Ένα Ταξίδι με το Ιαπωνικό Τραίνο «Βολίδα»
Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στην Ιαπωνία
ΦΘΑΝΟΝΤΑΣ στον σταθμό του Τόκυο, ανοίγαμε δρόμο μέσα από τα πλήθη ώσπου να φθάσωμε στην πλατφόρμα. Αυτή η πλατφόρμα είναι ειδικά σχεδιασμένη για το Σινκάνσεν ή Νέα Κυρία Αρτηρία Τραίνων, που είναι γνωστή στους ξένους ως «βολίδα.» Σήμερα θέλομε να επισκεφθούμε το Κυότο· θα επιβιβασθούμε λοιπόν στο τραίνο «Χικάρι» της Σινκάνσεν, το σούπερ «ελαφρύ» εξπρές. Ύστερ’ από λίγο, φθάνει το τραίνο γεμάτο κόσμο, ένα όχημα μήκους 400 μέτρων (περίπου ένα τέταρτο του μιλίου) με μια λωρίδα σε λευκό χρώμα που έρχεται σε αντίθεσι με το απλέ ‘σασί’—πραγματικά αεροδυναμικό σε εμφάνισι. Το στρογγυλεμένο πρόσθιο τμήμα μοιάζει σαν κουμπί, με τους προβολείς σε κάθε πλευρά σαν δυο γουρλωμένα μάτια.
Σε ελάχιστα λεπτά το τραίνο είναι εντελώς άδειο, αφού έχει ξεφορτώσει 1.400 ανθρώπους. Σε μερικά ακόμη λεπτά, τα κορίτσια καθαριότητος έχουν μαζέψει τα λίγα απορρίμματα που άφησαν οι επιβάτες και πληροφορούμεθα ότι μπορούμε να επιβιβασθούμε.
Είχαμε κλείσει θέσεις μια μέρα προηγουμένως στο σταθμό του τραίνου στο προάστιο μας. Αυτό χρειάσθηκε μόνο ένα λεπτό περίπου. Οι κρατήσεις για ολόκληρο το δίκτυο τραίνων της Ιαπωνίας καταγράφονται από υπολογιστή, ώστε όταν πληροφορήτε τον υπάλληλο εισιτηρίων για το τραίνο με το οποίο θέλετε να ταξιδέψετε, ο υπολογιστής είτε σας εκδίδει εισιτήριο γι’ αυτό το τραίνο ή, αν δεν υπάρχουν θέσεις, σας δίδει πληροφορίες για το επόμενο. Αν συμφωνήσετε, σας ετοιμάζει αμέσως το εισιτήριο. Επίσης, αρκετά από τα 16 οχήματα έχουν «ελεύθερες θέσεις» κι έτσι μπορείτε να περιμένετε στη σειρά γι’ αυτές τις θέσεις, αν δεν έχετε κρατήσει άλλες.
Χαιρόμαστε που οι θέσεις μας είναι στη δεξιά πλευρά του τραίνου, γιατί θα έχωμε θέα του Όρους Φούτζι. Αυτό το τραίνο ταξιδεύει τόσο κοντά στο βουνό, ώστε νομίζεις ότι μπορείς ν’ απλώσης το χέρι και να το πιάσης. Προσέξτε τα ωραία καθίσματα—τρία στη μια πλευρά και δύο στην άλλη, με μπλε ταπετσαρία και καθαρά άσπρα καλύμματα για το κεφάλι σας. Στα δύο ειδικά «πράσινα βαγόνια» υπάρχουν ακόμη και πολυτελή ανακλινόμενα καθίσματα.
Ενώ περιμένομε να ξεκινήση το τραίνο, επιτρέψτε μου να σας πω μερικά γι’ αυτό. Η Σινκάνσεν άρχισε να λειτουργή το 1964, με μια μικρή γραμμή 515 περίπου χιλιομέτρων (320 μιλίων) από το Τόκυο ως την Οζάκα. Κατόπιν, το 1972 η γραμμή επεκτάθηκε ως την Οκαγιάμα και το 1975 ως το Κυουσού, συνολικά 1.176 χιλιόμετρα (731 μίλια).
Αυτό το αεροδυναμικό τραίνο μπορεί να φθάση την ταχύτητα των 286 χιλιομέτρων (178 μιλίων) την ώρα. Αλλά σ’ ένα συνηθισμένο ταξίδι σαν το δικό μας σήμερα, θα ταξιδέψωμε με 210 χιλιόμετρα (130 μίλια) την ώρα—μια επίσης πολύ μεγάλη ταχύτητα. Με τα συνηθισμένα τραίνα θα εχρειάζοντο έξη ώρες και 50 λεπτά για το ταξίδι από το Τόκυο στην Οζάκα, αλλά μ’ αυτή την ταχύτητα θα χρειασθούν μόνο τρεις ώρες. Μπορείτε να καταλάβετε λοιπόν γιατί αυτό το τραίνο πήρε την επωνυμία «βολίδα.»
Ομαλό Ταξίδι
Ξεκινούμε λοιπόν στην αρχή πολύ αργά και κατόπιν αναπτύσσοντας σιγά-σιγά ταχύτητα. Δεν υπάρχει ανάγκη να κρατιώμαστε από κάπου διότι δεν υπάρχουν κραδασμοί ούτε τραντάγματα. Η «βολίδα» τρέχει πολύ πιο ομαλά από τα αυτοκίνητα και τα λεωφορεία, κι έτσι δεν αντιλαμβάνεσθε τη μεγάλη ταχύτητα παρά μόνο όταν κοιτάξετε έξω από το παράθυρο και δήτε το τοπίο να περνά ολοταχώς. Ακόμη και μ’ αυτή την ταχύτητα, το περπάτημα στους διαδρόμους δεν είναι δύσκολο. Είναι ολοφάνερο ότι χρησιμοποιήθηκε πολλή σκέψις και μηχανική για να γίνη το τραίνο «βολίδα» γρήγορο και άνετο.
Και πού είναι ο γνώριμος ήχος ‘κλικ-κλακ’ που προξενείται από τους αρμούς των τροχών; Κατ’ αρχήν οι συνηθισμένες σιδηροτροχιές έχουν μήκος μόνον 25 μέτρα (82 πόδια), αλλά οι τροχιές για τη «βολίδα» έχουν μήκος 1.500 μέτρα (σχεδόν ένα μίλι), χωρίς καθόλου αρμούς. Επίσης, εκεί όπου ενώνονται οι τροχιές, υπάρχουν ευκίνητοι αρμοί που έχουν σχεδιασθή έτσι ώστε να περιορίζουν τον κραδασμό και να ανταπεξέρχωνται στη διαστολή και συστολή.
Για να περιορισθή ο εξωτερικός θόρυβος του τραίνου στις κατοικημένες περιοχές, η κοίτη των τροχών αποτελείται από τσιμεντένιες τραβέρσες και χαλικοκονίαμα. Αλλά στις αγροτικές περιοχές (που αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των γραμμών) χρησιμοποιείται κοίτη από συμπαγή τσιμεντένια πλάκα. Οι τροχιές τοποθετούνται κατ’ ευθείαν πάνω στα τσιμεντένια τμήματα της κοίτης, που το καθένα έχει μήκος λιγώτερο από πέντε, μέτρα (16 πόδια). Είναι ενδιαφέρον το ότι η πλάκα της κοίτης «επιπλέει» πάνω σ’ ένα «μαξιλάρι.» Πώς συμβαίνει αυτό;
Κατ’ αρχήν, τα τσιμεντένια τμήματα της κοίτης, τοποθετούνται πάνω σε τσιμεντένια θεμέλια. Κατόπιν εισάγεται ασφαλτοκονίαμα με μεγάλη πίεσι μέσα σε μικρές τρύπες από την κορυφή, ώσπου τα τμήματα της κοίτης ανυψώνονται κατά 50 χιλιοστόμετρα (2 ίντσες) από τα θεμέλια. Αυτό το ασφαλτοκονίαμα γίνεται ένα «μαξιλάρι» και μπορεί ν’ απορροφήση αρκετό μέρος των κραδασμών και του θορύβου από την «επιπλέουσα» κοίτη.
Ακόμη και μ’ αυτό το είδος των τροχών, ο θόρυβος του τραίνου είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα για τους κοντινούς κατοίκους. Πολλοί ισχυρίζονται, ότι υποφέρουν από «μόλυνσι θορύβου.» Καταπολεμούν το τραίνο «βολίδα» ρωτώντας, ‘Ποια η ανάγκη επιτέλους να ταξιδεύωμε με τόσο μεγάλες ταχύτητες;’
Διψάτε; Κι εγώ το ίδιο. Μας πλησιάζουν δύο χαριτωμένες κοπέλλες με ενδιαφέρον, που σπρώχνουν ένα καροτσάκι. Μπορούμε ν’ αγοράσωμε οτιδήποτε, από καφέ μέχρι μπύρα—και ας πάρωμε και λίγο ξερό καλαμάρι να μασουλάμε ενώ θα πούμε μερικά ακόμη πράγματα γι’ αυτό το τραίνο.
Καμπές και Τούννελ
Βλέπετε το μπροστινό τμήμα του τραίνου καθώς στρίβομε σ’ αυτή την καμπή; Ολόκληρη η γραμμή έχει κατασκευασθή για λόγους ασφαλείας όσο το δυνατόν ευθεία στις περιοχές όπου αναπτύσσεται μεγάλη ταχύτης. Η πιο απότομη καμπή είναι έξη φορές και πλέον πιο ανοικτή από τις καμπές των συνηθισμένων σιδηροδρομικών γραμμών. Η «βολίδα» μπορεί να προσπεράση οποιοδήποτε σημείο χωρίς κραδασμούς με ταχύτητα 210 χιλιομέτρων (130 μιλίων) την ώρα. Επίσης, κάτι που αυξάνει τη σταθερότητα του τραίνου είναι η μεγάλη απόστασις ανάμεσα στις ράγιες—περίπου 1,4 μέτρα (4,6 πόδια), δηλαδή κατά 4/10 φαρδύτερη από την συνηθισμένη απόστασι του ενός μέτρου και πλέον (3,3 ποδών).
Προσέξατε τους αγρότες που εργάζονται στους ορυζώνες τους; Πώς είπατε, δεν μπορέσατε να τους δήτε; Πράγματι, υπάρχουν πολλά τούννελς στη γραμμή Σινκάνσεν και η θέα συχνά παρεμποδίζεται προσωρινά. Προς το παρόν, ένα υποβρύχιο τούννελ συνδέει το τραίνο με το Κυουσού, το νότιο νησί, και τα μελλοντικά σχέδια είναι να συνδεθούν και τα τέσσερα μεγαλύτερα νησιά μέσω τούννελς με το τραίνο «βολίδα.» Αν πραγματοποιηθή το σχέδιο να περιληφθούν όλα τα νησιά της Ιαπωνίας, το ταξίδι από το Τόκυο στο Σαππόρο του Χοκαΐντο, που τώρα διαρκεί περίπου 17 ώρες, θα μειωθή στο ένα τρίτο περίπου αυτού του χρόνου!
Σε δύο ακριβώς ώρες, μπαίναμε ήδη στο Σταθμό της Ναγκόγια. Δεν θα κατεβούμε εδώ, μολονότι γίνεται μια δίλεπτη στάσις. Βλέπετε τους ανθρώπους πώς πηδούν από το τραίνο; Τρέχουν σε κάποιο από τα μικρά καταστήματα που βρίσκονται στην πλατφόρμα και πωλούν χυλοπίττες, καταβροχθίζουν ένα πιάτο αχνιστές χυλοπίττες και επιστρέφουν τρέχοντας στη θέσι τους, καθώς ένα δυνατό κουδούνισμα δίνει το σήμα για την αναχώρησι.
Η Ανάγκη για το Τραίνο «Βολίδα»
Πολλοί άνθρωποι, μεταξύ των οποίων κι εκείνοι που ζουν κοντά στις γραμμές, ρωτούν τι χρειάζεται ένα τόσο γρήγορο τραίνο σε μια χώρα που αποτελείται μόνο από νησιά. Οι υποστηρικτές της «Βολίδος» απαντούν ότι η ηπειρωτική χώρα στην Ιαπωνία εκτείνεται προς βορρά και νότο και οι κύριες βιομηχανικές πόλεις βρίσκονται κατά μήκος των ακτών του Ειρηνικού. Στο παρελθόν, ήταν αρκετή η βελτίωσις των εθνικών δρόμων. Αλλά αυτοί σύντομα δεν επαρκούσαν, και δεν υπήρχε περισσότερος χώρος για τη διάνοιξι νέων φαρδύτερων δρόμων για περισσότερα αυτοκίνητα.
Χρειαζόταν ένα διαφορετικό μέσον συνδέσεως ανάμεσα στο Τόκυο και την Οζάκα, τη δεύτερη πόλι της Ιαπωνίας. Έτσι, γεννήθηκε το τραίνο «βολίδα.» Συχνά λέγεται ότι η Ιαπωνία δεν θα μπορούσε να έχη αυτή την ταχεία οικονομική ανάπτυξι χωρίς το Σινκάνσεν. Από τότε που άρχισε να λειτουργή το 1964, έχει μεταφέρει πάνω από ένα δισεκατομμύριο επιβάτες! Στα 260 τραίνα ταξιδεύουν καθημερινά μέχρι 850.000 άτομα.
Ταξίδι με Ασφάλεια
Να κι άλλα κορίτσια, αλλ’ αυτή τη φορά πωλούν παγωτό. Θα περιμένωμε να φάμε λίγο παγωτό αργότερα και τώρα ας πάμε στο βαγόνι-μπουφέ, όπου μπορούμε να δούμε ένα ταχύμετρο τοποθετημένο για τους επιβάτες. Δείχνει ότι πραγματικά ταξιδεύομε με 210 χιλιόμετρα (130 μίλια) την ώρα. Δύσκολα να το πιστέψετε, έτσι δεν είναι; Τόσο μεγάλη ταχύτητα καθιστά σχεδόν αδύνατο για το χειριστή να σταματήση το τραίνο εγκαίρως αν δη εμπόδιο μπροστά. Ακόμη κι αν φρενάρη αμέσως, το τραίνο θα προχωρήση άλλα 2.000 μέτρα (περίπου ένα και ένα τέταρτο μίλια) πριν σταματήση!
Αφού δεν μπορεί κανείς να εμπιστευθή τα μάτια του χειριστού, δεν υπάρχουν και σήματα κατά μήκος των γραμμών. Αντιθέτως, τα πάντα ελέγχονται από το σύστημα Αυτομάτου Έλεγχου Τραίνων. Ολόκληρη η γραμμή χωρίζεται σε τμήματα μήκους 3.000 μέτρων (2 μιλίων) και ο ελεγκτής στο σταθμό ελέγχου μπορεί να παρακολουθή κάθε τραίνο σ’ ένα ταμπλώ. Το σύστημα υπολογιστών ATC στέλνει μια εντολή σε κάθε τμήμα, ρυθμίζοντας την ταχύτητα σ’ αυτό το συγκεκριμένο τμήμα. Από το κέντρο έλεγχου εξαγγέλλονται πέντε διαφορετικές εντολές ταχύτητος: 210, 160, 70 και 30 χιλιόμετρα την ώρα, καθώς και στάσις.
Όταν το τμήμα μας παίρνη εντολή 210 χιλιομέτρων την ώρα από το σύστημα ATC, το τμήμα πίσω μας παίρνει εντολή για 30 χιλιόμετρα την ώρα, το πιο πίσω εντολή για 70 χιλιόμετρα και ούτω καθεξής, για να αποφευχθούν οι συγκρούσεις εκ των όπισθεν. Και αυτό επίσης σημαίνει ότι όταν εμείς ταξιδεύομε με 210 χιλιόμετρα την ώρα, δεν υπάρχει τραίνο τουλάχιστον στα 9.000 μέτρα (6 μίλια) μπροστά μας.
Και. τι θα γίνη σε περίπτωσι βλάβης στο σύστημα ATC; Αυτή ουσιαστικά είναι ανύπαρκτη, μολονότι κάποτε ένα «ζωύφιο» μπήκε στο σύστημα και κατέγραψε ότι ένα σταθμευμένο τραίνο ταξίδευε με πλήρη ταχύτητα. Όλα τα συστήματα ATC έχουν και εφεδρικά και όλες οι ηλεκτρικές μηχανές έχουν δύο εφεδρικές, ώστε όταν η μια πάθη κάτι, να λειτουργήση η άλλη. Έχει ληφθή πρόνοια ακόμη και για τους σεισμούς. Τα τραίνα σταματούν αυτομάτως όταν ένας σεισμός σημειώνη ωρισμένους βαθμούς στη σεισμογραφική κλίμακα.
Για ν’ αντιμετωπισθούν οι συνθήκες βροχής, ανέμου, χιονιού και λοιπά, είναι απαραίτητο να υπάρχη συνεχής επαφή με τους χειριστές των τραίνων και το προσωπικό κάθε σταθμού. Ένα σύστημα Συγκεντρωτικού Έλεγχου Κυκλοφορίας ή CTC, στο κεντρικό γραφείο ελέγχου του Τόκυο, χειρίζεται αυτή την πλευρά ασφαλείας. Εκεί μπορείτε να δήτε ένα ταμπλώ που δείχνει όλη τη διακίνησι σ’ ολόκληρη τη γραμμή από το Τόκυο ως το Κυουσού. Οι χειριστές στον θάλαμο ελέγχου παρακολουθούν άγρυπνα το ταμπλώ και δίνουν τις αναγκαίες πληροφορίες σε κάθε τραίνο.
Πρόσφατα, λόγω της αυξήσεως των τραίνων και της κυκλοφορίας, οι Εθνικοί Σιδηρόδρομοι χρησιμοποιούν ένα ακόμη σύστημα υπολογιστών που λέγεται, «Comtrac,» για να ενισχύσουν αυτούς τους ελεγκτές. Το σύστημα Comtrac έχει στη «μνήμη» του πληροφορίες όπως αριθμούς γραμμών, δρομολόγια και συνθήκες σε κάθε σταθμό.
Αν το πρόγραμμα των τραίνων ματαιωθή για οποιονδήποτε λόγο, το σύστημα Comtrac θα πληροφορήση τους χειριστές στο θάλαμο έλεγχου και θα κάνη αυτομάτως ένα νέο πρόγραμμα για τα τραίνα δίνοντας νέο χρόνο εκκινήσεως και αν χρειάζεται, ακυρώνοντας τα δρομολόγια. Μπορεί να κατευθύνη όλα τα αναγκαία μέρη σ’ ολόκληρο το σύστημα ATC, ακόμη και αναγγελίες σε ωρισμένους σταθμούς—πραγματικά εκπληκτικό μηχάνημα!
Όλ’ αυτά τα μέτρα έχουν δώσει στο ταχύτατο τραίνο «βολίδα» ένα πολύ καλό υπόμνημα ασφαλείας. Από την 1 Οκτωβρίου 1964, τα τραίνα «βολίδα» δεν είχαν κανένα ατύχημα που να καταλήξη σε απώλεια ζωής! Η ασφάλεια έρχεται πάντα πρώτη.
Φθάσαμε, λοιπόν στο Σταθμό του Κυότο. Ακριβώς δύο ώρες και 50 λεπτά! Τώρα μπορείτε να λέτε ότι ταξιδέψατε με τη «βολίδα» της Ιαπωνίας, το τραίνο που είναι παγκοσμίως γνωστό για την ταχύτητα του και που το ζηλεύουν πολλές χώρες.