Bann gard Pretoryen i ganny en temwannyaz

Dan lannen 59 N.L., bann solda byen fatige apre en gran vwayaz ti ariv Ronm avek bann prizonnyen kot baro Porta Capena. Pale Lanperer Nero ti lo en oter ki apel Palatine e ki ti ganny veye par bann solda Pretoryen. Bann Pretoryen ti kasyet zot lepe anba zot lenz ki ti apel en toga.a Zofisye Zilyis ti anmenn son bann prizonnyen ziska lo oter Viminal an pasan par devan bazar prensipal lavil. Zot ti pas devan en zarden kot i ti annan en kantite lotel pour bann bondye Romen e osi en gran laplenn kot bann solda ti fer parad ek lantrennman.

Zapot Pol ti parmi sa bann prizonnyen. Plizyer mwan pli boner, ler i ti lo en bato dan en tanpet, en lanz Bondye ti dir Pol: “Fodre ki ou prezant devan Sezar.” (Akt 27:24) Eski sa ti pou vreman le ka? Ler i ti vire pour get kapital Lanpir Romen, petet Pol ti mazin parol Senyer Zezi ki ti koz avek li kot Latour Antonia, Zerizalenm. Zezi ti dir: “Pran kouraz! Parey ki ou’n rann temwannyaz lo mwan isi dan Zerizalenm, i neseser ki ou fer parey Ronm osi.”​—Akt 23:10, 11.

Petet Pol ti aret en kou pour get Castra Praetoria, en gro sato avek bann gran miray fortifye an brik rouz ek bann latour. Bann gard Pretoryen ki ti bann bodigard lanperer e ki ti osi zwe rol lapolis dan lavil ti baze dan sa gro batiman. I ti kapab annan 12,000 gard Pretoryen ek plizyer milye gard lapolis ki ti stasyonnen dan sa batiman, enkli bann kavalye. Castra Praetoria ti fer tou dimoun rapel ki kantite pouvwar Lanperer ti annan. Vi ki bann gard Pretoryen ti responsab bann prizonnyen sorti dan bann provens, Zilyis ki ti responsab sa group ti fer zot pas par enn parmi sa kat baro prensipal. Apre sa gran vwayaz plizyer mwan ki ti danzere, a lafen defen i ti’n ariv avek son bann prizonnyen kot son destinasyon final.​—Akt 27:1-3, 43, 44.

ZAPOT POL PA TI ARET PRESE

Pandan sa vwayaz, Pol ti vwar bann vizyon sorti kot Bondye ki ti anonse ki tou lekipaz ti pou sirviv en nofraz. En serpan anpwazonnen ti mord li, me sa ti napa okenn lefe lo li. Lo zil Malt, i ti geri bann dimoun malad ki apre sa bann zabitan ti dir i en bondye. Bann gard Pretoryen ti’n kapab tann oubyen koz lo sa bann nouvel parey.

Pol ti’n deza vwar bann frer sorti Ronm ki ti “vin ziska Laplas piblik Apiyis ek Trwa Oberz” pour zwenn li. (Akt 28:15) Me vi ki i ti prizonnyen, ki mannyer i ti pou arive pres sa bon nouvel Ronm? (Rom. 1:14, 15) Serten i panse ki bann prizonnyen ti ganny anmennen kot sef sa bann gard. Si sa ti le ka, Pol ti probableman ganny anmennen kot sef bann gard Pretoryen, Afranius Burrus, ki ti kapab dezyenm apre lanperer li menm.b An tou ka, Pol pa ti ganny veye par bann zofisye larme me en gard Pretoryen ki ti annan en o pozisyon sa letan ki ti vey li. Pol ti ganny lotorizasyon pour rod son prop landrwa reste e i ti kapab resevwar bann viziter e donn temwannyaz “san okenn lanpesman.”​—Akt 28:16, 30, 31.

POL TI DONN TEMWANNYAZ AVEK TOU DIMOUN, PTI KONMAN GRAN

Dan bann diferan prosedir zidisyer, Afranius Burrus ti petet fer entervyou avek zapot Pol, swa kot Pale oubyen kot kan Pretoryen, avan ganny anmennen devan Nero. Pol pa ti mank loportinite pour donn temwannyaz “avek tou dimoun, pti konman gran.” (Akt 26:19-23) Nenport lopinyon ki Afranius Burrus ti annan lo li, Pol pa ti ganny mete dan prizon dan kan Pretoryen.c

Sa landrwa ki Pol ti lwe ti ase gran pour li resevwar “bann sef Zwif” e pour donn temwannyaz avek “bokou [dimoun ki] ti vin war li kot i ti pe reste.” Bann gard Pretoryen ti osi ganny en bon temwannyaz ler Pol ti “esey konvenk” bann Zwif konsernan Zezi ek Rwayonm Bondye, “depi bonmaten ziska aswar.”​—Akt 28:17, 23.

Bann gard Pretoryen ki ti pe vey pale ti ganny ranplase tou le zour. Bann gard ki ti vey Pol ti osi ganny sanze regilyerman. Pandan sa de-z-an ki Pol ti prizonnyen, bann solda ti antann li pe dikte bann let pour bann Efezyen, Filipyen, Kolosyen ek bann Kretyen Ebre e zot ti osi vwar li pe ekrir en let pour en Kretyen ki ti apel Filemon. Ler i ti dan prizon, i ti osi donn latansyon personnel Onezim, en lesklav ki ti’n sove, e Pol ‘ti’n vin son papa dan prizon’ e i ti fer li retourn kot son met. (Filem. 10) Nou kapab asire ki Pol ti osi enteres li avek son bann gardyen. (1 Kor. 9:22) Par egzanp, nou kapab imazin Pol pe demann kestyon avek en solda konsernan bann diferan parti son lekipman batay e apre servi sa lenformasyon konman en legzanp dan son bann let.​—Efe. 6:13-17.

“PRES MESAZ BONDYE SAN OKENN LAFREYER”

Lanprizonnman Pol ti ede pour “fer levanzil progrese” parmi bann gard Pretoryen ek lezot. (Fili. 1:12, 13) Bann dimoun ki ti ganny akse avek Castra Praetoria ti annan konneksyon avek bann dimoun dan tou Lanpir Romen, e osi avek lanperer ek tou bann ki ti dan pale ki ti enkli son fanmir, serviter ek lesklav. Serten parmi ti vin Kretyen. (Fili. 4:22) Lefet ki Pol ti donn temwannyaz avek lardyes, bann frer Ronm ti annan kouraz zot osi pour “pres mesaz Bondye san okenn lafreyer.”​—Fili. 1:14.

Temwannyaz Pol, Ronm, i osi en lankourazman pour nou anmezir nou ‘anons Laparol dan tou lokazyon, favorab ou pa favorab.’ (2 Tim. 4:2) Serten parmi nou i bezwen reste dan en lakaz, kazern, lopital, oubyen menm dan prizon akoz zot lafwa. Nenport sirkonstans ki nou ladan, nou kapab donn temwannyaz avek bann dimoun ki vin vwar nou kot nou pour ofer kek servis. Ler nou donn temwannyaz avek kouraz dan tou lokazyon, i pou evidan ki “parol Bondye pa ansennen.”​—2 Tim. 2:8, 9.

[Not anba lo paz]

[Portre lo paz 13]

[Portre lo paz 13]

Bann gard Pretoryen ki aparaman lo moniman Claudius, konstri an 51 N.L.

[Portre par]

© RMN-Grand Palais/Art Resource, NY

[Bwat lo paz 14]

Bann gard Pretoryen dan letan Nero

Bann gard Pretoryen ti fer serman pour protez lanperer ek son fanmir. Ler zot ti lager, zot ti anmenn bann paviyon avek bann senbol lanperer ek bann boukliye ki ti annan portre en skorpyon ki ti siny oroskop Tiber Sezar. Bann gard Pretoryen ti ganny divize an diferan group e ganny dirize par bann zofisye ki ti apel bann tribunes ek centurions. Sa bann gard ti met lord dan bann zwe ek teat Romen e zot ti osi ede pour tenny dife. Zot ti kapab sorti dan lafors apre ki zot ti’n servi pour 16 an kontrerman avek bann solda Romen ki ti bezwen fer 25 an. Zot lapey ti bokou plis ki pour bann solda Romen e zot ti annan bokou lavantaz e en gro gratwite ler zot ti pran retret. Bann gard Pretoryen ti osi ganny servi pour tortir e egzekit bann prizonnyen. Apre son dezyenm lanprizonnman, tre probab Pol ti ganny egzekite par sa menm group solda ki i ti’n esey sove.​—2 Tim. 4:16, 17.

[Portre lo paz 14]

Sa konny i montre kan Pretoryen dan premye syek

[Portre par]

Avek permisyon Classical Numismatic Group, Inc./cngcoins.com

[Portre lo paz 15]

Miray Castra Praetoria ozordi

[Portre lo paz 15]

Ler Pol ti prizonnyen, bann solda ti antann Pol pe dikte son bann let

[Portre lo paz 16]

Dan tou sirkonstans, annou donn temwannyaz avek bann ki nou rankontre

[Bwat lo paz 16]

Sextus Afranius Burrus

Burrus ti probableman ne Vaison-la-Romaine ki dan sid Lafrans konmela, akoz en plak avek son non ti ganny trouve laba an 1884. Dan lannen 51 N.L., i ti ganny promosyon konman sef antouk bann gard Pretoryen par Agrippina ki ti madanm e nyes Sezar Claudius. Agrippina ti prepar son zenn garson, Nero, pour vin lanperer avek led de dimoun. Enn ti Burrus, en solda spesyal ki ti donn li lantrennman militer e lot ti en filozof, Seneca ki ti form Nero dan domenn entelektyel. Avek letan, Agrippina ti anpwazonn son msye. Avan ki dimoun ti aprann lanmor Claudius, Burrus ti anmenn Nero kot Castra Praetoria kot bann gard Pretoryen ti fer li vin lanperer. Sena Romen ti napa lot swa ki aksepte. Ler Nero ti fer touy son manman an 59 N.L., Burrus ti ede kasyet bann levidans. Bann istoryen Romen, Suetonius ek Cassius Dio ti dir ki Nero ti anpwazonn Burrus an 62 N.L.

[Portre lo paz 16]

Lenskripsyon avek non Sextus Afranius Burrus

[Portre par]

Musée Calvet Avignon