Η Ψυχική Κατάθλιψις Πλήττει Εκατομμύρια—Γιατί;
ΤΑ συμπτώματα μπορεί να μην φαίνωνται πολύ σοβαρά στην αρχή. Ίσως το άτομο να υποφέρη από κόπωσι, στομαχικές συσπάσεις ή πόνους στο στήθος. Μπορεί να ξυπνά πάρα πολύ νωρίς το πρωί χωρίς κάποιον προφανή λόγο· ή το πρόβλημα μπορεί να είναι δυσκολία στο να μπορή να κοιμηθή. Πιθανώς μια αλλαγή στην όρεξι να έχη προκαλέσει απώλεια βάρους· ή ίσως το πρόβλημα να είναι υπερβολικό βάρος που οφείλεται σ’ ένα ξαφνικό ξέσπασμα ορέξεως για φαγητό.
Ποιος από εμάς δεν έχει λάβει την πείρα μερικών απ’ αυτά τα συμπτώματα. Ίσως αυτά να δείχνουν μερικές απλές σωματικές αδιαθεσίες. Αλλά τι θα γίνη αν αυτά επιμένουν και μια εξέτασις από τον γιατρό αποκαλύψη ότι δεν συμβαίνει τίποτε κακό από σωματική άποψι; Σε μια τέτοια περίπτωσι, μήπως η αδιαθεσία είναι απλώς φανταστική; Όχι κατ’ ανάγκην.
Η κόπωσις, οι σωματικοί πόνοι και η αλλαγή στις συνήθειες του φαγητού ή του ύπνου μπορεί να απαρτίζουν αυτό που οι γιατροί αποκαλούν «σωματική μάσκα της καταθλίψεως.» Τι είναι, η κατάθλιψις; Γιατί πλήττει τους ανθρώπους;
Τα Χαρακτηριστικά της Καταθλίψεως
Όλοι οι άνθρωποι αισθάνονται «καταβεβλημένοι» μερικές φορές. Αυτό δεν θα πρέπη να τους τρομοκρατήση, διότι οι κατ’ εξαίρεσιν ημέρες αυτού του τύπου δεν είναι εκείνο που εννοούν οι γιατροί όταν μιλούν για κατάθλιψι. Στη διάρκεια μιας συνεντεύξεως, η οποία ανεγράφη στο περιοδικό Γιουνάιτεντ Στέητς Νιούς εντ Ουώρλντ Ρηπόρτ, ένας διακεκριμένος ψυχίατρος, ο Δρ. Μπέρτραμ Σ. Μπράουν, εξήγησε τη σημασία του όρου: «Κλινικώς, εννοούμε κάτι πιο σοβαρό όταν μιλούμε για κατάθλιψι. Στο ενδιάμεσο στάδιο, τα θύματα αισθάνονται μια έλλειψι ενεργητικότητος και ενδιαφέροντος για τη ζωή, η οποία συνεχίζεται για μερικές ημέρες ή μερικές εβδομάδες και επηρεάζει τις λειτουργίες του οργανισμού των.»
Ένα άτομο που πάσχει από κατάθλιψι βρίσκει δύσκολο να κάνη ακόμη και τα πιο συνηθισμένα καθήκοντα, όπως το να ντυθή, να πλύνη τα δόντια του, να ετοιμάση το πρόγευμα και να λάβη συνηθισμένες αποφάσεις. «Το τρίτο στάδιο, στο οποίο κανείς δεν μπορεί να αμφιβάλη ότι κάποιος έχει υποστή κατάθλιψι,» συνεχίζει ο Δρ. Μπράουν, «είναι όταν το άτομο κυριολεκτικά κάθεται σε μια γωνιά—σχεδόν παραλυμένο—κοιτάζοντας το κενό.»
Και συνήθως η κατάθλιψις έχει ένα ακόμα χαρακτηριστικό σύμπτωμα. Σχολιάζοντας τις διαπιστώσεις του Δρ. Ααρών Μπεκ, ένα άρθρο στο περιοδικό Τάιμς της Νέας Υόρκης, έγραψε:
«Ο Μπεκ βρήκε πράγματι, όπως αναφέρει στο βιβλίο του ‘Κατάθλιψις: Αίτια και Θεραπεία,’ ότι τα όνειρα [των ατόμων που έχουν υποστή κατάθλιψι] επανελάμβαναν κάθε νύχτα διαρκή θέματα κατωτερότητος, μη ελκυστικότητος, αποστερήσεως, ανικανότητος. . . . Ο Μπεκ παρετήρησε ότι αυτές οι ζοφερές φαντασίες του ύπνου ταίριαζαν με έναν εξ ίσου αρνητικό τρόπο σκέψεως στη διάρκεια της ημέρας, Παραδείγματος χάριν, μια γυναίκα που είχε κατάθλιψι, επειδή ο φίλος της άργησε σε ένα ραντεβού, πείσθηκε ότι ο φίλος της δεν ενδιαφερόταν πια γι’ αυτήν, ότι δεν άρεσε σε κανέναν και ότι πράγματι ήταν αντιπαθητική.
«Ο Μπεκ πίστευε ότι όλες σχεδόν οι σκέψεις των ασθενών που υποφέρουν από κατάθλιψι διέπονται από αυτό που εκείνος αποκαλεί ‘κοινή τριάδα της καταθλίψεως’—αρνητικές απόψεις για τον κόσμο, τον εαυτό τους και το μέλλον. Διεπίστωσε ότι τα άτομα που είχαν τάσι προς την κατάθλιψι μεγαλοποιούσαν μικρά εμπόδια σε ανυπέρβλητους φραγμούς, θεωρούσαν τους εαυτούς των ηλίθιους ή απελπιστικά ανίκανους και έβλεπαν το μέλλον γεμάτο μόνο από περισσότερο οδυνηρές αποτυχίες.»
Οι γιατροί συχνά μιλούν για την κατάθλιψι είτε ως «οξεία» είτε ως «χρονία.» Η οξεία κατάθλιψις ξεκινά από κάποια εξωτερική αιτία, τέτοια όπως ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, διαζύγιο ή κάποια άλλη σοβαρή απώλεια. Ανάλογα με τη σοβαρότητα της αιτίας, η οξεία κατάθλιψις μπορεί να διαρκέση εβδομάδες ή ακόμη και μήνες· αλλά έπειτα εξαφανίζεται. Αφ’ ετέρου, σε χρόνιες καταστάσεις οι καταστρεπτικές επιδράσεις της καταθλίψεως επιμένουν επί πολλούς μήνες.
Ένας άλλος τύπος πάσχοντος είναι ο «μανιακός καταθλιμμένος.» Αυτό το άτομο ταλαντεύεται μεταξύ μιας «μανιακής» καταστάσεως και μιας καταστάσεως καταθλίψεως. Στη διάρκεια μιας καταστάσεως μανίας, το άτομο γίνεται υπέρ ενεργητικό, γεμάτο αυθορμητισμό, συχνά άτακτο στην ομιλία και στη σκέψι. Έπειτα ακολουθεί μια «φυσιολογική» περίοδος, μετά από την οποία βυθίζεται στην κατάθλιψι. Μερικοί παραμένουν στην κατάστασι της μανίας τον περισσότερο καιρό, μόνο με σύντομες περιόδους καταθλίψεως. Άλλοι είναι εντελώς το αντίθετο, παραμένοντας στην κατάστασι καταθλίψεως τον περισσότερο καιρό. Και υπάρχουν κι εκείνοι οι οποίοι, τον περισσότερο καιρό, παραμένουν σε μια ισορροπημένη κατάστασι εκτός από σύντομα ξεσπάσματα ενεργητικότητος και καταπτώσεως.
«Το Κοινό Κρυολόγημα των Ψυχικών Διαταραχών»
Πόσο διαδεδομένη είναι η κατάθλιψις στη σοβαρή μορφή της; Σύμφωνα με τον Δρα Νάθαν Σ. Κλάιν του Τμήματος Ψυχικής Υγιεινής της πολιτείας της Νέας Υόρκης, «έχει υπολογισθή ότι τα 15 τοις εκατό του ενηλίκου πληθυσμού των Ηνωμένων Πολιτειών υποφέρει από κάποιο βαθμό καταθλίψεως που είναι τόσο σοβαρό, ώστε έχει ανάγκη θεραπείας. Αυτός ο αριθμός ανέρχεται σε 20 εκατομμύρια άτομα περίπου, πράγμα που δείχνει ότι η κατάθλιψις δεν είναι απλώς η πιο συχνή ψυχολογική ανωμαλία, αλλά επίσης μια από τις πιο κοινές καταστάσεις.» Η κατάθλιψις είναι τόσο διαδεδομένη ώστε έχει ονομασθή «το κοινό κρυολόγημα των ψυχικών διαταραχών.»
Οι μελέτες αναφέρουν ότι οι γυναίκες υπερβαίνουν τους άνδρες στην πάθησι της καταθλίψεως με μια αναλογία περίπου 2 προς 1, μολονότι μερικοί αξιούν ότι αυτό συμβαίνει διότι οι γυναίκες είναι πιο πρόθυμες να παραδεχθούν ότι έχουν κατάθλιψι. Η κατάθλιψις πλήττει όλες τις φυλές και κάθε κοινωνική και οικονομική τάξι. Μολονότι η ασθένεια είναι πιο κοινή μεταξύ των ηλικιών εξήντα και εβδομήντα, πλήττει όλες τις ομάδες των ηλικιών και έχει εμφανισθή μεταξύ ατόμων στα είκοσι χρόνια τους.
Γιατί τόσα εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από κατάθλιψι;
Η Ανθρώπινη Κοινωνία—Ένας Παράγων
Πολλή μελέτη έχει γίνει για ν’ ανακαλυφθούν οι ριζικές αιτίες της ψυχικής καταθλίψεως. Τα ελαττώματα στην ανθρώπινη κοινωνία αποτελούν μία κυρία αιτία του προβλήματος.
Μια άποψι αυτού διευκρινίζουν τα σχόλια του Δρος Τζων Σουάμπ από το Πανεπιστήμιο του Ιατρικού Κολλεγίου της Φλώριδας: «Βρισκόμεθα σε μια εποχή αλλαγής ακριβώς τώρα. Οι παλαιές αξίες, όπως η παλαιά ισχύουσα ηθική, απορρίπτονται και οι άνθρωποι συλλαμβάνονται σ’ ένα ιδεολογικό κενό. Τα παιδιά βλέπουν ότι οι καρποί τετρακοσίων ετών επιστημονικής προόδου μπορεί να είναι πιο πικροί παρά ευχάριστοι—αλλά δεν γνωρίζουν με τι ν’ αντικαταστήσουν αυτή την πρόοδο και κατά συνέπεια υπάρχει ένα αίσθημα ματαιότητος.» Εξ αιτίας αυτού, πολλοί απογοητευμένοι νέοι επιζητούν τη «διαφυγή» με τα ναρκωτικά και με άλλα μέσα. «Η αναζήτησις ανόδου εις τα ύψη εκ μέρους των νέων,» παρατηρεί ο Δρ Σουάμπ «είναι συχνά μόνο μια διαφυγή από τις καταστάσεις καταπτώσεως.»
Κάτι άλλο που επίσης συντελεί στην αύξησι της καταθλίψεως είναι η «υπερκινητικότης.» Οι οικογένειες που συνεχώς αλλάζουν τον τόπο της κατοικίας των, μετακινούμενοι από σπίτι σε σπίτι και από πόλι σε πόλι, δεν μένουν σε ένα μέρος αρκετό χρόνο ώστε να δημιουργήσουν σταθερές σχέσεις με άλλους ανθρώπους. Ένας ψυχίατρος του Κέντρου Ψυχικής Υγείας της Μασσαχουσέττης έγραψε: «Οι ψυχίατροι γύρω από τη Βοστώνη είναι ενήμεροι εδώ και αρκετό καιρό για εκείνο που καλείται «το σύνδρομον Οδός 128» ή, στη Φλώριδα, «το σύνδρομον του Ακρωτηρίου Κέννεντυ.» Πλήττει τις νεαρές οικογένειες που μετακινούνται πάρα πολύ και τα κύρια χαρακτηριστικά του είναι ένας σύζυγος πολύ συγκεντρωμένος στη σταδιοδρομία του, μια σύζυγος που υποφέρει από κατάθλιψι και ταλαιπωρημένα παιδιά.»
Μερικές φορές η κατάθλιψις παρουσιάζεται όταν ένα άτομο φθάση σ’ ένα «οροπέδιο» στη ζωή του μετά από πολλά χρόνια επιμελούς εργασίας. Ένας σκληρά αγωνιζόμενος υπεύθυνος επιχειρήσεως ίσως τελικά αποκτήση αυτή την υψηλή θέσι στην εταιρία του, μόνο και μόνο για ν’ ανακαλύψη ότι δεν έχει ποια κανένα σκοπό στη ζωή. Οι νοικοκυρές στα σαράντα και πενήντα χρόνια τους συχνά πάσχουν από αυτό που οι ψυχίατροι αποκαλούν «το σύνδρομον της άδειας φωλιάς.» Εκείνον τον καιρό τα παιδιά τους συνήθως έχουν μεγαλώσει, οι σύζυγοί των συνήθως είναι στη δουλειά το μεγαλύτερο μέρος κάθε ημέρας και πρέπει ν’ αντιμετωπίσουν ώρες μοναξιάς στο σπίτι, στερημένες από ανθρώπους.
Τι θα λεχθή για τα αισθήματα κατωτερότητος τα οποία συχνά συνοδεύουν την κατάθλιψι; Και εδώ επίσης η ευθύνη μπορεί να έγκειται στην ανθρώπινη κοινωνία. Γιατί συμβαίνει αυτό; Διότι συμβαίνει συχνά στην τρυφερή ηλικία να κάνουν τα παιδιά να αισθάνωνται αντιπαθητικά. Οι συνομίλικοί τους μπορεί να τους περιγελούν όταν δεν μπορούν να κάνουν εκείνα που η πλειονότης θεωρεί εύκολα πράγματα. Αν ένας νέος έχη την τάσι να είναι αδέξιος και απροσάρμοστος, οι συμμαθηταί και οι σύντροφοί, του μπορεί να κάνουν το παιδί να πιστέψη ότι «δεν μπορεί να κάνη τίποτε σωστά.» Τα παιδιά αυτού του τύπου συχνά συνδυάζουν το γενικό συμπέρασμα, «Είμαι αδύναμος» με το συμπέρασμα: «Είναι αηδιαστικό να είσαι αδύναμος.» Οι νέοι αυτού του τύπου είναι συνήθως υποψήφιοι για κατάθλιψι.
Βιολογικοί Παράγοντες
Στη διάρκεια των προσφάτων ετών έγινε σημαντική έρευνα που απέδειξε ότι σε πολλές περιπτώσεις η κατάθλιψις μπορεί να οφείλεται σε ελαττωματική χημική ενέργεια στον εγκέφαλο. Σε όλο τον εγκέφαλο είναι διασκορπισμένες «βιογενετικαί αμίναι.» Αυτά τα χημικά συστατικά είναι ειδικά συγκεντρωμένα στο «σύστημα των υπερμεσολοβίων ελίκων,» ένα μέρος του εγκεφάλου που έχει μεγάλη σχέσι με τις αισθήσεις. Οι επιστήμονες έχουν συνδέσει τρεις από αυτές τις αμίνες—την ντοπαμίνη, την νορεπινεφρίνη και την σηροτόνη—με τη μεταφορά ωθήσεων από το ένα κύτταρο του εγκεφάλου στο άλλο.
Είναι ενδιαφέρον να σημειωθή ότι πειράματα σε ζώα και ανθρώπους έδειξαν ότι η κατάθλιψις προκαλείται από την χρήσι ναρκωτικών η οποία μειώνει το επίπεδο των αμινών. Αφ’ ετέρου, πειραματόζωα έδειξαν αξιοσημείωτη ζωτικότητα όταν το επίπεδο των αμινών των αυξήθηκε. Το Περιοδικό Τάιμς της Νέας Υόρκης αναφέρει τα εξής:
«Μια διεθνής ομάδα ερευνητών από Βρεταννούς και Αμερικανούς επιστήμονας το 1968, προσέθεσε καινούργια περιστατική μαρτυρία για να υποστηρίξουν τη θεωρία των αμινών όταν διεπίστωσαν ότι οι εγκέφαλοι των ασθενών που είχαν αυτοκτονήσει εφαίνοντο να δείχνουν ελαττωμένο επίπεδο αμίνης. Και μια πρόσφατη μελέτη που έγινε σε μανιακούς—καταθλιμμένους πρόσθεσε περαιτέρω υποστήριξι: Τα ούρα των μανιακών—καταθλιμμένων ασθενών, κατά τη διάρκεια της περιόδου της μανίας των, έδειχναν αυξημένη έκκρισι νορεπινεφρίνης και το τελείως αντίθετο συνέβαινε όταν επανήρχοντο στη φυσιολογική των κατάστασι, ή στην κατάστασι καταθλίψεως.»
Έχετε συμπτώματα καταθλίψεως; Τι μπορείτε να κάνετε για ν’ αντιμετωπίσετε τα αισθήματα της μελαγχολίας; Αυτές οι ερωτήσεις συζητώνται στο επόμενο άρθρο.
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 6]
Η ψυχική κατάθλιψις είναι «μια από τις πιο κοινές από όλες τις σοβαρές ιατρικές καταστάσεις.» Πλήττει όλες τις φυλές και κάθε κοινωνική και οικονομική τάξι.
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 7]
«Η κατάθλιψις μπορεί να οφείλεται σε ελαττωματική χημική ενέργεια στον εγκέφαλο.»