Το Ανατολικό Βερολίνο και η Αρχαία Εγγύς Ανατολή
Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στη Δυτική Γερμανία
ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΒΕΡΟΛΙΝΟ—Τι σας φέρνει στο μυαλό η θύμησίς του; Ίσως να σκέπτεσθε απλώς μια σύγχρονη Ευρωπαϊκή πολιτεία υπό την Κομμουνιστική κυριαρχία όπου κυριαρχεί ο αθεϊσμός.
Εν τούτοις, γνωρίζετε ότι το Ανατολικό Βερολίνο περιέχει πλούτο πληροφοριών για την αρχαία Εγγύς Ανατολή, μερικές από τις οποίες επιβεβαιώνουν μέρη της Αγίας Γραφής; Αυτά τα αντικείμενα βρίσκονται στο φημισμένο Περγαμινό Μουσείο, που έρχεται τρίτο, μετά το Βρεταννικό Μουσείο και το Μουσείο του Λούβρου, σε συλλογές από την αρχαία Εγγύς Ανατολή.
Θα σας άρεσε να μάθετε μερικά πράγματα από την αποθήκη των θησαυρών αυτού του Μουσείου; Ας αρχίσωμε με αρχαιότητες από την ίδια την Πέργαμο.
Ευρήματα από την Αρχαία Πέργαμο
Αυτό το μουσείο περιέχει μια αναπαράστασι ενός βωμού του Διός που είναι γνωστός ως «βωμός της Περγάμου.» Ο κυρίως βωμός όπου προσεφέροντο τα ολοκαυτώματα βρίσκεται σ’ ένα υψηλό υπαίθριο χώρο του «κτιρίου του βωμού,» που περιβάλλεται με κολώνες. Για να φθάση κανείς στο βωμό πρέπει ν’ ανεβή μια κλίμακα, πλάτους 65 ποδών (20 περίπου μέτρα) από 24 σκαλοπάτια σαν να πλησίαζε μια αίθουσα θρόνου. Σε κάθε πλευρά της κλίμακος υπάρχουν πέτρινα ανάγλυφα πάνω στα οποία είναι χαραγμένες μυθολογικές μορφές. Αλλά, γιατί είναι ενδιαφέρον σήμερα αυτό το υπόλειμμα της αρχαίας παγανιστικής λατρείας;
Η Δρ Ελίζαμπεθ Ροντ, που διηύθυνε την εργασία της στηλώσεώς του, σχολιάζει στο περιοδικό Πέργκαμον, Μπούργκμπεργκ ουντ Άλταρ (Πέργαμος Ακρόπολις και Βωμός): «Πιστεύεται ότι η αρχαιότερη γραπτή μαρτυρία για τον βωμό μπορεί να ευρεθή στα λόγια του Ευαγγελιστού Ιωάννου.» Ποια «λόγια» του αποστόλου Ιωάννου είχε στο νου αυτή η συγγραφεύς;
Προφανώς σκεπτόταν αυτό που υπάρχει στη Βίβλο στην Αποκάλυψι 2:12, 13: «Και προς τον άγγελον της εν Περγάμω εκκλησίας γράψον· . . . Εξεύρω τα έργα σου και πού κατοικείς· όπου είναι ο θρόνος του Σατανά· και κρατείς το όνομά μου, και δεν ηρνήθης την πίστιν μου και εν ταις ημέραις, εν αις υπήρχεν Αντίπας ο μάρτυς μου ο πιστός, όστις εφονεύθη παρ’ υμίν, όπου κατοικεί ο Σατανάς.»
Μήπως ο θρόνος του βωμού του Διός που υπήρχε στην Πέργαμο ήταν ο λόγος που οι Γραφές λέγουν ότι «ο θρόνος του Σατανά» ήταν στην Πέργαμο; Η Δρ Ροντ συνεχίζει:
«Δυστυχώς, το ερώτημα μένει αναπάντητο, σχετικά με το αν οι πρώτοι Χριστιανοί θεωρούσαν ότι ο «Θρόνος του Σατανά» ήταν αυτός ο παλαιός βωμός των θεών που βασίζεται στην παράδοσι, ή αν αυτή η έκφρασις χρησιμοποιήθηκε, σχετικά με τον βωμό του σεβαστού Αυγούστου, που βρισκόταν στην Πέργαμο, τον οποίον μισούσαν οι Χριστιανοί επειδή τους ανάγκαζε να θυσιάζουν στον Καίσαρα.»
Η «ακρόπολις» της Περγάμου είναι ένα άλλο ενδιαφέρον μνημείο. Μια ματιά στην αναστήλωσί της εδώ αποκαλύπτει ότι η λατρεία του Κράτους ήταν ένα εξέχον χαρακτηριστικό αυτής της αρχαίας πόλεως. Παραδείγματος χάριν, το εθνικό ιερό της Αθηνάς ένα άγαλμα του Βασιλέως της Περγάμου Αττάλου του Α΄. Μια επιγραφή δείχνει ότι αυτός ο ναός περιείχε επίσης ένα βωμό. Η ακρόπολις περιλαμβάνει επίσης ένα ναό που άρχισε από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Τραϊανό και συμπληρώθηκε από τον διάδοχό του Αδριανό. Και οι δύο ελατρεύοντο εκεί. Και υπάρχει ακόμη ένας ναός σ’ αυτή την τοποθεσία Ιωνικού ρυθμού, με χώρο θεάτρου που είναι αφιερωμένος στον Καίσαρα Καρακάλλα (Μάρκον Αυρήλιον Αντώνιον).
Η ισχυρή λαβή της παγανιστικής θρησκείας στην αρχαία Πέργαμο είναι ακόμη πιο φανερή στην αίθουσα όπου εκτίθενται τα γλυπτά. Υπάρχει ένα γλυπτό του Ασκληπιού, θεού της ιατρικής, ο οποίος ελατρεύετο μέσω ενός ζωντανού όφεως που εφυλάσσετο στο ναό. Ένα άλλο γλυπτό παριστάνει την Αφροδίτη, τη θεά της ομορφιάς και της φιληδονίας, καθισμένη πάνω σε μια χελώνα. Υπάρχουν επίσης η μεγάλη «μητέρα θεά,» η Αιγυπτιακή Ίσις και πολλοί άλλοι θεοί, Ελληνικοί και Ρωμαϊκοί, καθώς επίσης και θεοί της Μικράς Ασίας. Πράγματι, οι Χριστιανοί της Περγάμου επιέζοντο ν’ ‘αρνηθούν την πίστι τους στον Ιησού Χριστό.’
Μια Ματιά στη Βαβυλώνα
Ένα άλλο χαρακτηριστικό του Μουσείου της Περγάμου είναι η αποκατάστασις της «Πομπικής Οδού» της Βαβυλώνος, που είχε κατασκευασθή από τον Ναβουχοδονόσορα τον Β΄ για τον Θεό Μαρδούκ. Μια πλάκα από βότσαλα που ελήφθη απ’ αυτή την οδό φέρει την επιγραφή: «Ναβουχοδονόσορ, Βασιλεύς της Βαβυλώνος, Υιός του Ναβοπολάσσαρου, Είμαι ο Βασιλεύς της Βαβυλώνος. Εγώ έστρωσα με Βότσαλα Σαντού την οδό της Βαβυλώνος για την πομπή του μεγάλου Κυρίου Μαρδούκ.»
Φαντασθήτε τον εαυτό σας να περπατά κατά μήκος αυτής της διόδου προς την Πύλη της Ιστάρ. Σε κάθε πλευρά σας υψώνονται ογκώδη τείχη φρουρίου. Μπορείτε να φαντασθήτε πόσο δύσκολο θα ήταν για τις εχθρικές δυνάμεις να μπουν στη Βαβυλώνα μέσα απ’ αυτήν την οδό; Ο Καθηγητής Ρ. Κολντεβέη, που διηύθυνε τις ανασκαφές στη Βαβυλώνα, εξηγεί τα εξής στο βιβλίο Ντας Βίντερ Ερστέεντε Μπάμπιλον (Η Βαβυλών Ανεγείρεται Πάλι):
«Όταν οι υπερασπιστές ήσαν πάνω στο τείχος, η οδός γινόταν παγίδα θανάτου για κάθε παρείσακτο. Αυτή η εντύπωσις τρόμου και συγκλονισμού που έδιναν αυτά τα τείχη στον παρείσακτο, ακόμη και σ’ εκείνον που ερχόταν ειρηνικά, μεγάλωνε σημαντικά από την εντυπωσιακή διακόσμησι μακρών σειρών από λέοντες που έμοιαζαν σαν να προχωρούσαν προς τον ξένο. Οι λέοντες ήσαν φτιαγμένοι από στιλπνά χρώματα σμάλτου σε επίπεδο ανάγλυφο πάνω στα πλίνθινα τείχη.»
Προς το τέλος της Πομπικής Οδού βρίσκεται μια αναστήλωσις σε φυσικό μέγεθος της Πύλης της Ιστάρ, ενός άλλου εντυπωσιακού ενθυμίου της αρχαίας Βαβυλώνος. Αυτή η πλίνθινη κατασκευή, που περιλαμβάνει μια αψιδωτή είσοδο στεφανωμένη από δύο τεράστιους πύργους, υψώνεται σε ύψος περίπου πενήντα ποδών (15 μέτρα περίπου). Οι πλευρές της αψιδωτής εισόδου και οι πύργοι είναι διακοσμημένα με μια ενδιαφέρουσα παράστασι στην οποία οι σειρές των ταύρων εναλλάσσονται με τις σειρές του «οφιοειδούς δράκοντος.» Ο τελευταίος παριστάνεται με κεφάλι όφεως, με σώμα λέοντος και τα πίσω πόδια σαν του αετού. Η Ιστάρ, της οποίας το όνομα φέρει αυτή η πύλη, ήταν η θεά του σεξ και της γονιμότητος και ελατρεύετο στην Ουρούκ σαν θεά της μητρότητος και βασίλισσα των ουρανών.
Σχολιάζοντας τις πομπές που εγίνοντο στην Πομπική Οδό της Βαβυλώνος, ο αρχαιολόγος Κολντεβέη έκαμε μια ενδιαφέρουσα σύγκρισι: ‘Είδα κάποτε να εμφανίζεται στην είσοδο του καθεδρικού ναού των Συρακουσών (πόλις στο νησί της Σικελίας) μια ασημένια εικόνα της Μαρίας μεγαλύτερη από το φυσικό μέγεθος, φορτωμένη με αφιερώματα από δαχτυλίδια, πολύτιμους λίθους, χρυσάφι και ασήμι, την οποίαν μετέφεραν 40 άνδρες πάνω σ’ ένα φορείο ψηλά πάνω από τα κεφάλια του συγκεντρωμένου πλήθους. Με μια εορταστική πορεία που συνοδευόταν από θορυβώδη μουσική και πλήθη που προσηύχοντο θερμά, την έφεραν στον Κήπο του Λατόμιεν. Με όμοιο τρόπο μπορώ να φαντασθώ την πομπή που έφερνε τον Θεό Μαρδούκ με τη θριαμβευτική του πορεία κατά μήκος της πομπικής οδού δια μέσου της Βαβυλώνος.’
Επιβεβαίωσις της Βιβλικής Αφηγήσεως
Η εργασία για την αναστήλωσι αυτών των θησαυρών έφερε σε φως μια ενδιαφέρουσα επιβεβαίωσι της επομένης Βιβλικής αφηγήσεως για τον Ιωαχείν, έναν από τους βασιλείς του αρχαίου Ισραήλ:
«[Ο Ναβουχοδονόσορ] μετώκισε τον Ιωαχείν εις την Βαβυλώνα . . . Εν δε τω εβδόμω έτη της μετοικεσίας του Ιωαχείν βασιλέως του Ιούδα, . . . ο Ευείλ-μερωδάχ βασιλεύς της Βαβυλώνος, κατά το έτος καθ’ ο εβασίλευσεν, ύψωσεν εκ της φυλακής την κεφαλήν του Ιωαχείν βασιλέως του Ιούδα· . . . και ήλλαξε τα ιμάτια της φυλακής αυτού· και έτρωγεν άρτον πάντοτε μετ’ αυτού πάσας τας ημέρας της ζωής αυτού· και το σιτηρέσιον αυτού ήτο παντοτεινόν σιτηρέσιον, διδόμενον εις αυτόν παρά του βασιλέως, ημερήσιος χορηγία πάσας τας ημέρας της ζωής αυτού.»—2 Βασ. 24:15· 25:27-30.
Κατά τη διάρκεια των προσπαθειών να συγκεντρώσουν και ν’ αναστηλώσουν την τεράστια συλλογή των υπολειμμάτων της αρχαίας Εγγύς Ανατολής, ανευρέθησαν περίπου τριακόσιες σφηνοειδείς πινακίδες. Αυτές ευρίσκοντο σε κτίρια δίπλα στο παλάτι του Ναβουχοδονόσορος.
Οι περισσότερες απ’ αυτές ανέφεραν απλώς παροχές ή διανομές τροφίμων. Είναι ενδιαφέρον, εν τούτοις, το ότι μερικές απ’ αυτές τις πινακίδες περιείχαν το όνομα Ιωαχείν. Ως προς την αξία αυτής της ανακαλύψεως, ο Χάνς Μπάρτκε σχολιάζει στο βιβλίο Μπίμπελ, Σπάτεν Ουντ Γκεσίχτε (Βίβλος, Σκαπάνη και Ιστορία):
«Αυτές οι πινακίδες δεν είναι μεγάλης σπουδαιότητας ούτε δίνουν πολλές πληροφορίες. Αλλά κυρίως επιβεβαιώνουν το ότι ο Ιωαχείν ήταν πραγματικά στη Βαβυλώνα, ζούσε στο παλάτι του Βασιλέως και έπαιρνε τη μερίδα των τροφίμων του. . . . αυτές οι πινακίδες αποτελούν επιβεβαίωσι της Βιβλικής αφηγήσεως. Συνεπώς, προορίζονται να ενισχύσουν την εμπιστοσύνη στη Βιβλική αφήγησι.»
Ο χώρος δεν επιτρέπει εδώ μια εκτενή εξέτασι της συλλογής των λειψάνων του Περγαμηνού Μουσείου. Εν τούτοις, τα πρόσφατα χρόνια οι κυβερνητικές συμφωνίες κατέστησαν ευκολώτερο για τους κατοίκους των Δυτικών χωρών να εισέλθουν στο Ανατολικό Βερολίνο. Σχεδιάζετε κανένα ταξίδι στη Γερμανία σύντομα; Αν ναι, μπορεί να θεωρήσετε ότι αξίζει τον κόπο να επισκεφθήτε αυτό το μουσείο του Ανατολικού Βερολίνου και να μελετήσετε τους θησαυρούς του από την αρχαία Εγγύς Ανατολή.
[Εικόνα στη σελίδα 10]
Αναστήλωσις ενός μνημείου που περιέχει ένα βωμό του Διός, που βρίσκεται στο Περγαμηνό Μουσείο, στο Ανατολικό Βερολίνο