Εκμετάλλευσις στα Φάρμακα—Μήπως Είσθε Θύμα;
Η ΒΑΣΙΚΟΤΕΡΗ επιθυμία του ανθρώπου είναι να ζη. Γι’ αυτό, είναι πάντα πρόθυμος να πληρώση καλά οποιονδήποτε θα τον βοηθούσε να ζήση περισσότερο ή θα μπορούσε να τον απαλλάξη απ’ τα βάσανα.
Τα αρχαία βιβλία είναι γεμάτα με φάρμακα για τη θεραπεία ασθενειών, άλλα ωφέλιμα, και άλλα τελείως επικίνδυνα. Αλλά ποτέ τα φάρμακα δεν άνθισαν τόσο πολύ όσο στον 20° μας αιώνα. Μαζί με τη συνεχή ανάπτυξι των ιατρικών μεθόδων, ανακαλύφθηκαν και πάρα πολλά φάρμακα. Πρόσφατα κυκλοφορούσαν στην αγορά κάπου 7.200 φάρμακα και συνθέσεις φαρμάκων.
Από την άλλη πλευρά πάλι, μερικοί πιστεύουν ότι τα πιο πλούσια και προωδευμένα κράτη κάνουν τη μεγαλύτερη χρήσι φαρμάκων στην ιστορία. Ένας προφανής παράγοντας για την παγκόσμια κατάστασι, όσον αφορά τα φάρμακα είναι τα τεράστια ποσά χρημάτων που σχετίζονται μ’ αυτά. Στην Αυστραλία και μόνο, που έχει μόνο 14 εκατομμύρια κατοίκους, δαπανώνται κάθε χρόνο για φάρμακα πάνω από 300 εκατομμύρια δολλάρια Αυστραλίας. Μήπως οι φαρμακοβιομήχανοι εκμεταλλεύονται το φυσιολογικό ενδιαφέρον εκατομμυρίων ανθρώπων για την υγεία τους;
Υπερβολική Διαφήμισις
Τα φαρμακεία (που σε μερικά μέρη λέγονται «καταστήματα χημικών ουσιών») τα σούπερ μάρκετς και πολλά μικρά μαγαζιά πουλάνε φάρμακα που μπορεί ν’ αγοράση κανείς και χωρίς τη συνταγή γιατρού. Για να ενθαρρύνουν τον κόσμο ν’ αγοράζη περισσότερα φάρμακα, οι φαρμακευτικές εταιρίες κάνουν υπερβολική διαφήμισι με πολύ περίπλοκες διαφημιστικές εκστρατείες μέσω των εφημερίδων, των περιοδικών, με τοιχοκολλήσεις, και μέσω του ραδιοφώνου και της τηλεοράσεως. Ειδικοί σε θέματα διαφημίσεων κάνουν έρευνες πάνω στις ανάγκες τις διαθέσεις και τα γούστα του «στόχου»—ατόμων δηλαδή που θα μπορούσαν να κάνουν χρήσι του διαφημιζομένου φαρμάκου—και ετοιμάζουν μια κατάλληλη διαφημιστική εκστρατεία. Έξυπνα ‘σλόγκανς,’ έγχρωμες διαφημίσεις και είδη που τραβούν το μάτι παρουσιάζονται σε διάφορα μέσα ενημερώσεως και σας ενθαρρύνουν να ψωνίσετε.
Χρησιμοποιούνται και πολλές πανούργες μέθοδοι για να τραβήξουν την προσοχή σας. Ένα φάρμακο μπορεί να γράφη επάνω «νέο» ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται μόνο για μία διαφορετική σύνθεσι παλιών φαρμάκων. Μια εταιρία μπορεί, να ισχυρίζεται ότι τα προϊόντα της είναι κάτι το ιδιαίτερο γιατί περιέχουν «ΧΥΖ,» ενώ το «ΧΥΖ» είναι η εμπορική ονομασία ενός συνηθισμένου συστατικού. Μερικοί δίνουν υπερβολική έμφασι σε μικρές και συνήθως ασήμαντες διαφορές ανάμεσα στα προϊόντα τους και στα προϊόντα ενός ανταγωνιστή. Μπορεί να αναφέρουν κάποια εργαστηριακά πειράματα ή υποδείξεις γιατρών, ή μπορεί τις διαφημίσεις να τις κάνη ένα άτομο ντυμένο σαν επαγγελματίας γιατρός.
Το τεράστιο πλήθος παυσίπονων είναι ένα αποτέλεσμα της μαζικής και ακατάπαυστης διαφημίσεως. Οι άνθρωποι, ενθαρρύνονται να θεωρούν τη χρήσι τους σαν κάτι φυσιολογικό, ένα βοήθημα στην επίλυσι των μικρών προβλημάτων της ζωής. Η αποτελεσματική οργάνωσις των πωλήσεων έχει καταφέρει να τα βρίσκη κανείς σχεδόν παντού.
Πολλοί γιατροί λένε ότι η ασπιρίνη (περιλαμβανομένης και της ασπιρίνης που διαλύεται) είναι ένα παυσίπονο συγκριτικά ασφαλές και αποτελεσματικό. Ωστόσο, ακόμη και τα απλά παρασκευάσματα για τον πονοκέφαλο που περιέχουν ασπιρίνη και μια άλλη ουσία, όπως φενακετίνη, μπορεί να είναι πολύ βλαβερά και να προκαλέσουν σοβαρές βλάβες στα νεφρά. Γι’ αυτό πολλές ιατρικές οργανώσεις διεξάγουν από καιρό μια ζωηρή εκστρατεία ώστε να μη μπορή κανείς να προμηθεύεται τόσο εύκολα την ασπιρίνη όσο σήμερα. Μερικοί αρμόδιοι έχουν καταδικάσει τις παραπλανητικές διαφημίσεις που λένε ότι τα παυσίπονα είναι αβλαβή, ξεκουράζουν το άτομο χαλαρώνουν την ένταση καταπραΰνουν ή διεγείρουν.
Έτσι, όταν αγοράζετε ένα φάρμακο χωρίς να χρειάζεται συνταγή γιατρού εξετάστε πρώτα προσεκτικά αν πράγματι το έχετε ανάγκη. Να θυμάστε πάντα ότι κανένα φάρμακο δεν είναι εντελώς αβλαβές. Η ιδέα ότι για κάθε μικρό πρόβλημα υπάρχει η θεραπεία στο φαρμακείο, μπορεί να εξυπηρετή το βιομήχανο, αλλά ίσως να μην είναι η καλύτερη λύσις για σας. Μη ξεχνάτε επίσης, ότι αυτά τα φάρμακα συνήθως ανακουφίζουν μόνο τα συμπτώματα μιας αρρώστιας, όχι την αιτία.
Προώθησις των Φαρμάκων που Δίνονται «Μόνο με Συνταγή»
Επειδή ο γιατρός είναι το μόνο πρόσωπο που μπορεί να επιτρέπη την αγορά των φαρμάκων που δίνονται «μόνο με συνταγή,» γίνεται ο μεσάζων σ’ εσάς και στο βιομήχανο. Οι γιατροί, επειδή είναι άνθρωποι, μπορεί να πέσουν θύματα των διαφημιστικών τεχνασμάτων. Γι’ αυτό τους στέλνουν άφθονα γυαλιστερά φαρμακευτικά διαφημιστικά έντυπα που τραβάνε το μάτι, και που είναι, επιδέξια ετοιμασμένα για να ενθαρρύνουν το γιατρό να δίνη συνταγές για ένα ωρισμένο φάρμακο σε όσο το δυνατόν περισσότερες περιπτώσεις,
Από κάθε δολλάριο που δαπανούν οι φαρμακοβιομηχανίες της Αυστραλίας, το 20 τοις εκατό χρησιμοποιείται για διαφήμιση 42 τοις εκατό για να αμοίβωνται οι περιοδεύοντες αντιπρόσωποι, οι οποίοι, παρουσιάζουν τα φάρμακα μ’ ένα τρόπο κομμένο στα μέτρα των αναγκών που έχουν οι γιατροί. Η συζήτησίς τους με το γιατρό μπορεί να τελειώση αφήνοντας ένα μπλοκ ή ένα στυλό με το όνομα του φάρμακου που θέλουν να κάνουν το γιατρό να γράφη στις συνταγές.
Οι φαρμακοβιομήχανοι επιμένουν ότι η πληροφόρησις των γιατρών έχει εξαιρετική σημασία. Βέβαια, αν ο γιατρός γνωρίση ένα καινούργιο φάρμακο καλύτερα, αυτό μπορεί ν’ αποδειχθή πολύτιμο. Ωστόσο, ένα μεγάλο μέρος της διαφημίσεως φαίνεται ότι έχει σαν στόχο να πείση το γιατρό ότι η νέα σύνθεσις ενός παλιού φάρμακου υπερέχει, έναντι των άλλων που κυκλοφορούν, και να του δημιουργήση το κίνητρο να γράψη περισσότερα φάρμακα αυτής της εταιρίας. Μερικοί γιατροί έχουν επικρίνει ωρισμένες διαφημίσεις σαν παραπλανητικές, επειδή παρουσιάζουν μονόπλευρα το θέμα και συγκαλύπτουν τις παρενέργειες του φάρμακου που διαφημίζουν.
Επί πλέον, οι φαρμακοβιομηχανίες παράγουν πολυέξοδο διαφημιστικό υλικό, χρηματοδοτούν συνέδρια και εκδίδουν ιατρικά έντυπα που στέλνουν στους γιατρούς δωρεάν. Αν και όλ’ αυτά μπορεί να είναι ωφέλιμα, ταυτόχρονα πίσω απ’ όλες αυτές τις ενέργειες κρύβεται μια συνεχής προσπάθεια διαφημίσεως.
Μια δυσάρεστη όψις της καταστάσεως αυτής είναι το ότι πολλοί γιατροί εξαρτούν τις γνώσεις τους για τη χρησιμότητα και τις παρενέργειες πολλών φαρμάκων, που κυκλοφορούν σήμερα, από τις διαφημίσεις των κατασκευαστών τους και από τις περιορισμένες επαφές τους με άλλους συναδέλφους τους. Δεν είναι περίεργο, λοιπόν, που η κοινοβουλευτική έκθεσις «Μπουκάναν» στην Αυστραλία έγραψε: «Γράφονται στις συνταγές πάρα πολλά φάρμακα, πράγμα που μπορεί ν’ αποφευχθή, και αυτό αυξάνει, το κόστος των εθνικών προγραμμάτων υγείας και τις ασθένειες που προκαλούνται, απ’ τα φάρμακα, και παράλληλα υποσκάπτεται η μελλοντική αποτελεσματικότητα πολύτιμων φαρμάκων.»
Η θέσις του γιατρού, ωστόσο, δεν είναι παρά ένα απλώς από τα πολλά προβλήματα που σχετίζονται με την υπερβολική χρήσι φαρμάκων. Μεγάλη ευθύνη γι’ αυτή την κατάστασι έχουν οι ασθενείς.
Το Δίλημμα του Γιατρού
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα των γιατρών είναι η ζωηρή επιθυμία του μέσου ασθενούς να πάρη φάρμακα. Ενώ είναι δυνατόν να χρειάζεται μόνο ξεκούρασις, χρόνος και λογική φροντίδα για ν’ αναρρώσουν, πολλοί ασθενείς νομίζουν ότι μια επίσκεψις στο γιατρό χωρίς να τους γράψη φάρμακα είναι χάσιμο χρόνου και χρήματος. Όταν η αίθουσα αναμονής είναι γεμάτη κόσμο, ο γιατρός σας ίσως να μην έχη τη διάθεσι να αναλάβη το χρονοφάγο και πιθανόν μάταιο καθήκον να σας πείση ότι δεν χρειάζεσθε φάρμακα. Με το να βρίσκεται κάτω από την πίεσι και του άρρωστου και της φαρμακευτικής εταιρίας, ίσως να θεωρήση ευκολώτερο να γράψη απλώς μια συνταγή.
Οι φαρμακευτικές εταιρίες ισχυρίζονται επίσης ότι βρίσκονται σε δύσκολη θέσι. Μετά τη «συμφορά της θαλιδομίδης» που προκάλεσε τη γέννησι 8.000 μωρών τραγικά παραμορφωμένων, οι κυβερνήσεις απαιτούν όλο και αυστηρότερες δοκιμές—εξετάσεις πριν κυκλοφορήση ένα φάρμακο. Πολλά χρήματα ξοδεύονται για τις έρευνες, τη δημιουργία και την καθιέρωσι ενός νέου φάρμακου. Δεν πετυχαίνουν εμπορικά όλα τα νέα φάρμακα. Ακόμη και τα επιτυχημένα μπορεί να πουληθούν πολύ μόνο για λίγο καιρό. Μερικές φορές ένα καλύτερο φάρμακο μπορεί ν’ ανακαλυφθή ύστερα από λίγο καιρό. Γι’ αυτό, οι φαρμακευτικές εταιρίες πιστεύουν ότι πρέπει να καταφέρουν να χρησιμοποιηθούν τα φάρμακα τους όσο πιο γρήγορα γίνεται.
Τι Μπορείτε να Κάνετε για να Προστατευθήτε;
Πώς μπορείτε ν’ αποφύγετε την εκμετάλλευσι από εκείνους που θέλουν ν’ αγοράζετε και να χρησιμοποιήτε περισσότερα φάρμακα; Πρώτα απ’ όλα, πρέπει, να παραδεχθήτε ότι το ανθρώπινο σώμα είναι σχεδιασμένο μ’ ένα θαυμαστό τρόπο ώστε να μπορή μόνο του να θεραπεύη πολλές αρρώστιες. Όπως παραδέχτηκε το Ωστράλιαν Πρεσκράιμπερ: «Ενώ τα φάρμακα είναι, σπουδαία στην αντιμετώπισι πολλών καταστάσεων, τα προβλήματα πολλών άρρωστων αντιμετωπίζονται καλύτερα με θεραπεία χωρίς φάρμακα. Η καλύτερη θεραπεία δεν γίνεται πάντα με χάπια ή φάρμακα». Το να ξεκουράση κανείς το σώμα είναι συνήθως πιο ωφέλιμο από το να το τροφοδοτή με φάρμακα και να το υποχρεώνη να λειτουργή συνέχεια. Μερικές φορές ωρισμένες τροφές ή φυσικά φάρμακα μπορεί να βοηθήσουν.
Αντί να πιέζετε το γιατρό σας να σας γράψη φάρμακα, βοηθήστε τον να καθορίση αν χρειάζεται πραγματικά θεραπεία με φάρμακα στη συγκεκριμένη περίπτωσι. Αν ναι, εξετάστε τις παρενέργειες ή τις πιθανές περιπλοκές της θεραπείας. Οι ευσυνείδητοι γιατροί με χαρά σας δίνουν αυτές τις πληροφορίες. Βαρύνουν τα οφέλη περισσότερο από τις πιθανές παρενέργειες; Πόση δόσι χρειάζεται πράγματι, και για πόσο διάστημα;
Μεγάλη προστασία αποτελεί επίσης το ν’ αντιληφθήτε ότι η χρήσις φαρμάκων που επηρεάζουν τη διάθεσι δεν λύνει το συναισθηματικό πρόβλημα από τη ρίζα του. Αν διαπιστώσετε ότι δεν μπορείτε ν’ αντιμετωπίσετε τη ζωή, ίσως το μόνο που χρειάζεται είναι μια ειλικρινής εξέτασις του τρόπου που ζήτε και το θάρρος να κάνετε τις απαιτούμενες αλλαγές.
Αν φαίνεται απαραίτητο να πάρετε φάρμακα, ακολουθήστε πιστά τις οδηγίες του γιατρού. Αποφύγετε την ταυτόχρονη χρησιμοποίησι διαφόρων φαρμάκων χωρίς ιατρική παρακολούθησι. Προσέξτε τις σχετικές προειδοποιήσεις όπως το να αποφεύγετε τα οινοπνευματώδη ποτά ή την οδήγησι όταν παίρνετε φάρμακα.
Βέβαια τα φάρμακα έχουν σώσει εκατομμύρια ζωές. Έχουν συντομεύσει τη διάρκεια πολλών ασθενειών και βοήθησαν ώστε ν’ απαλλαγή ο κόσμος από μεγάλο μέρος του φόβου για τις αρρώστιες. Από την άλλη όμως, πολλοί άνθρωποι έπεσαν ανύποπτα θύματα της υπερβολικής χρήσεως φαρμάκων ενώ δεν ήσαν απαραίτητα, απόκτησαν μια εξάρτησι από τα φάρμακα και προσβλήθηκαν από αρρώστιες που τους προκάλεσαν τα φάρμακα. Αλλ’ αν κανείς βλέπη τα φάρμακα με το σεβασμό και την κατανόησι που πρέπει, έχει πολύ λιγότερες πιθανότητες να πέση θύμα της εκμεταλλεύσεως των φαρμάκων.