzour. Zapot Pol ti ekrir konsernan “lasanble bann garson premye-ne ki’n ganny anrezistre dan lesyel.” Se ‘disan Zezi ki’n ganny verse’ ki permet sa bann Kretyen swazir pour ganny lavi dan lesyel. (Ebr. 12:23, 24) Bann Kretyen ki annan lespwar pour viv lo later pour touzour i depan lo sa menm disan pour ganny proteze. Zot devret regilyerman rapel sa promes: “Dan li, nou’n ganny delivrans par son disan, nou’n resevwar pardon nou pese, selon larises son lagras.”​—Efe. 1:7.

19. Ki mannyer sa ki ti arive avek lanyo Lapak i kapab fortifye nou konfyans dan bann profesi?

¹⁹ Kan sa mouton ti ganny touye pour repa Lapak, bann Izraelit ti devret fer sir ki zot pa kas ni enn son lezo. (Egz. 12:46; Nom. 9:11, 12) Me ki nou pou dir lo “Lanyo Bondye” ki ti donn son lavi konman ranson? (Zan 1:29) I ti ganny kloute avek en kriminel sak kote. Bann Zwif ti demann Pilat pour kas lezo bann zonm ki ti’n ganny kloute. Sa ti fer ki zot mor pli vit pour ki zot pa ti pou ganny kite lo poto ziska le 15 Nizan ki ti en gran Saba. Bann solda ti kas lazanm sa de kriminel, “me ler zot ti ariv kot Zezi, e ki zot ti war ki i ti’n deza mor, zot pa ti kas son lazanm.” (Zan 19:31-34) Sa ti menm parey avek sa ki ti arive avek lanyo Lapak, alor dan en sans sa mouton ti “en lonbraz” sa ki ti pou arive le 14 Nizan lannen 33 N.L. (Ebr. 10:1) De plis, fason ki keksoz ti deroule ti akonpli sa parol dan Psonm 34:20 ki devret fortifye nou konfyans dan bann profesi.

20. Ki diferans remarkab i annan ant Lapak ek Repa Senyer?

²⁰ Par kont, i annan bann diferans ant Lapak ek Repa Senyer. Sa bann diferans i montre ki Lapak ki bann Zwif ti bezwen komemore pa ti predir sa ki Kris ti dir son bann disip i devret fer an son memwar. Dan Lezip bann Izraelit ti manz sa mouton me pa bwar son disan. Sa i diferan avek sa ki Zezi ti demann son bann disip pour fer. I ti dir ki bann ki pou renny “dan Rwayonm Bondye” i devret manz sa dipen e bwar sa diven ki senboliz son lekor ek son disan. Nou pou vwar sa pli an detay dan lartik swivan.​—Mark 14:22-25.

21. Akoz i itil pour konn laverite lo Lapak?

²¹ Kantmenm sa, napa okenn dout ki Lapak ti en levennman enportan ki montre lafason ki Bondye ti azir anver bann Izraelit e sa i ansenny nou bann bon leson. Alor, menm si Lapak ti ‘devret en memoryal pour’ bann Zwif me pa bann Kretyen, konman bann Kretyen nou devret konn konsernan Lapak e pran aker serten leson ki nou aprann avek sa levennman ki form parti ‘tou Lekritir ki’n ganny enspire par Bondye.’​—2 Tim. 3:16.

[Not anba lo paz]

[Portre lo paz 17]

[Bwat lo paz 19]

KI MOMAN DAN LAZOURNEN?

En ekriven Zwif Marcus Kalisch (1828-1885) ti ekrir: “Ebn Ezra [en profeser Espanyol renonmen, 1092-1167] i annan sa menm lopinyon: ‘Nou annan de swar, sa enn premye, i kan soley pe kouse . . . e sa dezyenm i kan bann reyon soley in disparet, ant tou le de i annan en diferans apepre enn erdtan ven minit;’ i sanmenm sa leksplikasyon ki bann Karaites, Samariten ek plizyer lezot nasyon in adopte e sa enn ki paret pli fer sans. Sa leksplikasyon ki sa mouton ti ganny touye konmansman le 14 Nizan i an armoni avek sa lenstriksyon ki bann Izraelit ti gannyen dan Deterononm 16:6, ki “Lapak” ti pou ganny sakrifye “aswar dek ki soley i kouse, menm zour ki ou ti sorti Lezip.”​—Egz. 30:8; Nom. 9:3-5, 11.

[Portre lo paz 20]

Ki leson ou pou ed ou zanfan aprann atraver Lapak? (Vwar paragraf 14)